Bezpieczeństwo pracy przy eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych

Bezpieczeństwo pracy przy eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych Zbigniew Kołodyński - OIP Wrocław tel. 071 37 10 489 p.e. zkolodynski@wroclaw.oip.pl

Koncepcja ogólna bezpieczeństwa maszyn w UE Maszyny i inne urządzenia techniczne należą do podstawowego i powszechnie stosowanego wyposażenia pracy. Szacuje się, że ok. 80% wypadków ma związek z ich eksploatacja, w szczególności z obsługą. Taka jest skala strat wynikających z wydarzeń wypadkowych z ich udziałem. Po to aby straty minimalizować wdrożono wiele dyrektyw natury technicznej, ekonomicznej i społecznej pokrywających wszelkie aspekty bezpiecznego użytkowania maszyn i urządzeń technicznych 2

Traktat Amsterdamski dawny traktat Rzymski art. 95 Swobodny przepływ towarów Art.138 Poprawa warunków pracy D y r e k t y w y Ekonomiczne np. maszynowa 98/37/EWG Adresat -dostawca: Producent Przedstawiciel Importer Społeczne Ramowa 98/391/WE dyrektywy szczegółowe np. użytkowany sprzęt roboczy 98/655/WE Adresat - pracodawca użytkownik 3

Poziom bezpieczeństwa WYMAGANIA DLA MASZYN I URZĄDZEŃ NOWYCH Dyrektywa: 98/37/EC (zamiast 89/392/EEC) Określa: Poziom ryzyka tolerowanego Adresat: Producent KOMPENSACJA RYZYKA PRZEZ ORGANIZACJĘ PRACY zastosowanie środków technicznych uzupełniających zastosowanie środków proceduralnych zastosowanie środków zachowawczych Dotyczy: Pracodawcy WYMAGANIA MINIMALNE Dyrektywa: 89/655/EEC Dotyczy: Starego wyposażenia przed 1993r. Adresat: Pracodawca POZOM WYJŚCIOWY Ustanowienie dyrektyw 1989 1993 1996 Wdrożenie do prawa krajowego w UE 2004 2006 Polska Czas (rok) 4

Poziom wymagań w zakresie bezpieczeństwa Wymagania zasadnicze Wymagania minimalne 1.01.2003r 1.05.2004r 1.01.2006r czas Chronologia wdrażania wymagań zasadniczych i minimalnych w odniesieniu do maszyn i urządzeń 5

Maszyny - Porównanie koncepcji bezpieczeństwa MASZYNY NOWE Producent, importer, dostawca Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności. (Dz.U.02.166.1360, z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20.12.2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa (Dz. U. Nr 263, poz. 2170) 0d 28.12.2009r rozporządzenie MG z dnia 21.11.2008r w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz.U.08.199.1228) Zasadnicze Producent, jednostka notyfikowana Deklaracja zgodności ADRESAT PRZEPISU: Pracodawca PODSTAWOWY PRZEPIS MASZYNY UŻYTKOWANE Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r., Kodeks pracy. Dział X. (Tekst jednolity Dz.U.98.21.94, z późn. zm.) PRZEPIS SZCZEGÓŁOWY Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy. (Dz.U.02.191.1596 z póź. zm.) WYMAGANIA Minimalne OCENY DOKONUJE Pracodawca, osoby upoważnione przez pracodawcę WYNIK OCENY Wyniki kontroli (protokół, lista kontrolna, raport)

Wybrane dyrektywy nowego podejścia oraz odpowiednie rozporządzenia w sprawie wymagań zasadniczych dla wyrobów wprowadzonych do obrotu, (przypisane do kontroli inspektorom pracy, jako organom wyspecjalizowanym w ramach nadzoru rynku). Lp. DYREKTYWA NOWEGO PODEJŚCIA Rozporządzenie Ministra Gospodarki 1. Dyrektywa Rady z dnia 19 lutego 1973 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich dotyczących wyposażenia elektrycznego przewidzianego do stosowania w niektórych granicach napięcia (73/23/EWG ze zm.) z dnia 15.12.2005r w sprawie zasadniczych wymagań dla sprzętu elektrycznego (Dz. U. Nr 259, poz. 2172) 2. Dyrektywa Rady z dnia 25 czerwca 1987 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do prostych zbiorników ciśnieniowych (87/404/EWG ze zm.) z dnia 23.12.2005r. w sprawie zasadniczych wymagań dla prostych zbiorników ciśnieniowych (Dz. U. Nr 259, poz. 2171) 3. 4. 5. 6. 7. 8. Dyrektywa Rady z dnia 21 grudnia 1989 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do środków ochrony osobistej (89/686/EWG ze zm.) Dyrektywa Rady z dnia 29 czerwca 1990 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich dotyczących urządzeń spalania paliw gazowych (90/396/EWG ze zm.) Dyrektywa Rady z dnia 14 czerwca 1989 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich dotyczących maszyn (89/392/EWG ze zm.) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 czerwca 1995 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich dotyczących dźwigów (95/16/WE) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 maja 1997 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich dotyczących urządzeń ciśnieniowych (97/23/WE) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23.03.1994r w sprawie wyposażenia używanego w atmosferach potencjalnego wybuchu (94/9/WE) z dnia 21.12.2005r r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. Nr 259, poz. 2173) z dnia 21.12.2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń spalających paliwa gazowe (Dz. U. Nr 263, poz. 2201) z dnia 20.12.2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa (Dz. U. Nr 263, poz. 2170) z dnia 8.12.2005r. w sprawie zasadniczych wymagań dla dźwigów i ich elementów bezpieczeństwa (Dz. U. Nr 263, poz. 2198) z dnia 21.12.2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń ciśnieniowych i zespołów urządzeń ciśnieniowych (Dz. U. Nr 263, poz. 2200) z dnia 22.12.2005r w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. 7

Redukcja ryzyka Ocena ryzyka ŚRODKI PODEJMOWANE PRZEZ PRODUCENTA Rozwiązania konstrukcyjne Urządzenia ochronne i dodatkowe środki zapobiegawcze Informacje dla użytkownika ŚRODKI PODEJMOWANE PRZEZ: Ryzyko oszacowane wstępnie Ryzyko uzysk. po wprowadz. konstrukcji wewn. bezpiecznych Ryzyko po zastosowaniu środków ochronnych urządzeń ochronnych i dodatkowych środków zapobiegawczych UŻYTKOWNIKA Organizacja i Zarządzanie Utrzymanie ruchu Nadzór Środki ochrony indywidualnej Procedury bezpiecznej pracy Szkolenie ( informowanie) Motywowanie... Dodatkowe środki ochronne OPERATORA: Przestrzeganie procedur Zachowania probezpieczne... Stosowanie środków ochronnych Informowanie o odchyleniach Ryzyko po zastosowaniu środków przez pracodawcę Ryzyko resztko we finalne 8

