Autorzy... XI Przedmowa do wydania angielskiego... XV Wstêp do wydania polskiego... XV Wykaz skrótów... XVII Czêœæ I Rozpoznawanie chorób przewodu pokarmowego 1. Narzêdzia diagnostyczne 1.1. Wywiad kliniczny... 1 1.1.1. Wstêp... 1 1.1.2. Wywiad dotycz¹cy w³aœciwych objawów ze strony przewodu pokarmowego... 1 1.1.2.1. Dysfagia i ulewanie... 1 1.1.2.2. D³awienie siê... 3 1.1.2.3. Wymioty... 3 1.1.2.4. Torsje... 4 1.1.2.5. Biegunka... 4 1.1.2.6. Inne zaburzenia dotycz¹ce stolca... 4 1.1.2.7. Wzdêcia i przelewanie treœci jelitowej... 5 1.1.2.8. Dyschezja... 5 1.1.2.9. Zaparcia... 6 1.1.2.10. Nietrzymanie ka³u... 6 1.1.2.11. Œwi¹d odbytu... 6 1.1.2.12. Ból w jamie brzusznej... 6 1.1.3. Wywiad dotycz¹cy ywienia... 6 1.2. Badanie kliniczne... 7 1.2.1. Wstêp... 7 1.2.2. Badanie ogólne... 8 1.2.2.1. Wzrost i rozwój szkieletu... 8 1.2.2.2. Stan ogólny... 8 1.2.2.3. Stan œwiadomoœci... 8 1.2.2.4. Nieprawid³owoœci postawy i ruchu... 8 1.2.2.5. B³ony œluzowe... 8 1.2.2.6. Powierzchowne wêz³y ch³onne... 9 1.2.2.7. Skóra i tkanka podskórna... 9 1.2.2.8. Temperatura cia³a... 10 1.2.2.9. Têtno... 10 1.2.2.10. Oddechy... 10 1.2.3. Badanie uk³adu pokarmowego...11 1.3. Diagnostyka obrazowa... 14 1.3.1. Wstêp... 14 1.3.2. Jama ustna i gard³o... 15 1.3.2.1. Zaburzenia morfologiczne... 15 1.3.2.2. Zaburzenia czynnoœciowe... 16 1.3.3. Prze³yk... 19 1.3.3.1. Uogólnione rozszerzenie prze³yku... 19 1.3.3.2. Odcinkowe rozszerzenie prze³yku... 21 1.3.4. o³¹dek... 21 1.3.4.1. Rozszerzenie i skrêt o³¹dka... 21 1.3.4.2. o³¹dkowe przyczyny przewlek³ych wymiotów... 23 1.3.4.3. Rozpoznawanie opóÿnionego opró niania o³¹dka... 26 1.3.5. Jelito cienkie... 26 1.3.5.1. Niedro noœæ jelit... 26 1.3.5.2. Niedro noœci czêœciowe... 26 1.3.5.3. Niedro noœci ca³kowite... 26 1.3.5.4. Niedro noœæ czynnoœciowa... 26 1.3.5.5. Wykrywanie niedro noœci jelit w badaniu ultrasonograficznym... 29 1.3.5.6. Powik³ania zwi¹zane z niedro noœci¹ jelit... 30 1.3.5.7. Przewlek³a biegunka... 30 1.3.5.8. Rozlany naciek œciany jelita... 32 1.3.5.9. Ocena hemodynamiki uk³adu pokarmowego w badaniu dopplerowskim... 32 1.3.6. Jelito grube... 33 1.3.7. W¹troba i drogi ó³ciowe... 34 1.3.7.1. Choroby mi¹ szu w¹troby... 34 1.3.7.2. Choroby dróg ó³ciowych niewynikaj¹ce z niedro noœci... 36 1.3.7.3. Choroby dróg ó³ciowych spowodowane niedro noœci¹... 38 1.3.7.4. Zabiegi interwencyjne dotycz¹ce w¹troby i dróg ó³ciowych... 40 1.3.8. Trzustka... 40 1.3.8.1. Zapalenie trzustki... 40 1.3.8.2. Nowotwory trzustki... 40 1.4. Badania laboratoryjne... 