POMYSŁ NA EUROPĘ. PERSPEKTYWA BIZNESU PRZEWODNIK PROGRAMOWY

POMYSŁ NA EUROPĘ. PERSPEKTYWA BIZNESU PRZEWODNIK PROGRAMOWY

Europa nie jest nam dana. Europa jest zadana. Musimy pozostawić przyszłym pokoleniom taką Europę, w której sami chcielibyśmy żyć. prof. Jerzy Buzek Przewodniczący Parlamentu Europejskiego, Przewodniczący Rady Programowej EFNI PATRONATY HONOROWE Bronisław Komorowski Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Herman van Rompuy Przewodniczący Rady Europejskiej Jerzy Buzek Przewodniczący Parlamentu Europejskiego Patronat polskiej Prezydencji 2011

OD ORGANIZATORÓW Czy świat zwariował? Kiedy rok temu postanowiliśmy zaprosić Państwa na Europejskie Forum Nowych Idei do Sopotu, świat i Europa wyglądały zupełnie inaczej. Owszem, jak wszyscy, odczuwaliśmy potrzebę sformułowania nowych pomysłów, rewizji starych recept, ale nie spodziewaliśmy się tak dramatycznej zmiany. Pogorszenie kondycji strefy euro, nasilenie protekcjonizmu i nastrojów nacjonalistycznych, zwątpienie w projekt europejski, społeczne protesty przeciwko polityce oszczędności i brak adekwatnych odpowiedzi ze strony polityków i gospodarek sprawiają, że Europie (i nie tylko) potrzeba nowego spojrzenia na zadania, z którymi musimy się zmierzyć. Na razie wyraźnie widać, że błądzimy. Światowa gospodarka nie jest jeszcze w recesji, sektory gospodarek stymulowane podczas kryzysu 2008-09 zwracają udzieloną pomoc i generują zyski, konsumenci biorą kredyty, a mimo to wszyscy czujemy ogromne zagrożenie. Jesteśmy, jak obrazowo opisują to media, w połowie filmu grozy. Ameryka wciąż wydaje, Chiny oszczędzają, rynki pesymistycznie patrzą w przyszłość, pakiety stymulacyjne nie przynoszą efektów, a stopy procentowe w wielu gospodarkach są bliskie zera. Czy świat zwariował? Czy jest to tylko efekt wieloletniego lekceważenia twardych reguł ekonomicznych i ogromnego balonu wirtualnej gospodarki, kreowanej przez oderwane od realiów rynki giełdowe i finansowe? Czy dotychczasowy model rozwoju wyczerpał się? O tym musimy rozmawiać. Nie znajdziemy z pewnością wszystkich odpowiedzi, postawimy jednak pytania, które jeszcze rok wcześniej nie przychodziły nam do głowy. Henryka Bochniarz Prezydent PKPP Lewiatan 1

OD ORGANIZATORÓW Witam w Sopocie! Witam w Sopocie niezwykłym mieście intelektualnych inspiracji, konferencji i kongresów, festiwali, piaszczystych plaż i wspaniałego wypoczynku. W mieście, które w ciągu ostatnich kilku lat diametralnie zmieniło swoje oblicze, stając się eleganckim, nowoczesnym, pełnym atrakcji kurortem. Doskonała infrastruktura, sprzyjająca organizacji prestiżowych wydarzeń, konferencji, seminariów, ale również kameralnych narad i spotkań, wyróżnia Sopot na mapie naszego kraju. To miejsce dla najbardziej wymagających, ceniących wysoką jakość i prestiż. To nowoczesna Ergo Arena i Dom Zdrojowy, w którym odbywają się spotkania w ramach polskiej prezydencji. Takie też będzie Europejskie Forum Nowych Idei nowoczesne, dynamiczne, twórcze. Od blisko roku staraliśmy się, by odbywało się ono właśnie w naszym kurorcie. Bo sopocki klimat sprzyja rozmowom na ważne tematy, takie jak: rola państwa we współczesnej gospodarce i społeczeństwie, potencjalne bankructwa państw, nowe regulacje i podatki w sektorze finansowym, perspektywy nowych i starych stref walutowych, nowe systemy zabezpieczenia społecznego, nowa edukacja, transfer idei i wiedzy. Wierzę, że zaproszeni goście, paneliści i uczestnicy nie będą się bali stawiać trudnych pytań i skutecznie poszukiwać czasami trudnych odpowiedzi. Cieszę się, że w ciągu tych trzech dni odwiedzą nas przedstawiciele świata nauki, biznesu i polityki. Że Sopot stanie się mariną dobrych pomysłów, ciekawych osądów i rozwiązań, a Europejskie Forum, będzie spotkaniem ludzi poważnie myślących o gospodarce, przemianach, nowych ideach. W Sopocie każdy czuje się dobrze, każdy znajdzie tu coś dla siebie. To miasto, w którym należy bywać i do którego się wraca. Sopot to miasto idei, Nowych Idei. Jacek Karnowski Prezydent Miasta Sopotu 2

OD ORGANIZATORÓW Wobec wyzwań Europy Jako Prezydent BUSINESSEUROPE doskonale rozumiem, jak niezmiernie ważną rolę w tworzeniu i realizacji nowych idei odgrywa środowisko biznesu. Europa dnia dzisiejszego zmaga się z poważnymi wyzwaniami. Stoimy w obliczu słabnącego społecznego i politycznego poparcia dla dalszej integracji europejskiej oraz narastającego pesymizmu wobec długoterminowych prognoz ekonomicznych. Na scenie globalnej pozycja Europy również znajduje się pod dużym znakiem zapytania. Jednak czekają nas nie tylko wyzwania, ale także otwierają się szanse. Europa stoi na rozdrożu, a naszym zadaniem jest skierowanie jej na właściwą drogę. Potrzebna jest do tego wizja przyszłości naszego kontynentu. Europejskie Forum Nowych Idei stawia sobie ambitne cele, poszukując odpowiedzi na wiele trudnych pytań. Nadszedł czas, aby reprezentowane przez nas środowiska biznesu i instytucji spotkały się i sformułowały zalecenia oraz propozycje nowych idei i strategii na rzecz rozwoju Europy i wzrostu jej dobrobytu. Pragnę wyrazić moją wdzięczność PKPP Lewiatan za zorganizowanie forum a Państwa zapraszam do uczestnictwa w tym wydarzeniu, aktywnego zaangażowania się w dyskusje o przyszłości Europy i do tworzenia innowacyjnych rozwiązań. Państwa obecność i wkład mają nieocenione znaczenie, szczególnie wobec pojawiającego się wokół eurosceptycyzmu. Jürgen Thumann Prezydent BUSINESSEUROPE 3