Dyrektywa ramowa 89/391/EWG - dotyczy wdrażania środków w celu zwiększenia bezpieczeństwa i poprawy zdrowia podczas pracy. Druga dyrektywa szczegółowa 89/655/EWG (zmieniona dyrektywą 95/63/WE i 2001/45/EWG) - określa minimalne wymagania w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia podczas używania przez pracowników wyposażenia roboczego podczas pracy, w zakresie m.in.: urządzeń sterowniczych uruchamiania i zatrzymywania, ograniczania emisji substancji szkodliwych, promieniowania i hałasu, stosowania urządzeń ochronnych maszyn z elementami ruchomymi, ograniczania zagrożeń związanych z elektrycznością, zapewnienia odpowiedniej przestrzeni roboczej i dostępu w zakresie obsługi i konserwacji, stosowania urządzeń ostrzegawczych. Dyrektywa 95/63/WE - określa obowiązki pracodawcy w zakresie kontroli stanu technicznego wyposażenia roboczego oraz rejestracji wyników tych kontroli; dodatkowo dyrektywa ta rozszerza obszar przedmiotowy dyrektywy o wymagania dotyczące sprzętu ruchomego (mobilnego) oraz sprzętu służącego do dźwigania ładunków. Dyrektywa 2001/45/WE - określa wymagania w odniesieniu do sprzętu roboczego służącego do tymczasowej pracy na wysokości, w szczególności drabin, rusztowań oraz wejść linowych i technik pozycjonowania. Powyższe wymagania w formie ujednoliconego tekstu zawiera dyrektywa 2009/104/WE

Dyrektywa szczegółowa 89/655/EWG wraz z dyrektywami uzupełniającymi została przeniesiona do polskiego prawa rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 30.10.2002r w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U.02.191.1596, zm. Dz.U.03.178.1745), pojęcie maszyny (dla potrzeb rozporządzenia) zdefiniowano jako: wszelkie maszyny i inne urządzenia techniczne, narzędzia oraz instalacje użytkowane podczas pracy, a także sprzęt do tymczasowej pracy na wysokości, w szczególności drabiny i rusztowania. 10

Określenie zakresu wymagań minimalnych dla maszyn (sprzętu roboczego) wg rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30.10.2002r w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U.02.191.1596, zm. Dz.U.03.178.1745) -Elementy sterownicze ( 9) -Układy sterowania ( 11) -Uruchamianie ( 12) -Zatrzymywanie ( 13) -Zatrzymywanie awaryjne ( 14 ust. 1) -Ochrona przed zagrożeniami powodowanymi wyrzucanymi przedmiotami, emisją gazów, oparów, płynu lub pyłu ( 14 ust. 2 i 3) -Stateczność ( 15 ust. 1) -Ochrona przed zagrożeniami będącymi następstwem oderwania lub rozpadnięcia się części maszyn ( 15 ust. 2) -Ochrona przed elementami ruchomymi ( 15 ust. 3 i 4) 11

Określenie zakresu wymagań minimalnych dla maszyn (sprzętu roboczego) c.d. wg rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30.10.2002r w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U.02.191.1596, zm. Dz.U.03.178.1745) -Oświetlenie miejsc i stanowisk pracy lub konserwacji maszyn ( 16 ust. 1) -Zabezpieczenie przed oparzeniami i odmrożeniami ( 16 ust. 2) -Znaki i sygnały bezpieczeństwa ( 16 ust. 3) -Stosowanie maszyn zgodnie z przeznaczeniem ( 16 ust. 4) -Bezpieczeństwo przy konserwacji maszyn ( 17) -Odłączanie od zasilania ( 18 ust. 1) -Bezpieczny dostęp do różnych miejsc maszyny w związku z jej użytkowaniem ( 18 ust. 2) -Ochrona przed pożarem i wybuchem ( 19 pkt 1) -Ochrona przed zagrożeniami prądem elektrycznym ( 19 pkt 3) -Spełnianie wymagań przez maszyny mobilne ( 20-23) -Spełnianie wymagań przez maszyny do podnoszenia ładunków ( 24-25) 12

Określenie zakresu wymagań minimalnych dla maszyn (sprzętu roboczego) c.d. wg rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30.10.2002r w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U.02.191.1596, zm. Dz.U.03.178.1745) Tymczasowa praca na wysokości: -drabiny ( 8b), -rusztowania ( 8c i d), -wejścia wykonywane z wykorzystaniem lin oraz sprzętu do ustalania pozycji pracownika ( 8e) 13

Kontrola maszyn W przypadku gdy bezpieczne użytkowanie maszyn jest uzależnione od warunków, w jakich są one instalowane, pracodawca powinien poddać maszyny: wstępnej kontroli po ich zainstalowaniu, a przed przekazaniem do eksploatacji po raz pierwszy; kontroli po zainstalowaniu na innym stanowisku pracy lub w innym miejscu. Kontroli jw. dokonują jednostki działające na podstawie odrębnych przepisów albo osoby upoważnione przez pracodawcę i posiadające odpowiednie kwalifikacje. 14

Kontrola maszyn c.d. maszyny narażone na działanie warunków powodujących pogorszenie ich stanu technicznego, co może spowodować powstawanie sytuacji niebezpiecznych, muszą być poddawane poddane: okresowej kontroli, a także badaniom przez jednostki działające na podstawie odrębnych przepisów albo osoby upoważnione przez pracodawcę i posiadające odpowiednie kwalifikacje; specjalnej kontroli przeprowadzanej przez jednostki działające na podstawie odrębnych przepisów albo osoby upoważnione przez pracodawcę i posiadające odpowiednie kwalifikacje, w przypadku możliwości pogorszenia bezpieczeństwa związanego z maszyną, a będącego wynikiem: üprac modyfikacyjnych, üzjawisk przyrodniczych, üwydłużonego czasu postoju maszyny, üniebezpiecznych uszkodzeń oraz wypadków przy pracy. 15

Rejestracja i przechowywanie wyników kontroli Wyniki kontroli, rejestruje się i przechowuje, do dyspozycji zainteresowanych organów, zwłaszcza nadzoru i kontroli warunków pracy, przez okres 5 lat od dnia zakończenia tych kontroli, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej. Jeżeli maszyny są użytkowane poza terenem zakładu pracy, w miejscu ich użytkowania powinien być dostępny dokument potwierdzający przeprowadzenie ostatniej kontroli maszyny. Obsługa Jeżeli obsługa, naprawa, remont lub konserwacja maszyn powoduje zagrożenia dla bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników, pracodawca powinien zapewnić, aby czynności te wykonywane były przez pracowników upoważnionych i posiadających odpowiednie kwalifikacje. 16