44 1.4.1. Laboratoryjne badanie chorób o³¹dka.. 44 1.4.1.1. Wstêp... 44 1.4.1.2. Badanie w kierunku inwazji paso ytniczych... 44 1.4.1.3. Test przepuszczalnoœci dla sacharozy... 44 1.4.1.4. WskaŸniki chorób o³¹dka o minimalnej inwazyjnoœci... 45 1.4.1.5. Badanie soku o³¹dkowego... 45 1.4.1.6. Ocena czasu opró niania o³¹dka... 45 1.4.2. Badania laboratoryjne w diagnostyce chorób jelit... 46 1.4.2.1. Wstêp... 46 1.4.2.2. Ocena stê enia kobalaminy i kwasu foliowego w surowicy... 46 1.4.2.3. Ocena utraty bia³ek w przewodzie pokarmowym... 49 1.4.2.4. Ocena zdolnoœci wch³aniania w jelicie i bariery jelitowej... 50 1.4.3. Badania laboratoryjne w diagnostyce chorób w¹troby... 51 1.4.3.1. Wstêp... 51 1.4.3.2. Badania hematologiczne, badanie moczu i ka³u... 52 1.4.3.3. Badanie p³ynu z jamy otrzewnej... 53 1.4.3.4. Badanie biochemiczne surowicy... 53 1.4.3.5. Inne wskaÿniki w surowicy... 56 1.4.3.6. Zaburzenia wskaÿników krzepniêcia... 58 1.4.3.7. Inne badania czynnoœciowe w¹troby... 58 1.4.3.8. Ró nice miêdzygatunkowe... 58 V
1.4.4. Badania laboratoryjne w diagnostyce chorób zewn¹trzwydzielniczej czêœci trzustki... 59 1.4.4.1. Wstêp... 59 1.4.4.2. Zapalenie trzustki... 60 1.4.4.3. Zewn¹trzwydzielnicza niewydolnoœæ trzustki (ZNT)... 61 1.4.5. Badania laboratoryjne oparte na genetyce molekularnej... 63 1.4.5.1. Wstêp... 63 1.4.5.2. Opracowanie testu... 63 1.4.5.3. Choroby prze³yku i o³¹dka... 64 1.4.5.4. Choroby jelit... 64 1.4.5.5. Choroby trzustki... 65 1.4.5.6. Choroby w¹troby... 66 1.5. Endoskopia... 68 1.5.1. Wstêp... 68 1.5.2. Wskazania... 68 1.5.3. Podstawowe zasady endoskopii... 68 1.5.3.1. Wybór endoskopu... 68 1.5.4. Wziernikowanie prze³yku, o³¹dka i dwunastnicy... 69 1.5.4.1. Przygotowanie i znieczulenie... 69 1.5.4.2. Technika... 69 1.5.4.3. Wziernikowanie o³¹dka i dwunastnicy... 69 1.5.5. Wziernikowanie okrê nicy i jelita biodrowego... 71 1.5.5.1. Przygotowanie i znieczulenie... 71 1.5.5.2. Technika... 71 1.5.6. Wziernikowanie odbytnicy... 72 1.5.7. Techniki diagnostyczne... 72 1.5.7.1. Biopsja... 72 1.5.7.2. Postêpowanie z próbkami tkanek... 74 1.5.8. Obraz górnego odcinka przewodu pokarmowego... 75 1.5.8.1. Obraz nieprawid³owy... 76 1.5.9. Postêpowanie interwencyjne... 80 1.5.9.1. Usuwanie cia³ obcych... 80 1.5.9.2. Umieszczenie sondy do o³¹dkowej... 81 1.5.9.3. Rozszerzanie zwê eñ prze³yku... 81 1.5.9.4. Techniki elektrokauteryzacji... 82 1.6. Laparoskopia diagnostyczna... 84 1.6.1. Wstêp... 84 1.6.2. Wskazania... 84 1.6.3. Wyposa enie i technika laparoskopii... 