Delegacje otrzymują w załączeniu dokument COM(2014) 618 final.

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 1 października 2014 r. (OR. en) 13781/14 FIN 701 PISMO PRZEWODNIE Od: Data otrzymania: 30 września 2014 r. Do: Nr dok. Kom.: Dotyczy: Sekretarz Generalny Komisji Europejskiej, podpisał dyrektor Jordi AYET PUIGARNAU Uwe CORSEPIUS, Sekretarz Generalny Rady Unii Europejskiej COM(2014) 618 final Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady: ochrona budżetu UE do końca 2013 r. Delegacje otrzymują w załączeniu dokument COM(2014) 618 final. Zał.: COM(2014) 618 final 13781/14 zm DG G II A PL

KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 29.9.2014 r. COM(2014) 618 final KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY OCHRONA BUDŻETU UE DO KOŃCA 2013 R. PL PL

Spis treści 1. STRESZCZENIE I WNIOSKI... 3 2. CEL I KONTEKST... 4 2.1. Cel... 4 2.2. Kontekst... 5 2.3. Procedura korekt finansowych i odzyskiwania środków... 6 2.4. Dalsze skutki korekt finansowych i odzyskania środków... 7 3. KOREKTY FINANSOWE I ODZYSKANIE ŚRODKÓW W 2013 R.... 8 3.1. Informacje ogólne... 8 3.2. Korekty finansowe... 9 3.3. Odzyskanie środków... 12 4. SKUMULOWANE KOREKTY FINANSOWE I ODZYSKANIE ŚRODKÓW DO KOŃCA 2013 R.... 12 4.1. Informacje ogólne... 12 4.2. Korekty finansowe... 14 4.3. Odzyskane kwoty... 24 5. KOREKTY FINANSOWE NETTO I USPRAWNIENIA PLANOWANE NA OKRES PROGRAMOWANIA 2014-2020... 25 5.1. Informacje wprowadzające... 25 5.2. Korekty finansowe netto w 2013 r.: wpływ na budżet UE... 26 5.3. Wpływ na budżety krajowe... 27 5.4. Rolnictwo... 27 5.5. Spójność... 30 6. ŚRODKI ZAPOBIEGAWCZE... 34 6.1. Rolnictwo... 34 6.2. Spójność... 36 7. DZIAŁANIA NAPRAWCZE PODJĘTE PRZEZ PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE Z ICH WŁASNEJ INICJATYWY... 38 7.1. Rolnictwo... 38 2

7.2. Spójność... 39 8. INNE ODZYSKANE KWOTY... 40 8.1. Odzyskanie kwot zaliczek... 40 8.2. Odzyskane kwoty związane z dochodami z tytułu zasobów własnych... 40 1. STRESZCZENIE I WNIOSKI Niniejszy komunikat w sprawie ochrony budżetu Unii Europejskiej (UE) ma na celu szczegółowe opisanie funkcjonowania mechanizmów zapobiegawczych i naprawczych stosowanych w celu ochrony budżetu UE przed niezgodnymi z prawem lub nieprawidłowymi wydatkami oraz przedstawienie możliwie najlepszego oszacowania kwot wynikających z ich stosowania. Działania zapobiegawcze i związane z tym obowiązki są uzależnione od metody wykonywania budżetu UE na przykład wstrzymywanie lub zawieszanie płatności jest powszechnie stosowane w ramach polityki spójności, a obecnie stosuje się je również w odniesieniu do wydatków na rolnictwo. Działania naprawcze, tj. korekty finansowe i odzyskiwanie środków, są podejmowane w wyniku działań nadzorczych i kontrolnych zarówno Komisji, jak i w przypadku wydatków w ramach zarządzania dzielonego państw członkowskich w zakresie kwalifikowalności wydatków finansowanych z budżetu UE. Z uwagi na wieloletni charakter programów, przepisy dotyczące kontroli oraz złożoność mechanizmów i procedur naprawczych, ich wyniki (tj. korekty) zasadniczo wykonuje się po kilku latach od stwierdzenia słabości lub nieprawidłowości. W niniejszym komunikacie skupiono się przede wszystkim na efektach roli nadzorczej Komisji, ale w sekcji 7 podano również dane na temat korekt finansowych i odzyskanych środków w wyniku kontroli przeprowadzanych przez państwa członkowskie. Należy podkreślić, że nadrzędnym celem korekt finansowych i odzyskiwania środków jest zapewnienie wykorzystywania funduszy UE zgodnie z ramami prawnymi. Korekty finansowe i odzyskiwanie środków dotyczące wspólnej polityki rolnej (WPR) oaz polityki wewnętrznej i zewnętrznej skutkują zwrotem wypłaconych wcześniej nieprawidłowych kwot do budżetu UE (korekty finansowe netto). Nieprawidłowe kwoty wykryte w obszarze polityki spójności były dotychczas korygowane głównie przez zastąpienie ich nowymi wydatkami, które powinny być prawidłowe w tym przypadku środki pieniężne nie wracają do budżetu UE. Po stosowaniu z powodzeniem przez wiele lat korekt finansowych netto w obszarze rolnictwa prawodawca uznał, że podobny mechanizm należy zastosować w polityce spójności w okresie programowania 2014-2020. W odniesieniu do wpływu środków naprawczych podjętych przez Komisję, główne dane za rok budżetowy 2013 są następujące: potwierdzone korekty finansowe i odzyskane środki (objęte decyzją lub przyjęte) wyniosły w 2013 r. 3,4 mld EUR, co odpowiada 2,3 % płatności budżetowych w tym roku; zob. tabela 3.1; kwoty wykonane były w 2013 r. na podobnym poziomie 3,3 mld EUR, czyli 2,2 % płatności budżetowych. Zob. tabela 3.1. 3

Skumulowane dane liczbowe stanowią jednak cenniejsze źródło informacji na temat znaczenia mechanizmów naprawczych stosowanych przez Komisję, ponieważ bierze się w nich pod uwagę wieloletni charakter większości wydatków UE oraz neutralizuje skutki zdarzeń jednorazowych. W latach 2009-2013 kwoty korekt finansowych i odzyskanych środków potwierdzonych i objętych decyzją wykazywały tendencję wzrostową. Średnia kwota potwierdzona wyniosła 2,9 mld EUR lub 2,2 % średniej kwoty płatności z budżetu UE, podczas gdy średnia kwota wykonana w tym okresie wyniosła 2,7 mld EUR lub 2,1 % płatności; zob. wykres 4.1; W przypadku EFRG średni wskaźnik korekty na rok budżetowy w okresie 1999-2013 wyniósł 1,5 % wydatków;. zob. sekcja 4.2.2; W przypadku funduszy EFRR i EFS na lata 2000-2006 (w przypadku których zamknięcie jest niemal zakończone) na koniec 2013 r. łączny wskaźnik korekt finansowych, oparty jedynie na działaniach nadzorczych Komisji, stanowił 4,5 % przydzielonych środków (wskaźnik korekty wzrasta do 5,1 % przydzielonych środków, jeśli uwzględni się dodatkowe korekty finansowe zgłaszane przez państwa członkowskie i dotyczące ich własnych działań kontrolnych). Zob. sekcja 4.2.4. Dane liczbowe przedstawione w niniejszym komunikacie dowodzą pozytywnych wyników wieloletnich działań zapobiegawczych i naprawczych podejmowanych zarówno przez Komisję, jak i państwa członkowskie. Ostateczny rezultat jest taki, że budżet UE jest odpowiednio chroniony przed dokonywaniem wydatków z naruszeniem obowiązujących przepisów zob. również sprawozdanie podsumowujące Komisji za 2013 r., szczególnie sekcja 4.1 1. Ponadto wysokość zgłoszonych kwot korekt finansowych i odzyskanych środków należy uznać za potwierdzenie zaangażowania obu stron w zapewnienie wykorzystywania pieniędzy europejskich podatników zgodnie z wymogami prawnymi. 2. CEL I KONTEKST 2.1. Cel Niniejszy komunikat w sprawie ochrony budżetu UE jest sporządzany co roku na wyraźny wniosek Parlamentu Europejskiego w kontekście procedury udzielenia absolutorium za rok 2011; w związku z tym komunikat ten jest skierowany do tej instytucji, jak również do Rady. Otrzymuje go również Europejski Trybunał Obrachunkowy (ETO). Należy go interpretować w powiązaniu z danymi liczbowymi przedstawionymi w nocie 6 rocznego sprawozdania finansowego UE za rok 2013, sprawozdania podsumowującego Komisji, a także stosownych części rocznych sprawozdań z działalności właściwych dyrekcji generalnych. Niniejszy komunikat ma na celu: 1. przegląd, na wysokim poziomie, mechanizmów przewidzianych w prawodawstwie, które określają proces stwierdzania i dalszego postępowania w odniesieniu do błędów administracyjnych, nieprawidłowości i podejrzeń nadużyć finansowych 2 wykrytych przez organy UE i przez państwa członkowskie oraz 1 Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady oraz Europejskiego Trybunału Obrachunkowego: Podsumowanie osiągnięć Komisji w zakresie zarządzania za rok 2013 (COM(2014)342 final z dnia 11 czerwca 2014 r.). 2 Zob. także sprawozdanie roczne za 2013 r. Ochrona interesów finansowych Unii Europejskiej Zwalczanie nadużyć finansowych,przyjęte w dniu 17 lipca 2014 r. COM(2014)474 final) (oparte na danych z wersji wstępnej rocznego sprawozdania finansowego). 4

