ANALIZA STRUKTURALNA RYNKU CATALYST



Podobne dokumenty
CATALYST nowy rynek obligacji. Łódź, 3 grudnia 2009 r.

Nowe możliwości dla samorządów. Robert Kwiatkowski Dział Rozwoju Rynku

Catalyst Oferta GPW dla samorządów. Beata Kacprzyk GPW Kwiecieo 2011

Najlepsze miejsce. do obrotu obligacjami w Polsce

Oferta Giełdy Papierów Wartościowych - Główny Rynek GPW, NewConnect i Catalyst. Marzec 2012

Obligacje korporacyjne. marzec 2013

Rola rynku obligacji Catalyst w finansowaniu rozwoju samorządów. Warszawa, 9 maja 2013

Ewolucja rynku obligacji korporacyjnych. Jacek A. Fotek 29 września 2014 r.

Oferta GPW dla samorządów. Emisja akcji i obligacji. Maj 2011

INWESTORZY W OBROTACH GIEŁDOWYCH W 2009 ROKU

Rynek Catalyst - wsparcie w finansowaniu rozwoju samorządów. czerwiec 2014

Catalyst katalizator rozwoju rynku instrumentów dłużnych potencjał, aspiracje, możliwości

Biuletyn statystyczny CATALYST CATALYST Statistic Bulletin

Raport Catalyst: rynek obligacji w 2014 roku

Zestawienie opłat obowiązujących na pozagiełdowym rynku regulowanym prowadzonym przez BondSpot S.A. 1

Studia niestacjonarne WNE UW Rynek kapitałowy

Notowania i wyceny instrumentów finansowych

Instrumenty strukturyzowane inwestycja na rynku kapitałowym w okresie kryzysu finansowego

Rynek obligacji korporacyjnych, hipotecznych i samorządowych w Polsce 2010, GAB PATRONAT HONOROWY

GIEŁDOWYCH w 2010 r. - podsumowanie badania

Kodeks Postępowania w zakresie Przejrzystości Cen i Opłat

WSTĘP. Standaryzacja pozwoli także na płynne wprowadzenie obligacji do notowań na platformie CATALYST.

Fundusze ETF w Polsce grudzień 2012 r. (Exchange-traded funds in Poland December 2012)

WPROWADZENIE DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO

Rozwój systemu finansowego w Polsce

W dniu 2 września 2010 r. na rynku obligacji Catalyst zadebiutowała spółka Marvipol SA.

Krystyna Brzozowska *

WPROWADZENIE DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO

TYPY MODELOWYCH STRATEGII INWESTYCYJNYCH

SYTUACJA NA RYNKU OBLIGACJI KORPORACYJNYCH W 2014 ROKU

Wykaz zmian wprowadzonych do statutu KBC Rynków Azjatyckich Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w dniu 23 maja 2011 r.

Krzysztof Borowski Katedra Bankowości SGH Rozwój rynku obligacji w Polsce na przykładzie rynku Catalyst

Załącznik do Dokumentu zawierającego kluczowe informacje Ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe Ubezpieczenie Inwestycyjne Bonus VIP

Finansowanie inwestycji samorządowych w formie emisji obligacji. 1 październik, 2015

Załącznik do Dokumentu zawierającego kluczowe informacje Ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe Ubezpieczenie Inwestycyjne Bonus VIP

Załącznik do Dokumentu zawierającego kluczowe informacje Ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe Ubezpieczenie Inwestycyjne Bonus VIP

Załącznik do dokumentu zawierającego kluczowe informacje WARTA Inwestycja

Nota Informacyjna dla Obligacji Serii C BUDOSTAL-5 S.A.

GIEŁDOWYCH - I poł r. - podsumowanie badania

System finansowy w Polsce. dr Michał Konopczak Instytut Handlu Zagranicznego i Studiów Europejskich michal.konopczak@sgh.waw.pl

INWESTORZY W OBROTACH GIEŁDOWYCH 2008 ROKU

Nota Informacyjna dla Obligacji Serii A BUDOSTAL-5 S.A.

TEST OCENY ODPOWIEDNIOŚCI OFEROWANYCH INSTRUMENTÓW I PRODUKTÓW FINANSOWYCH PRESTIGE

Wprowadzenie do sprawozdania finansowego Arka GLOBAL INDEX 2007 Fundusz Inwestycyjny Zamknięty

Zasady obrotu na Catalyst

OFERTA FINANSOWANIA FIRM, JAKĄ DAJE RYNEK KAPITAŁOWY. Beata Kacprzyk Giełda Papierów Wartościowych Czerwiec 2014

GPW 2007 NOWA JAKOŚĆ. INWESTORZY W OBROTACH GIEŁDOWYCH (I połowa 2009 r.)

