e-europa: Europejczycy w sieci TNS 2012 1
W marcu 2010 r. Komisja Europejska ogłosiła swoją strategię Europa 2020, aby przygotować gospodarkę państw unijnych na wyzwania kolejnej dekady. Wśród siedmiu inicjatyw strategii znalazło się rozwijanie e-gospodarki poprzez wzmacnianie dostępności szybkiego Internetu w UE. Instytucje unijne są przekonane, że połączenie wszystkich Europejczyków to niezbędny krok w kierunku innowacyjnego, trwałego i niewykluczającego wzrostu. Można więc zapytać, w którym miejscu znajdujemy się obecnie? Ilu Europejczyków jest podłączonych do Internetu? Ilu posiada telefon komórkowy? Czy mogą uzyskać dostęp do Internetu za pośrednictwem swojego telefonu? Jaka jest dynamika wzrostu tych wskaźników w ostatnim czasie? Informacja na temat wzrostu Od połowy lat 90. XX wieku, gdy Internet został po raz pierwszy udostępniony ogółowi społeczeństwa, jego rozwój wydaje się nie napotykać barier. Obecnie Internet stał się już w Europie elementem codziennego życia: jesienią 2012 r. nieco ponad 7 na 10 Europejczyków posiadało w domu dostęp do Internetu (71%). W 25 państwach członkowskich UE bezwzględna większość Europejczyków posiadała dostęp do sieci w domu, przy czym udział tej grupy przekraczał 90% w Danii (94%), w Szwecji (93%) i w Holandii (92%). Z kolei Rumunia (48%) i Portugalia (47%) są jedynymi wyjątkami jednak nawet w tych państwach niemal połowa ludności posiada w domu dostęp do Internetu. W ostatnich kilku latach posiadanie dostępu do Internetu w domu stało się znacznie bardziej powszechne, a odległości między państwami europejskimi znacznie zmalały: wiosną 2006r. 48% Europejczyków miało w domu dostęp do Internetu (różnica +23 punkty procentowe między rokiem 2006 a 2012). W poszczególnych krajach wskaźnik ten wahał się od 86% (w Holandii) do zaledwie 11% (w Bułgarii). W tym sześcioletnim okresie udział osób posiadających łącze internetowe w domu wzrósł w każdym kraju europejskim, najbardziej na Słowacji (o +48 punktów procentowych, do 69%), w Bułgarii (+47 p.p., do 58%) i na Łotwie (+45 p.p., do 72%). Imponujący wynik odnotowano w Rumunii (+32 p.p. do 48%). Należy pamiętać, że wiosną 2006 r. Rumunia i Bułgaria nie były jeszcze państwami członkowskimi UE, a ich przystąpienie do UE mogło przyczynić się do tych postępów. Oczywiście wzrosty są mniej spektakularne w przypadku państw, w których penetracja Internetu była już wysoka wiosną 2006 r., czyli takich jak Niemcy (+17), Dania (+17), Szwecja (+14) i Holandia (+6). TNS 2012 2
Informacja na temat wzrostu (c.d.): Mimo iż od wiosny 2006 r. zmniejszyły się znaczące różnice między poszczególnymi krajami, to jednak nadal się utrzymują. Badania pokazują, że znacznie poważniejsze rozbieżności widać wtedy, gdy przyjrzymy się zmiennym społeczno-demograficznym. O ile ponad 8 na 10 Europejczyków w wieku poniżej 55 lat posiada w domu połączenie z Internetem, to już w grupie osób w wieku 55 lat i więcej wskaźnik ten spada do 49% (a zaledwie 21% wśród Europejczyków w wieku 75 i więcej lat ma w domu łącze internetowe). Istnieją także znaczące różnice między respondentami, którzy przerwali naukę szkolną przed ukończeniem 16. roku życia (39%) a tymi, którzy kontynuowali ją po ukończeniu 19 lat (87%). Wydaje się, że istotnym czynnikiem mogą być tutaj kwestie finansowe dostęp do Internetu w domu ma 58% Europejczyków mających często kłopoty z opłacaniem bieżących rachunków, natomiast w przypadku osób, które prawie nigdy nie mają tego problemu, odsetek ten wynosi 75%. Think Wnioski dla biznesu: Obecnie wiele osób posiada niemal automatyczny odruch (przypominają się tu psy Pawłowa) zaglądania do Internetu, gdy słyszą o marce, firmie, a nawet o restauracji, muzeum czy zabytku. Globalna pajęczyna całkowicie zmieniła sposób, w jaki ludzie się uczą, bawią, pracują, kontaktują ze sobą i konsumują. Ogólnie rzecz biorąc, firmy europejskie przystosowały się do tej nowej sytuacji, aczkolwiek w przypadku niektórych