2. możliwie najlepsze oszacowanie łącznych kwot 3 korekt finansowych i odzyskanych środków za 2013 r. oraz kwot skumulowanych w celu zilustrowania w ujęciu realnym: a. w jaki sposób budżet UE jest chroniony przed dokonywaniem wydatków z naruszeniem prawa, oraz b. jak zaangażowane są państwa członkowskie i jaki ma to na nie wpływ. Oprócz wymienionych powyżej informacji podano również dane dotyczące dodatkowych korekt zgłoszonych jako wykonane przez państwa członkowskie w ramach polityki spójności (tylko okres programowania 2007-2013) i rolnictwa w wyniku ich własnych kontroli i audytów. Przedstawiono również informacje o odzyskanych kwotach dotyczących wypłaconych zaliczek (w ramach zaliczkowania), które nie zostały wykorzystane przez beneficjenta, oraz o odzyskanych środkach dotyczących dochodów z tytułu zasobów własnych w budżecie UE. 2.2. Kontekst Komisja i państwa członkowskie wykonują istotną pracę związaną z zarządzaniem ryzykiem w zakresie legalności i prawidłowości operacji finansowanych z budżetu UE oraz jego skutkami zgodnie z Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej ( TFUE 4 ), rozporządzeniem finansowym 5, zasadami stosowania rozporządzenia finansowego 6 i różnymi sektorowymi aktami prawnymi. Komisja chroni budżet UE, tj. wydatki UE, przed wszelkimi niepożądanymi lub nieprawidłowymi wydatkami za pomocą dwóch głównych metod: 1. działań zapobiegawczych oraz 2. mechanizmów naprawczych (głównie korekt finansowych nakładanych na państwa członkowskie oraz, w mniejszym stopniu, kwot odzyskanych od beneficjentów płatności z budżetu UE). Zwraca się uwagę na fakt, że wynikiem korekt finansowych jest wykluczenie z finansowania przez Unię wydatków, których dokonano z naruszeniem mających zastosowanie przepisów, w celu zapewnienia wykorzystywania funduszy UE zgodnie z wymogami prawnymi. Należy rozróżnić różne rodzaje korekt finansowych: korekty finansowe w odniesieniu do funduszy w ramach polityki spójności są to w większości przypadków kwoty, które państwa członkowskie zgadzają się odliczyć od wydatków przedstawianych Komisji i które zastępuje się prawidłowymi wydatkami. Kwoty te nie są zwracane do budżetu UE; stosowane korekty finansowe dotyczące funduszy rolnych są to kwoty, które zostaną ostatecznie odzyskane przez Komisję i których państwa członkowskie nie mogą zastąpić innymi wydatkami. Kwoty te są traktowane jako dochody przeznaczone na określony cel w budżecie UE i są wykorzystywane do obniżania krajowych wkładów do budżetu przeznaczonych na rolnictwo. Są one określane jako korekty finansowe netto. Należy również podkreślić, że w odniesieniu do znacznej części wydatków UE, np. w dziedzinie spójności, badań naukowych i polityki rozwoju obszarów wiejskich, odnośne programy mają charakter wieloletni. Zgodnie z art. 32 ust. 2 lit. e) rozporządzenia 3 W związku z zaokrągleniem danych liczbowych w euro do milionów, w niektórych tabelach może wydawać się, że kwoty nie sumują się. 4 Zob. Dz.U. C 115 z 9.5.2008. 5 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 966/2012 z dnia 25 października 2012 r. (Dz.U. L 298 z 26.10.2012). 6 Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 1268/2012 z dnia 29 października 2012 r. (Dz.U. L 362 z 31.12.2012). 5

finansowego uwzględnia się to przy opracowywaniu i wdrażaniu środków zapobiegawczych i naprawczych, jak również przy ocenie wyników tych działań. Korekty finansowe i odzyskiwanie środków przeprowadza się zresztą na wszystkich etapach realizacji programu, po poniesieniu wydatków lub dokonaniu płatności. W obszarze polityki spójności, z uwagi na przepisy mające zastosowanie do okresu programowania 2000-2006, większość korekt wykonuje się w momencie zamknięcia projektu/programu, co może mieć miejsce wiele lat po poniesieniu pierwszych wydatków lub dokonaniu pierwszych płatności. Jednak w odniesieniu do okresu programowania 2007-2013, w wyniku podjętych działań zapobiegawczych, wzrosła liczba korekt finansowych zastosowanych już w okresie wdrażania programów. W związku z tym można oczekiwać, że liczba korekt finansowych zastosowanych przy zamknięciu programów będzie niższa. W okresie programowania 2014-2020 tendencja ta zostanie utrzymana poprzez wprowadzenie pewnych przepisów w rozporządzeniach sektorowych odnoszących się do rocznych zestawień wydatków i korekt finansowych netto. Jeśli chodzi o politykę rozwoju obszarów wiejskich, korekty finansowe netto mogą być stosowane w całym okresie realizacji programu. Znaczenie korekt finansowych i odzyskanych środków jest szczególnie istotne przy analizie wieloletnich poziomów błędu resztowego. Wynika to z faktu, że w poziomach tych uwzględnia się zarówno poziomy wykrytych błędów, jak i korekty finansowe i odzyskane środki w całym okresie realizacji programów i projektów. Pokazują one zatem faktyczny wpływ nieprawidłowych wydatków oraz są kluczowymi wskaźnikami oceny tego, jak systemy nadzoru i kontroli pozwalają zarządzać ryzykiem dotyczącym legalności i prawidłowości operacji finansowanych z budżetu UE w całym okresie realizacji programów (zob. sprawozdanie podsumowujące Komisji za 2013 r., szczególnie sekcja 4.1). 2.3. Procedura korekt finansowych i odzyskiwania środków Korekty finansowe i odzyskiwanie środków przebiegają zgodnie z jasno określoną i logiczną procedurą 7 : 1. przeprowadzana jest kontrola (lub inspekcja) na miejscu lub też Komisja bądź inny organ UE (OLAF, ETO) ocenia sprawozdanie z audytu UE lub audytu krajowego; 2. w wyniku kontroli lub oceny dokumentacji określa się ewentualne słabości systemu. W ramach formalnego postępowania kontradyktoryjnego Komisja przekazuje państwu członkowskiemu lub zainteresowanemu beneficjentowi końcowemu informacje o szacowanych wydatkach niekwalifikowalnych (korekty finansowe i odzyskiwanie środków w toku ); 3. w następstwie tych dyskusji oraz ewentualnego otrzymania dodatkowych dowodów kontroli od państw członkowskich lub beneficjentów końcowych, korekta finansowa lub odzyskanie środków zostają potwierdzone, tj. zaakceptowane przez państwo członkowskie lub przyjęte decyzją Komisji; 4. ostatnim krokiem jest ostateczne skorygowanie stwierdzonej sytuacji zaistnienia nieprawidłowych wydatków (korekty finansowe i odzyskanie środków wykonane ) z wykorzystaniem różnych mechanizmów przewidzianych w sektorowych ramach regulacyjnych. Korekty finansowe i odzyskane środki zgłoszone przez Komisję są wynikiem jej funkcji nadzorczej i działań kontrolnych opisanych powyżej. W obszarach polityki w ramach zarządzania dzielonego państwa członkowskie również przeprowadzają kontrole i dokonują własnych korekt zgodnie z ich zobowiązaniem do przyjęcia wszelkich środków 7 Szczegółowe informacje na temat prawodawstwa dotyczącego ochrony budżetu UE oraz metod wykonania i kontroli budżetu UE można znaleźć w Komunikacie w sprawie ochrony budżetu Unii Europejskiej do końca 2012 r., (COM(2013)682 final/2, s. 4-8). 6

