EGZAMIN MATURALNY Z WIEDZY O SPO ECZE STWIE

Miejsce na naklejk z kodem szko y dysleksja MWO-P1A1P-061 EGZAMIN MATURALNY Z WIEDZY O SPO ECZE STWIE POZIOM PODSTAWOWY ARKUSZ I STYCZE ROK 2006 Instrukcja dla zdaj cego Czas pracy 120 minut 1. Sprawd, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 15 stron. Ewentualny brak zg o przewodnicz cemu zespo u nadzoruj cego egzamin. 2. Rozwi zania zada zamie w miejscu na to przeznaczonym. 3. Pisz czytelnie. U ywaj d ugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 4. Nie u ywaj korektora, a b dne zapisy wyra nie przekre l. 5. Pami taj, e zapisy w brudnopisie nie podlegaj ocenie. 6. Wype nij t cz karty odpowiedzi, któr koduje zdaj cy. Nie wpisuj adnych znaków w cz ci przeznaczonej dla egzaminatora. 7. Na karcie odpowiedzi wpisz swoj dat urodzenia i PESEL. Zamaluj pola odpowiadaj ce cyfrom numeru PESEL. B dne zaznaczenie otocz kó kiem i zaznacz w a ciwe. yczymy powodzenia! Za rozwi zanie wszystkich zada mo na otrzyma cznie 100 punktów Wype nia zdaj cy przed rozpocz ciem pracy PESEL ZDAJ CEGO KOD ZDAJ CEGO

2 Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie Zadanie 1. (1 pkt) Spo ród poni szych cech wybierz t, która nie nale y do postaw prospo ecznych. A. Otwarto B. Nadwra liwo C. Punktualno D. S owno Zadanie 2. (4 pkt) Do charakterystyki postaw okre laj cych stosunek do narodu dopisz w odpowiednim miejscu ich nazwy. Charakterystyka A. Poszanowanie i umi owanie ojczyzny, stawianie dobra kraju ponad interes osobisty, po czone z szacunkiem dla innych narodów i kultur. B. Przekonanie, e warto ci nadrz dn jest w asny naród. W zale no ci od sytuacji politycznej i historycznej postawa ta mo e s u y do osi gania dobrych lub z ych celów. C. Bezkrytyczny stosunek do w asnego narodu, niedostrzeganie jego wad i wyolbrzymianie zalet. Pogarda lub nienawi do innych narodów. D. Przekonanie, e ojczyzn cz owieka jest ca y wiat. Bierny stosunek do tradycji, kultury i interesów w asnego narodu, brak poczucia wspó odpowiedzialno ci za jego losy. Postawa Zadanie 3. (1 pkt) Spo ród wymienionych ni ej s dów powszechnych zaznacz s d drugiej instancji dla orzekania w sprawach przest pstw kwalifikowanych jako zbrodnie. A. S d apelacyjny B. S d Najwy szy C. S d okr gowy D. S d rejonowy Zadanie 4. (4 pkt) Podane ni ej zdania zakwalifikuj jako prawdziwe lub fa szywe. Wpisz obok nich w tabeli liter P (prawda) lub F (fa sz). A. B. C. D. Rozwój nowoczesnych rodków masowego przekazu doprowadzi do narodzin tzw. demokracji telewizyjnej. Fasadowo demokracji polega na tym, e wyborcy maj tylko wra enie, e decyduj o tym, kto obsadza urz dy publiczne. Dzi ki sonda om przedwyborczym partie polityczne podejmuj decyzje, którzy politycy powinni by usuni ci z ycia publicznego. W ród wielu zalet demokracji mo na wymieni prawo wgl du w adz pa stwowych w ycie ka dego obywatela.

Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie 3 Zadanie 5. (2 pkt) Uzupe nij tabelk, wpisuj c akty prawne zgodnie z ich hierarchi w Rzeczypospolitej Polskiej (z pomini ciem umowy mi dzynarodowej ratyfikowanej za uprzedni zgod wyra on w ustawie). A. B. C. D. Akty prawne: 1. akty prawa miejscowego, 2. ratyfikowana umowa mi dzynarodowa, 3. ustawa, 4. rozporz dzenie. Zadanie 6. (4 pkt) Wyja nij znaczenie poj : A. Bogata Pó noc B. Ubogie Po udnie Zadanie 7. (2 pkt) Poni sze stwierdzenia podziel na fakty i opinie. A. Konserwaty ci uwa aj, e gospodarka powinna opiera si na w asno ci prywatnej. B. Wolno jednostki to podstawowe za o enie doktryny liberalnej. C. Konserwatysta musi by cz owiekiem religijnym. D. Zwolennicy doktryny socjaldemokratycznej wywodz si tylko spo ród robotników. E. Chadecja odwo uje si do spo ecznej nauki Ko cio a katolickiego. Fakty... Opinie... Zadanie 8. (2 pkt) Demokracja ate ska to forma demokracji A. bezpo redniej. B. po redniej. Uzasadnij swój wybór.

4 Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie Zadanie 9. (3 pkt) Wymienione ni ej prawa cz owieka podziel na generacje, wpisuj c w wyznaczonym miejscu odpowiednie oznaczenia: prawa pierwszej generacji (1), prawa drugiej generacji (2), prawa trzeciej generacji (3): A. prawo do ycia, B. prawo do pracy, C. prawo do czystego powietrza, D. prawo do wypoczynku, E. prawo nietykalno ci osobistej. A.... B.... C.... D.... E.... Zadanie 10. (2 pkt) W ród wymienionych ni ej wa nych wydarze w politycznych dziejach powojennej Europy zaznacz pierwsze, wpisuj c w tabeli liczb 1 i ostatnie, wpisuj c liczb 5. A. Utworzenie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej B. Zjednoczenie Niemiec C. Upadek muru berli skiego D. Paryski Maj E. Wprowadzenie stanu wojennego w Polsce Zadanie 11. (2 pkt) Wymie dwie najwa niejsze przyczyny migracji ludno ci do Europy oraz podaj po jednym przyk adzie do ka dej z wymienionych przyczyn. 1. Przyczyna: Przyk ad: 2.

Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie 5 Zadanie 12. (2 pkt) Wyja nij znaczenie poj cia partia polityczna. Zadanie 13. (4 pkt) Podane ni ej zdania zakwalifikuj jako prawdziwe lub fa szywe. Wpisz obok nich w tabeli liter P (prawda) lub F (fa sz). A. B. C. D. Cenzus wieku powoduje, e wyborcy zbyt m odzi lub zbyt starzy nie mog bra udzia u w yciu publicznym. Stosowanie wi kszo ciowego systemu wyborczego jest korzystne dla ma ych partii politycznych. W systemie proporcjonalnym dzia a tzw. klauzula zaporowa zapobiegaj ca rozdrobnieniu parlamentu. Dzi ki zastosowaniu cenzusu maj tkowego ludzie ubodzy mog korzysta z pe ni praw politycznych. Zadanie 14. (3 pkt) Na podstawie materia ów A i B odpowiedz na pytania zamieszczone poni ej. Materia A Tabela. Przest pczo w zale no ci od rejonu miasta (Anglia i Walia, 1998 r.) Rodzaj przest pstwa Centrum miasta Poza centrum W amanie 30 18 Napad rabunkowy 27 16 Gwa t 39 30 Atak fizyczny 27 17 Kradzie samochodu 36 20 W amanie do samochodu 27 16 Uwaga: Liczby wskazuj odsetek osób, które raz lub wi cej pad y ofiar przest pstwa. Dane o kradzie y samochodów dotycz odsetka w a cicieli. Materia B Jako skuteczny sposób kontroli ryzyka zwi zanego z przest pczo ci rozpowszechni a si prewencja sytuacyjna jak ochrona obiektów i systemy monitoringu. Policja ch tnie stosuje te techniki, poniewa stosunkowo atwo pogodzi je z dotychczasowymi technikami, a obywatele odnosz wra enie, e zosta y podj te konkretne kroki w kierunku zwalczenia przest pczo ci. Ale poniewa techniki te nie s wymierzone we w a ciwe przyczyny przest pczo ci takie jak nierówno ci spo eczne, bezrobocie i ubóstwo ich sukces sprowadza si do ochrony tylko pewnych grup ludno ci, skutkiem czego przest pczo nasila si w innych sektorach spo ecze stwa. ród o Materia u A i B: A. Giddens, Socjologia, Warszawa 2004, s. 241 242.