Współdziałanie pracodawcy z pracownikami w celu zapewnienia bezpieczeństwa przy użytkowaniu maszyn Pracodawca powinien zapewnić pracownikom dostęp do informacji, w tym pisemnych instrukcji dotyczących użytkowania maszyn, zwanych dalej "instrukcjami". Instrukcje zawierają co najmniej informacje dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie: üwarunków użytkowania maszyn; üwystępowania możliwych do przewidzenia sytuacji nietypowych; üpraktyki użytkowania maszyn. Instrukcje powinny być zrozumiałe dla pracowników, których dotyczą. 17

Współdziałanie pracodawcy z pracownikami w celu zapewnienia bezpieczeństwa przy użytkowaniu maszyn Pracodawca powinien informować pracowników o zagrożeniach związanych z maszynami znajdującymi się w miejscu pracy lub jego otoczeniu oraz wszelkich zmianach w nich wprowadzonych w takim zakresie, w jakim zmiany te mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo maszyny, nawet gdy pracownicy bezpośrednio nie użytkują tych maszyn. Pracodawca podejmie niezbędne działania, aby pracownicy: üużytkujący maszyny odbyli odpowiednie przeszkolenie w zakresie bezpiecznego ich użytkowania; üwykonujący naprawy, modernizację, konserwację lub obsługę maszyn odbyli specjalistyczne przeszkolenie w tym zakresie. Pracodawca powinien konsultować z pracownikami lub ich przedstawicielami zagadnienia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy w zakresie określonym w rozporządzeniu oraz umożliwiać pracownikom udział w dyskusjach w tych sprawach. 18

SPOSOBY OGRANICZANIA RYZYKA PRZY EKSPLOATACJI MASZYN I URZĄDZEŃ TECHNICZNYCH WG DYREKTYWY NOWEGO PODEJŚCIA (triada bezpieczeństwa) Rozwiązania konstrukcyjne Dobór i stosowanie urządzeń ochronnych Informowanie użytkownika o zagrożeniu Dodatkowe środki zapobiegawcze (na wypadek sytuacji awaryjnych): urządzenie do awaryjnego zatrzymania, ewakuacja i ratowanie osób uwięzionych np. ręczne posuwy przeciwbieżne, stateczność maszyn, łatwy dostęp do stanowisk, systemy diagnostyczne ułatwiające wykrywanie defektów. PN-EN 12100-1 PN-EN 12100-2 19

Rozwiązania konstrukcyjne: -eliminowanie lub ograniczanie możliwie dużej liczby zagrożeń, -ograniczanie narażenia, poprzez np.: -unikanie stosowania ostrych krawędzi, naroży, wystających części itp., -uczynienie maszyn bezpiecznych samych w sobie przez: kształt i wzajemne rozmieszczenie mechanizmów i części, ograniczenie siły potrzebnej do przesterowania elementów sterowniczych i dźwigni, ograniczenie masy lub prędkości elementów ruchomych (energii kinetycznej tych części), ograniczenie drgań i hałasu itp., -stosowanie dobrych praktyk przy projektowaniu, wykonani i modernizacji maszyn (metody obliczeniowe, zastosowane materiały) -stosowanie bezpiecznych technologii, procesów i sposobów zasilania (ograniczanie zagrożeń ze strony mediów i nośników energii), -przestrzeganie zasad ergonomii, w układzie człowiek-maszyna, -właściwe systemy sterowania, pozwalające uniknąć zagrożeń (możliwość zatrzymania, w tym zatrzymania awaryjnego, brak możliwości przypadkowego uruchomienia, czytelność i jednoznaczność opisów itp), -ograniczanie ekspozycji poprzez mechanizację i automatyzację, w szczególności w zakresie za- i wyładunku oraz umiejscawianie punktów nastawiania, regulacji i konserwacji poza strefami zagrożenia. 20

Właściwy dobór i stosowanie urządzeń ochronnych: -osłony: stałe i ruchome (PN-EN953) oraz sprzężone z urządzeniami blokującymi (PN-EN 1088); -sterowanie oburęczne (PN-EN 574); -urządzenia odległościowe nie mechaniczne optoelektroniczne (PN-EN 61496); -urządzenia odległościowe mechaniczne (PN-EN 1760): linki, maty, podesty czułe na nacisk; -inne. 21

Informowanie i ostrzeganie użytkownika o zagrożeniu ryzyku resztkowym (nie powinno zastępować niedostatków konstrukcyjnych): -bezpośrednio na maszynie (znaki, barwy bezpieczeństwa, napisy), -w dokumentacji towarzyszącej (dtr, instrukcje obsługi określające dane i normalne przeznaczenie funkcjonalne maszyny, informacje o bezpiecznych metodach transportu i magazynowania, uruchamiania, użytkowania-obsługi, utrzymania ruchu, oraz wyłączania z ruchu, demontażu i złomowania, a także procedury postępowania w sytuacjach awaryjnych) dokumentację towarzyszącą należy traktować jako integralną część maszyny, -sygnały i urządzenia ostrzegawcze (akustyczne, optyczne), -instrukcje stanowiskowe i szczegółowe instruktaże operatorów, 22

Wymogi formalne istotne dla użytkownika urządzenia wprowadzonego do obrotu wg dyrektywy maszynowej - ekonomicznej. Dokumentacja: - instrukcja obsługi (w języku polskim), - deklaracja zgodności (w języku polskim); jako zwieńczenie przeprowadzonego procesu oceny zgodności; wydaje wprowadzający do obrotu (producent, jego przedstawiciel na terenie UE lub importer) Oznakowanie: - oznakowanie CE zasada domniemania zgodności z wymaganiami zasadniczymi, - wymagane informacje na wyrobie: oznaczenie producenta; rodzaj, typ, nr fabryczny urządzenia, podstawowe parametry techniczne, rok produkcji. -umieszczone na wyrobie, w szczególności przy urządzeniach sterowniczych (i w oprogramowaniu) oznaczenia, napisy, znaki, zrozumiałe dla operatora - w języku polskim. 23

Funkcje Urządzeń ochronnych Rozporządzenie MPiPS z dnia 26 września 1997r w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z dnia 23 października 1997 r. nr 129, poz. 844) "urządzenia ochronne" - osłony lub takie urządzenia, które spełniają jedną lub więcej z niżej wymienionych funkcji: zapobiegają dostępowi do stref niebezpiecznych, powstrzymują ruchy elementów niebezpiecznych, zanim pracownik znajdzie się w strefie niebezpiecznej, nie pozwalają na włączenie ruchu elementów niebezpiecznych, jeśli pracownik znajduje się w strefie niebezpiecznej, zapobiegają naruszeniu normalnych warunków pracy maszyn i innych urządzeń technicznych, nie pozwalają na uaktywnienie innych czynników niebezpiecznych lub szkodliwych, 24