koniecznych (...) dla ochrony interesów finansowych Unii zob. sekcja 7. Oznacza to, że fundusze UE w obszarach objętych zarządzaniem dzielonym są zawsze podwójnie chronione przez dwie strony. Trzeba pamiętać, że dane liczbowe dotyczące zarządzania dzielonego przedstawione w niniejszym komunikacie odnoszą się zarówno do korekt wynikających z indywidualnych przypadków wykrytych przez Komisję, jak również do korekt ekstrapolowanych lub ryczałtowych. Te ostatnie są to korekty nakładane przez Komisję na poziomie programów i są przewidziane w art. 80 ust. 4 rozporządzenia finansowego: Jeżeli kwot tych [nienależnie wypłaconych] nie można dokładnie ustalić, Komisja może zastosować ekstrapolację korekty lub korekty ryczałtowe zgodnie z przepisami sektorowymi. Wykonuje się je w przypadku wykrycia defektów lub słabości w zakresie systemów zarządzania i kontroli w administracjach krajowych w odniesieniu do danego środka lub programu. Mają one postać stałego odsetka stosowanego w odniesieniu do wszystkich wniosków otrzymanych w odniesieniu do danego wydatku, dopóki państwa członkowskie nie zastosują działań zaradczych, a stwierdzone słabości nie zostaną naprawione. W związku z tym takich korekt ryczałtowych nie oblicza się na podstawie stwierdzonych indywidualnych nieprawidłowości na poziomie beneficjenta, lecz ustala się je proporcjonalnie do wagi zauważonych defektów. 2.4. Dalsze skutki korekt finansowych i odzyskania środków Obowiązujące przepisy dają Komisji i państwom członkowskim szereg narzędzi i mechanizmów kontroli. Oprócz znaczących kwot wykazanych powyżej państwa członkowskie akceptują także dalsze kwoty korekt finansowych w następstwie nadzorczej roli Komisji. Plany działań zaradczych mogą mieć zapobiegawczy wpływ na wydatki już poniesione przez beneficjentów i zarejestrowane na szczeblu krajowym w rachunkach instytucji certyfikującej, lecz jeszcze niezgłoszone Komisji. W odniesieniu do tego rodzaju wydatków instytucja certyfikująca (w ramach polityki spójności) stosuje korektę finansową, o którą zwróciła się Komisja przed zgłoszeniem wydatków. W szczególności w przypadku korekt ekstrapolowanych lub ryczałtowych, gdy w systemie zarządzania i kontroli istnieją słabości obejmujące dużą liczbę projektów, odnośne kwoty mogą być znaczące. Ten zapobiegawczy skutek nadzorczej roli Komisji nie zawsze znajduje odzwierciedlenie w oficjalnej sprawozdawczości, mimo że kwoty mogą być znaczące oraz że zwiększa on ochronę budżetu UE. Innym przykładem są pisemne ostrzeżenia wysyłane przez dyrekcje generalne w przypadku stwierdzenia słabości systemowych przed złożeniem wniosku o płatność do Komisji. Dyrektorzy generalni wysyłają pisemne ostrzeżenia z własnej inicjatywy, jako właściwi delegowani urzędnicy zatwierdzający Komisji, a nie z powodu jakichkolwiek wyraźnych wymogów prawnych. Takie pisemne ostrzeżenia mogą mieć taki sam skutek zapobiegawczy w zakresie ochrony budżetu UE, jednak w tym przypadku ani Komisja, ani państwa członkowskie nie zgłaszają korekt finansowych. Odzyskanie środków od beneficjentów może również wynikać z kontroli i korekt finansowych służb Komisji w obszarze rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich. Gdy państwo członkowskie odzyskuje nieprawidłowe kwoty od rolników, zanim Komisja podejmie decyzję o korektach finansowych, kwoty te są zwracane do budżetu UE i odliczane od korekty finansowej. Kwoty odzyskane od beneficjentów końcowych po wykonaniu korekty finansowej nie muszą być zwracane do budżetu UE. System ten zachęca państwa członkowskie do podejmowania wysiłków zmierzających do rzeczywistego odzyskania nieprawidłowych płatności bez nieuzasadnionej zwłoki. Dodatkowym narzędziem kontroli w przypadku stwierdzenia przez Komisję, że odzyskiwanie przez państwo członkowskie środków od beneficjenta końcowego trwa zbyt długo, jest wszczęcie przeciwko danemu państwu członkowskiemu postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. Jest to oczywiście działanie dodatkowe względem 7

faktu, że budżet UE mógł już być chroniony poprzez dokonanie pierwotnej korekty finansowej. W obszarze WPR istnieje również specjalny mechanizm, w ramach którego 50 % nienależnych płatności, których po czterech latach (lub ośmiu w przypadku postępowania sądowego) państwa członkowskie nadal nie odzyskały od beneficjentów, automatycznie obciąża ich budżety krajowe. Stwarza to silną zachętę dla władz krajowych do zakończenia procedury odzyskiwania środków w odpowiednim terminie. Państwa członkowskie mają obowiązek odzyskania pozostałych należnych 50 %, które należy zwrócić do budżetu UE. Ponadto Komisja może również obciążyć budżet krajowy całą kwotą do odzyskania (a nie tylko 50 %), jeżeli uzna, że władze państwa członkowskiego dopuściły się zaniedbania w zarządzaniu procedurą odzyskiwania środków w poszczególnych przypadkach. 3. KOREKTY FINANSOWE I ODZYSKANIE ŚRODKÓW W 2013 R. 3.1. Informacje ogólne Korekty finansowe zgłoszone w tej sekcji (jak również w sekcji 4 i 5) wynikają z nadzoru Komisji, w toku którego stwierdzono potrzebę dodatkowych korekt, których państwa członkowskie wcześniej nie nałożyły (naruszając ciążący na nich obowiązek ponoszenia w pierwszym rzędzie odpowiedzialności za (...) dokonanie niezbędnych korekt finansowych ). Kwoty korekt finansowych i odzyskanych środków są uzależnione przede wszystkim od poziomu nieprawidłowości stwierdzonych w poprzednich latach. Kontrole Komisji lub państw członkowskich na przestrzeni wielu lat mogą ujawnić wyższy poziom słabości lub nieprawidłowości, co zwiększa poziom korekt finansowych i odzyskanych środków. Z uwagi na wieloletni charakter ram kontroli oraz złożoność mechanizmów i procedur naprawczych, ich wyniki (tj. korekty) zasadniczo wykonuje się po kilku latach od stwierdzenia słabości lub nieprawidłowości. Ogólnie rzecz biorąc, z uwagi na charakter korekt finansowych i wieloletni charakter wydatków, których one dotyczą, bardziej przydatne są skumulowane dane liczbowe (zob. sekcja 4). Biorąc jednak pod uwagę wyłącznie rok 2013 oraz aby mieć wyobrażenie o poziomie potwierdzonych i wykonanych w 2013 r. korekt finansowych i odzyskania środków, należy zauważyć, że odnośne kwoty, dotyczące głównie słabości lub nieprawidłowości systemowych z lat poprzednich, stanowią pod względem finansowym odpowiednio 2,3 % i 2,2 % wszystkich płatności budżetowych (więcej informacji - zob. sekcje poniżej). Tabela 3.1: Przegląd korekt finansowych i odzyskania środków w 2013 r. w mln EUR Dziedzina polityki Płatności z budżetu UE w 2013 r. ogółem Ogółem korekty finansowe w toku na koniec 2013 r. Ogółem korekty finansowe potwierdzo ne w 2013 r. Ogółem odzyskanie środków potwierdzo ne w 2013 r. Ogółem potwierdzo ne w 2013 r. % płatności z budżetu UE Ogółem korekty finansowe wykonane w 2013 r. Ogółem odzyskanie środków wykonane w 2013 r. Ogółem wykonane w 2013 r. % płatności z budżetu UE Rolnictwo EFRG 45 011 3 258 843 227 1 070 2,4 % 481 155 636 1,4 % Rozwój obszarów wiejskich 12 960 660 247 139 386 3,0% 230 129 359 2,8 % Polityka spójności** EFRR 31 133 1 459 337 1 338 1,1 % 622-622 2,0 % Fundusz Spójności 11 906 148 220-220 1,8 % 277-277 2,3 % EFS 13 776 583 834 40 874 6,3 % 842 40 882 6,4 % IFOR/EFR 566 18 10 24 34 6,0 % 4 23 27 4,8 % Sekcja Orientacji EFOGR 192-1 2 3 1,6 % 14 2 16 8,3 % Inne 116 - - 16 16 13,8 % - 16 16 13,8 % 8