Fundusze ETF w Polsce październik 2012 r. (Exchange-traded funds in Poland October 2012)

POZYSKANIE KAPITAŁU POPRZEZ RYNEK GIEŁDOWY - KIEDY, JAK I Z KIM

Załącznik do Dokumentu zawierającego kluczowe informacje Ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe Ubezpieczenie Uniwersalne juniorgo

Załącznik do Dokumentu zawierającego kluczowe informacje Ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe Ubezpieczenie Uniwersalne Nowa Perspektywa

Wykład: Rynki finansowe część I. prof. UG dr hab. Leszek Pawłowicz rok akadem. 2014/2015

Załącznik do Dokumentu zawierającego kluczowe informacje Ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe Ubezpieczenie Uniwersalne Nowa Perspektywa

Załącznik do Dokumentu zawierającego kluczowe informacje Ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe Ubezpieczenie Uniwersalne juniorgo

Raport miesięczny e-kancelarii Grupy Prawno Finansowej S.A.

Załącznik do Dokumentu zawierającego kluczowe informacje Ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe Ubezpieczenie Uniwersalne Nowa Perspektywa

Załącznik do Dokumentu zawierającego kluczowe informacje Ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe Ubezpieczenie Uniwersalne juniorgo

Nazwa UFK: Data sporządzenia dokumentu: Fundusz Akcji r.

DOKUMENT INFORMACYJNY

Wyniki sprzedaży obligacji skarbowych w styczniu 2014 r.

OGŁOSZENIE O ZMIANIE STATUTU ALIOR SPECJALISTYCZNEGO FUNDUSZU INWESTYCYJNEGO OTWARTEGO

Bilans i pozycje pozabilansowe

Ze względu na przedmiot inwestycji

Nota Informacyjna. Spółdzielczy Bank Rzemiosła i Rolnictwa. Emitent : Agent emisji: Wołomin, 02 sierpnia 2012 roku

Załącznik do dokumentu zawierającego kluczowe informacje WARTA TWOJA PRZYSZŁOŚĆ Wariant B

Opis funduszy OF/ULS2/1/2017

Załącznik do dokumentu zawierającego kluczowe informacje WARTA TWOJA PRZYSZŁOŚĆ Wariant A

POZYSKANIE KAPITAŁU POPRZEZ RYNEK GIEŁDOWY - KIEDY, JAK I Z KIM

Łączna zainwestowana kwota Łączna składka ubezpieczeniowa 352, , ,00. Koszty w czasie 1 rok 6 lat 12 lat

Rynek finansowy w Polsce

RADA NADZORCZA SPÓŁKI

Wyniki sprzedaży obligacji skarbowych w sierpniu 2014 r.

Załącznik do Dokumentu zawierającego kluczowe informacje Ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe

Porównanie możliwości inwestowania w tzw. bezpieczne formy lokowania oszczędności. Jakub Pakos Paulina Smugarzewska

Stawki opłat pobieranych od Członków Rynku:

Pioneer Pekao Investments Śniadanie prasowe

Informacja nt. Polityki inwestycyjnej KDPW_CCP S.A.

Załącznik do Dokumentu zawierającego kluczowe informacje Ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe

OGŁOSZENIE Z DNIA 23 GRUDNIA 2015 r. O ZMIANIE STATUTU UNIFUNDUSZE SPECJALISTYCZNEGO FUNDUSZU INWESTYCYJNEGO OTWARTEGO

Finanse na rozwój firmy możliwości i sposoby pozyskania

Nazwa UFK: Data sporządzenia dokumentu: Fundusz Akcji r.

Opis funduszy OF/ULS2/2/2016

21. rocznica powstania Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie

Rynek kapitałowy. Rynek kapitałowy. Rynek kapitałowy. Rynek kapitałowy. Charakterystyka:

Pioneer Ochrony Kapitału Fundusz Inwestycyjny Otwarty Bilans na dzień (tysiące złotych)

Spis treści. Część pierwsza WPROWADZENIE DO PRAWA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

5. Sektor bankowy i rynek kapitałowy

Łączna zainwestowana kwota Łączna składka ubezpieczeniowa 345, , ,39. Koszty w czasie 1 rok 6 lat 12 lat

Załącznik do Dokumentu zawierającego kluczowe informacje Ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe

TEST OCENY ODPOWIEDNIOŚCI OFEROWANYCH INSTRUMENTÓW I PRODUKTÓW FINANSOWYCH PRESTIGE

DOKUMENT INFORMACYJNY

Opis funduszy OF/ULS2/3/2017

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 689 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR

Zagospodaruj nadwyżki finansowe PAŹDZIERNIK 2012

OGŁOSZENIE O ZMIANIE STATUTU MCI.CreditVentures 2.0. Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z dnia 27 maja 2015 r.