OD PRZEWODNICZĄCEGO RADY PROGRAMOWEJ FORUM Europa musi mieć pomysł Europa potrzebuje nowych idei, dlatego dobrze się stało, że spotykamy się na Forum w Sopocie, i to właśnie teraz, jesienią 2011 roku, by o nich rozmawiać. Nie tylko o ideach, ale także o konkretnych narzędziach wcielania ich życie, o rozwiązaniach, które pozwolą znaleźć odpowiedzi na stare i nowe wyzwania. Jest ich wiele, a każdy dzień przynosi kolejne. Świat się zmienia, Europa się zmienia. Mamy do wyboru: czy poddać się pesymizmowi i pogrążyć w rozpamiętywaniu przegranych szans, czy mobilizować siebie i innych, by ten kryzys, na wielu płaszczyznach, zamienić, nie bez wysiłku, w sukces. Trzeba zrestrukturyzować projekt Unia Europejska, trzeba zredefiniować jej rolę w globalnym świecie. Europa nie może czekać, aż z obecnego chaosu wyłoni się nowy globalny ład ekonomiczny, który uwzględni słabości starych i aspiracje nowych liderów czy graczy na globalnym rynku. Europa musi mieć pomysł na samowzmocnienie, na zapobiegnięcie dryfowi rozwojowemu, a w efekcie marginalizacji. Odpowiedzią na takie zagrożenie powinna być pragmatyczna strategia, która obejmuje co najmniej jedno pokolenie. Trzeba więc spojrzeć raz jeszcze i ocenić, na ile obecne projekty i europejskie priorytety odpowiadają takim potrzebom i oczekiwaniom, na ile wołania o więcej Europy w Europie oznaczają zgodę na szybkie i zdecydowane działania wzmacniające konkurencyjność Europy, na prawdziwie jednolity rynek, na silne przywództwo, na efektywny i prorozwojowy budżet, na, być może, rewizję części polityk. Globalizacja i kryzys nie muszą być naszym przekleństwem, a mogą stać źródłem sukcesu Europy. Czas na działanie. Jerzy Buzek Przewodniczący Parlamentu Europejskiego 4

POMYSŁ NA EUROPĘ. PERSPEKTYWA BIZNESU ŚWIAT I EUROPA TWORZĄ NOWY ŁAD Nasz kontynent nie określił jeszcze swojego miejsca i roli. Światowy kryzys finansowy, powstanie nowych centrów rozwoju gospodarczego, szybki rozwój Azji i Ameryki Południowej, ekspansja nowych technologii informacyjnych, niepowodzenia inicjatyw globalnych, związanych z ochroną klimatu czy liberalizacją handlu, nieodwracalnie zmieniają naszą rzeczywistość gospodarczą, cywilizacyjną i polityczną. UCZESTNICY FORUM To liderzy biznesu zainteresowani europejskim i globalnym kontekstem prowadzenia swej działalności gospodarczej, intelektualiści, politycy, ludzie nauki i kultury z Polski, Europy i innych kontynentów. Ludzie o zróżnicowanych poglądach i doświadczeniach, którzy chcą włączyć się w debatę na temat przyszłości Europy i świata. POSZUKIWANIE ROZWIĄZAŃ Forum to miejsce poszukiwania realistycznych rozwiązań dla najważniejszych wyzwań ekonomicznych i cywilizacyjnych stojących przed Polską, Europą i światem. To miejsce poszukiwania odpowiedzi na ważne pytania: jak zapobiec czarnym wizjom przyszłości? czy możliwa jest wspólna, służąca wzrostowi, polityka? czy istnieje bezpieczna alternatywa dla dotychczasowego ładu globalnego? Europa potrzebuje świeżego spojrzenia na pokryzysową sytuację i szanse wzrostu gospodarczego. GŁOS PRZEDSIĘBIORCÓW Powinien zabrzmieć szczególnie mocno i wyraźnie, bo wiele tematów, zajmujących dziś polityków i europejską opinię publiczną, ma wymiar ekonomiczny. KONSTRUKTYWNE REKOMENDACJE Zebrane podczas dyskusji i debat, zostaną przekazane w imieniu europejskiego biznesu organom Unii Europejskiej, rządom państw członkowskich oraz zainteresowanym instytucjom i mediom. 5