Zarządzanie dzielone - suma cząstkowa Obszary polityki wewnętrznej Obszary polityki zewnętrznej 115 660 6 126 2 492 449 2 941 2,5% 2 469 365 2 834 2,5 % 16 986 7 055 Administracja 8 693 1 3 393 396 2,3 % 3 398 401 2,4% nie nie dotyczy dotyczy 93 93 1,3 % nie dotyczy 93 93 1,3 % nie nie dotyczy dotyczy 6 6 0,1 % nie dotyczy 6 6 0,1 % OGÓŁEM 148 394* 6 127 2 495 941 3 436 2,3 % 2 472 862 3 334 2,2 % * Z wyłączeniem 75 mln EUR wypłaconych Chorwacji w ramach działu Wyrównania. ** Z całkowitej kwoty 1 402 mln EUR potwierdzonych korekt finansowych, 514 mln EUR przypadało na okres programowania 2007-2013, 714 mln EUR na okres programowania 2000-2006, a pozostała kwota 174 mln EUR dotyczyła okresu programowania 1994-1999. Z kwoty 1 759 mln EUR wykonanych korekt finansowych dotyczących polityki spójności 693 mln EUR przypadało na okres programowania 2007-2013, 889 mln EUR na okres programowania 2000-2006, a pozostała kwota 177 mln EUR dotyczyła okresu programowania 1994-1999. W 2013 r. zamknięto największe i najbardziej złożone programy związane z okresem programowania 2000-2006, co spowodowało zgłoszenie wysokich kwot. Kwoty odnoszące się do lat 2007-2013 są stosunkowo niższe w wyniku działań zapobiegawczych prowadzonych przez Komisję (zob. sekcja 6). Trzeba pamiętać, że korekty są jeszcze bardziej skoncentrowane na etapie zamykania. Łączna wysokość korekt finansowych i odzyskań środków potwierdzonych w 2013 r. wzrosła o 20 % w porównaniu z 2012 r. (korekty finansowe wzrosły o 15 %, a odzyskane środki o 35 %). Kwota wykonanych korekt finansowych i wykonanego odzyskania zmniejszyła się z 4,4 mld EUR w 2012 r. do 3,3 mld EUR w roku 2013. Spadek ten wynika z dużej sprawy związanej z wykonaniem w 2012 r. korekty finansowej w wysokości 1,8 mld EUR w odniesieniu do programów spójności na lata 2000-2006 w Hiszpanii. Wynikający z tego spadek korekt finansowych wykonanych w 2013 r. o 34 % (z 3,7 mld EUR do 2,5 mld EUR) został częściowo zrekompensowany przez wzrost o 27 % środków z odzyskania wykonanego w 2013 r. (z kwoty 0,7 mld EUR do 0,9 mld EUR). 3.2. Korekty finansowe 3.2.1 Korekty finansowe w toku na dzień 31.12.2013 r. W przypadku rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich kwota korekt finansowych netto w toku opiera się na szacunku kwoty wydatków, które najprawdopodobniej zostaną zwrócone do budżetu UE przez państwo członkowskie w wyniku procedury kontroli zgodności rozliczeń. W przypadku polityki spójności kwota ujęta jako korekty finansowe w toku opiera się na ustaleniach kontroli Komisji i Trybunału Obrachunkowego lub OLAF-u. Wobec tych ustaleń odpowiednie dyrekcje generalne podejmują we wszystkich przypadkach działania następcze na drodze toczących się postępowań kontradyktoryjnych wobec odnośnych państw członkowskich. Wykres 3.2.1.1: Korekty finansowe w toku na dzień 31.12.2013 r. w ramach zarządzania dzielonego, podział według funduszy 9

Ponieważ programy na lata 2007 2013 są finansowane z wielu funduszy, kwota EFRR obejmuje kwoty FS odnoszące się do tego okresu. Wykres 3.2.1.2: Korekty finansowe w toku na dzień 31.12.2013 r. w ramach zarządzania dzielonego, podział według państw członkowskich W odniesieniu do EFRG kwota ta wynosi 2 387 mln EUR, z czego 1 697 mln EUR dotyczy Francji. Należy podkreślić, że kwoty te odpowiadają wstępnym szacunkom ryzyka dla budżetu UE, sporządzonym przez Komisję przed zakończeniem procedury kontroli zgodności rozliczeń, oraz że, jak przewidziano w przepisach, Komisja, podejmując ostateczną ocenę, należycie uwzględnia wszelkie zaprzeczające jej ustaleniom dowody dostarczone przez państwo członkowskie. Ostateczna kwota korekty finansowej netto może być zatem niższa na przykład w sytuacjach, gdy pierwotne szacunki dokonane przez Komisję były oparte na metodzie ryczałtowej, a później państwo członkowskie przedstawiło dodatkowe dowody, które pozwoliły na sporządzenie bardziej precyzyjnych szacunków. W związku z tym kwoty szacowane jako kwoty w toku mogą być wyższe niż ostateczna korekta finansowa netto wynikająca z decyzji Komisji. Ponadto należy podkreślić, że podział według poszczególnych państw członkowskich jest w znacznym stopniu uzależniony od toczących się procedur kontroli zgodności rozliczeń, które zwykle w danym momencie koncentrują się tylko na kilku państwach członkowskich, ponieważ decyzje o audytach podejmuje się po przeprowadzeniu analizy ryzyka, dzięki czemu obejmują one tylko te państwa członkowskie, które są najbardziej obarczone ryzykiem. W odniesieniu do EFRG tabela 4.2.2 pokazuje długoterminowy podział według państw członkowskich. W odniesieniu do EFRR kwoty dotyczą głównie okresu programowania 2000-2006 oraz zamknięcia nierozstrzygniętych kwestii dotyczących programów we Włoszech (966 mln EUR), w Irlandii (142 mln EUR), Hiszpanii (119 mln EUR) i Grecji (65 mln EUR). W odniesieniu do EFS większość korekt finansowych w toku na koniec 2013 r. dotyczy zamknięcia programów na lata 2000 2006, co odzwierciedla korekty finansowe 10

