Osoba starsza konsument na rynku dóbr i usług dr Paweł Kubicki, Szkoła Główna Handlowa Konferencja Regionalna ADAPT2DC, Kraków, 11.10.2013 Srebrna Gospodarka w Małopolsce. Strategie działania w starzejącym się społeczeństwie
Kontekst społeczny i kompetencje Zgodnie z wynikami sygnalnymi czwartej rundy SHARE Polscy seniorzy niekorzystnie wyróżniają się wysokimi wskaźnikami występowania problemów zdrowotnych i niezdrowego stylu życia oraz niższą aktywnością zawodową. Aż 22% z nich zadeklarowało, że w ciągu ostatnich 12 miesięcy nie podjęło żadnej aktywności społecznej czy indywidualnej (związanej np. z czytaniem książek lub gazet). Wyniki badania PIAAC (www.eduentuzjasci.pl) wskazują na bardzo niskie umiejętności komputerowe osób starszych. W Polsce wysoki poziom umiejętności wykorzystywania technologii informacyjnokomunikacyjnych posiada zaledwie 3% osób w wieku 55-65 lat. PIAAC mierzył także umiejętność odbioru i zrozumienia informacji typowych dla gospodarki wolnorynkowej informacji tekstowej i informacji matematycznej / ilościowej. Osoby starsze wypadają gorzej niż osoby młodsze (16-24 lat) średnio o 20-30 pkt (na skali 0-500).
Siła nabywcza polskich emerytów i rencistów średnia emerytura z ZUS 1800 zł (w 2012 r.) pensja ok. 3500 zł, Przeciętne miesięczne dochody rozporządzalne na osobę w gospodarstwie domowym w 2011 r. 1 227 zł (mediana 1026 zł), emeryci przeciętnie 1 298 zł (mediana 1200 zł). Przychody emerytów i rencistów w 2013 r. wyniosą ok. 181,5 mld zł. (emeryci z ZUS 119,6 mld, renciści 40,3 mld, KRUS 14,4 mld, emerytury mundurowe 7,2 mld nie każdy emeryt i rencista to osoba starsza!) Przyjmując, że osoby te wydają około 87% swoich dochodów rozporządzalnych, oznacza stabilny, w dużej mierze niezależny od stanu gospodarki, potencjał nabywczy 158 mld rocznie i ponad 13 mld zł miesięcznie (17,2% wartości spożycia indywidualnego z roku 2011).
Osoby starsze jako konsumenci Główne wydatki: towary i usługi konsumpcyjne, wydatki mieszkaniowe, zdrowie Relatywnie mniej kredytów i więcej oszczędności Bogaci w aktywa (odwrócona hipoteka), ubodzy w gotówkę Grupa bardzo heterogeniczna, choć często postrzegana jako jedna całość.
Rynek dóbr i usług W badaniach społeczno-ekonomicznych granicą starości wiek 60/65 W marketingu granicą starości wiek 50+ Możliwe podejścia: Ignorowanie konsumentów 50+ Zmieniona wersja normalnego produktu/usługi Produkt/usługa przeznaczony tylko dla osób starszych Produkt/usługa zaprojektowany uniwersalnie Problem praktyczny: większość agencji reklamowych i firm marketingowych w Polsce nie ma pracowników 50/60+ i nie rozumie starości
Usługi finansowe dla osób starszych Potencjalne bariery (architektoniczne, związane z dostępnością, kompetencyjne) Podatność osób starszych na manipulację Dwuznaczna rola doradcy finansowego Brak przykładów rażącego naruszenia prawa, ale istnienie uchybień Działanie raczej na korzyść firmy (dodatkowe usługi, prowizja), a nie na korzyść klienta (oferta dopasowana do potrzeb, minimalizowanie kosztów)
Rekomendacje Działania legislacyjne (np. odwrócona hipoteka) i zmiana praktyki (zrozumiały tekst/streszczenie umowy, zasady wynagradzania doradców) Edukacja osób starszych, pośredników finansowych i społeczeństwa Eliminowanie barier związanych z dostępnością
Zapraszamy do lektury Autorzy: Anna Broniszewska, Martyna Buk, Małgorzata Cieloch, dr Agata Grabowska, dr Paweł Kubicki, Katarzyna Łakoma, Grzegorz Matejczuk, Hanna Nowakowska, Halina Potocka, Natalia Pustiowska, Jowita Radzińska, dr Dariusz Stańko Strona: http:///pl/content/zasadarownego-traktowania-prawo-i-praktyka-raportyrpo PDF: http:///sites/default/files/osoby %20starsze%20na% 20rynku%20us%C5%82ug%20finansowych.% 20Analiza%20i%20zalecenia_0.pdf BIULETYN RZECZNIKA PRAW OBYWATELSKICH 2013, nr 4 Zasada równego traktowania prawo i praktyka, nr 8 Osoby starsze na rynku usług finansowych. Analiza i zalecenia
Międzynarodowe Badanie Kompetencji Osób Dorosłych (PIAAC) Badanie przygotowane przez OECD, przeprowadzone w 24 krajach, w tym w Polsce na łącznej próbie 166 tys. respondentów (w Polsce ponad 9 tys.). Umiejętności mierzone w PIAAC (rozumienie tekstu, rozumowanie matematyczne, wykorzystywanie TIK) są ocenia jako umiejętności niezbędne do funkcjonowania w dzisiejszym otoczeniu informacyjnym gospodarki wolnorynkowej. Dlatego warunkują one jakość kapitału ludzkiego, potencjał wzrostu gospodarczego oraz spójność społeczną w badanych krajach. WykorzystanieTIK
Survey of Health, Ageing and Retirement in Europe Projekt SHARE: 50+ w Europie (ang. Survey of Health, Ageing and Retirement in Europe) jest badaniem międzynarodowym, którego celem jest stworzenie bazy danych łączącej informacje dotyczące wielu istotnych dziedzin europejskiej populacji osób w wieku 50 lat i więcej. SHARE jest badaniem panelowym: obecnie realizowana jest piąta fala badania w Europie (niestety Polska nie bierze udziału w tej rundzie). SHARE zapewnia międzynarodową porównywalność danych w projekcie obecnie bierze udział 20 państw oraz obejmuje interdyscyplinarny zakres danych (zdrowie, praca, kompetencje, sytuacja materialna, sytuacja rodzinna). SHARE w Polsce: Pierwsze badanie w Polsce 2006/07: wywiady w 1799 gospodarstwach domowych z 2437 osobami; 2008/09 - ponowne badanie z respondentami z pierwszej fali (z 2020 osobami) wywiady biograficzne historia życia respondentów; 2011/12 - kontynuacja badania w formacie panelowym ponowne badanie z respondentami z lat 2006-2009 (i ich współmałżonkami).
Survey of Health, Ageing and Retirement in Europe Więcej informacji o wynikach czwartej rudny badania już wkrótce w raporcie krajowym: Portret generacji 50+ w Polsce i Europie. Więcej informacji o badaniu: Strona międzynarodowa projektu SHARE http://www.share-project.org Strona krajowej grupy badawczej http://www.share50plus.pl Strona Instytutu Badań Edukacyjnych http://eduentuzjasci.pl (w zakładce Badania)