Opis: Spis treści: Wprowadzenie 11

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 689 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR

Szczegółowe zasady obliczania wysokości i pobierania opłat giełdowych

KBC PARASOL Funduszu Inwestycyjnego Otwartego (KBC PARASOL FIO)

OPIS FUNDUSZY OF/ULS2/1/2014

Transkrypt:

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 768 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 63 2013 MIROSŁAW WYPYCH Społeczna Akademia Nauk w Łodzi ANALIZA STRUKTURALNA RYNKU CATALYST Streszczenie Celem artykułu jest prezentacja rynku dłużnych papierów wartościowych Catalyst oraz ocena dotychczasowych tendencji jego rozwoju w różnych układach strukturalnych. Z przeprowadzonych rozważań wynika, że rynek Catalyst w ciągu niespełna trzech lat funkcjonowania zyskał duże uznanie wśród emitentów. Udział notowanych na nim instrumentów w wartości emisyjnej wszystkich nieskarbowych papierów dłużnych przekracza 40%, jednak ze strony inwestorów, zwłaszcza indywidualnych, zainteresowanie wtórnym obrotem papierami dłużnymi jest ciągle niewielkie. Znajduje odzwierciedlenie w niskiej płynności obrotu. Popularyzacja wiedzy o zaletach lokowania kapitału w dłużne papiery wartościowe jest więc w pełni uzasadniona. Służy temu między innymi niniejsza publikacja. Słowa kluczowe: giełda, obligacje, rentowność Wprowadzenie Jednym z symptomów rozwoju rynku kapitałowego w Polsce jest organizowanie rynków alternatywnych w stosunku podstawowego parkietu giełdy. W 2007 roku powstał alternatywny rynek akcji NewConnect, natomiast w 2009 roku Catalyst rynek dłużnych papierów wartościowych, w ramach którego również funkcjonuje alternatywny system obrotu. W porównaniu z rynkiem akcji inwestycje na rynku dłużnych papierów wartościowych są obarczone niższym ryzykiem. O atrakcyjności rynku Catalyst z punktu widzenia inwestora przesądza nie tylko aspekt ryzyka, lecz także duża różnorodność notowanych na nim instrumentów. Blisko trzyletni okres funkcjonowania rynku Catalyst pozwala

508 Mirosław Wypych na podejmowanie analiz oceniających jego pozycję na rynku kapitałowym. Próbę takiej analizy stanowi niniejsze opracowanie. Celem artykułu jest prezentacja rynku Catalyst z punktu widzenia emitentów i inwestorów oraz ocena dotychczasowych tendencji jego rozwoju w różnych układach strukturalnych. O potrzebie popularyzacji wiedzy o rynku Catalyst wśród inwestorów świadczą wyniki z ogólnopolskiego badania inwestorów przeprowadzone przez Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych jedynie 3,3% respondentów wskazało, że inwestuje na tym rynku. Wśród powodów nielokowania na nim pieniędzy dominują: niska znajomość rynku (aż 44,6%) i niewielka znajomość notowanych instrumentów (37%) [Ciechanowska 2012: 1]. 1. Architektura i instrumenty rynku Catalyst Rynek Catalyst wystartował 30 września 2009 (rynek regulowany) i 26 października 2009 (rynek alternatywny). Do obrotu giełdowego w pierwszym dniu jego funkcjonowania wprowadzono obligacje takich emitentów, jak Miasto Stołeczne Warszawa, Miasto Radlin, Electus SA. Ponadto z podstawowego parkietu giełdy przeniesiono obligacje Europejskiego Banku Inwestycyjnego, Europejskiego Funduszu Hipotecznego, miast Ostrów Wielkopolski, Poznań i Rybnik, a także listy zastawne BRE Banku Hipotecznego i Pekao Banku Hipotecznego. Od czerwca 2010 na Calastyt są notowane obligacje skarbowe, w połowie 2011 roku zadebiutowały obligacje spółdzielcze, a w listopadzie pierwsze obligacje w walucie obcej euro (emitent PKO Finance AB). Struktura rynku Catalyst na pierwszy rzut oka wydaje się złożona. Nie wszystkie jego segmenty są dostępne dla inwestorów indywidualnych, różne są także systemy obrotu instrumentami. Różnice między segmentami dotyczą ponadto wymogów i obowiązków informacyjnych ze strony emitentów. Catalyst obejmuje dwa podstawowe rynki: detaliczny przeznaczony dla inwestorów indywidualnych oraz hurtowy przeznaczony dla inwestorów instytucjonalnych. Z założenia obrót detaliczny jest prowadzony przez GPW, natomiast obrót hurtowy przez BondSpot, spółkę zależną od GPW. Z kolei każdy z tych rynków dzieli się na regulowany i alternatywny. Łącznie więc w skład Catalyst wchodzą cztery platformy obrotu. Do tego należy dodać, że na każdej platformie mamy do czynienia z transakcjami sesyjnymi i pakietowymi. Schematyczne ujęcie struktury rynku Catalyst i instrumentów na nim notowanych przedstawiono na rysunku 1.