PROGRAM EUROPEJSKIEGO FORUM NOWYCH IDEI 6 Środa, 28 września 2011 Czwartek 29 września 2011 Piątek 30 września 2011 14.30-15.15 UROCZYSTE OTWARCIE Zatoka Sztuki, Pawilon Nowych Idei 15.15-17.15 SESJA PLENARNA Europa, przyszłość, solidarność 17.15-17.45 Przerwa na kawę 17.45-19.15 PANELE DYSKUSYJNE 19.15-19.45 Przerwa Demokracja w mediach, media w demokracji Czy kapitalizm niszczy demokrację? Przywództwo w nowej globalnej rzeczywistości Innowacja, głupcze, innowacja! Arbitraż symbol społeczeństwa obywatelskiego Zatoka Sztuki, Pawilon Nowych Idei Sofitel Grand Sopot, Sala Balowa Centrum Konferencyjne Sheraton Sopot Hotel, Sala Columbus A Centrum Konferencyjne Sheraton Sopot Hotel, Sala Columbus B Centrum Konferencyjne Sheraton Sopot Hotel, Sala Marco Polo Centrum Konferencyjne Sheraton Sopot Hotel, Sala Columbus C + D 19.45 WIECZORNA GALA Zatoka Sztuki, Pawilon Nowych Idei 9.30-11.30 SESJA PLENARNA Czy świat jest skazany na wzrost? 11.30-12.00 Przerwa na kawę 12.00-14.00 SESJA PLENARNA Kapitalizm po kryzysie Zatoka Sztuki, Pawilon Nowych Idei Zatoka Sztuki, Pawilon Nowych Idei 14.00-16.00 Lunch Foyer Centrum Konferencyjnego Sheraton Sopot Hotel 16.00-18.00 SESJA PLENARNA Nowe wymiary konkurencyjności 18.00-18.30 Przerwa na kawę 18.30-20.00 KONTRAPUNKTY Świat i Polska w 2030 r. Scenariusze przyszłości Peter Schwartz Michał Boni Czy świat może być bardziej sprawiedliwy? Hernando de Soto Janusz Lewandowski Zatoka Sztuki, Pawilon Nowych Idei Zatoka Sztuki, Sala Konferencyjna, II p. Sofitel Grand Sopot, Sala Balowa 20.30 KOLACJA Centrum Konferencyjne Sheraton Sopot Hotel 22.00 Koncert KORA Krzywy Domek, Dream Club, ul. Bohaterów Monte Cassino 53 10.00-11.30 SESJA OTWARCIA PARTNERSTWA WSCHODNIEGO Biznesowe znaczenie Partnerstwa Wschodniego Współpraca ekonomiczna jako główny czynnik wspierający integracię europejską PANELE DYSKUSYJNE Prognoza dla europejskiej gospodarki Wartości i interesy trudny mariaż? Konsekwencje pankonsumpcji Energetyczne i ekologiczne dylematy Europy Sofitel Grand Sopot, Sala Balowa Centrum Konferencyjne Sheraton Sopot Hotel, Sala Columbus B Państwowa Galeria Sztuki, Sala Konferencyjna, II p. Centrum Konferencyjne Sheraton Sopot Hotel, Sala Columbus A Centrum Konferencyjne Sheraton Sopot Hotel, Sala Columbus C Dokąd zaprowadzi nas Internet? Zatoka Sztuki, Sala Konferencyjna, II p. 11.30-12.00 Przerwa na kawę 12.00-13.30 PANELE DYSKUSYJNE Koniec świata mężczyzn? Niepokój o żywność Inteligentne sieci. Energetyka nowej generacji Centrum Konferencyjne Sheraton Sopot Hotel, Sala Columbus A Centrum Konferencyjne Sheraton Sopot Hotel, Sala Columbus C + D Centrum Konferencyjne Sheraton Sopot Hotel, Sala Columbus B Klimat: nowe pole gry biznesowej Zatoka Sztuki, Sala Konferencyjna, II p. Czy leci z nami pilot? Przyszłość rynku lotniczego w Europie Państwowa Galeria Sztuki, Sala Konferencyjna, II p.

PROGRAM EUROPEJSKIEGO FORUM NOWYCH IDEI 12.00-13.00 Wsparcie instytucji finansowych dla projektów realizowanych w ramach Partnerstwa Wschodniego 13.00-14.00 Współpraca małych i średnich przedsiębiorstw w ramach Partnerstwa Wschodniego wyzwania i przykłady dobrych praktyk 14.00-14.30 PREZENTACJA PROJEKTU Google Polska Internetowa Rewolucja Jak Internet może wspierać rozwój MSP Sofitel Grand Sopot, Sala Balowa Sofitel Grand Sopot, Sala Balowa Sofitel Grand Sopot, Sala Balowa 14.00-16.00 Lunch Foyer Centrum Konferencyjnego Sheraton Sopot Hotel 16.00-18.00 SESJA PLENARNA Świat na rozdrożu 18.00-19 00 Przerwa 19.00-20.30 PODSUMOWANIE FORUM I GALA ZAMYKAJĄCA Wystąpienia przedstawicieli biznesu i polityki Przedstawienie Teatru Witkacego Kolacja Centrum Konferencyjne Sheraton Sopot Hotel, sale A + B + C + D Zatoka Sztuki, Pawilon Nowych Idei INNE WYDARZENIA PROGRAMOWE Poniedziałek-Środa 26-28 września INTEL CHALLENGE EUROPE Centrum Konferencyjne Sheraton Sopot Hotel, Sala Columbus A + B Zatoka Sztuki, Sala Konferencyjna, II p. Wtorek-Środa 27-28 września KONKORDIA Forum Współpracy Hotel Haffner, Sala Konferencyjna Środa-Niedziela 28 września-2 października AKADEMIA OBYWATELSKA Instytutu Lecha Wałęsy Hotel Gdańsk, Europejskie Centrum Solidarności, Europejskie Forum Nowych Idei Środa, 28 września 2011 9.00-16.00 KONFERENCJA Promocja Polski jako kraju poszukującego rozwiązań problemów gospodarczych Sofitel Grand Sopot, Sala Balowa Czwartek 29 września 2011 Sobota 1 października 2011 10.30-14.00 ARBITRAŻ MIĘDZYNARODOWY W XXI WIEKU: czy to koniec z polityką splendid isolation? 17.45-19.15 DEBATA PEJZAŻ ENERGETYCZNY POLSKI 2020-2050 Centrum Konferencyjne Sheraton Sopot Hotel, Sala Columbus C + D Państwowa Galeria Sztuki, Sala Konferencyjna, II p. 8.00-9.00 WYKŁAD dr Nouriela Roubinego Centrum Konferencyjne Sheraton Sopot Hotel, Sala Marco Polo 12.00-22.00 VI KONGRS ZARZĄDÓW SPÓŁEK GIEŁDOWYCH Zatoka Sztuki, Pawilon Nowych Idei 14.00-16.00 OGŁOSZENIE RAPORTU Centrum Konferencyjne Hotelu Rola sektora IT w podnoszeniu konkurencyjności Polski Sheraton, Sala C + D 14.00-17.00 SPOTKANIE GRUPY PRACODAWCÓW Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego Biznes i etyka 9.30-10.30 MECZ PIŁKI NOŻNEJ pomiędzy reprezentacjami uczestników Europejskiego Forum Nowych Idei 9.30-12.00 PROGRAM REKREACYJNY Hotel Sofitel Grand, Sala Balowa Hala 100-lecia Sopotu im. Jana Haffnera 7

PROGRAM Środa, 28 września 2011 14.30-15-15 zatoka sztuki, pawilon nowych idei Uroczyste Otwarcie Europejskigo Forum Nowych Idei dr Henryka Bochniarz Prezydent PKPP Lewiatan, Wiceprezydent Europejskiej Konfederacji Biznesu BUSINESSEUROPE Jürgen Thumann Prezydent Europejskiej Konfederacji Biznesu BUSINESSEUROPE dr Jacek Karnowski Prezydent Miasta Sopotu Bronisław Komorowski Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Lech Wałęsa b. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej 8