85 1.6.3.1. Podstawowe wyposa enie... 85 1.6.3.2. Zalecenia... 85 1.6.4. Techniki biopsyjne... 86 1.6.4.1. Biopsja w¹troby... 86 1.6.4.2. Biopsja trzustki... 87 1.6.4.3. Biopsja jelit... 88 1.6.4.4. Inne techniki biopsji... 89 1.6.5. Zabiegi pomocnicze... 89 1.6.5.1. Nak³ucie pêcherzyka ó³ciowego i cholecystografia... 89 1.6.5.2. Portografia... 89 1.6.5.3. Inne zabiegi... 90 1.6.6. Powik³ania po laparoskopii... 90 1.7. Badanie cytologiczne... 91 1.7.1. Wstêp... 91 1.7.2. Technika wykonywania biopsji... 91 1.7.3. W¹troba... 91 1.7.3.1. Komórki w¹troby prawid³owej... 91 1.7.3.2. Rozrost... 93 1.7.3.3. Zapalenie... 93 1.7.3.4. Nowotwory... 93 1.7.3.5. Inne zmiany obserwowane w w¹trobie... 93 1.7.3.6. ó³æ... 94 1.7.4. Trzustka... 94 1.7.5. o³¹dek i jelita... 96 1.8. Badania histopatologiczne... 98 1.8.1. Wstêp... 98 1.8.2. Rodzaje biopsji przewodu pokarmowego... 98 1.8.2.1. Biopsja endoskopowa... 98 1.8.2.2. Biopsja pe³noœcienna... 99 1.8.2.3. Biopsja ig³owa... 99 1.8.2.4. Biopsja szczoteczkowa i wyskrobina... 99 1.8.3. Zalety i wady ró nych technik wykonywania biopsji... 99 1.8.4. Dalsze postêpowanie z pobranym materia³em... 100 1.8.5. Interpretacja próbek biopsyjnych z przewodu pokarmowego i zwi¹zane z ni¹ problemy... 101 1.9. Ocena czynnoœci motorycznej przewodu pokarmowego... 103 1.9.1. Zaburzenia czynnoœci motorycznej przewodu pokarmowego... 103 1.9.2. Metody oceny czynnoœci motorycznej przewodu pokarmowego... 103 1.9.2.1. Radiografia przegl¹dowa... 103 1.9.2.2. Radiografia kontrastowa papka barytowa... 104 1.9.2.3. Radiografia kontrastowa baryt zmieszany z pokarmem... 104 1.9.2.4. Radiografia kontrastowa BIPS... 104 1.9.2.5. Ultrasonografia... 104 1.9.2.6. Scyntygrafia... 104 1.9.2.7. Badania z wykorzystaniem substancji znacznikowych... 105 1.9.2.8. Manometria... 105 1.9.2.9. Czynnoœciowy rezonans magnetyczny... 105 2. Badanie kliniczne psów i kotów 2.1. Badanie kliniczne pacjentów z ostrymi objawami choroby przewodu pokarmowego... 109 2.1.1. Wstêp... 109 2.1.2. Ocena diagnostyczna wymiotów... 109 2.1.2.1. Wymioty a ulewanie... 109 2.1.2.2. Odruch wymiotny... 109 2.1.2.3. Przyczyny wymiotów... 109 2.1.2.4. Wywiad i badanie kliniczne... 110 2.1.2.5. Badania dodatkowe... 110 2.1.3. Ocena diagnostyczna ostrej biegunki... 111 2.1.3.1. Etiologia ostrej biegunki... 111 2.1.3.2. Zmiany patofizjologiczne w przebiegu ostrej biegunki... 111 VI