Analiza strukturalna rynku Catalyst 509 I n s t r u m e n t y f i n a n s o w e korporacyjne skarbowe samorz dowe Gie da Papierów Warto ciowych Listy zastawne spó dzielcze 0brót detaliczny (regulowany + alternatywny) transakcje sesyjne transakcje pakietowe I n w e s t o r z y Firmy inwestycyjne (domy maklerskie) korporacyjne skarbowe Uczestnicy Catalyst BondSpot samorz dowe Instytucje kredytowe (banki) Listy zastawne I n w e s t o r z y spó dzielcze 0brót hurtowy (regulowany + alternatywny) transakcje sesyjne transakcje pakietowe I n s t r u m e n t y f i n a n s o w e Rysunek 1. Struktura rynku Catalyst Źródło: opracowanie własne na podstawie Rynek CATALYST [2011: 247]; Chudzyńska, Krasucki [2009: 13]. Przedmiotem obrotu na rynku Catalyst są obligacje korporacyjne, obligacje komunalne, obligacje spółdzielcze, obligacje skarbowe oraz listy zastawne. Uczestnikami rynku mogą być firmy inwestycyjne (krajowe i zagraniczne), instytucje kredytowe oraz inne podmioty spełniające wymogi określone we właściwych przepisach prawa, dające rękojmię prawidłowego wykonywania obowiązków związanych z obrotem instrumentami. Aktualnie (marzec 2013) lista uczestników rynku obejmuje 59 podmiotów: o ile wszystkie z nich są związane

510 Mirosław Wypych z rynkiem regulowanym GPW, o tyle uczestnikami rynku alternatywnego GPW jest 31 instytucji, a transakcje organizowane przez BondSpot obsługuje jedynie 20 instytucji. Jednocześnie na wszystkich czterech platformach transakcje realizuje trzynaście podmiotów [CATALYST 2010 2012]. Na rynku detalicznym można handlować nawet pojedynczymi walorami, natomiast na rynku hurtowym wartość pojedynczej transakcji powinna wynosić co najmniej 100 tys. zł. Na każdym rynku może znaleźć się instrument emitenta, który sporządził odpowiedni dokument informacyjny. Jednak wejście na rynek regulowany wymaga zaakceptowania prospektu emisyjnego lub memorandum informacyjnego przez KNF (nie muszą tego uczynić samorządy). Dokumenty te powinny zawierać raport audytora za dwa ostatnie lata działalności emitenta. Rynek regulowany jest przeznaczony do obrotu instrumentami o znaczącej wartości (wartość nominalna emisji musi wynosić co najmniej 4 mln zł). Rynek regulowany GPW można porównać z głównym parkietem akcji. W przypadku alternatywnego systemu obrotu dokument informacyjny może, ale nie musi być przygotowany z autoryzowanym doradcą; zawiera podstawowe informacje o działalności emitenta oraz szczegóły dotyczące oprocentowania, terminu wykupu i ryzyka inwestycyjnego. Rynek alternatywny GPW przypomina system obrotu zbliżony do rynku akcji NewConnect [Rynek CATALYST 2012]. Charakteryzując rynek Catalyst, należy wspomnieć również o tzw. autoryzacji. Autoryzacja jest swoistym atestem wydanym przez GPW, potwierdzającym spełnienie przez emitenta regulaminowych warunków, jakim musi odpowiadać emisja, oraz przestrzeganie przez emitenta obowiązków informacyjnych [Rynek CATALYST 2012: 347]. O autoryzację mogą ubiegać się zarówno podmioty, które w przyszłości planują skierować instrument do obrotu wtórnego, jak i podmioty, które takich zamiarów nie mają, a także podmioty, które nawet nie zdecydowały się na dematerializację wyemitowanych instrumentów. Autoryzację można traktować jako formę promocji emitenta, dbałości o prestiż, zwiększenia wiarygodności i rozpoznawalności na rynku finansowym. 2. Skala i struktura emisji i obrotów O stopniu zainteresowania rynkiem kapitałowym ze strony emitentów świadczą przede wszystkim dane dotyczące liczby emitentów i notowanych instrumentów oraz wartości emisji. Z kolei o zainteresowaniu ze strony inwesto-