zaproponowane przez Komisję w pismach zamykających, lecz jeszcze niezaakceptowane przez państwa członkowskie. Główne kwoty dotyczą Włoch (388 mln EUR) i Hiszpanii (141 mln EUR). 3.2.2 Korekty finansowe potwierdzone w 2013 r. Należy zwrócić uwagę na fakt, że przedstawione poniżej dane i mapy dotyczą tylko jednego roku, tj. 2013 r. Zarówno wysokość ogólnej kwoty korekt, jak i ich podział na państwa członkowskie mogą być znacząco różne w zależności od roku. Dlatego też konstruktywna ocena zdolności korygującej systemów nadzoru i kontroli musi być oparta, zgodnie z charakterem tych wydatków, na perspektywie wieloletniej (zob. również pkt 4). Mapa i tabela 3.2.2: Korekty finansowe potwierdzone w 2013 r. w ramach zarządzania dzielonego w porównaniu z płatnościami otrzymanymi z UE, podział według państw członkowskich Państwo członkowskie Płatności otrzymane z budżetu UE w 2013 r. (w mln EUR) Korekty finansowe potwierdzone w 2013 r. (w mln EUR) Korekty finansowe potwierdzone w 2013 r. w porównaniu z płatnościami otrzymanymi z budżetu UE w 2013 r. Powyższa mapa odzwierciedla względną wagę korekt finansowych potwierdzonych dla poszczególnych państw członkowskich w porównaniu z płatnościami otrzymanymi z budżetu UE w 2013 r. Kolorem jasnoszarym zaznaczono państwa członkowskie, które są poniżej średniej wynoszącej 2,2 %. Na czerwono zaznaczono państwa członkowskie, które są powyżej średniej wynoszącej 2,2 %. Belgia 1 144 18 1,6 % Bułgaria 1 829 5 0,3 % Republika 4 771 146 3,1 % Dania 1 066 12 1,1 % Niemcy 11 179 37 0,3 % Estonia 914 0 0,0 % Irlandia 1 607 26 1,6 % Grecja 6 866 138 2,0 % Hiszpania 12 408 458 3,7 % Francja 12 170 222 1,8 % Chorwacja 2 1 43,4 % Włochy 11 091 370 3,3 % Cypr 178 0 0,0 % Łotwa 1 003 23 2,3 % Litwa 1 718 14 0,8 % Luksemburg 67 0 0,4 % Węgry 5 676 158 2,8 % Malta 125 0 0,1 % Niderlandy 1 321 82 6,2 % Austria 1 546 4 0,2 % Polska 15 782 175 1,1 % Portugalia 5 948 17 0,3 % Rumunia 5 409 278 5,2 % Słowenia 726 23 3,2 % Słowacja 1 943 63 3,3 % Finlandia 1 243 7 0,5 % Szwecja 1 174 1 0,2 % Zjednoczone 4 554 214 4,7 % INTERREG 2 199 1 0,0 % OGÓŁEM 115 660 2 492 2,2 % 11

3.2.3 Korekty finansowe wykonane w 2013 r. Mapa i tabela 3.2.3: Korekty finansowe wykonane w 2013 r. w ramach zarządzania dzielonego w porównaniu z płatnościami otrzymanymi z UE, podział według państw członkowskich Powyższa mapa odzwierciedla uwzględnia względną wagę korekt finansowych wykonanych dla poszczególnych państw członkowskich w porównaniu z płatnościami otrzymanymi z budżetu UE w 2013 r. Kolorem jasnoszarym zaznaczono państwa członkowskie, które są poniżej średniej wynoszącej 2,1 %. Na czerwono zaznaczono państwa członkowskie, które są powyżej średniej wynoszącej 2,1 %. * Negatywna wartość procentowa dla Grecji wynika z zastosowania w 2013 r. korekty wcześniej wykazanych kwot. Bez tej korekty odsetek dla Grecji wyniósłby 2,1 %, a ogólny odsetek 2,3 %. 3.3. Odzyskanie środków Państwo członkowskie Płatności otrzymane z budżetu UE w 2013 r. (w mln EUR) Korekty finansowe wykonane w 2013 r. (w mln EUR) Korekty finansowe wykonane w 2013 r. w porównaniu z płatnościami otrzymanymi z budżetu UE w 2013 r. Belgia 1 144 24 2,1 % Bułgaria 1 829 19 1,0 % Republika 4 771 76 1,6 % Dania 1 066 12 1,1 % Niemcy 11 179 39 0,3 % Estonia 914 10 1,1 % Irlandia 1 607 9 0,6% Grecja * 6 866-18 -0,3 % Hiszpania 12 408 717 5,8 % Francja 12 170 96 0,8 % Chorwacja 2 1 43,4 % Włochy 11 091 381 3,4 % Cypr 178 0 0,0 % Łotwa 1 003 24 2,3 % Litwa 1 718 8 0,5 % Luksemburg 67 0 0,1 % Węgry 5 676 160 2,8 % Malta 125 0 0,1 % Niderlandy 1 321 47 3,5 % Austria 1 546 1 0,1 % Polska 15 782 195 1,2 % Portugalia 5 948 31 0,5 % Rumunia 5 409 284 5,3 % Słowenia 726 23 3,2 % Słowacja 1 943 73 3,8 % Finlandia 1 243 6 0,4 % Szwecja 1 174 22 1,9 % Zjednoczone 4 554 228 5,0 % INTERREG 2 199 1 0,0 % OGÓŁEM 115 660 2 469 2,1 % Dane dotyczące odzyskania środków potwierdzonego i wykonanego w 2013 r. przedstawiono w tabeli 3.1 powyżej. W 2013 r. potwierdzono odzyskanie środków na kwotę 941 mln EUR, a poziom wykonania wyniósł 862 mln EUR. Jak widać w tabelach 4.3.1 i 4.3.2 poniżej, kwoty te znacząco wzrosły od 2012 r., głównie ze względu na zwiększone odzyskiwanie środków w dziedzinach polityki wewnętrznej. 12

4. SKUMULOWANE KOREKTY FINANSOWE I ODZYSKANIE ŚRODKÓW DO KOŃCA 2013 R. 4.1. Informacje ogólne Skumulowane dane liczbowe stanowią cenne źródło informacji na temat znaczenia mechanizmów korygujących stosowanych przez Komisję, w szczególności ponieważ bierze się w nich pod uwagę wieloletni charakter programów i projektów oraz neutralizuje skutki zdarzeń jednorazowych. Poniższe wykresy obrazują zmiany w zakresie korekt finansowych i odzyskań środków potwierdzonych i wykonanych w ciągu ostatnich 5 lat: Wykres 4.1: Korekty finansowe i odzyskanie środków w latach 2009-2013 Korekty finansowe i odzyskanie środków potwierdzone - lata 2009-2013 Korekty finansowe i odzyskanie środków wykonane - lata 2009-2013 Średnia kwota korekt finansowych i odzyskań środków potwierdzanych przez Komisję rocznie w latach 2009-2013 wynosiła 2,9 mld EUR, czyli 2,2 % średniej kwoty płatności z budżetu UE wynoszącego 131 mld EUR (w ramach zarządzania dzielonego: 2,6 mld EUR, czyli 2,5 % średniej kwoty płatności z 101 mld EUR); wszystkie inne rodzaje zarządzania: 353 mln EUR, czyli 1,2 % średniej kwoty płatności z 30 mld EUR. Występuje nieznaczny wzrost kwot potwierdzonych, co świadczy o tym, że wieloletnie ramy kontroli skutecznie chronią budżet UE. Średnia kwota korekt finansowych i odzyskań środków wykonanych w latach 2009-2013 wynosiła 2,7 mld EUR, czyli 2,1 % średniej kwoty płatności z budżetu UE w tym okresie. Przedstawioną powyżej rosnącą tendencję można wytłumaczyć zamknięciem okresu programowania 2000-2006, jako że korekty finansowe i odzyskanie środków wykonuje się w znaczącej liczbie przypadków dopiero na tym etapie (zob. poniżej). 13