6 Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie A. Napisz, które rejony miasta nale y szczególnie chroni. B. Wyja nij, na czym polega strategia kontroli ryzyka. C. Czy kontrola ryzyka prowadzi do poprawy poczucia bezpiecze stwa? Uzasadnij odpowied. Zadanie 15. (3 pkt) Wyja nij wymienione poni ej funkcje prawa: A. Funkcja regulacyjna... B. Funkcja represyjna... C. Funkcja prewencyjna... Zadanie 16. (1 pkt) Wymienione ni ej polskie partie polityczne podziel na euroentuzjastów i eurosceptyków przed wst pieniem Polski do Unii Europejskiej. A. Liga Polskich Rodzin B. Sojusz Lewicy Demokratycznej C. Samoobrona D. Unia Wolno ci Euroentuzja ci:... Eurosceptycy:...

Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie 7 Zadanie 17. (3 pkt) Uzupe nij tekst: W adz s downicz w Rzeczypospolitej Polskiej s s dy i a)... niezale ne od innych w adz. S dy dziel si na powszechne i b).... S dziowie s powo ywani przez c)..., na czas d).... Wydaj oni wyroki w imieniu e).... Zadanie 18. (1 pkt) Do podanych opisów dopisz odpowiedni rodzaj normy: religijna, prawna, moralna. Tre opisu: A. Ka dy, kto kradnie, podlega karze pozbawienia wolno ci do 5 lat. B. Kradzie jest czynem nagannym. C. Siódme: nie kradnij. Rodzaj normy: Zadanie 19. (4 pkt) Podaj cztery wybrane zadania zlecone samorz du gminnego. 1.... 2.... 3.... 4.... Zadanie 20. (4 pkt) Uzupe nij tabel, wpisuj c przy nazwach teorii nazwiska osób, które je g osi y. A. Teoria walki klas B. Teoria podboju C. Teoria teistyczna D. Teoria umowy spo ecznej 1. Tomasz z Akwinu 2. Fryderyk Engels 3. Robert Filmer 4. Ludwik Gumplowicz 5. John Locke

8 Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie Zadanie 21. (12 pkt) Przeczytaj fragment Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i wykonaj podane ni ej polecenia. Art. 154 1. Prezydent Rzeczypospolitej desygnuje Prezesa Rady Ministrów, który proponuje sk ad Rady Ministrów. Prezydent Rzeczypospolitej powo uje Prezesa Rady Ministrów wraz z pozosta ymi cz onkami Rady Ministrów w ci gu 14 dni od dnia pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyj cia dymisji poprzedniej rady ministrów i odbiera przysi g od cz onków nowo powo anej Rady Ministrów. 2. Prezes Rady Ministrów, w ci gu 14 dni od dnia powo ania przez Prezydenta Rzeczypospolitej, przedstawia Sejmowi program dzia ania Rady Ministrów z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania. Wotum zaufania Sejm uchwala bezwzgl dn wi kszo ci g osów w obecno ci co najmniej po owy ustawowej liczby pos ów. 3. W razie niepowo ania Rady Ministrów w trybie ust. 1 lub nieudzielenia jej wotum zaufania w trybie ust. 2 Sejm w ci gu 14 dni od up ywu terminów okre lonych w ust. 1 lub ust. 2 wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz proponowanych przez niego cz onków Rady Ministrów bezwzgl dn wi kszo ci g osów w obecno ci co najmniej po owy ustawowej liczby pos ów. Prezydent Rzeczypospolitej powo uje tak wybran Rad Ministrów i odbiera przysi g od jej cz onków. Art. 155 1. W razie niepowo ania Rady Ministrów w trybie art. 154 ust. 3 Prezydent Rzeczypospolitej w ci gu 14 dni powo uje Prezesa Rady Ministrów i na jego wniosek pozosta ych cz onków Rady Ministrów oraz odbiera od nich przysi g. Sejm w ci gu 14 dni od dnia powo ania Rady Ministrów przez Prezydenta Rzeczypospolitej udziela jej wotum zaufania wi kszo ci g osów w obecno ci co najmniej po owy ustawowej liczby pos ów. 2. W razie nieudzielania Radzie Ministrów wotum zaufania w trybie okre lonym w ust. 1 Prezydent Rzeczypospolitej skraca kadencj Sejmu i zarz dza wybory. A. Wyja nij, co oznacza okre lenie desygnuje. (1 pkt) B. Napisz, co oznacza okre lenie wotum zaufania. (1 pkt). C. Konstytucja przewiduje trzy etapy prowadz ce do powo ania Rady Ministrów. Okre l organy pa stwowe, którym przys uguje w poszczególnych etapach prawo powo ania premiera. (3 pkt) etap 1.-... etap 2.-... etap 3.-...

Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie 9 D. Wyja nij, co oznaczaj sformu owania: (2 pkt) wi kszo bezwzgl dna... wi kszo zwyk a... E. Podaj, na którym etapie powo ywania rz du jest wymagana: (2 pkt) wi kszo bezwzgl dna... wi kszo zwyk a... F. Okre l, jaka jest minimalna liczba pos ów niezb dna do przeprowadzenia g osowania w sprawie wotum zaufania dla rz du: (2 pkt) na etapie 2.... na etapie 3.... G. Napisz, jaki skutek poci ga za sob niepowo anie rz du w trybie przewidzianym przez Konstytucj Rzeczypospolitej Polskiej. (1 pkt)...

10 Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie Zadanie 22. (10 pkt) Zapoznaj si z poni szymi danymi statystycznymi i wykonaj poni sze polecenia. Rodzina w ko cu XX i na pocz tku XXI wieku (dane w tys.) Model rodziny Miasto Wie Ogó em Miasto Wie Ogó em (1988) (1988) (1988) (2002) (2002) (2002) Ma e stwa bez dzieci 1418 911 2329 1543 827 2370 Ma e stwa z dzie mi 3874 2449 6323 3511 2349 5860 Matki z dzie mi 958 438 1396 1241 557 1798 Ojcowie z dzie mi 114 64 178 154 78 232 A. Wska model rodziny: (2 pkt) ród o: Ma y rocznik statystyczny Polski 2003, Warszawa 2003. najcz ciej wyst puj cy w analizowanym okresie... najrzadziej wyst puj cy w analizowanym okresie... B. Podaj zmiany ilo ciowe, jakie nast pi y w modelu rodziny bezdzietnej w mie cie i na wsi ogó em. (2pkt) C. Wymie trzy przyczyny tego zjawiska. (3 pkt) -... -... -... D. Napisz, jakie s ogólne tendencje zmiany modelu rodziny w analizowanym okresie. (2 pkt) E. Wyja nij, na czym polega funkcja socjalizacyjna rodziny. (1 pkt)

Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie 11 Zadanie 23. (12 pkt) Zapoznaj si z materia em ród owym i wykonaj poni sze polecenia. A. Wypisz nazwy trzech województw, których mieszka cy najbardziej obawiaj si niemieckich roszcze maj tkowych. (1 pkt) B. Wymie dwa czynniki, które wed ug ciebie, wp ywaj na te obawy. (2 pkt) C. Wypisz nazwy trzech województw, których mieszka cy wyra aj najmniejsze obawy. (1 pkt) D. Wymie dwa czynniki, które, wed ug ciebie, mog y wp yn na zmniejszenie tych obaw. (2 pkt) E. Napisz, jakie nastroje ujawniaj mieszka cy poszczególnych województw l skich. (3 pkt).

12 Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie F. W krótkiej, 3 5 zdaniowej wypowiedzi okre l i uzasadnij swoje stanowisko w sprawie obaw spo ecze stwa polskiego przed niemieckimi roszczeniami maj tkowymi. (3 pkt). Zadanie 24. (14 pkt) Podczas dyskusji o polskim parlamentaryzmie pojawi si pomys zredukowania liczby pos ów (z 460 do 230) i liczby senatorów (ze 100 do 50). Dyskutowano tak e o zmianie ordynacji wyborczej i wprowadzeniu jednomandatowych okr gów wyborczych. Sformu uj swoje stanowisko w tych sprawach i poprzyj je odpowiednimi argumentami. Przedstaw je w formie listu do redakcji codziennej gazety wydawanej w twoim regionie.

Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie 13

14 Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie

Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie 15 BRUDNOPIS