Analiza strukturalna rynku Catalyst 511 rów informuje liczba zawartych transakcji i wartość obrotów. Informacje na ten temat przedstawiono w tabeli 1. W zestawieniu celowo nie uwzględniono obligacji Skarbu Państwa, ponieważ są obecne na rynku Catalyst od połowy 2010 roku, a wartość emisyjna notowanych na Catalyst obligacji skarbowych jest ponad dziesięciokrotnie wyższa niż wartość emisyjna wszystkich pozostałych instrumentów razem wziętych. Już pobieżny rzut oka na dane w tabeli 1 jednoznacznie wskazuje, że Catalyst rozwija się dynamicznie. Liczba emitentów zwiększyła się w ciągu trzech lat z 13 do 162 a notowanych instrumentów z 47 do 325 (nie licząc obligacji skarbowych). Wartość emisyjna instrumentów wzrosła ponad pięciokrotnie i na koniec 2012 roku wynosiła 52,3 mld zł. Najwyższą dynamiką i największym zainteresowaniem emitentów charakteryzują się obligacje korporacyjne. Ich udział w wartości emisji instrumentów dłużnych ogółem wynosi 88,3%. Udział listów zastawnych wynosi 5,8%, a obligacji komunalnych niespełna 4,5% wartości emisji ogółem. W 2011 roku pojawiły się obligacje spółdzielcze, jednak nie odgrywają one jeszcze istotniejszej roli. Wybrane charakterystyki rynku Catalyst w latach 2009 2012 (z wyłączeniem obligacji Skarbu Państwa) Tabela 1 Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012 Liczba emitentów 13 54 105 162 Liczba instrumentów 47 109 266 325 w tym autoryzowane 12 12 22 23 Wartość emisji (mln zł) 10.692 21.553 40.035 52.325 w tym autoryzowane 42 45 64 66 Wartość obrotów sesyjnych (mln zł) 170 751 486 1.127 Liczba transakcji sesyjnych 316 4.300 13.713 30.165 Wartość obrotów pakietowych (mln zł) 4.979 255 1.236 1.347 Liczba transakcji pakietowych 73 43 176 192 Relacja wartości obrotów do wartości emisji, w tym: 0,483 0,046 0,043 0,047 korporacyjne 0,744 0,041 0,043 0,045 spółdzielcze 0,432 0,233 komunalne 0,082 0,111 0,019 0,005 Listy zastawne 0,0 0,041 0,008 0,048 Uwaga: Liczba emitentów i instrumentów oraz wartość według stanu na koniec roku, natomiast wartość emisji i obrotów oraz liczba zawartych transakcji według stanu za dany rok. Źródło: opracowanie własne na podstawie CATALYST [2010 2012].