2.1.3.3. Wywiad i badanie kliniczne... 112 2.1.3.4. Badania dodatkowe... 113 2.2. Ocena kliniczna pacjenta z przewlek³ymi wymiotami... 114 2.2.1. Wstêp... 114 2.2.2. Wstêpne badanie... 115 2.2.3. Postêpowania diagnostyczne... 117 2.2.4. Wtórne choroby przewodu pokarmowego... 118 2.2.4.1. Nadczynnoœæ tarczycy... 118 2.2.4.2. Choroba w¹troby i dróg ó³ciowych... 118 2.2.4.3. Niewydolnoœæ nerek... 119 2.2.4.4. Niedoczynnoœæ kory nadnerczy... 119 2.2.4.5. Zapalenie trzustki... 119 2.2.4.6. Robaczyca serca... 119 2.2.5. Pierwotne choroby przewodu pokarmowego... 119 2.3. Ocena kliniczna pacjentów z przewlek³¹ biegunk¹... 121 2.3.1. Wstêp... 121 2.3.2. Postêpowanie ogólne... 121 2.3.2.1. Historia choroby... 121 2.3.2.2. Badanie kliniczne... 121 2.3.2.3. Badania laboratoryjne... 122 2.3.3. Podzia³ pacjentów wed³ug wyników wstêpnego badania... 122 2.3.3.1. Pacjenci z widocznymi zaburzeniami (A)... 122 2.3.3.2. Pacjenci z biegunk¹ bez adnych innych widocznych zaburzeñ (B)... 123 2.3.4. Badania obrazowe (C)... 126 2.3.4.1. Badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej... 126 2.3.4.2. Endoskopia... 127 2.3.4.3. Badanie radiograficzne jamy brzusznej... 127 2.4. Ocena kliniczna pacjentów z postêpuj¹c¹ utrat¹ masy cia³a... 128 2.4.1. Wstêp... 128 2.4.2. Patofizjologia... 128 2.4.3. Etiologia... 128 2.4.4. Rozpoznanie... 130 Czêœæ II Choroby przewodu pokarmowego 3. Prze³yk 3.1. Anatomia... 135 3.2. Fizjologia... 136 3.3. Choroby prze³yku... 137 3.3.1. Achalazja miêœnia pierœcieniowo- -prze³ykowego (kurcz górnego zwieracza prze³yku)... 137 3.3.2. Zapalenie prze³yku... 137 3.3.3. Zarzucanie o³¹dkowo-prze³ykowe... 138 3.3.4. Cia³a obce w prze³yku... 139 3.3.5. Zwê enie prze³yku... 140 3.3.6. Uchy³ki prze³yku... 141 3.3.7. Przetoka tchawiczo-prze³ykowa... 142 3.3.8. Prze³yk olbrzymi... 142 3.3.9. Przepuklina rozworu prze³ykowego... 143 3.3.10. Wg³obienie o³¹dkowo-prze³ykowe... 144 3.3.11. Zaburzenia zwi¹zane z obecnoœci¹ pierœcienia naczyniowego... 144 3.3.12. Zmiany nowotworowe prze³yku... 148 4. o³¹dek 4.1. Wstêp... 151 4.2. Anatomia... 151 4.3. Fizjologia o³¹dka... 151 4.3.1. Gruczo³y o³¹dkowe... 151 4.3.2. Wydzielanie o³¹dkowe... 152 4.3.3. Œluzówkowa bariera o³¹dka... 154 4.4. Choroby o³¹dka... 155 4.4.1. Zapalenie o³¹dka... 155 4.4.1.1. Ostre zapalenie o³¹dka... 155 4.4.1.2. Przewlek³e zapalenie o³¹dka... 156 4.4.1.2.1. Limfoplazmocytarne zapalenie o³¹dka... 156 4.4.1.2.2. Eozynofilowe zapalenie o³¹dka... 158 4.4.1.2.3. Przerostowe zapalenie o³¹dka... 158 4.4.1.2.4. Zanikowe zapalenie o³¹dka... 158 4.4.1.2.5. Zaka enia Helicobacter... 159 4.4.1.2.6. Paso ytnicze zapalenie o³¹dka... 162 4.4.1.2.7. Leczenie przewlek³ego zapalenia o³¹dka... 163 4.4.1.3. Owrzodzenie o³¹dka... 