z nich wydaje się, że traktują one Internet jako coś przeznaczonego głównie dla osób młodych, a tym samym niezbyt odpowiedniego dla swoich docelowych konsumentów szczególnie w przypadku, gdy kierują swoją ofertę głównie do konsumentów dojrzałych. Mimo to należy zauważyć, że Internet upowszechnia się we wszystkich grupach społecznych. Mniej niż jedna czwarta Europejczyków w wieku 75 i więcej lat posiada obecnie w domu dostęp do Internetu, ale ta liczba wzrośnie bardzo znacząco w ciągu najbliższych dziesięciu lat. Osoby, które korzystały z Internetu od samego początku, stają się coraz starsze. W związku z tym wszystkie firmy powinny aktywnie funkcjonować w Internecie jest to niezbędne narzędzie reklamy i sprzedaży produktów i usług oraz budowania powiązania z aktualnymi oraz potencjalnymi klientami, szczególnie w sieciach społecznościowych. TNS 2012 3
Think Wnioski dla biznesu (c.d.): Wskaźnik liczby osób podłączonych do Internetu nie jest równie wysoki we wszystkich państwach członkowskich UE, to jednak różnice między krajami maleją, a udział respondentów mających w domu dostęp do Internetu rośnie. Między poszczególnymi państwami UE oraz między grupami społecznodemograficznymi nadal utrzymują się rozbieżności jest to czynnik, który firmy powinny mieć na uwadze. Rozwijanie serwisu internetowego będzie miało inny skutek w Danii niż w Portugalii czy Rumunii, gdzie grupa osób mających w domu dostęp do Internetu jest zgoła odmienna. Jeżeli z kolei grupami docelowymi są kategorie o stosunkowo niskim wskaźniku dostępu do Internetu, internetowa kampania komunikacyjna powinna być tylko uzupełnieniem kampanii wykorzystujących bardziej tradycyjne środki przekazu. Jeżeli chodzi o komunikację, Internet okazuje się potrzebny, lecz sam w sobie nie jest wystarczający. Warto również, aby opisywane tu wyniki zostały wzięte pod uwagę przez rządy państw europejskich. Przykładowo, rządy powinny rozwijać e-usługi, aby ułatwić realizowanie procedur administracyjnych. Dla wielu osób, zwłaszcza w młodym pokoleniu, dostępność tego typu usług będzie korzystna. Jednak aby wszystkim obywatelom (a zwłaszcza osobom starszym i słabszym) zapewnić dostęp i możliwość korzystania z takich usług, powinny być one na obecnym etapie uzupełnieniem tradycyjnego kontaktu drogą pocztową lub telefoniczną. TNS 2012 4
Pyt.: Które z następujących dóbr Pan(i) posiada? Odp.: Dostęp do Internetu w domu Wiosna 2006 Jesień 2012 Źródło: Standardowe badanie Eurobarometr EB65 wiosna 2006 i EB78 jesień 2012. Badanie zrealizowane przez TNS na zlecenie Komisji Europejskiej. TNS 2012 5
Nadal nie wszyscy Europejczycy posiadają w domu dostęp do Internetu, natomiast w całej Unii Europejskiej bardzo rozpowszechniły się telefony komórkowe. Większość obywateli posiada telefon komórkowy dotyczy to zarówno wszystkich państw UE, jak i wszystkich grup społeczno-demograficznych. Informacja na temat wzrostu Być połączonym oznacza tyle, co mieć możliwość kontaktu. O ile Internet nadal wprowadza rewolucję w sferach takich jak kultura, informacja, zachowania zakupowe i wiele innych, to telefony komórkowe zmieniły sposób komunikowania się ludzi między sobą. Kiedyś pierwszym zadawanym przez telefon pytaniem było Co porabiasz?. Dzisiaj pytamy: Gdzie jesteś?. Bardzo niewielu obywateli opiera się tej tendencji w każdym państwie UE i w każdej grupie społeczno-demograficznej niemal wszyscy posiadają już telefon komórkowy. Jesienią 2012 r. ponad 9 na 10 Europejczyków miało własny telefon komórkowy (91%). Nawet w Bułgarii (83%), Portugalii (84%) i Rumunii (84%), gdzie posiadanie osobistego telefonu komórkowego jest najmniej rozpowszechnione, wskaźnik ten przekracza 80%. Z kolei w Finlandii (98%), na Łotwie (97%) i w Luksemburgu (97%) niemal 100% obywateli posiada telefon komórkowy. A co z telefonią stacjonarną? Pozostała w tyle tylko 69% Europejczyków posiada obecnie telefon stacjonarny w swoim gospodarstwie domowym. Już wiosną 2005 