512 Mirosław Wypych O rosnącym zainteresowaniu wtórnym obrotem papierami dłużnymi świadczy umacniająca się pozycja Catalyst w strukturze całego rynku nieskarbowych instrumentów dłużnych. Według raportu Fitch Polska na koniec 2011 roku wartość obligacji, które wyemitowały banki, przedsiębiorstwa i jednostki samorządu terytorialnego, wynosiła 97,5 mld zł i w porównaniu do roku poprzedniego zwiększyła się o 45% [Hyży 2012: 3]. Zatem udział wartości emisji nieskarbowych instrumentów notowanych na Catalyst w wartości ogółem wyemitowanych w Polsce nieskarbowych papierów dłużnych w ciągu 2011 roku wzrósł z 32% do 41%. W 2012 roku udział ten zwiększył się do 44% [Financial Information]. Odnosząc poziom obrotów instrumentami dłużnymi do wartości ich emisji, stwierdzono, że rynek Catalyst nie jest jeszcze doceniany przez inwestorów w takim stopniu, jak przez emitentów. Relacja wartości obrotów do wartości emisji nie przekracza 5%, a w odniesieniu do poszczególnych instrumentów i systemów obrotu charakteryzuje ją duża zmienność w czasie. W 2010 roku odnotowano załamanie w obrotach pakietowych zawarto zaledwie 43 transakcji na łączną kwotę 255 mln zł, co stanowiło jedną trzecią w relacji do wartości obrotów sesyjnych. W 2011 roku sytuacja uległa w tym względzie zasadniczej zmianie: zawarto 176 transakcji pakietowych, wartość obrotów przekroczyła 1,2 mld zł, w przeliczeniu na jedną transakcję oznacza to kwotę ponad 7 mln zł. Tendencja wzrostowa utrzymała się również w 2012 roku. Z kolei w 2011 roku nastąpił przejściowy spadek wartości obrotów w notowaniach sesyjnych i jednocześnie ponad trzykrotny wzrost liczby transakcji. Średnia wartość transakcji w obrotach sesyjnych obniżyła się z 174,7 tys. zł w 2010 do 35,4 tys. zł w 2011 roku. W 2012 roku zarówno poziom obrotów, jak i liczba transakcji zwiększyły się ponad dwukrotnie a średnia wartość jednej transakcji utrzymała się na zbliżonym poziomie (37,4 tys. zł). Można to interpretować jako wzrost zainteresowania rynkiem Catalyst ze strony inwestorów indywidualnych. Strukturę obrotów nieskarbowymi papierami dłużnymi według segmentów rynku Catalyst przedstawiono w tabeli 2. Również w tym przypadku mamy do czynienia z tendencjami wskazującymi na wzrost aktywności inwestorów indywidualnych. Wartość transakcji na rynku detalicznym w 2012 była wyższa o 85% w porównaniu do 2010 roku, w tym transakcji sesyjnych o 78%. Umacnia się także pozycja rynku alternatywnego. Wartość obrotów na tym rynku zwiększyła się w latach 2010 2012 ponad czterokrotnie (437%). Wzrost ten zawdzięczamy głównie rynkowi hurtowemu, na którym w latach 2011 i 2012

Analiza strukturalna rynku Catalyst 513 transakcje pakietowe były realizowane wyłącznie w alternatywnym systemie obrotu. Na rynku hurtowym zanikają także transakcje sesyjne w obrocie regulowanym na korzyść alternatywnego systemu obrotu. Tabela 2 Wartość obrotów według segmentów rynku Catalyst w latach 2010 2012 (z wyłączeniem obligacji Skarbu Państwa) (mln zł) Wyszczególnienie GPW Bond Spot 2010 2011 2012 2010 2011 2012 Transakcje RR 340,2 123,7 651,1 142,7 23,3 2,6 sesyjne ASO 252,5 281,1 406,4 15,7 58,4 66,4 Transakcje RR 30,4 1,6 113,5 102,5 pakietowe ASO 119,7 188,2 206,4 2,5 1046,2 1027,5 Razem 742,8 594,6 1377,4 263,4 1127,9 1096,5 Uwaga: RR rynek regulowany; ASO alternatywny system obrotu. Źródło: opracowanie własne na podstawie CATALYST [2010 2012]. Uzupełniając, dodajmy, że w 2011 roku wartość obrotów obligacjami Skarbu Państwa wynosiła 771,8 mln zł, co w relacji do ich wartości emisyjnej stanowiło 15,7%. W 2012 roku obroty obligacjami skarbowymi były niższe 547,7 mln zł, mimo że wartość emisyjna oferowanych obligacji była o 5% wyższa. Płynność obligacjami skarbowymi jest więc wyższa w porównaniu do pozostałych instrumentów rynku Catalyst. skarbowe są notowane wyłącznie na rynku regulowanym. Inwestorzy preferowali transakcje sesyjne na rynku detalicznym (ponad 90% wartości obrotów), a średnia wartość jednej transakcji wyniosła około 45 tys. zł. 3. Rentowność instrumentów notowanych na Catalyst Ocena rentowności instrumentów rynku Catalyst nie jest przedmiotem niniejszego opracowania. Zagadnienie to jest na tyle złożone, że stanowi odrębny problem badawczy. Jednak z uwagi na bardzo szeroką gamę walorów oferowanych na rynku Catalyst, różniących się poziomem oprocentowania, kwestię ich rentowności warto przynajmniej zasygnalizować. Mimo że dłużne papiery wartościowe uważa się za instrumenty bezpieczne, nie są pozbawione ryzyka. Odnosi się to zwłaszcza do obligacji korporacyjnych