PROGRAM Środa, 28 września 2011 zatoka sztuki, pawilon nowych idei 15.15-17.15 sesja plenarna Europa, przyszłość, solidarność Jak zapobiec czarnym wizjom przyszłości kontynentu i wspólnej Europy? Czego trzeba, aby przełamać tendencje dezintegracyjne? Czy warto wrócić do idei Stanów Zjednoczonych Europy? Równość a solidarność we współczesnej Europie Jak zdefiniować miejsce Europy w globalnym świecie? PROWADZENIE: dr Henryka Bochniarz Prezydent PKPP Lewiatan, Wiceprezydent Europejskiej Konfederacji Biznesu BUSINESSEUROPE PANELIŚCI: prof. Danuta Hübner eurodeputowana, b. Komisarz UE ds. rozwoju regionalnego Henri Malosse Przewodniczący Grupy Pracodawców Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (EKES), UE prof. Aleksander Smolar Prezes Zarządu Fundacji im. Stefana Batorego prof. Magdalena Środa Uniwersytet Warszawski, etyczka i filozofka Jürgen Thumann Prezydent Europejskiej Konfederacji Biznesu BUSINESSEUROPE, UE GOSPODARZ: Wprowadzenie Europa znalazła się w impasie. Bezradna wobec wyzwań zmieniającego się świata, pozbawiona przywództwa Wspólnota zdolna jest tylko do zarządzania bieżącymi kryzysami i bez skutku usiłuje udowodnić Europejczykom swoją wartość. Pozbawiona dawnej sprawczości stopniowo traci polityczną legitymizację. Podczas gdy przez lata jednym z czynników uzasadniających rozwój integracji europejskiej było zagrożenie zewnętrzne, dzisiaj największy problem Wspólnoty leży w niej samej. Kryzys w strefie euro uświadomił Europie stopień wzajemnej współzależności krajów członkowskich, a jednocześnie panujący wśród nich brak zaufania. Aby nie tylko utrzymać dotychczasowe zdobycze integracji, ale i wyrwać się z obecnej stagnacji, Europa musi odzyskać zaufanie swoich obywateli, bo brak zaufania prowadzi w efekcie do erozji całej konstrukcji integracji europejskiej. Tymczasem Europejczycy są apatyczni, a znaczenie projektu europejskiego zostało sprowadzone do anonimowej Brukseli, której w razie potrzeby można łatwo przypisać odpowiedzialność za aktualne problemy. Starzejący się, tracący polityczne i gospodarcze wpływy kontynent odgradza się od zewnętrznego świata, łudząc się, że może zignorować trwające wokół niego przemiany. Nie zauważa, że jednocześnie staje się coraz bardziej od niego zależny. W czasach, gdy tradycyjni liderzy Wspólnoty wycofali się ze swojej roli, europejskie przywództwo stało się w większym stopniu rozproszone. Wymaga ono aktywnego zaangażowania wielu krajów członkowskich i przebudzenia obywateli, tych tak bardzo dziś nieobecnych europejskich patriotów. Zapomniane hasło europejskiej jedności w różnorodności wymaga więc szybkiego odkurzenia, by Europa mogła wciąż być naszą przyszłością, a nie tylko chwalebną przeszłością. Czy będzie to możliwe? 9

PROGRAM Środa, 28 września 2011 Środa, 28 września 2011 sofitel grand sopot, sala balowa 17.45-19.15 panel dyskusyjny Demokracja w mediach, media w demokracji Jak media korzystają dziś z pozycji czwartej władzy? Czy komercyjne media w obecnym kształcie zagrażają demokracji? Jak sprawić, by media były rynkowe i zarazem odpowiedzialne społecznie? Internet i media społecznościowe: nowe modele kształtowania opinii publicznej i ich wpływ na instytucje demokratyczne. PROWADZENIE: Jacek Pałasiński dziennikarz TVN 24 PANELIŚCI: Diarmuid Jeffreys wydawca programu People and Power, Al-Jazeera, Wielka Brytania/Katar Peter Lavelle komentator polityczny, Russia Today, USA prof. Radosław Markowski politolog, Dyrektor Centrum Studiów nad Demokracją PAN Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej Andrzej Poczobut dziennikarz, korespondent Gazety Wyborczej na Białorusi, Polska/Białoruś Jacek Żakowski dziennikarz, komentator tygodnika Polityka WSPÓŁGOSPODARZ: Wprowadzenie Trudno wyobrazić sobie istnienie demokracji bez wolnych mediów. Z kolei ich istnienie jest nieodłącznie związane, wręcz niemożliwe, bez systemu demokratycznego. Wzajemna siła oddziaływania tych dwóch światów jest ogromna media decydują o kształcie polityki, a ta o kształcie mediów. Kiedy więc definiujemy wolne media i demokrację liberalną jako doskonały mutualizm, bez którego trudno wyobrazić sobie funkcjonowanie obu stron, kiedy zastanawiamy się nad kondycją i zagrożeniami współczesnej demokracji liberalnej, nie możemy nie mówić o kondycji mediów, które niekiedy demokrację uzdrawiają, ale potrafią ją niszczyć, spłycać i degenerować. Nie możemy nie mówić także o siłach politycznych wybranych demokratycznie, a na wolność mediów czyhających. Jakie więc są problemy, wyzwania i zagrożenia, dotyczące dzisiejszego funkcjonowania i wpływu mediów na systemy demokracji liberalnej oraz dyktatury? Warto o tym dyskutować w czterech szczególnie interesujących obszarach. Pierwszy to wolne media jako niezbędny czynnik istnienia demokracji liberalnej, niemogącej bez nich działać poprawnie. To one opisują rzeczywistość, są narzędziem komunikacji sił politycznych ze społeczeństwem, gwarantują pluralizm prezentowanych poglądów. Dbałość o ich zachowanie jest jednym z fundamentów funkcjonowania systemu, opartego o wolność jednostki. Drugi obszar to misja mediów: niezależnego sprawozdawcy z wydarzeń czy gracza, wywierającego wpływ na rzeczywistość, forsującego jej publicystyczną, określoną wizję? Trzeci to problem banalizacji dyskursu politycznego czyli zjawiska tabloidyzacji mediów i postpolityki. Czwarty to implikacje, wynikające z powstania nowych mediów; postępująca pluralizacja, deinstytucjonalizacja oraz hegemonia nowych graczy na rynku medialnym. Jak powinniśmy działać, aby nie dopuścić do jego monopolizacji przez nowych hegemonów? 10