r. duży procent Europejczyków posiadał własny telefon komórkowy (78%). Logiczne jest więc, że wzrosty na poziomie całej UE (+13 punktów procentowych między wiosną 2005 r. a jesienią 2012r.) oraz na poziomie poszczególnych państw są mniej spektakularne niż w przypadku upowszechniania się domowego dostępu do Internetu (aczkolwiek w przypadku Internetu punktem odniesienia jest wiosna 2006 r.). Udział obywateli posiadających własny telefon komórkowy zwiększył się o 25 lub więcej punktów procentowych na Łotwie (+25 p.p. między wiosną 2005 r. a jesienią 2012 r.), w Polsce (+31) oraz w dwóch państwach członkowskich o najkrótszym unijnym stażu w Rumunii (+37) i Bułgarii (+39). TNS 2012 6
Informacje na temat wzrostu (c.d.) Posiadanie własnego telefonu komórkowego jest nie tylko szeroko rozpowszechnione w całej Unii Europejskiej i we wszystkich jej państwach członkowskich, ale także w poszczególnych grupach społecznodemograficznych. Niemal wszyscy obywatele w wieku poniżej 55 lat posiadają telefon komórkowy, a nawet wśród osób w wieku 75 i więcej lat, którzy najrzadziej posiadają telefon komórkowy, ma go ponad połowa (56%). Pozostałe kategorie, w których własny telefon komórkowy jest mniej rozpowszechnione to osoby, które przerwały naukę szkolną przed ukończeniem 16 r.ż. (78%), emeryci (78%) oraz osoby nigdy nie korzystające z Internetu (76%). W przypadku domowego dostępu do Internetu nadal obserwujemy nierówności w obrębie UE, natomiast okazuje się, że korzystanie z osobistego telefonu komórkowego całkowicie się już zdemokratyzowało. Think Wnioski dla biznesu: Niemal powszechna obecność telefonów komórkowych stanowi poważną zmianę w codziennym życiu Europejczyków w porównaniu z okresem sprzed 20 lat i ma ważne implikacje w wielu obszarach. Fakt ten niesie znaczące konsekwencje dla europejskiego biznesu: produkty i usługi związane z telefonami komórkowymi stały się zyskownym segmentem biznesowym, lecz panuje tu silna konkurencja. Można również mówić o potężnych skutkach dla strategii marketingowych i konsumenckich: firmy europejskie pragnące dotrzeć do konsumentów muszą brać pod uwagę fakt, że niemal wszyscy Europejczycy posiadają obecnie telefon komórkowy. Dla firm ważne jest jednak znalezienie odpowiedniej strategii marketingu bezpośredniego. Z jednej strony, dzięki telefonom komórkowym do większości mieszkańców Europy można dotrzeć w bardzo bezpośredni sposób. Z drugiej jednak strony, należy unikać narzucania się, zwłaszcza że może to potencjalnie przynieść negatywne skutki dla renomy firm i marek. Wspomniane fakty mają również swoje konsekwencje w przypadku badań opinii publicznej. Badacze muszą obecnie pamiętać, że reprezentatywna próba w sondażu telefonicznym powinna uwzględniać także wywiady realizowane przez telefon komórkowy. Ponieważ więcej osób posiada obecnie telefon komórkowy niż stacjonarny, sondaż telefoniczny bazujący wyłącznie na numerach stacjonarnych nie obejmie całej badanej zbiorowości. TNS 2012 7
Pyt.: Czy posiada Pan(i) własny telefon komórkowy? Tak Nie W środku: wiosna 2005 Na zewnątrz: jesień 2012 Źródło: Standardowe badanie Eurobarometr EB63 wiosna 2005 i EB78 jesień 2012. Badanie zrealizowane przez TNS na zlecenie Komisji Europejskiej. TNS 2012 8
Większość Europejczyków posiada w domu dostęp do Internetu, a jeszcze większa grupa korzysta z własnego telefonu komórkowego. A ile osób posiada dostęp do Internetu wszędzie, za pośrednictwem swojego telefonu komórkowego? Informacje na temat wzrostu W grudniu 2011 r. ponad jedna trzecia Europejczyków posiadających własny telefon komórkowy miała możliwość połączenia się za jego pośrednictwem z Internetem (35%). Dla tych osób otworzyła się dzięki temu zupełnie nowa gama możliwości. Poza tradycyjnym korzystaniem z Internetu, czyli np. surfowanie czy udziałem w sieciach społecznościowych, ludzie mogą obecnie korzystać z telefonu komórkowego po to, aby za pośrednictwem e-biletu skorzystać z komunikacji