Wymagania dotyczące urządzeń ochronnych Rozporządzenie MPiPS z dnia 26 września 1997r w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z dnia 23 października 1997 r. nr 129, poz. 844) Urządzenia ochronne stosowane przy maszynach powinny spełniać następujące ogólne wymagania: zapewniać bezpieczeństwo zarówno pracownikowi zatrudnionemu bezpośrednio przy obsłudze maszyny, jak i osobom znajdującym się w jej pobliżu, działać niezawodnie, posiadać odpowiednią trwałość i wytrzymałość, funkcjonować samoczynnie, niezależnie od woli i uwagi obsługującego, w przypadkach gdy jest to celowe i możliwe, nie mogą być łatwo usuwane lub odłączane bez pomocy narzędzi, nie mogą utrudniać wykonywania operacji technologicznej ani ograniczać możliwości śledzenia jej przebiegu oraz nie mogą powodować zagrożeń i dodatkowego obciążenia fizycznego lub psychicznego pracowników. Używanie maszyny bez wymaganego urządzenia ochronnego lub przy jego nieodpowiednim stosowaniu jest niedopuszczalne. 25

Zagrożenie (w niektórych przepisach synonimem jest czynnik ) potencjalne źródło szkody Szkoda uraz fizyczny lub pogorszenie stanu zdrowia. Termin zagrożenie może być uszczegółowiony: przez podanie jego pochodzenia, np. zagrożenie mechaniczne, zagrożenie elektryczne; albo charakteru oczekiwanej szkody, np. zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym, zagrożenie cięciem, zagrożenie zatruciem, zagrożenie pożarem. 26

Zagrożenie: istnieje stale podczas zgodnego z przeznaczeniem użytkowania maszyny, np.: ruch niebezpiecznych przemieszczających się części, łuk elektryczny w czasie spawania, niezdrowa pozycja ciała, emisja hałasu, wysoka temperatura, może wystąpić nieoczekiwanie, np.: wybuch, zagrożenie zgnieceniem w wyniku niezamierzonego/nieoczekiwanego uruchomienia, wyrzucenia części w wyniku oderwania, upadek z powodu przyspieszenia/zahamowania. 27

Identyfikacja zagrożeń (czynników szkodliwych i niebezpiecznych) Zagrożenia stałe i nieoczekiwane. 28

Zagrożenia mechaniczne [wg PN-EN ISO 12100-1, (PN-EN 292-1)] Część czynników fizycznych, które mogą być przyczyną urazów powodowanych mechanicznym działaniem części maszyn, narzędzi, przedmiotów obrabianych, wyrzucanych materiałów stałych albo płynnych Podstawowe rodzaje zagrożeń mechanicznych: zgnieceniem (zmiażdżeniem), ścinaniem, przecięciem lub odcięciem, wplątaniem, wciągnięciem lub pochwyceniem, uderzeniem, przekłuciem lub przebiciem, tarciem lub obtarciem, wytryskiem cieczy pod wysokim ciśnieniem. 29

Wielkości jakie należy brać pod uwagę przy identyfikacji zagrożeń mechanicznych: kształt Elementy tnące, ostre krawędzie, itp., wzajemne położenie, usytuowanie, masę i stateczność, masę i prędkość, przyspieszenie, wytrzymałość mechaniczną, energię potencjalną Sprężyny, elementy sprężyste, gazy i ciecze pod ciśnieniem. 30

Dobór środków ochrony ochrony START Czy występuje zagrożenie? Strategia doboru środków NIE Żadne środki TAK Czy może być zmniejszone lub zlikwidowane? NIE Czy można stosować inne środki ochrony? NIE TAK TAK Ostrzeżenie o ryzyku resztkowym i instrukcje dotyczące użytkowania Zapobieganie przez rozwiązania konstrukcyjne Środki ochrony osłony i inne urządzenia ochrony zbiorowej, środki ochrony indywidualnej OSIĄGNIECIE CELU 31

Dobór środków ochrony Uzyskiwanie poziomu bezpieczeństwa maszyn i urządzeń przez: zastosowanie odległości bezpieczeństwa, ograniczenie siły i energii, zastosowanie osłon, zastosowanie elektroczułych urządzeń ochronnych przeznaczonych do wykrywania osób: aktywne optoelektroniczne urządzenia ochronne (AOPD), urządzenia ochronne czułe na nacisk; zastosowanie urządzeń zabezpieczających: oburęczne urządzenia sterujące, urządzenia zezwalające; zastosowanie urządzeń do zatrzymywania awaryjnego, odłączanie i rozpraszanie energii, powrót do normalnej pracy, zastosowanie systemów sterowania: elektromechanicznego, hydraulicznego i pneumatycznego. 32

Zastosowanie odległości bezpieczeństwa Dobór konstrukcji ochronnej dla małego ryzyka (wymiary w mm). (wg PN- EN 294:1994) Wysokoś ć a Wysokość konstrukcji ochronnej b 1 1000 1200 1400 1600 1800 2000 2200 2400 2500 Odległość pozioma od strefy niebezpiecznej c 2400 100 100 100 100 100 100 100 100-2200 600 600 500 500 400 350 250 - - 2000 1100 900 700 600 500 350 - - - 1800 1100 1000 900 900 600 - - - - 1600 1300 1000 900 900 600 1400 1300 1000 900 800 100 1200 1400 1000 900 500-1000 1400 1000 900 300-800 1300 900 600 - - 600 1200 500 - - - 400 1200 300 - - - 200 1100 200 - - - 0 1100 200 - - - 33

Odległości bezpieczeństwa - ochrona przed zgnieceniem Odległości bezpieczeństwa d min chroniące przed zagrożeniem zgniecenia części ludzkiego ciała (wg PN-EN 349). Część ciała Ręka, nadgarstek, pięść Palce Stopa Palce stopy Odległość bezpieczeństwa d min. (mm) 100 25 120 50 Ilustracja 34

Zastosowanie odległości bezpieczeństwa Wielkość otworów w osłonie i wymagane odległości bezpieczeństwa dla osób powyżej 14 lat (wymiary w mm). (wg PN-EN 294:1994). Część ciała Ilustracja Otwór (mm) Odległość bezpieczeństwa sr (mm) Szczelina Kwadrat Koło Czubek palca e 4 ³2 ³2 ³2 4<e 6 ³ 10 ³ 5 ³ 5 6<e 8 ³ 15 ³ 5 6<e 8 ³ 20 Palec do nasady palca lub dłoń 8<e 10 ³ 80 ³ 25 ³ 20 10<e 12 ³ 100 ³ 80 ³ 80 12<e 20 ³ 120 ³ 120 ³ 120 20<e 30 ³ 850 ³ 120 ³ 120 Kończyna górna do stawu barkowego 30<e 40 ³ 850 ³ 200 ³ 120 20<e 30 ³ 850 30<e 40 ³ 850 40<e 120 ³ 850 ³ 850 ³ 850 35