PROGRAM Środa, 28 września 2011 Środa, 28 września 2011 centrum konferencyjne sheraton sopot hotel, sala columbus a 17.45-19.15 panel dyskusyjny Czy kapitalizm niszczy demokrację? Kapitalizm i demokracja małżeństwo trwałe, ale czy partnerskie? Czy korporacje mogą być demokratyczne? Etyka i odpowiedzialność społeczna a zysk. PROWADZENIE: dr Ludwik Sobolewski Prezes Zarządu Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie PANELIŚCI: Brian Ager Sekretarz Generalny European Round Table of Industrialists, Wielka Brytania dr Marek Grela Główny Doradca European External Action Service ds. Relacji Globalnych i Wielostronnych w Europejskiej Służbie Działań Zewnętrznych w Brukseli Staffan Nilsson Przewodniczący Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (EKES), UE Sławomir S. Sikora Prezes Zarządu Citi Handlowy Eric Stewart Prezes Rady Biznesu USA-Polska, Partner, Williams & Jensen, USA WSPÓŁGOSPODARZ: Wprowadzenie Po drugiej wojnie światowej kraje podzieliły się na demokratyczne z gospodarką rynkową oraz totalitarne czy autorytarne, w których gospodarka była centralnie sterowana. Wolność polityczna w krajach demokratycznych łączyła się ze swobodą prowadzenia działalności gospodarczej, a brak swobód obywatelskich dotykał również sfery biznesu, która była całkowicie kontrolowana przez państwo. Dzisiaj, w XXI wieku, ten prosty i jasny podział przestaje wystarczać: reformy gospodarcze prowadzone od lat 70. w Chinach, rozpad systemu komunistycznego w Europie Środkowej oraz Wschodniej pokazują, że demokracja i kapitalizm wcale nie są nierozłączne, jak to się wcześniej wydawało. Chiny są przykładem kraju, któremu daleko do standardów demokracji, tymczasem chińska gospodarka rozwija się od wielu lat w tempie dwucyfrowym i niestraszny jej nawet ostatni kryzys ekonomiczny. Demokracja może występować niezależnie od kapitalizmu. Powinniśmy więc dzisiaj postawić sobie pytanie: czy kapitalizm może niszczyć demokrację? Demontaż systemów totalitarnych w Europie na przełomie lat 80. i 90. miał silne podłoże ekonomiczne niewydolne, centralnie sterowane gospodarki nie były w stanie zaspokoić podstawowych potrzeb obywateli, co doprowadziło do wzrostu niezadowolenia. Tymczasem dziś, coraz bogatsi, ale pozbawieni swobód politycznych Chińczycy nie mają zamiaru zmieniać systemu, w którym żyją. Co więcej, ich model, łączący brak demokracji z kapitalizmem, obserwują kraje afrykańskie, które po latach biedy chcą w końcu dołączyć do globalnego wyścigu gospodarczego. Czy jako konsumenci jesteśmy w stanie zrezygnować z tanich produktów, które są importowane z krajów niedemokratycznych? Przecież, wspierając te kraje finansowo, zachowujemy status quo. Czy mechanizmy kapitalizmu niszczą demokrację? 11

PROGRAM Środa, 28 września 2011 Środa, 28 września 2011 centrum konferencyjne sheraton sopot hotel, sala columbus b 17.45-19.15 panel dyskusyjny Przywództwo w nowej globalnej rzeczywistości Czy w dzisiejszej gospodarce globalnej jest konieczne nowe przywództwo i nowe podejście do organizowania współpracy między ludźmi? Jaka jest różnica między politykiem czy menedżerem a liderem? Czy można nauczyć się zespołowego przywództwa? Jak w praktyce skłaniać ludzi do skuteczniejszej współpracy w społecznościach, organizacjach i biznesie? PROWADZENIE: Michał Kobosko Redaktor Naczelny Bloomberg Businessweek Polska PANELIŚCI: prof. Wiktor Askanas Profesor wizytujący w Akademii im. L. Koźmińskiego, Profesor Emeritus Uniwersytetu New Brunswick, Kanada/Polska dr Leszek Czarnecki Przewodniczący Rady Nadzorczej Getin Holding SA i Getin Noble Bank SA Andrzej Klesyk Prezes Zarządu PZU SA Janusz Moroz Członek Zarządu ds. handlu RWE James H. Quigley B. Prezes Zarządu, Starszy Partner Deloitte Touche Tohmatsu Limited, USA Jürgen Thumann Prezydent Europejskiej Konfederacji Biznesu BUSINESSEUROPE, UE WSPÓŁGOSPODARZ: Wprowadzenie Nowa, globalna gospodarka potrzebuje świeżego spojrzenia na kwestię przywództwa. Od połowy XX w. rozwinęło się wiele modeli, wskazujących, jak być skutecznym liderem (m.in. przywództwo sytuacyjne, charyzmatyczne, koncepcje Warrena Bennisa, style przywództwa Golemana, model przywódcy rezonującego, teoria From good to great Jima Collinsa), jednak w dużej mierze nie odpowiadają one wyzwaniom współczesności. Ostatnie lata przyniosły kryzys zaufania do firm i instytucji, spowodowany globalną recesją, ale także kryzys zaufania pracowników do przedsiębiorstw. Postępująca globalizacja wymusza pracę w wielokulturowym środowisku, a zmiany demograficzne sprawiają, że dziś często współpracują ze sobą osoby w różnym wieku. Nowe technologie zmieniają oblicze komunikacji w firmie, a zarządzanie pracownikami to coraz częściej kierowanie indywidualnościami. Dotychczasowe podejście do pracy zespołowej w zależności od okresu historycznego czy kultury, w jakiej funkcjonowała organizacja lub społeczność przechylało się zazwyczaj albo w stronę command and control albo stylu współpracującego. Rzeczywistość jest jednak bardziej złożona. Rozwinięta przez Deloitte teoria collective leadership (As One) zakłada, że istnieje 8 archetypów przywództwa, sprawdzających się w różnych organizacjach, w zależności od ich profilu, kontekstu kulturowego, potrzeb. Istnieją globalni liderzy, którzy odnieśli sukces, ponieważ potrafili stworzyć oryginalną kulturę swojej organizacji, tacy jak, np.: Michael O Leary Rayanair, Steve Jobs Apple, George Lucas Lucasfilm. Również polscy przywódcy potrafią dopasowywać swoje organizacje do wyzwań współczesności. Panel ma na celu odnalezienie dobrych praktyk przywództwa w Polsce i na świecie i wpisanie ich w szeroki kontekst zmian i wyzwań, które stoją przed organizacjami w nowej, globalnej rzeczywistości. 12