514 Mirosław Wypych stanowiących najliczniejszą grupę papierów wartościowych na rynku Catalyst. Oprocentowanie nie może być jedynym kryterium podejmowania decyzji o nabyciu obligacji. Istotnym elementem analizy decyzyjnej, oprócz odsetek, jest ocena sytuacji finansowej jej emitenta, forma zabezpieczenia, sposób naliczania odsetek, czy termin wykupu [Tychmanowicz 2011: 14 15]. Niemniej jednak oprocentowanie jest najbardziej wymowną charakterystyką instrumentów dłużnych. Porównanie poziomu oprocentowania obligacji korporacyjnych na tle pozostałych walorów notowanych na rynku Catalyst sugestywnie pozwala zilustrować zależność między rentownością a ryzykiem. Informacje na ten temat przedstawiono w tabeli 3. Tabela 3 Oprocentowanie obligacji korporacyjnych na tle pozostałych instrumentów notowanych na rynku Catalyst (stan na 31 grudnia 2012) korporacyjne Odsetek ilości serii według poziomu oprocentowania powyżej 10% 56,2 8,0 10,0% 32,2 poniżej 8% 11,6 Obligacja o najwyższym oprocentowaniu EAP1213, EAP0214 Emitent EAS PICTURES, 17% stałe, GPW ASO Obligacja o najniższym oprocentowaniu PKO1015, Emitent PKO Finance BP, 3,733% stałe, EUR, GPW ASO, BS ASO o najwyższych obrotach IDS1018, Emitent BGK, 6,25% stałe, GPW RR, BS RR MVP0415, Emitent MARVPOL, 9,99% zmienne, GPW ASO, BS ASO Pozostałe instrumenty rynku Catalyst Zakres oprocentowania spółdzielcze 7,14 8,95 komunalne 5,35 7,98 Listy zastawne 4,72 7,59 Skarbu Państwa 2,75 6,25 GPW RR regulowany rynek detaliczny; GPW ASO alternatywny rynek detaliczny; BS RR regulowany rynek hurtowy; BS ASO alternatywny rynek hurtowy. Źródło: opracowanie własne na podstawie CATALYST [2010 2012]. Udział obrotów obligacjami korporacyjnymi w wartości obrotów instrumentami ogółem (bez obligacji skarbowych) w 2011 roku wynosił 86,7%, a w 2012 84,8%. Zdecydowana większość transakcji była zawierana w systemie notowań ciągłych (99%). W systemie pakietowym zawarto w 2012 roku

Analiza strukturalna rynku Catalyst 515 jedynie 164 transakcje, ale ich udział w wartości obrotów sięgał 60%. Dominują obligacje, których termin wykupu następuje w ciągu najbliższych trzech lat np. 31 grudnia 2011 notowano obligacje z terminem wykupu w latach 2012 2014 (83,6% notowanych serii). Tylko siedem obligacji miało termin wykupu po 2020 roku, a walorem o najdłuższym terminie wykupu jest wyemitowana przez Bank Gospodarstwa Krajowego obligacja IWS0645 o stałym oprocentowaniu 6% (wykup w czerwcu 2045). Rozpiętość w oprocentowaniu obligacji korporacyjnych jest bardzo duża, zamyka się w granicach 3,733 17,0%. Ponad połowa obligacji (56,2%) charakteryzowała się oprocentowaniem przekraczającym 10% w skali rocznej. Tylko 11,6% obligacji miało oprocentowanie poniżej 8%. Emitenci preferowali oprocentowanie zmienne (74,4%). W 2011 roku 35 obligacji korporacyjnych (25%) nie znalazło uznania w oczach inwestorów i ani razu nie dokonano nimi obrotu ani w transakcjach sesyjnych, ani w pakietowych. W 2012 roku obligacji takich było 56 (23%). Na tle obligacji korporacyjnych, z punktu widzenia rentowności, odmiennie prezentują się pozostałe instrumenty notowane na rynku Catalyst, łącznie z obligacjami skarbowymi. Charakteryzuje je nie tylko niższe oprocentowanie, lecz także mniejsza rozpiętość stóp procentowych. Najniższe oprocentowanie cechuje obligacje Skarbu Państwa, powszechnie uważane za papiery wartościowe nieobarczone ryzykiem niewypłacalności. W 2012 roku na rynku Catalyst notowano 36 serii obligacji skarbowych. Pod względem wartości emisyjnej dominowały obligacje dziesięcioletnie o stałym oprocentowaniu (7 serii). Oprocentowanie tych obligacji zamykało się w granicach 4,00 6,25%. Najwyższe odsetki naliczano dla DZ1015 wykup w październiku 2015 roku. Jednak największe obroty odnotowano w odniesieniu do obligacji zero kuponowych, zwłaszcza z terminem wykupu w latach 2013 2014. Stopa zwrotu z obligacji zero kuponowych jest nieco wyższa od oprocentowania obligacji trzyletnich (przykładowo dla obligacji 0K0214 zakupionej na ostatniej sesji w 2011 roku wyniosła 4,61%, gdy tymczasem oprocentowanie emitowanych w tym okresie obligacji trzyletnich z terminami wykupu w 2014 roku wynosiło 4,54%). Oprocentowanie pozostałych instrumentów zawiera się między rentownością obligacji skarbowych a stopą naliczania odsetek dla obligacji korporacyjnych. Uszeregowanie instrumentów według rosnącego oprocentowania jest następujące: obligacje skarbowe listy zastawne obligacje komunalne obligacje spół-