Aktywne optoelektroniczne urządzenia ochronne Określanie odległości bezpieczeństwa S przy zbliżaniu prostopadłym - d 40mm (PN-EN 999:2002) K = 2000 mm/s C = 8 x (d-14), przy czym C min = 0 mm d = próg wykrywania kurtyny świetlnej w mm (dane producenta) czyli: S = 2000 x (t, + t 2 ) + 8 x (d - 14) Dla obliczonej S > 500 mm, można przyjąć K = 1600 mm/s, pod warunkiem S min = 500 mm Przykład: Czas zatrzymania maszyny t 1 = 0,4 s Próg wykrywania kurtyny d = 14 mm Czasie zadziałania kurtyny t 2 = 0,02 s S = 2000 x (0,02 + 0,4) + 8 x (14-14) = 840 mm S > 500 mm, można więc zastosować K = 1600 mm/s S = 1600x (0,02 + 0,4) + 8x (14-14) = 672 mm. 36

Aktywne optoelektroniczne urządzenia ochronne Określanie odległości bezpieczeństwa S przy zbliżaniu równoległym (PN-EN 999:2002) H - wysokość położenia strefy wykrywania (kurtyny) H max = 1000 mm H min = 15 x (d - 50 mm) d = próg wykrywania kurtyny świetlnej w mm (dane producenta) Dla H > 300 mm zagrożenie przypadkowego dostępu pod strefą wykrywania K = 1600 mm/s C = 1200 0,4 x H mm, przy czym C min = 850 mm czyli: S = 1600 x (t, + t 2 ) + 1200 0,4 x H Przykład: Czas zatrzymania maszyny t 1 = 0,4 s Próg wykrywania kurtyny d = 50 mm Czasie zadziałania kurtyny t 2 = 0,02 s Wysokość położenia kurtyny H min = 15 x (50-50 mm) = 0, przyjęto H = 150 mm S = 1600 x (0,02 + 0,4) + 1200 0,4 x 150 = 1812 mm 37

Urządzenia ochronne czułe na nacisk Podłoga czuła na nacisk 38

Urządzenia ochronne czułe na nacisk Listwa i zderzak czułe na nacisk 39

Ograniczanie siły i energii Odległości bezpieczeństwa - ochrona przed zgnieceniem Maksymalne wartości parametrów elementów stykających się z częściami ciała człowieka. PARAMETR Wartości maksymalne Wariant 1 Wariant 2 Maksymalna siła wywierana na części ciała 75 N 150 N Maksymalna energia kinetyczna części ruchomej 4 J 10 J Maksymalny nacisk zetknięcia 50 N/cm 2 50 N/cm 2 Przykłady Nie jest zapewniony automatyczny powrót elementu naciskającego na część ciała człowieka Drzwi nie są wyposażone w urządzenie zapewniające automatyczne otwieranie Zapewniony jest automatyczny powrót elementu po zwolnieniu elementu sterowniczego urządzenia Drzwi nie są wyposażone w obrzeża lub listwy czułe na nacisk. 40

System oceny zgodności wyrobów, w nieco innej formie niż Europejskiej, funkcjonuje w Polsce od lat 80-tych ubiegłego wieku. w Unii art.213 2 ustawy z dn. 26.06.1974r. Kodeks pracy (Dz.U. z 5.07.1974r. Nr 21, poz.141) wprowadził obowiązek poddawania wyrobów obowiązkowi oceny pod względem bhp przed dopuszczeniem do produkcji, a 3 mocował RM do określenia zasad i trybu jej dokonywania. Uchwała Rady Ministrów nr 118 z 15.08.1986r w sprawie obowiązkowej oceny maszyn i innych urządzeń technicznych pod względem spełnienia wymogów bhp i norm (ogłoszona w MP z 29.08.1986 nr 26 poz.180). obowiązki producenta: -dokonania oceny tych wyrobów, -wydania świadectwa dopuszczenia do produkcji (umieszczenia go w DTR) sankcje w stosunku do producenta, gdy: -urządzenie stwarzało zagrożenie mimo wydania ww. świadectwa, -wprowadzano wyrób do obrotu nie wydając świadectwa. 41

Zmiany w dziale X kodeksu pracy - ustawą z 2.02.1996r o zmianie ustawy kodeks pracy oraz zmianie niektórych ustaw (D.U. z 2.06.1996r.24.110) wprowadzona od 3.06.1997r. Art. 217 2 zakazywał pracodawcom wyposażania stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie uzyskały wymaganego certyfikatu na znak bezpieczeństwa i nie zostały oznakowane tym znakiem, zgodnie z odrębnymi przepisami, albo nie posiadają deklaracji zgodności. Odrębnymi przepisami, o których mówił kodeks pracy była obowiązująca od 1.01.1994r ustawa z dnia 3.04.1993r o badaniach i certyfikacji (D.U. 55.250) oraz przepisy wydane na jej podstawie (przedmiot certyfikacji, procedury certyfikacji, sankcje). Pierwotnie wykaz krajowych i importowanych wyrobów podlegających obowiązkowej procedurze certyfikacji na znak bezpieczeństwa B i znakowania tym znakiem, określał w swoich kolejnych (kilkakrotnie nowelizowanych) zarządzeniach, Dyrektor Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji. Następnie od września 1999r przekazano Radzie Ministrów kompetencje do określania, w formie rozporządzenia, wykazu wyrobów podlegających obowiązkowej certyfikacji na znak bezpieczeństwa (rozporządzenie RM z 9.11.1999r Dz.U.00.5.53 - weszło w życie z dniem 28.02.2000r). 42

Od 1.01.2001r zmiana treści art. 217 kodeksu pracy, wprowadzającą zakaz wyposażania stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności określonych w odrębnych przepisach. Zmieniono również treść art. 215 kodeksu pracy: 1. Maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być tak konstruowane i budowane, aby: 1) zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w szczególności zabezpieczały pracownika przed urazami, działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych, porażeniem prądem elektrycznym, nadmiernym hałasem, szkodliwymi wstrząsami, działaniem wibracji i promieniowania oraz szkodliwym i niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy, 2)uwzględniały zasady ergonomii. 2. Konstruktor oraz producent maszyn i innych urządzeń technicznych ponoszą odpowiedzialność za niedopełnienie obowiązków, o których mowa w 1, określoną w odrębnych przepisach. 43

odrębne przepisy, o których mowa w kodeksie pracy, to ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz. U. z dnia 7 października 2002 r. nr 166 poz 1360 z p.zm.), Uchyliła ona z dniem 1.05.2004r ustawę o badaniach i certyfikacji oraz przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie. Tym samym dotychczasowy system oceny przestał funkcjonować w dniu uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej. 44