163 4.4.2. Rozszerzenie i skrêt o³¹dka... 166 4.4.3. Zaburzenia motoryki o³¹dka... 168 4.4.4. Choroby nowotworowe o³¹dka... 173 5. Jelita cienkie 5.1. Anatomia... 177 5.1.1. Wstêp... 177 5.1.2. Budowa anatomiczna jelit... 177 5.1.2.1. W³aœciwoœci anatomiczne jelit cienkich... 177 5.1.2.1.1. Wzrastaj¹ca powierzchnia czynna... 177 5.1.2.1.2. Budowa mikroskopowa jelit... 177 5.1.2.1.3. Przestrzenne zró nicowanie budowy jelit... 178 5.2. Fizjologia jelit... 179 5.2.1. Wstêp... 179 5.2.2. Wydzielanie, trawienie i wch³anianie: czynnoœæ kosmka jelitowego... 179 5.2.3. Regulacja wydzielania, wch³aniania i motoryki: hormony o³¹dkowo- -jelitowe... 180 5.2.4. Tkanka limfatyczna jelita i uk³ad odpornoœciowy... 181 5.2.5. Bakterie jelitowe... 181 5.3. Choroby jelit cienkich... 183 5.3.1. Wstêp... 183 5.3.2. Przyczyny chorób jelit cienkich... 183 5.3.2.1. Zaka enia wirusowe... 183 5.3.2.1.1. Parwowirusowe zapalenie jelit psów... 183 5.3.2.1.2. Zaka enie wirusem nosówki psów... 184 VII
5.3.2.1.3. Zaka enie koronawirusem kotów... 185 5.3.2.1.4. Panleukopenia kotów... 185 5.3.2.1.5. Wirus bia³aczki kotów (FeLV) i wirus nabytego niedoboru odpornoœci kotów (FIV)... 185 5.3.2.2. Zaka enia bakteryjne... 185 5.3.2.2.1. Campylobacter spp.... 186 5.3.2.2.2. Clostridium spp.... 186 5.3.2.2.3. Enterobacteriaceae... 188 5.3.2.2.4. Patogenne E. coli... 188 5.3.2.2.5. Salmonellae... 188 5.3.2.2.6. Inne bakterie... 188 5.3.2.3. Zaka enia grzybami i algami... 188 5.3.2.3.1. Histoplazmoza... 188 5.3.2.3.2. Pytioza... 189 5.3.2.4. Choroby paso ytnicze... 189 5.3.2.4.1. Paso yty jelitowe... 189 5.3.2.4.2. Zaka enia pierwotniacze... 191 5.3.2.4.3. Inne pierwotniaki paso ytnicze... 194 5.3.3. Nietolerancja pokarmowa... 194 5.3.4. Niedro noœæ jelit cia³a obce w jelitach, wg³obienie oraz skrêt jelit... 194 5.3.5. Krwotoczne zapalenie o³¹dka i jelit... 194 5.3.6. Zespó³ krótkiego jelita... 195 5.3.7. Zaburzenia motoryki... 195 5.3.8. Zmiany w mikroflorze jelit cienkich (przerost bakterii w jelicie cienkim)... 198 5.3.9. Enteropatie bia³kogubne... 204 5.3.10. Choroby nowotworowe jelit cienkich.. 208 6. Jelito grube 6.1. Wstêp... 213 6.2. Budowa anatomiczna... 213 6.3. Fizjologia... 214 6.3.1. Perystaltyka... 214 6.3.2. Transport wody i elektrolitów... 215 6.3.3. Wydzielanie œluzu... 216 6.3.4. Mikroflora okrê nicy... 216 6.3.5. Funkcje immunologiczne... 216 6.4. Choroby jelita grubego... 217 6.4.1. W³osog³ówczyca (trichuriosis)... 217 6.4.2. Zapalenie okrê nicy (colitis)... 