PROGRAM Środa, 28 września 2011 Środa, 28 września 2011 centrum konferencyjne sheraton sopot hotel, sala marco polo 17.45-19.15 panel dyskusyjny Innowacja, głupcze, innowacja! Na czym oprzeć konkurencyjność Europy i europejskich firm w przyszłości? Wiedza, design, technologie, ludzie, kapitał: które z tych czynników są najważniejsze dla rozwoju innowacyjnych gospodarek? Jakie polityki publiczne najlepiej wspierają innowacyjność firm? Jak przejść od ideowych deklaracji do konkretnych działań? Wschodzące i dynamiczne rynki jako źródło nowych, innowacyjnych modeli biznesowych. PROWADZENIE: Mike Bonello PR Manager, Intel PANELIŚCI: Norbert Biedrzycki Prezes Zarządu Sygnity SA Caroline Jenner CEO Junior Achievement Young Enterprise Europe, Kanada Teresa Kamińska Prezes Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej prof. Michał Kleiber Prezes Polskiej Akademii Nauk Christian Morales Wiceprezes Intel, Dyrektor Generalny na Europę, Bliski Wschód i Afrykę Ruth Ravitz Smith Wiceprezes ds. globalnych relacji z rządami, GE Hitachi Energia Jądrowa, USA WSPÓŁGOSPODARZ: Wprowadzenie W epoce przemysłowej idealną ścieżką edukacji i rozwoju pracownika było ciągłe doskonalenie się w wybranym obszarze wiedzy. Najlepszym pracownikiem był ten, który po studiach podejmował wyuczony zawód, a następnie rozwijał się w tym zakresie aż do emerytury. Takie podejście dzisiaj zupełnie się nie sprawdza. Młodzi ludzie, podejmując studia, nie znają nawet nazwy zawodu, który będą za kilka lat wykonywać, ponieważ wiele z nich jeszcze wtedy nie istnieje. Osoba, która dzisiaj rozpoczyna karierę zawodową i będzie przechodzić na emeryturę w 2060 roku, prawdopodobnie będzie zmieniać zawód co trzy lata. Tempo zmian w biznesie oraz, co za tym idzie na rynku pracy, jest ogromne. Dzisiaj poszukiwane są zupełnie inne kompetencje niż w XIX czy nawet XX wieku. Wszelkie działania powtarzalne, wymagające siły fizycznej, są coraz częściej wykonywane przez maszyny, a proste działania umysłowe są realizowane w krajach, w których siła robocza jest tańsza. W tych najbardziej rozwiniętych liczą się umiejętności związane z identyfikowaniem i rozwiązywaniem problemów, czyli z kreatywnością. Tak ogromna zmiana wymaga zupełnie nowego podejścia do systemu edukacji. Nowa szkoła będzie musiała uczyć ciągłego poszukiwania nowych rozwiązań, czyli innowacji. Szczególną pomocą w tym procesie mogą być najnowsze technologie: portale społecznościowe, wiki, bazy wiedzy to są narzędzia edukacji przyszłości. Uczniowie, czerpiący wiedzę z jednego podręcznika, to przeszłość. Przyszłością są rozwiązania szyte na miarę w których treść dostosowana jest do potrzeb konkretnego ucznia, pozwalając rozwijać jego unikatowe kompetencje. Bez innowacji w edukacji, nie można oczekiwać innowacyjności przyszłych pracowników. 13

PROGRAM Środa, 28 września 2011 Środa, 28 września 2011 centrum konferencyjne sheraton sopot hotel, sala columbus c 17.45-19.15 panel dyskusyjny Arbitraż symbol społeczeństwa obywatelskiego Arbitraż misja, biznes czy coś zgoła innego? Jak może lepiej spełniać oczekiwania środowisk biznesowych? Czy jest odzwierciedleniem wartości europejskich czy też zagrożeniem dla środowiska prawniczego? Przeprowadzka poza UE? Czy atrakcyjna oferta pozaeuropejskich ośrodków arbitrażowych odbierze wpływy gospodarce Unii? Czego środowisko arbitrażowe oczekuje od Unii Europejskiej? PROWADZENIE: PANELIŚCI: dr Beata Gessel-Kalinowska vel Kalisz Prezes Sądu Arbitrażowego Lewiatan Sophie Nappert arbiter, moderator Międzynarodowej Platformy Arbitrażowej OGEMID, Wielka Brytania John Beechey Przewodniczący Międzynarodowego Sądu Arbitrażowego przy ICC, Wielka Brytania Philippe de Buck Dyrektor Generalny Europejskiej Konfederacji Biznesu BUSINESSEUROPE, UE prof. Catherine Kessedjian Wicedyrektor European College of Paris, Dyrektor programowy studiów magisterskich prawa europejskiego na Uniwersytecie Panthéon-Assas Paris II, Francja Jacek Krawczyk Wiceprzewodniczący Europejskiego Komitetu Ekonomiczno- Społecznego (EKES), UE Audley Sheppard Partner kierujący Grupą Arbitrażu Międzynarodowego Clifford Chance, Wiceprezes London Court of International Arbitration, Nowa Zelandia/Irlandia/ Wielka Brytania WSPÓŁGOSPODARZ: Wprowadzenie 14 Niedawne badania, sporządzone na potrzeby Komisji Europejskiej, pokazują, że około 63 proc. dużych europejskich przedsiębiorstw przy rozwiązywaniu sporów gospodarczych woli arbitraż od postępowania sądowego. Gdy mają taką możliwość, jako miejsce przeprowadzania postępowania arbitrażowego przedsiębiorstwa te wskazują terytorium Unii Europejskiej. Całkowitą wartość postępowań arbitrażowych w Unii można oszacować na kwotę 4 mld euro. Instytucje Unii oraz państwa członkowskie, wdrażając prawo unijne, muszą respektować wytyczne zawarte w Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej, która weszła w życie wraz z Traktatem Lizbońskim. Artykuł 16 Karty zapewnia wolność prowadzenia działalności gospodarczej. Powyższe fakty mówią same za siebie. A jednak, pomimo tych znaczących liczb i silnego poparcia w środowiskach biznesowych, Unia Europejska nie sformułowała dotąd wyraźnej i jednoznacznej polityki wobec arbitrażu. Komisja Europejska dostrzega, że obecne prawo niewystarczająco zabezpiecza wykonywanie postanowień, wynikających z zapisów umów arbitrażowych. Ta kwestia zagraża podstawowemu prawu do prowadzenia działalności gospodarczej, zagwarantowanemu przez wspomnianą Kartę. Z drugiej strony, samo środowisko arbitrażowe staje wobec konieczności wypracowania wspólnej polityki wobec Unii. W ten krajobraz wpisują się także oczekiwania i potrzeby biznesu, na które arbitraż musi znaleźć odpowiedź. W ramach panelu Arbitraż symbol społeczeństwa obywatelskiego przedstawiciele środowiska arbitrażowego, Unii Europejskiej oraz biznesu odpowiedzą m.in. na pytania: co jest potrzebne, aby arbitraż funkcjonował w ramach UE lepiej; w jaki sposób może on wpłynąć na stworzenie niezbędnych uwarunkowań prawnych, które pomogłyby europejskiej gospodarce w dobie kryzysu oraz czy cechy arbitrażu odpowiadają wartościom europejskiego społeczeństwa obywatelskiego?