Ustawa definiuje podstawowe pojęcia, m.in.: wyrób - należy przez to rozumieć rzecz ruchomą, bez względu na stopień jej przetworzenia, przeznaczoną do wprowadzenia do obrotu, z wyjątkiem artykułów rolno-spożywczych oraz środków żywienia zwierząt; wprowadzenie do obrotu - należy przez to rozumieć przekazanie nieodpłatnie lub za opłatą po raz pierwszy na terytorium UE lub EOG, wyrobu w celu jego używania lub dystrybucji (użytkownikowi, konsumentowi bądź sprzedawcy) przez producenta, jego upoważnionego przedstawiciela lub importera; oznakowanie CE - należy przez to rozumieć oznakowanie potwierdzające zgodność danego wyrobu lub procesu jego wytwarzania z zasadniczymi wymaganiami; certyfikat zgodności - należy przez to rozumieć dokument wydany przez notyfikowaną jednostkę certyfikującą, potwierdzający, że wyrób i proces jego wytwarzania są zgodne z zasadniczymi wymaganiami; deklaracja zgodności - należy przez to rozumieć oświadczenie producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela stwierdzające na jego wyłączną odpowiedzialność, że wyrób jest zgodny z zasadniczymi wymaganiami; normy zharmonizowane - należy przez to rozumieć normy krajowe wprowadzające normy europejskie opracowane i zatwierdzone przez europejskie organizacje normalizacyjne na podstawie mandatu udzielonego przez Komisję Europejską, których numery i tytuły zostały opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej; zasadnicze wymagania - należy przez to rozumieć wymagania, które powinien spełniać wyrób wprowadzany do obrotu w zakresie projektowania i wytwarzania, określone w dyrektywach nowego podejścia; 45

Ustawa o systemie oceny zgodności określa m.in.: zasady funkcjonowania systemu oceny zgodności z zasadniczymi i szczegółowymi wymaganiami dotyczącymi wyrobów; zasady działania systemu kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu. Celem ustawy jest: eliminowanie zagrożeń stwarzanych przez wyroby dla życia lub zdrowia użytkowników i konsumentów oraz mienia, a także zagrożeń dla środowiska; znoszenie barier technicznych w handlu i ułatwianie międzynarodowego obrotu towarowego (Traktat amsterdamski art.95 swobodny przepływ towarów); stworzenie warunków do rzetelnej oceny wyrobów i procesów ich wytwarzania przez kompetentne i niezależne podmioty. System oceny zgodności tworzą: przepisy określające zasadnicze i szczegółowe wymagania dotyczące wyrobów; przepisy oraz normy określające działanie podmiotów uczestniczących w procesie oceny zgodności. System kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu obejmuje: kontrolę spełniania przez wyroby zasadniczych wymagań; postępowanie w sprawie wprowadzonych do obrotu wyrobów niezgodnych z zasadniczymi wymaganiami; monitorowanie systemu kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu. 46

System kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu tworzą: Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, organy wyspecjalizowane kontrolne: 1) wojewódzcy inspektorzy Inspekcji Handlowej; 2) inspektorzy pracy; 3) Prezes Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty; 4) organy Inspekcji Ochrony Środowiska; 5) Prezes Urzędu Transportu Kolejowego; 6) organy nadzoru budowlanego; 7) Prezes Wyższego Urzędu Górniczego; 8) dyrektorzy urzędów morskich. organy wyspecjalizowane prowadzące postępowanie: 1) Główny Inspektor Inspekcji Handlowej; 2) okręgowy inspektor pracy; 3) Prezes Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty; 4) wojewódzki inspektor ochrony środowiska; 5) Prezes Urzędu Transportu Kolejowego; 6) organy nadzoru budowlanego; 7) Prezes Wyższego Urzędu Górniczego; 8) dyrektorzy urzędów morskich. 47

Nadzór rynku zadania Prezesa UOKiK: monitorowanie systemu prowadzenie rejestru wyrobów niezgodnych z zasadniczymi wymaganiami i gromadzenie informacji dotyczących systemu kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu współpraca z organami wyspecjalizowanymi, a w tym: opiniowanie okresowych planów kontroli, przekazywanie informacji wskazujących, że wyrób wprowadzony do obrotu nie spełnia zasadniczych wymagań zadania organów wyspecjalizowanych: prowadzenie kontroli spełniania przez wyroby zasadniczych wymagań (inspektor pracy) prowadzenie postępowań w sprawie wprowadzonych do obrotu wyrobów niezgodnych z zasadniczymi wymaganiami (okręgowy inspektor pracy) współpraca z Prezesem UOKiK oraz przekazywanie mu: informacji o wynikach przeprowadzanych kontroli, informacji o wszczęciu i zakończeniu postępowań, kopii wydanych decyzji, planów kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu do zaopiniowania, rocznych sprawozdań z przeprowadzanych kontroli 48

Zasada domniemania Domniemywa się, że wyroby, na których umieszczono oznakowanie CE lub dla których sporządzono dokumentację potwierdzającą spełnienie zasadniczych wymagań w innych krajach niż Rzeczpospolita Polska, są zgodne z zasadniczymi wymaganiami określonymi w obowiązujących przepisach. Domniemywa się, że wyrób spełnia zasadnicze wymagania, jeżeli jest zgodny z normami zharmonizowanymi. Numery i tytuły nowo ustanowionych norm zharmonizowanych, wraz z tytułami aktów prawnych wdrażających dyrektywy nowego podejścia i miejscem ich publikacji ogłasza, w drodze obwieszczenia, Prezes Polskiego Komitetu Normalizacyjnego w "Monitorze Polskim". 49