miejskiej czy wejść na koncert, kupować usługi i produkty na odległość, a nawet płacić za drobne zakupy w sklepie. Obecnie wiele rzeczy można już załatwić wyłącznie za pośrednictwem telefonu komórkowego, dzięki czemu określenie smartfon, czyli inteligentny telefon wydaje się w pełni zasłużone. Różnice między poszczególnymi państwami członkowskimi UE są w tym przypadku dość istotne. Ponad połowa osób posiadających własny telefon komórkowy może za jego pomocą łączyć się z Internetem w Danii (53%), Finlandii (54%), Słowenii (57%), Wielkiej Brytanii (58%) i Szwecji (63%), natomiast możliwość tę ma mniej niż jedna piąta posiadaczy telefonów komórkowych w Rumunii (18%), we Włoszech (17%), w Portugalii (16%) i Bułgarii (13%). Pojawiają się także dość istotne różnice między grupami społeczno-demograficznymi. Co ciekawe, głównym czynnikiem nie są tu bynajmniej pieniądze. Mimo iż smartfony bywają kosztowne, nie ma uderzających różnic między Europejczykami, którzy często mają trudności z opłacaniem swoich comiesięcznych rachunków (28%) a tymi, którzy niemal nigdy nie doświadczają podobnych problemów (38%). Pod tym względem znacznie większe znaczenie ma wiek i poziom wykształcenia: wspomniana możliwość połączenia się z Internetem przez telefon komórkowy jest dostępna dla 55% osób w wieku 15-24 lat, 47% w wieku 25-39 lat oraz 45% osób kontynuujących naukę po ukończeniu 19 r.ż. Odpowiedni wskaźnik dla osób w wieku 65-74 lat wynosi 11%, dla osób mających 75 i więcej lat 5%, a 13% dla tych, którzy ukończyli edukację przed swoimi 16. urodzinami. TNS 2012 9
Think Wnioski dla biznesu: Znaczna grupa Europejczyków jest w stanie uzyskać dostęp do Internetu za pomocą swojego telefonu komórkowego obecnie jest to wprawdzie mniejszość, ale udział tej grupy osób będzie rósł w przyszłości. Ponieważ upowszechnienie się telefonów komórkowych osiągnęło już niemal swój maksymalny pułap, wielka zmiana będzie najpewniej polegała na przejściu od tradycyjnych telefonów komórkowych do smartfonów. Do tego należy dodać nowe umowy, które użytkownicy telefonii komórkowej będą podpisywać, aby uzyskać możliwość korzystania z Internetu za pośrednictwem smartfona. Zmiany te w pierwszej kolejności wpłyną na działalność firm z branży telefonii komórkowej. Sama możliwość korzystania z Internetu za pośrednictwem telefonu komórkowego również stanowi dużą szansę marketingową. Marketerzy mogą obecnie docierać ze swoimi kampaniami reklamowymi i marketingowymi do konsumentów niemal w każdym miejscu oczywiście pod warunkiem, że wezmą pod uwagę specyfikę tego medium, ponieważ osoba siedząca wygodnie na kanapie ma inną koncentrację uwagi niż ktoś, kto przegląda treści na ekranie swojego telefonu, będąc w drodze i w ruchu. Oznacza to, że reklamy będą musiały być krótkie i naprawdę przemawiające do odbiorcy. Warto, aby firmy europejskie rozważyły także możliwość budowania współpracy partnerskiej z internetowymi sieciami społecznościowymi dla wielu osób media społecznościowe są jednym z głównych powodów łączenia się z Internetem za pośrednictwem telefonu komórkowego. Różnice w grupach społeczno-demograficznych są ważnym sygnałem dla rządów państw europejskich. Dzięki niwelowaniu nierówności między różnymi grupami obywateli różniącymi się pod względem mobilnego dostępu do Internetu można promować równość w społeczeństwie. Ponadto istnieją możliwości opracowywania aplikacji na smartfony, które będą sygnalizować rzeczywisty postęp społeczny, np. usługi e-administracji czy możliwości dokonywania płatności mobilnych. Nawet na niektórych rynkach wschodzących ludzie już mogą płacić w supermarketach za pomocą swojego telefonu komórkowego szczególnie dotyczy to Afryki, gdzie usługi mobilnego Internetu od dawna są uważane za jedną z najlepszych możliwości osiągania wzrostu i rozwoju. Co ciekawe, umożliwienie głosowania za pomocą telefonu komórkowego może wywrzeć ogromny wpływ na frekwencję wyborczą w przyszłości. TNS 2012 10