PROGRAM Środa, 28 września 2011 Środa, 28 września 2011 zatoka sztuki, pawilon nowych idei 19.45 Wieczorna Gala Wystąpienia dr Henryka Bochniarz Prezydent PKPP Lewiatan, Wiceprezydent BUSINESSEUROPE prof. Jerzy Buzek Przewodniczący Parlamentu Europejskiego, b. Premier RP Kolacja Koncert MOTION TRIO Motion Trio 15 Trio akordeonowe, założone w 1996 roku przez Janusza Wojtarowicza, leadera i autora większości kompozycji. Ewenement na europejskim i światowym rynku muzycznym. Janusz Wojtarowicz, Paweł Baranek i Marcin Gałażyn to światowej klasy akordeoniści. Wykorzystując w swej twórczości wszelkie zalety akordeonu, odkrywają wciąż nowe możliwości tego instrumentu, zmieniając jego oblicze. Ich koncerty to muzyczne spektakle zawierające akcję i dramaturgię. Są laureatami wielu prestiżowych nagród, współpracowali m. in.: z Krzysztofem Pendereckim, Wojciechem Kilarem oraz Henrykiem Mikołajem Góreckim. Motion Trio nagrało siedem płyt dla własnej wytwórni fonograficznej AKORDEONUS RECORDS. Uczestniczyło w wielu festiwalach i wydarzeniach muzycznych w Europie, Azji i Ameryce.

PROGRAM Czwartek, 29 września 2011 Czwartek, 29 września 2011 zatoka sztuki, pawilon nowych idei 9.30-11.30 sesja plenarna Czy świat jest skazany na wzrost? Jakie są nowe zagrożenia dla ładu gospodarczego? Czy możliwe jest tworzenie wspólnej polityki prowzrostowej w UE w świetle narastającego protekcjonizmu? Fundamenty rozwoju przedsiębiorstw Jak uwalniać wewnętrzne rezerwy? PROWADZENIE: Jacek Krawiec Prezes Zarządu PKN ORLEN SA PANELIŚCI: Dominic Barton Dyrektor Zarządzający McKinsey & Company, Wielka Brytania Jan Krzysztof Bielecki Przewodniczący Rady Gospodarczej przy Prezesie Rady Ministrów RP, b. Premier RP Lord Mandelson Członek Izby Lordów, b. Komisarz UE ds. Handlu; b. Sekretarz ds. Przedsiębiorczości i Handlu, Wielka Brytania dr Nouriel Roubini Prezes i współzałożyciel Global Economics, wykładowca ekonomii w Stern School of Business Uniwersytetu Nowojorskiego, USA Peter Schwartz Prezes i współzałożyciel Global Business Network, pisarz, futurysta, USA Hiromi Yamaji Wiceprezes Wykonawczy, Przewodniczący Wykonawczy Rady Dyrektorów, Globalna Bankowość Inwestycyjna Nomura Securities Co., Japonia WSPÓŁGOSPODARZ: Wprowadzenie Nieustanny wzrost gospodarczy w ostatnich dziesięcioleciach przyzwyczaił rynki do myśli, że jest to stan naturalny. Ostatnie lata kryzysu pokazały jednak, że stały wzrost, czyli w skali makro zwiększające się albo trwałe tempo wzrostu PKB, a dla firm poprawiające się wskaźniki sprzedaży, rentowności i innowacyjności nie są czymś trwałym. Przypomniały, że wskaźniki mogą szybko i na długo stać się czerwone. Czy świat istotnie jest skazany na wzrost? Jak radzić sobie z sytuacją, gdy wzrost spada? Czy światu potrzebne jest dziś przesunięcie akcentów i większa koncentracja na rozwoju zamiast tylko na wzroście? Jak uwolnić w Europie głód sukcesu? Pytania te dotyczą nie tylko Europy, która odczuwa frustrację z powodu szybkiego tempa wzrostu wschodzących gospodarek i zagrożenia swojego modelu dostatniego życia. Przemyślenie modelu rozwoju i uwzględnienie dotychczasowych doświadczeń to także wyzwanie dla gospodarek rozwijających się. Czy będą one podążać ścieżką wytyczoną przez państwa rozwinięte? Czy rozwój będzie zawsze utożsamiany z większą konsumpcją, bo taki model mentalny obowiązuje w warstwie kulturowej w skali globalnej? Czy możliwe jest inne, bardziej zrównoważone podejście? Przed Europą stoi w tym kontekście zadanie zdefiniowania swoich przewag zarówno twardych, jak i miękkich, a także przemyślenia modelu finansowania rozwoju. Na ile inspiracją mogą być tu doświadczenia krajów rozwijających się? Jak Europa może definiować swoje miejsce w świecie wielobiegunowego rozwoju? 16