OBWIESZCZENIE PREZESA PKN z dnia 19 grudnia 2003 r w sprawie wykazów norm zharmonizowanych (M.P. z dnia 9 lutego 2004 r. 04.7.117) Na podstawie art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz. U. Nr 166, poz. 1360 oraz z 2003 r. Nr 80, poz. 718, Nr 130, poz. 1188, Nr 170, poz. 1652 i Nr 229, poz. 2275) ogłasza się wykazy Polskich Norm (PN) przenoszących europejskie normy zharmonizowane z dyrektywami nowego podejścia, które przewidują znakowanie CE oraz posiadają normy zharmonizowane z: dyrektywą 73/23/EWG wdrożoną rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 marca 2003 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla sprzętu elektrycznego (Dz. U. Nr 49, poz. 414) - wykaz stanowi załącznik nr 1 do obwieszczenia; (545 norm zharmonizowanych) dyrektywą 87/404/EWG wdrożoną rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 maja 2003 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla prostych zbiorników ciśnieniowych (Dz. U. Nr 98, poz. 898) - wykaz stanowi załącznik nr 2 do obwieszczenia; (12 norm zharmonizowanych) dyrektywą 89/686/EWG wdrożoną rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 marca 2003 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. Nr 80, poz. 725) - wykaz stanowi załącznik nr 6 do obwieszczenia; (255 norm zharmonizowanych) dyrektywą 90/396/EWG wdrożoną rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 kwietnia 2003 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń spalających paliwa gazowe (Dz. U. Nr 91, poz. 859) - wykaz stanowi załącznik nr 8 do obwieszczenia; (65 norm zharmonizowanych) dyrektywą 95/16/WE wdrożoną rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 maja 2003 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla dźwigów i ich elementów bezpieczeństwa (Dz. U. Nr 117, poz. 1107) - wykaz stanowi załącznik nr 11 do obwieszczenia; (3 norm zharmonizowanych) dyrektywą 97/23/WE wdrożoną rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 maja 2003 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń ciśnieniowych i zespołów urządzeń ciśnieniowych (Dz. U. Nr 99, poz. 912) - wykaz stanowi załącznik nr 12 do obwieszczenia; (98 norm zharmonizowanych) dyrektywą 98/37/WE wdrożoną rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 kwietnia 2003 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa (Dz. U. Nr 91, poz. 858) - wykaz stanowi załącznik nr 13 do obwieszczenia; (429 norm zharmonizowanych) 50

Uchwała Rady Wspólnoty Europejskiej z 7 maja 1985 r. NOWE PODEJŚCIE DO HARMONIZACJI TECHNICZNEJ I NORM ZASADY NOWEGO PODEJŚCIA q q q q q Dyrektywy - ogólne wymagania zasadnicze Normy zharmonizowane wymagania szczegółowe Zgodność z normą zharmonizowaną - domniemanie spełnienia wymagań zasadniczych Określanie w dyrektywach procedur oceny zgodności z wymaganiami zasadniczymi Oznakowanie wyrobów spełniających wymagania dyrektyw znakiem CE 51

DYREKTYWA UNII EUROPEJSKIEJ q jest wytyczną Unii Europejskiej skierowaną do państw członkowskich q nakłada na państwa członkowskie obowiązek wprowadzenia krajowych przepisów wdrażających wymagania dyrektywy q forma krajowych przepisów wdrażających dyrektywę może być dowolna q dotychczasowe przepisy sprzeczne z dyrektywą muszą być wycofane CECHY DYREKTYW NOWEGO PODEJŚCIA q służą ujednoliceniu prawodawstwa w państwach członkowskich q obejmują duże grupy wyrobów q określają wymagania zasadnicze, jakie mają spełniać wyroby, aby korzystać z prawa do swobodnego obrotu na obszarze Wspólnoty Europejskiej. 52

CECHY NORMY ZHARMONIZOWANEJ q Jest przygotowana przez jedną z europejskich organizacji normalizacyjnych na podstawie mandatu udzielonego przez Komisję Europejską (CEN/CENELEC) q Numer normy zamieszczono w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich q Opublikowana na szczeblu krajowym w co najmniej jednym z państw członkowskich. 53

Normalizacja Struktura norm Normy horyzontalne (typu A i B) odnoszą się do wszystkich rodzajów maszyn Normy wertykalnych (typu C) norm przedmiotowe - odnoszą się do określonej maszyny Normy typu A - podstawowe normy bezpieczeństwa zawierają pojęcia podstawowe, zasady projektowania, ogólne zagadnienia mające zastosowanie do wszystkich maszyn. 54

Normalizacja Normy typu B - grupowe (tematyczne) normy bezpieczeństwa Zawierają stosowane w różnych rodzajach maszyn określone aspekty bezpieczeństwa, określonym rodzaje urządzeń służących bezpieczeństwu; w których: normy typu B1 Odnoszą się do poszczególnych aspektów bezpieczeństwa odległości bezpieczeństwa, temperatur powierzchni, hałasu, oświetlenia, itp.. normy typu B2 Odnoszą się do urządzeń służących bezpieczeństwu osłony, urządzenia sterowania oburęcznego, urządzenia blokujące, urządzenia czułe na nacisk, itp.. 55

Normalizacja Normy typu C - przedmiotowe normy dotyczące bezpieczeństwa Zawierają szczegółowe wymagania bezpieczeństwa dla: określonej maszyny, grupy maszyn. 56

Normalizacja Ogólna zasada stosowania wymagań norm Wymagania odnoszące się do takich samych zagadnień, zawarte w normach niższego rzędu są nadrzędne nad zawartymi w normach wyższego rzędu. Postanowienia zawarte w normach typu C - bardziej szczegółowe, uwzględniające specyfikę konkretnych konstrukcji, mają wyższą rangę niż postanowienia dotyczące tych samych spraw podane w normach typu A i B. Postanowienia norm typu B mają wyższą rangę niż typu A. 57

Normalizacja Normy typu A - podstawowe normy bezpieczeństwa PN-EN ISO 12100-1:2005 Bezpieczeństwo maszyn. Pojęcia podstawowe, ogólne zasady projektowania. Część 1: Podstawowa terminologia, metodyka PN-EN ISO 12100-2:2000 Bezpieczeństwo maszyn. Pojęcia podstawowe. Ogólne zasady projektowania. Część 2: Zasady techniczne PN-EN 1050:1999 Maszyny. Bezpieczeństwo. Zasady oceniania ryzyka PN-EN 954-1:2001 Maszyny. Bezpieczeństwo - Elementy systemów sterowania związane z bezpieczeństwem - Część 1: Ogólne zasady projektowania PN-EN 614-1:1999 Maszyny. Bezpieczeństwo - Ergonomiczne zasady projektowania - Terminologia i wytyczne ogólne PN-EN 614-2:2002 Maszyny. Bezpieczeństwo - Ergonomiczne zasady projektowania Część 2: Interakcje między projektowaniem maszyn a zadaniami roboczymi 58