4.2. Korekty finansowe 4.2.1 Przegląd Tabela 4.2.1: Skumulowane potwierdzone korekty finansowe i procent wykonania do końca 2013 r. w mln EUR Wydatki Okres programowania Okres 1994-1999 Okres 2000-2006 Okres 2007-2013 Decyzje dotyczące EFRG łącznie Potwierdzo ne korekty finansowe na koniec 2013 r. ogółem Korekty finansowe jeszcze niewykonane na koniec 2013 r. Wykonane / potwierdzone na koniec 2013 r. Potwierdzone korekty finansowe na koniec 2012 r. Rolnictwo 0 112 374 9 148 9 634 1 001 89,6 % 8 525 EFRG - - - 9 148 9 148 920 90,0 % 8 286 Rozwój obszarów wiejskich 0 112 374 nie dotyczy 486 82 83,2 % 239 Polityka nie 2 719 7 729 1 741 spójności dotyczy 12 189 756 93,8 % 10 786 EFRR 1 788 5 188 667 nie dotyczy 7 643 477 93,8 % 7 305 Fundusz Spójności 271 688 245 nie dotyczy 1 204 113 90,7 % 984 EFS 560 1 678 820 nie dotyczy 3 057 65 97,9 % 2 224 IFOR/EFR 100 102 9 nie dotyczy 211 102 51,8 % 201 Sekcja Orientacji EFOGR 0 73 0 nie dotyczy 73 0 100,0 % 72 Inne - - - nie dotyczy 4 0 100,0 % 2 Ogółem 2 719 7 840 2 116 9 148 21 827 1 757 91,9 % 19 313 Różne okresy programowania w ramach polityki spójności wyraźnie pokazują wieloletni charakter cyklu budżetowego UE. Ponieważ zbliża się koniec procesu zamknięcia okresu programowania 2000-2006, kwota korekt finansowych jest dość wysoka, szczególnie w porównaniu z okresem 2007-2013. Oczekuje się, że w nadchodzących latach korekty finansowe dla tego niedawnego okresu będą nadal rosły wraz z rozpoczęciem zamykania programów związanych z tym okresem (niektóre z nich zbliżają się do progu płatności 95 %). Powinny być one jednak mniejsze niż w poprzednim okresie programowania dzięki skutecznym środkom zapobiegawczym. Stosowanie mechanizmów wstrzymywania i zawieszania płatności okazało się szczególnie skutecznym narzędziem zachęcania państw członkowskich do usprawniania swoich systemów zarządzania i kontroli we współpracy ze służbami Komisji. 4.2.2 Rolnictwo: Korekty finansowe w ramach rozliczania rachunków EFRG W odniesieniu do EFRG kwota korekt finansowych nałożonych przez Komisję od 1999 r. wynosi 9 148 mln EUR (z 43 przyjętych decyzji). Średni wskaźnik korekty na rok budżetowy w okresie 1999-2013 wyniósł 1,5 % wydatków.. Po podjęciu decyzji przez Komisję odnośne korekty są zazwyczaj automatycznie wykonywane, chyba że państwu członkowskiemu przyznano możliwość spłaty w ratach. 14

Tabela 4.2.2: Skumulowane korekty finansowe, o których zadecydowano w ramach rozliczenia rachunków EFRG od 1999 r. do końca 2013 r., podział według państw członkowskich w mln EUR Państwo członkowskie Płatności w ramach EFRG otrzymane z budżetu UE % płatności otrzymanych w porównaniu do płatności ogółem Skumulowane korekty finansowe dotyczące EFRG na koniec 2013 r. % w stosunku do płatności otrzymanych z budżetu UE % w stosunku do łącznej kwoty korekt finansowych Belgia 11 638 1,9 % 42 0,4 % 0,5 % Bułgaria 1 980 0,3 % 37 1,9 % 0,4 % Republika Czeska 4 742 0,8 % 6 0,1 % 0,1 % Dania 16 345 2,7 % 183 1,1 % 2,0 % Niemcy 82 340 13,5 % 186 0,2 % 2,0 % Estonia 523 0,1 % 0 0,0 % 0,0 % Irlandia 19 474 3,2 % 48 0,2 % 0,5 % Grecja 38 139 6,3 % 2 328 6,1 % 25,4 % Hiszpania 85 336 14,0 % 1 457 1,7 % 15,9 % Francja 133 217 21,9 % 1 272 1,0 % 13,9 % Chorwacja 0 0,0 % - nie dotyczy nie dotyczy Włochy 68 953 11,3 % 1 757 2,5 % 19,2 % Cypr 338 0,1 % 10 2,9 % 0,1 % Łotwa 749 0,1 % 0 0,0 % 0,0 % Litwa 2 089 0,3 % 8 0,4 % 0,1 % Luksemburg 435 0,1 % 5 1,2 % 0,1 % Węgry 7 279 1,2 % 45 0,6 % 0,5 % Malta 27 0,0 % 0 1,1 % 0,0 % Niderlandy 16 371 2,7 % 212 1,3 % 2,3 % Austria 10 459 1,7 % 11 0,1 % 0,1 % Polska 16 755 2,8 % 92 0,6 % 1,0 % Portugalia 10 278 1,7 % 193 1,9 % 2,1 % Rumunia 4 782 0,8 % 97 2,0 % 1,1 % Słowenia 629 0,1 % 10 1,5 % 0,1 % Słowacja 2 077 0,3 % 2 0,1 % 0,0 % Finlandia 7 916 1,3 % 26 0,3 % 0,3 % Szwecja 10 542 1,7 % 116 1,1 % 1,3 % Zjednoczone Królestwo 55 077 9,1 % 1 007 1,8 % 11,0 % Ogółem 608 491 100,0 % 9 148 1,5 % 100,0 % Powyższa tabela zawiera zestawienie korekt finansowych, które są zwracane do budżetu UE przez odnośne państwa członkowskie. Z roku na rok łączne kwoty korekt finansowych pozostają względnie stabilne i wykazują pozytywną tendencję w odnośnym okresie, zarówno w ujęciu kwot bezwzględnych, jak i pod względem odsetka wydatków. Poniższy wykres ilustruje łączne kwoty korekt finansowych dla poszczególnych państw członkowskich oraz odsetek tych korekt finansowych w porównaniu z płatnościami otrzymanymi z budżetu UE. Należy zauważyć, że dziewięć państw członkowskich odnotowało wskaźniki korekt powyżej średniego wskaźnika 1,5 %, co stanowi 75 % łącznej kwoty korekt, ale jednocześnie należy pamiętać, że tych dziewięć państw członkowskich otrzymało 44 % płatności z budżetu UE. 15