PROGRAM Czwartek, 29 września 2011 Czwartek, 29 września 2011 zatoka sztuki, pawilon nowych idei 12.00-14.00 sesja plenarna Kapitalizm po kryzysie Jakich lekcji udzielił kryzys politykom i liderom biznesu? Jak ma wyglądać bezpieczny ład gospodarczy? Ile rynku, ile państwa? Czy obok konkurencji możliwa jest kooperacja? Dylematy rozwoju po kryzysie: czy można utrzymać dobrobyt bez zaciskania pasa? Sesja organizowana w ramach VI Kongresu Zarządów Spółek Giełdowych SEG PROWADZENIE: dr Mirosław Kachniewski Prezes Zarządu Stowarzyszenia Emitentów Giełdowych Andrzej Lubowski ekonomista, publicysta, komentator, Polska/USA PANELIŚCI: prof. Jerzy Hausner wykładowca Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie członek Rady Polityki Pieniężnej, b. Wicepremier RP, b. Minister Pracy i Polityki Społecznej Mike Kubena Prezes PwC na Europę Środkowo-Wschodnią, USA dr Ludwik Sobolewski Prezes Zarządu Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie Hernando de Soto ekonomista, Prezes Instytutu Wolności i Demokracji, b. prezes Banku Centralnego, Peru prof. Oliver E. Williamson Laureat Nagrody Nobla z ekonomii 2009, wykładowca Uniwersytetu w Berkeley, USA WSPÓŁGOSPODARZ: Wprowadzenie W trzy lata po upadku banku Lehman Brothers kryzys gospodarczy ujawnia swoje drugie oblicze. Realna groźba bankructwa zawisła nad kilkoma gospodarkami europejskimi, a agencje ratingowe poddały w wątpliwość, czy obligacje amerykańskiego rządu to wciąż najbezpieczniejsza inwestycja. Kolejne głębokie spadki na giełdach i kolejne wyhamowanie wzrostu gospodarczego unaoczniają, że pokryzysowa polityka fiskalnych interwencji nie była drogą do długotrwałego wzrostu. Ze strony państw narodowych i instytucji międzynarodowych również wciąż brak realnej odpowiedzi na najważniejsze problemy, które doprowadziły do wybuchu kryzysu trzy lata temu, takich jak nietrafiona polityka monetarna czy złe regulacje systemu finansowego. Choć na temat przyczyn kryzysu powiedziano już bardzo wiele, nadal nie udało się wypracować skutecznych i praktycznych rozwiązań, zapobiegających wystąpieniu podobnych gospodarczych kataklizmów w przyszłości. Celem tej debaty jest posunięcie tego procesu znacząco do przodu. Ogólnoświatowy kryzys gospodarczy nigdy nie jest konsekwencją pojedynczych błędów, popełnionych przez nieliczną grupę polityków, regulatorów czy menedżerów. Jest on wynikiem splotu wielu decyzji, błędnych prognoz i nietrafionych analiz, dokonanych przez wszystkich aktorów życia gospodarczego. W takiej właśnie wielowymiarowej perspektywie chcemy również dyskutować podczas panelu. Punktem wyjścia do dyskusji będzie kwestia niedoskonałości systemowych i przeregulowania rynków finansowych. Na poziomie makro ważnym zagadnieniem są również konsekwencje nierównowag między światowymi gospodarkami i rola instytucji ponadnarodowych. Na tym tle rozważymy strategie konsumentów i przede wszystkim przedsiębiorstw. Jakich błędów można było uniknąć i co robić, żeby następny kryzys bolał mniej? 17

PROGRAM Czwartek, 29 września 2011 Czwartek, 29 września 2011 zatoka sztuki, pawilon nowych idei 16.00-18.00 sesja plenarna Nowe wymiary konkurencyjności Nowe strategie konkurowania państw, regionów i firm: jak zmieniły się warunki konkurencyjne i sposoby budowania przewag? Ile konkurowania, ile współpracy? Czego Europa może, a czego musi się nauczyć od najszybciej rosnących gospodarek świata? Innowacyjne rozwiązania społeczne: gdzie szukać modeli działania, które mogą stać się wzorcem i inspiracją dla Europy? PROWADZENIE: Andrzej Klesyk Prezes Zarządu PZU SA PANELIŚCI: Arvind Bali Dyrektor VIDEOCON Telecomunications Ltd., Indie prof. Jan Bossak Szkoła Główna Handlowa dr Dieter Heuskel Senior Partner, Dyrektor Zarządzający The Boston Consulting Group, Niemcy prof. Dariusz Rosati wykładowca Szkoły Głównej Handlowej, b. eurodeputowany, b. Minister Spraw Zagranicznych RP prof. Günter Verheugen wykładowca Europejskiego Universytetu Viadrina, b. Komisarz UE ds. rozszerzenia, b. Komisarz UE ds. przemysłu i przedsiębiorczości, Niemcy prof. Claudia Zeisberger wykladowca INSEAD Business School, Francja WSPÓŁGOSPODARZ: Wprowadzenie Tradycyjne przewagi Europy i jej mit są nadal silne, a europejskie firmy dobrze radzą sobie w świecie. Nie brak jednak zagrożeń, związanych nie tylko z rosnącą siłą wschodzących gospodarek, ale także z europejskim modelem życia, rozleniwieniem, spadkiem skłonności do ryzyka czy demografią. Wobec globalnych zmian i przewartościowań, pytanie, na czym w najbliższych latach oraz w dłuższej perspektywie, obejmującej kolejną dekadę europejskie firmy oraz Europa jako kontynent powinny budować swoje przewagi konkurencyjne staje się coraz bardziej istotne. Co stanowi dzisiaj o twardej europejskiej sile, a co jest jej miękką przewagą? W jaki sposób wykorzystywać kombinację tych czynników, rywalizując z globalnymi firmami? Czy szukać błękitnych oceanów czy raczej ćwiczyć umiejętności potrzebne, by tworzyć zawsze elastyczne strategie działania? Unia Europejska poświęca wiele uwagi konkurencyjności swoich firm. Konkurencyjności nie da się zadekretować. Można ją jednak mądrze stymulować. Skłania to do zastanowienia, w jaką stronę powinna zmierzać polityka wspierania innowacyjności. Jakie znaczenie ma w tym kontekście unijny budżet i gdzie może on tworzyć wartość dodaną, wspierającą przedsiębiorstwa? Jakie umiejętności obywateli powinna rozwijać Europa jako kontynent, by zwiększać swoją szansę w globalnej rywalizacji? Jakich zachowań powinna się oduczyć? Inspiracją do poszukiwania nowych przewag mogą być również najszybciej rosnące gospodarki świata Czy Europa może nauczyć się czegoś od Chin, Indii i Brazylii? Jak czerpać z ich doświadczeń? 18