Normalizacja Normy typu B - tematyczne normy bezpieczeństwa B1 Ergonomia PN-EN 547-3:2000 Maszyny. Bezpieczeństwo - Wymiary ciała ludzkiego Dane antropometryczne PN-EN 1005-1:2002 (U) Maszyny. Bezpieczeństwo - Możliwości fizyczne człowieka Część 1: Terminy i definicje PN-EN 1005-3:2002 (U) Maszyny. Bezpieczeństwo - Możliwości fizyczne człowieka Część 3: Zalecane wartości graniczne sił przy obsłudze maszyn Elementy sterowania PN-EN 894-1:2002 Maszyny. Bezpieczeństwo - Wymagania ergonomiczne dotyczące projektowania wskaźników i elementów sterowniczych - Część 1: Ogólne zasady interakcji między człowiekiem a wskaźnikami i elementami sterowniczymi PN-EN 894-2:2002 Maszyny. Bezpieczeństwo - Wymagania ergonomiczne dotyczące projektowania wskaźników i elementów sterowniczych - Część 2: Wskaźniki PN-EN 894-3:2002 Maszyny. Bezpieczeństwo - Wymagania ergonomiczne dotyczące projektowania wskaźników i elementów sterowniczych - Część 3: Elementy sterownicze PN-EN 61310-1:2000 Bezpieczeństwo maszyn - Wskazywanie, oznaczanie i sterowanie - Wymagania dotyczące sygnałów wizualnych, akustycznych i dotykowych PN-EN 61310-2:2001 Bezpieczeństwo maszyn - Wskazywanie, oznaczanie i sterowanie - Wymagania dotyczące oznaczania PN-EN 61310-3:2002 Bezpieczeństwo maszyn - Wskazywanie, oznaczanie i sterowanie - Część 3: Wymagania dotyczące umiejscowienia i działania elementów sterowniczych 59

Normalizacja Normy typu B - tematyczne normy bezpieczeństwa B1 Dostęp do maszyn PN-EN 547-1:2000 Maszyny. Bezpieczeństwo - Wymiary ciała ludzkiego Zasady określania wymiarów otworów umożliwiających dostęp całym ciałem do maszyny PN-EN 547-2:2000 Maszyny. Bezpieczeństwo - Wymiary ciała ludzkiego Zasady określania wymiarów otworów umożliwiających dostęp Wyposażenie elektryczne PN-EN 60204-1:2001 Bezpieczeństwo maszyn - Wyposażenie elektryczne maszyn Część 1: Wymagania ogólne Dopuszczalna temperatura powierzchni PN-EN 563:2001 Maszyny. Bezpieczeństwo - Temperatury dotykanych powierzchni - Dane ergonomiczne do ustalania granicznych wartości temperatury gorących powierzchni Hałas PN-EN ISO 11200:1999 Akustyka - Hałas emitowany przez maszyny i urządzenia Wytyczne stosowania podstawowych norm dotyczących wyznaczania poziomów ciśnienia akustycznego emisji na stanowisku pracy i w innych określonych miejscach Drgania PN-EN 1033:2000 Drgania działające na kończyny górne - Laboratoryjne pomiary drgań na powierzchni uchwytu maszyny prowadzonej ręcznie Postanowienia ogólne 60

Normalizacja Normy typu B - tematyczne normy bezpieczeństwa B1 Oświetlenie w maszynach PN-EN 1837:2002 (U) Bezpieczeństwo maszyn - Oświetlenie własne maszyn Ochrona przed wybuchem PN-EN 1127-1:2001 Atmosfery wybuchowe - Zapobieganie wybuchowi i ochrona przed wybuchem - Pojęcia podstawowe i metodologia Ochrona przed pożarem PN-EN 13478:2002 (U) Maszyny. Bezpieczeństwo - Zapobieganie pożarom i ochrona przeciwpożarowa Ochrona przed substancjami niebezpiecznymi PN-EN 626-1:2001 Maszyny. Bezpieczeństwo - Zmniejszanie ryzyka dla zdrowia powodowanego substancjami niebezpiecznymi emitowanymi przez maszyny - Zasady i wymagania dla producentów maszyn Ostrzeganie o niebezpieczeństwie PN-EN 457:1998 Maszyny. Bezpieczeństwo - Dźwiękowe sygnały bezpieczeństwa - Wymagania ogólne, projektowanie i badania PN-EN 981:2002 Maszyny. Bezpieczeństwo - System dźwiękowych i wizualnych sygnałów niebezpieczeństwa oraz sygnałów informacyjnych 61

Normalizacja Normy typu B - tematyczne normy bezpieczeństwa B2 OCHRONA PRZEZ ZASTOSOWANIE ODLEGŁOŚCI BEZPIECZEŃWA PN-EN 294:1994 Bezpieczeństwo maszyn Odległości bezpieczeństwa uniemożliwiające dostęp kończyn górnych do stref zagrożenia. PN-EN 811:1999 Maszyny Bezpieczeństwo - Odległości bezpieczeństwa uniemożliwiające sięganie kończynami dolnymi do stref niebezpiecznych. PN-EN 349:1999 Maszyny Bezpieczeństwo - Minimalne odstępy zapobiegające zgnieceniu części ciała człowieka. 62

Normalizacja Normy typu C - przedmiotowe normy dotyczące bezpieczeństwa PN-EN 12622:2002 (U) Bezpieczeństwo obrabiarek - Prasy hydrauliczne krawędziowe, PN-EN 12717:2002 (U) Bezpieczeństwo obrabiarek Wiertarki, PN-EN 12852:2002 (U) Maszyny dla przemysłu spożywczego - Urządzenia do rozdrabniania i mieszarki - Wymagania z zakresu bezpieczeństwa i higieny, PN-EN 1612-1:1999 Maszyny do przetwórstwa tworzyw sztucznych i mieszanek gumowych - Maszyny do formowania reaktywnego - Wymagania bezpieczeństwa dotyczące zespołów dozujących i mieszających, PN-EN 836:2001 Maszyny ogrodnicze - Kosiarki trawnikowe silnikowe Wymagania dotyczące bezpieczeństwa, PN-EN 859:1999 Bezpieczeństwo obrabiarek do drewna - Strugarki wyrówniarki z ręcznym posuwem, 63

Ujednolicenie oceny zgodności na obszarze Unii Europejskiej poprzez zapewnienie spełnienia ujednoliconych wymagań dotyczących: q q q CECHY GLOBALNEGO PODEJŚCIA procedur oceny zgodności badań Uchwała Rady Wspólnoty Europejskiej z 21 grudnia 1989 r. GLOBALNE PODEJŚCIE DO OCENY ZGODNOŚCI organizacji i działania jednostek notyfikowanych PODSTAWOWE ZASADY GLOBALNEGO PODEJŚCIA q q q ujednolicenie badań i certyfikacji w obszarze dobrowolnym, rozwój porozumień wielostronnych promowanie międzynarodowego handlu między Wspólnotą a państwami trzecimi poprzez zawieranie porozumień o wzajemnym uznawaniu, współpracę i programy pomocy technicznej promowanie norm dotyczących zarządzania jakością, środowiskiem i bezpieczeństwem 64

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ 65