Wykres 4.2.2: Skumulowane korekty finansowe państw członkowskich w ramach rozliczania rachunków EFRG od 1999 r. do końca 2013 r. w stosunku do płatności otrzymanych z budżetu UE 2500 Łączne decyzje dotyczące EFRG w sprawie zgodności rozliczeń w latach 1999-2013 0,07 Korekty finansowe w mln EUR 2000 1500 1000 500 0 0,06 0,05 0,04 0,03 0,02 średnia 1,5% 0,01 0 % korekt finansowych w stosunku do otrzymanych płatności Kwota korekt finansowych ogółem % korekt finansowych w stosunku do płatności otrzymanych z budżetu UE 4.2.3 Rolnictwo: Słabości w systemach kontroli państw członkowskich Istotne słabości w systemach zarządzania i kontroli państw członkowskich, stwierdzone przez same państwa członkowskie, DG AGRI, Europejski Trybunał Obrachunkowy lub OLAF (dochodzenia dotyczące nadużyć finansowych) są ściśle monitorowane przez DG AGRI aż do uzyskania przez nią wiarygodnych dowodów na to, że problem został naprawiony poprzez wdrożenie odpowiednich działań przez państwo członkowskie, zadeklarowane w przeszłości nieprawidłowe wydatki zostały skorygowane, a nowy system sprawdził się w praktyce. Na przykład w przypadku programów pomocy w Polsce w 2013 r. DG AGRI stwierdziła istnienie poważnych słabości strukturalnych w odniesieniu do wstępnego uznania grup producentów owoców i warzyw. W przypadku kwot wcześniej wypłaconych ryzyko finansowe dla funduszu pokrywa procedura kontroli zgodności rozliczeń, która umożliwia odzyskanie nienależnie wypłaconych środków UE. Komisja zwróciła się do Polski o podjęcie w przyszłości niezbędnych działań zaradczych. Działania te będą monitorowane przez DG AGRI. Jeżeli chodzi o słabości w sektorze wina, w lutym i kwietniu 2013 r. wydano dwa zestawy wytycznych w sprawie stosowania krajowego programu wsparcia. W obszarze płatności bezpośrednich w 15 hiszpańskich agencjach płatniczych oraz w Grecji stwierdzono istnienie utrzymujących się słabości dotyczących nieprawidłowej definicji pewnych rodzajów pastwisk jako kwalifikowalnych. W połowie 2013 r. skontrolowano działania zaradcze w Hiszpanii i stwierdzono, że problemy nie zostały całkowicie zlikwidowane. W konsekwencji nasilone zostanie monitorowanie oraz kontynuowane będą działania następcze w odniesieniu do hiszpańskiego planu realizacji i korekty finansowe. Utworzony w 2008 r. system identyfikacji działek rolnych (LPIS) w Grecji obejmował obszary, które ze względu na swoją konkretną sytuację nie powinny kwalifikować się do wsparcia w ramach WPR. Warunkiem wydania decyzji o odroczeniu korekt finansowych było zobowiązanie się Grecji do zaradzenia tej sytuacji poprzez plan działania. Procedury kontroli zgodności rozliczeń uruchamiające korekty finansowe netto w odniesieniu do wniosków dotyczących lat 2009 2012 i kolejnych są w toku. Brak wdrożenia działań zaradczych w przewidzianym terminie spowodował ponadto cofnięcie odroczenia korekt 16

finansowych netto w odniesieniu do słabości dotyczących pastwisk oraz wystosowanie w dniu 24 czerwca 2014 r. pisma do władz greckich zawiadamiającego o możliwości zawieszenia płatności i jasno określającego termin zakończenia pozostałych ważnych etapów. W 2013 r. Portugalia ukończyła kompleksowy plan działania mający na celu wyeliminowanie poważnych słabości w zakresie jakości LPIS-GIS. We Francji uruchomiono szeroko zakrojony plan działania w celu uaktualnienia i uzupełnienia systemu LPIS. Przewiduje się, że plan zostanie w pełni zrealizowany w odniesieniu do roku składania wniosków 2016. W przypadku Portugalii procedura kontroli zgodności rozliczeń pozwoliła odzyskać środki w wysokości ponad 100 mln EUR w korektach finansowych netto w odniesieniu do lat budżetowych 2007-2009. Procedury kontroli zgodności rozliczeń w odniesieniu do kolejnych lat są nadal w toku. W przypadku Francji szereg znaczących korekt finansowych jest w toku w odniesieniu do lat budżetowych 2008-2010, w przypadku których procedura kontroli zgodności rozliczeń jest w zaawansowanym stadium. Kontrola przeprowadzona w lutym 2014 r. wykazała, że zasadniczo realizacja planu działania przebiega zgodnie z planem, jednak nie wypełniono niektórych zobowiązań pośrednich. W związku z tym zwrócono się do Francji o zajęcie się tymi kwestiami, a jednocześnie poproszono o bardziej szczegółową sprawozdawczość, aby umożliwić DG AGRI bardziej bezpośredni nadzór. Należy zauważyć, że plan działania obejmujący zarządzanie uprawnieniami do płatności oraz zasada wzajemnej zgodności zostały we Francji wdrożone z powodzeniem. Monitorowanie jakości zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli (ZSZIK) oraz systemu identyfikacji działek rolnych (LPIS), w tym niezbędne wytyczne i wsparcie, wchodzą obecnie w zakres odpowiedzialności nowego działu w DG AGRI, który zaczął działać w 2014 roku. Po tym jak ETO oceniło niektóre systemy kontroli jako nieskuteczne lub częściowo skuteczne (np. w Rumunii, Bułgarii, Portugalii), lub po kontrolach audytach DG AGRI oraz z braku pewności co do przekazywanych statystyk z kontroli (np. w Grecji i Niderlandach) wprowadzono plany działania w wyniku korekty poziomów błędu powyżej 5 %. Znaczące słabości systemowe stwierdzono na przykład zarówno w wyniku kontroli zgodności przeprowadzonych przez DG AGRI, jak i kontroli przeprowadzanych przez ETO w Rumunii w odniesieniu do działania 312 wsparcie na tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw. Po wniosku DG AGRI władze rumuńskie wprowadziły plan działania w celu poprawy sytuacji. Ponadto w 2013 r. zwroty ze strony Komisji na rzecz Rumunii zostały wstrzymane w odniesieniu do tego środka. W wyniku nieustającej współpracy DG AGRI z władzami rumuńskimi w maju 2014 r. uznano, że mimo konieczności kontynuowania wysiłków służących realizacji specjalnego planu działań w odniesieniu do środka 312 możliwe byłoby wznowienie płatności, pod warunkiem zgody władz rumuńskich na ścisłe monitorowanie przez DG AGRI w celu zmniejszenia ryzyka. Niemniej jednak ostateczne potwierdzenie skutecznego rozwiązania kwestii słabości systemowych dotyczących wdrażania działania 312 można uzyskać jedynie w wyniku przyszłej kontroli. Budżet UE będzie chroniony przez procedury kontroli zgodności prowadzące do korekt finansowych netto i odzyskania środków od państwa członkowskiego; jednocześnie trwa bardzo ścisłe monitorowanie rumuńskich programów rozwoju obszarów wiejskich. Kontrole DG AGRI w zakresie rozwoju obszarów wiejskich przeprowadzone w Bułgarii wykazały poważne niedociągnięcia w zakresie kontroli administracyjnych, a także słabości w zakresie kontroli na miejscu. Główne słabości dotyczyły kontroli postępowań o udzielenie zamówienia, istnienia niekwalifikowalnych lub nieracjonalnych kosztów, zakresu kontroli na miejscu oraz wczesnych i wysokich płatności zaliczek. Wysoki poziom zaliczek trzeba oceniać w świetle zasady umarzania n+2. Władze bułgarskie poproszono o wyjaśnienie, dlaczego konieczne były tak wczesne i wysokie płatności zaliczek. Wyjaśnienia te zostaną należycie uwzględnione przy stwierdzaniu istnienia ewentualnego obejścia zasady n+2 i przy podejmowaniu decyzji o konieczności dokonania korekty finansowej. Po pierwszym piśmie wysłanym na początku 2013 r. przez DG AGRI do wszystkich państw członkowskich 17

wprowadzono w życie proces ustanawiania i monitorowania krajowych planów działania na rzecz zmniejszenia wskaźników błędów. Państwa członkowskie przedstawiły swoje plany działania, w ścisłej współpracy ze służbami DG AGRI. W 2013 i 2014 r. zorganizowano trzy seminaria, aby przedstawić aktualną sytuację i wytyczne. 4.2.4 Polityka spójności: EFRR i EFS w latach 2000-2006 Ponieważ dobiega końca zamknięcie okresu 2000-2006, możliwe jest dokonanie pomocnego porównania ogólnych wyników działań naprawczych z ogółem wydatkowanych środków oraz uzyskanie dzięki temu bardziej całościowego obrazu skutków mechanizmów naprawczych. W przypadku środków z EFRR i EFS na koniec 2013 r. łączna kwota korekt finansowych, oparta jedynie na nadzorze Komisji, wyniosła 8,8 mld EUR. Odpowiada to około 4,5 % przydzielonych środków (196,9 mld EUR) na koniec 2013 r. Wskaźnik korekty wzrasta do 5,1 % przydzielonych środków, jeśli uwzględnia się dodatkowe korekty finansowe zgłaszane przez państwa członkowskie i dotyczące ich własnej działalności kontrolnej. Korekty finansowe nakładane przez Komisję na etapie zamknięcia stanowią około jednej trzeciej łącznej kwoty korekt finansowych nakładanych przez Komisję w omawianym okresie programowania. Obejmuje to kwoty korekt w toku na koniec 2013 r. stanowiące 0,8 % przydzielonych środków (1 502 mln EUR), które ujęto w pismach zamykających formalnie przedłożonych władzom państw członkowskich, lecz jeszcze przez nie niezaakceptowanych. Dane te stanowią aktualizację danych liczbowych przedstawionych przez zainteresowane dyrekcje generalne Parlamentowi Europejskiemu w ich sprawozdaniu 8 z dnia 12.4.2013 w sprawie korekt finansowych przeprowadzonych w odniesieniu do EFRR i EFS dotyczących programów na lata 2000 2006. 8 Ares(2013) 689652 18