516 Mirosław Wypych dzielcze obligacje korporacyjne. Zależność ta jest jeszcze bardziej widoczna, gdy porównamy średnie oprocentowanie walorów notowanych na rynku Catalyst 31 grudnia 2012, co przedstawiono na rysunku 2. obl. skarbowe 4,99 listy zastawne 5,86 obl. komunalne 6,69 obl. spó dzielcze 8,46 obl. korporacyjne 10,23 0 2 4 6 8 10 12 % w skali rocznej Rys. 2. Średnie oprocentowanie instrumentów notowanych na rynku Catalyst (stan na 31 grudnia 2012) Źródło: opracowanie własne na podstawie CATALYST [2010 2012]. Podsumowanie Rynek Catalyst w ciągu trzech lat funkcjonowania zyskał znaczącą pozycję w strukturze rynku kapitałowego. Świadczy o tym m.in. ponad czterdziestoprocentowy udział notowanych na nim instrumentów w wartości wszystkich wyemitowanych w Polsce nieskarbowych papierów dłużnych. Podstawową zaletą rynku Catalyst jest stosunkowo duże zróżnicowanie notowanych instrumentów, co pozwala inwestorom na wybór najbardziej odpowiedniej formy lokaty zarówno pod względem wysokości oprocentowania, jego formuły, jak i branży, w której działa emitent. Podstawową bolączką rynku Catalyst jest relatywnie niska płynność obrotu poszczególnymi instrumentami. Przyczyn tego stanu rzeczy należy upatrywać w samej charakterystyce papieru dłużnego, który w Polsce jest traktowany jako inwestycja średnio- lub długookresowa, a także w ciągle słabej znajomości zasad funkcjonowania wtórnego obrotu papierami dłużnymi. Intensywna

Analiza strukturalna rynku Catalyst 517 edukacja i popularyzacja rynku wśród aktualnych i potencjalnych inwestorów wydaje się jednym ze sposobów poprawy sytuacji w tym względzie. Literatura CATALYST [2010 2012], Biuletyn Statystyczny CATALYST 2010 2012, www.gpwcatalyst.pl. Chudzyńska N., Krasucki K. [2009], Nowy rynek papierów w dłużnych propozycja bez ograniczeń, Przewodnik Inwestora. Almanach polskiego rynku kapitałowego, grudzień, wyd. 27. Ciechanowska M. [2012], Rynek jeszcze nie wciąż popularny, Puls Biznesu, nr 76. Financial Information, www.cbonds.pl [22.03.2013]. Hyży M. [2012], Rynek Catalyst, diagnoza: bieg z niewielkimi przeszkodami, Biuletyn NewConnect, nr 7. Rynek CATALYST [2011], Rocznik giełdowy 2011, GPW, Warszawa. Rynek CATALYST [2012], Rocznik giełdowy 2012, GPW, Warszawa. Tychmanowicz P. [2011], Imponujący wybór obligacji, Przewodnik Inwestora. Almanach polskiego rynku kapitałowego, grudzień, wyd. 31. STRUCTURAL ANALYSIS OF CATALYST MARKET Summary This article aims to present the debt securities market Catalyst past trends and to assess its development in a variety of structural systems. From the performed considerations that the Catalyst market in less than three years of operation has gained wide acceptance among issuers. The share of the instruments listed in the issue value of all non-treasury debt exceeds 40 percent. But the part of investors, especially individual investors, interest in secondary trading in debt securities is still small. Is reflected in a low liquidity market. Popularization of knowledge about the benefits of investing in debt securities is therefore fully justified. This is achieved by including this publication. Keywords: stock exchange, bonds, yield Translated by Mirosław Wypych