Pyt.: Czy w ramach swojego abonamentu komórkowego ma Pan(i) możliwość dostępu do Internetu w celu odtwarzania lub pobierania treści audio/wideo, wysyłania i otrzymywania e-maili? Odp.: Tak Jesień 2009 Jesień 2011 Źródło: Standardowe badanie Eurobarometr EB72 jesień 2009 oraz EB76 jesień 2011. Badanie zrealizowane przez TNS na zlecenie Komisji Europejskiej. TNS 2012 11
Precyzyjne plany służące osiąganiu wzrostu Wzrost w biznesie Korzystaj z Internetu na potrzeby strategii reklamowych i marketingowych, nie zapominając jednak o mediach tradycyjnych Wiele badań pokazuje, że media tradycyjne powoli tracą na znaczeniu, natomiast Internet notuje nieustanny wzrost. Choć jednak dobrze jest być na bieżąco, nie należy zapominać o mediach tradycyjnych w strategiach komunikacyjnych. Aby dotrzeć do całego społeczeństwa, kampanie elektroniczne powinny stanowić uzupełnienie kampanii opartych na bardziej tradycyjnych środkach przekazu. Dostosowuj komunikację do różnych mediów, za pomocą których ludzie łączą się z Internetem Firmy europejskie muszą dostosować swoją komunikację do internautów. Komunikacja w mediach cyfrowych musi uwzględniać te media, którymi ludzie posługują się po to, aby uzyskać dostęp do Internetu: oczywiście są to komputery, ale także telewizory, smartfony i tablety. Kampanie komunikacyjne z aplikacjami interaktywnymi i dotykowymi mogą być dobrym sposobem uwodzenia potencjalnych klientów. Korzystaj z sieci społecznościowych, aby wszędzie być z konsumentami Posiadanie witryny internetowej to element niezbędny, ale nie wystarczający. Firmy powinny być również obecne i aktywne w internetowych sieciach społecznościowych, tworząc i wzmacniając relacje z konsumentami. Ponieważ coraz więcej osób łączy się z Internetem za pośrednictwem telefonu komórkowego, jest to nowoczesna i innowacyjna metoda jeszcze większego zbliżenia się do klientów. TNS 2012 12
Precyzyjne plany służące osiąganiu wzrostu Wzrost w sektorze publicznym Poszerzaj dostęp do szybkiego Internetu dla wszystkich Europejczyków Zapewnienie dostępu do szybkiego Internetu we wszystkich miejscach jest jednym z celów strategii Europa 2020 przyjętej przez Komisję Europejską. Osiągnięcie tego celu przyczyni się do niwelowania nierówności wśród obywateli UE, a jednocześnie udowodni, że UE jest w stanie osiągać postawione cele. Niezbędne będą szczególne wysiłki w przypadku państw, które plasują się na końcu europejskiego peletonu. Rozwijaj e-usługi, ale pamiętaj, że niektórzy Europejczycy nie są jeszcze gotowi, aby z nich korzystać Coraz więcej Europejczyków korzysta z Internetu. Oznacza to, że rządy państw europejskich powinny opracować usługi elektroniczne (e-usługi), które ułatwią realizację procedur administracyjnych. Należy jednak pamiętać, że Internet nie może być jedynym kanałem dostępu do tych usług w przeciwnym razie niektóre osoby nie będą w stanie z nich skorzystać. Prowadź szkolenia dla tych Europejczyków, którzy nie są jeszcze zaznajomieni z nowymi technologiami Internet stał się już niezbędnym elementem codziennego życia i czasem trudno jest pamiętać, jak świat wyglądał wcześniej. Jednak dla niektórych grup społeczeństwa, zwłaszcza dla osób starszych, komputery i Internet to nadal nieznany świat. Rządy państw europejskich powinny zapewniać szkolenia dla tych Europejczyków, którzy nie są obeznani z tymi narzędziami: należy zapewnić, aby wszyscy obywatele mogli uzyskać dostęp do tych samych usług. E-głosowanie/ głosowanie przez telefon komórkowy: skuteczne narzędzia do zwalczania niskiej frekwencji wyborczej? Rządy oraz instytucje państw europejskich powinny także rozwijać systemy e-wyborów, na przykład z wykorzystaniem telefonów komórkowych. W czasach, kiedy rośnie liczna osób niemających zaufania do instytucji i kiedy z wyborów na wybory maleje frekwencja (zwłaszcza wśród najmłodszych wyborców), może to być skuteczny sposób na zachęcenie obywateli do udziału w wyborach. TNS 2012 13