Tabela 4.2.4: Okres programowania 2000-2006 Korekty finansowe w związku z EFRR i EFS potwierdzone i w toku na dzień 31.12.2013 r., podział według państw członkowskich w mln EUR Państwo członkowskie Kwota wkładu z EFRR + EFS Kwota wkładu jako % wkładów ogółem Korekty finansowe potwierdzone Korekty finansowe w toku (wysłano pisma zamykające) Korekty finansowe nałożone za lata 2000-2006 ogółem Odsetek korekt finansowych w odniesieniu do wkładów z EFRR i EFS Udział nałożonych korekt finansowych w stosunku do korekt finansowych ogółem Belgia 1 945 1,0 % 15 0 16 0,8 % 0,2 % Republika Czeska 1 456 0,7 % 5 6 11 0,8 % 0,1 % Dania 570 0,3 % 1-1 0,1 % 0,0 % Niemcy 26 960 13,7 % 50 0 50 0,2 % 0,6 % Estonia 305 0,2 % 2-2 0,5 % 0,0 % Irlandia 3 067 1,6 % 21 142 163 5,3 % 1,9 % Grecja 20 211 10,3 % 1 154 66 1 221 6,0 % 13,9 % Hiszpania 40 686 20,7 % 3 246 260 3 506 8,6 % 40,0 % Francja 14 825 7,5 % 332 23 355 2,4 % 4,1 % Włochy 27 501 14,0 % 1 229 1 354 2 582 9,4 % 29,5 % Cypr 53 0,0 % - - - 0,0 % 0,0 % Łotwa 518 0,3 % 4-4 0,8 % 0,1 % Litwa 773 0,4 % 3-3 0,3 % 0,0 % Luksemburg 71 0,0 % 2-2 2,6 % 0,0 % Węgry 1 695 0,9 % 12-12 0,7 % 0,1 % Malta 57 0,0 % - - - 0,0 % 0,0 % Niderlandy 2 702 1,4 % 44-44 1,6 % 0,5 % Austria 1 647 0,8 % 0 0 0 0,0 % 0,0 % Polska 7 032 3,6 % 180-180 2,6 % 2,1 % Portugalia 18 178 9,2 % 190-190 1,0 % 2,2 % Słowenia 215 0,1 % 2-2 0,9 % 0,0 % Słowacja 1 245 0,6 % 44 1 45 3,6 % 0,5 % Finlandia 1 789 0,9 % 0-0 0,0 % 0,0 % Szwecja 1 634 0,8 % 12-12 0,7 % 0,1 % Zjednoczone Królestwo 16 129 8,2 % 293 1 294 1,8 % 3,4 % Interreg 5 645 2,9 % 26 41 67 1,2 % 0,8 % Ogółem 196 911 100,0 % 6 866 1 895 8 761 4,5 % 100,0 % Cztery państwa członkowskie odnotowały wskaźniki korekty powyżej średniej wynoszącej 4,5 %. Korekty tych państw stanowią 85 % korekt finansowych ogółem, a otrzymane przez nie wkłady to 47% otrzymanych wkładów ogółem. Warto podkreślić, że ogromna większość problemów prowadzących do korekt finansowych zgłoszonych przez Komisję w odniesieniu do tych państw członkowskich jest już rozwiązana. W szczególności chodzi na przykład o kwotę 2,6 mld EUR korekt w ramach EFRR zgłoszonych w odniesieniu do Hiszpanii (dotyczących słabości stwierdzonych przez Komisję w hiszpańskich systemach zarządzania i kontroli w latach 2000-2006, które zostały usunięte i nie występują już w programach operacyjnych na lata 2007-2013) oraz o kwotę 1,1 mld EUR korekt w ramach EFRR dotyczących Grecji (w wyniku środków podjętych w celu wyeliminowania słabości w procedurach przetargowych dotyczących zamówień publicznych na roboty budowlane i w realizacji zamówień przed 2005 r.). Większość zgłoszonych korekt dotyczących Włoch i Irlandii to korekty w toku, zaproponowane przez Komisję na etapie zamknięcia i zakwestionowane przez państwo członkowskie, które przedstawiło dodatkowe informacje w tym zakresie. Znaczna część tych korekt w odniesieniu do Włoch dotyczy nieukończonych projektów. Jeśli chodzi o EFS, celem DG EMPL jest odejście od konieczności korygowania błędów do sytuacji, w której błędów się unika. Jest to szczególnie ważne dla tych państw 19

członkowskich, w których korekty finansowe były w ostatnich latach najwyższe, takich jak Hiszpania, Włochy i Rumunia (zob. tabela 4.2.4 powyżej i tabela 4.2.5 poniżej). Biorąc pod uwagę poważną i powtarzającą się liczbę zastrzeżeń do programów hiszpańskich, w 2011 r. DG EMPL postanowiła wprowadzić w życie specjalny plan działania skierowany do hiszpańskich organów realizujących EFS, w szczególności w celu nakłonienia ich do wykorzystania w pełni wszystkich możliwości uproszczeń, jakie dają przepisy UE, oraz zlikwidowania niepotrzebnie surowszych krajowych przepisów dotyczących kwalifikowalności (np. programy pomocy na zatrudnienie). Utworzono grupę roboczą złożoną z kontrolerów i urzędników odpowiedzialnych za rejony geograficzne w celu nadzorowania skutecznego wprowadzania w życie uzgodnionych działań. Podobne działania podjęto we Włoszech. Innym przykładem ścisłej współpracy z państwami członkowskimi w celu zajęcia się przyczynami powtarzających się problemów jest Rumunia, gdzie Komisja współpracowała z organami krajowymi w celu wzmocnienia ich systemów zarządzania i kontroli w odniesieniu do poprzedniego i nowego okresu programowania. W szerszej perspektywie, udoskonalone ramy prawne na lata 2014-2020, w tym w szczególności pakiet do celów procesu corocznego poświadczenia wiarygodności i możliwość stosowania korekt finansowych netto w przypadku poważnych słabości, w połączeniu z kontynuacją obecnej restrykcyjnej polityki w zakresie wstrzymywania i zawieszania płatności oraz silnymi zachętami do wykorzystywania wszystkich możliwych uproszczeń, powinny prowadzić do dalszej poprawy wdrażania europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych w nowym okresie programowania. DG EMPL będzie również kontynuować działania podjęte w ostatnich latach mające na celu wsparcie państw członkowskich w usprawnianiu ich systemów z wykorzystaniem najlepszych dostępnych praktyk. Wykres 4.2.4: Łączne korekty finansowe państw członkowskich potwierdzone i w toku na dzień 31.12.2013 r. dla okresu programowania EFRR i EFS 2000-2006 w stosunku do otrzymanych wkładów Okres programowania 2000-2006 4000 0,1 EFRR + EFS korekty finansowe ogółem w mln EUR 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 0,09 0,08 0,07 0,06 0,05 średnia 4,5 % 0,04 0,03 0,02 0,01 0 % korekt finansowych w stosunku do otrzymanych wkładów Korekty finansowe dot. EFRR ogółem Korekty finansowe dot. EFS ogółem % korekt finansowych do wkładów 20