218 6.4.2.1. Histiocytarne wrzodziej¹ce zapalenie okrê nicy bokserów... 219 6.4.2.2. Enterotoksykoza Clostridium perfringens... 219 6.4.2.3. Zara enie rzêsistkiem (Trichomonas foetus)... 220 6.4.3. Zespó³ jelita dra liwego... 221 6.4.4. Biegunka jelita grubego reaguj¹ca na w³ókno pokarmowe... 223 6.4.5. Zespó³ okrê nicy olbrzymiej kotów (megacolon)... 226 6.4.6. Nowotwory jelita grubego... 231 7. W¹troba 7.1. Budowa anatomiczna... 237 7.1.1. Drogi ó³ciowe... 237 7.1.2. Unaczynienie w¹troby... 239 7.1.3. Mikroanatomia w¹troby... 240 7.2. Fizjologia... 240 7.3. Postêpowanie diagnostyczne w przypadku pacjentów z podejrzeniem chorób w¹troby... 242 7.3.1. Wystêpowanie chorób w¹troby... 242 7.3.2. Objawy kliniczne zwi¹zane z chorobami w¹troby... 242 7.3.3. Badanie kliniczne... 243 7.3.4. Badania laboratoryjne... 244 7.3.5. Biopsja w¹troby... 244 7.3.5.1. Uwagi ogólne... 244 7.3.5.2. Techniki wykonywania biopsji w¹troby... 245 7.3.5.2.1. Biopsja ig³owa typu true-cut... 245 7.3.5.2.2. Ig³a do biopsji typu Menghini... 246 7.3.5.2.3. Biopsja aspiracyjna cienkoig³owa... 246 7.3.5.3. Chirurgiczna biopsja klinowa... 246 7.3.5.4. Nak³ucie pêcherzyka ó³ciowego... 247 7.4. Powik³ania chorób w¹troby... 247 7.4.1. Wodobrzusze... 247 7.4.2. ó³taczka... 247 7.4.3. Encefalopatia w¹trobowa... 248 7.4.3.1. Postêpowanie w przypadku encefalopatii w¹trobowej... 251 7.4.4. Koagulopatie... 252 7.4.5. Wielomocz i wzmo one pragnienie... 252 7.5. Choroby w¹troby u psów... 252 7.5.1. Choroby mi¹ szu w¹troby u psów... 252 7.5.1.1. Zapalenie w¹troby u psów... 252 7.5.1.1.1. Ostre zapalenie w¹troby... 253 7.5.1.2. Leptospiroza... 254 7.5.1.3. Przewlek³e zapalenie i marskoœæ w¹troby... 255 7.5.1.4. Przewlek³e zapalenie w¹troby spowodowane spichrzeniem miedzi w w¹trobie... 257 7.5.1.5. Zrazikowe rozwarstwiaj¹ce zapalenie w¹troby... 259 7.5.1.6. Nieswoiste odczynowe zapalenie w¹troby... 259 7.5.2. Zmiany mi¹ szu w¹troby w chorobach uk³adowych... 260 7.5.2.1. Hepatopatia na tle podwy szonego poziomu glikokortykosteroidów... 260 7.5.2.2. St³uszczenie w¹troby w przebiegu cukrzycy... 260 7.5.2.3. Uszkodzenie w¹troby w wyniku niedotlenienia... 261 7.5.2.4. Amyloidoza... 261 7.5.3. Choroby naczyñ krwionoœnych w¹troby... 261 7.5.3.1. Wrodzone zespolenie wrotno-oboczne... 261 7.5.3.2. Zastój krwi w w¹trobie... 265 7.5.3.3. Pierwotny niedorozwój y³y wrotnej... 265 7.5.3.4. Zakrzepica y³y wrotnej... 266 VIII
7.5.3.5. Przeciek têtniczo- ylny... 267 7.5.4. Choroby dróg ó³ciowych... 267 7.5.4.1. Zapalenie pêcherzyka ó³ciowego... 267 7.5.4.2. Pêkniêcie przewodu ó³ciowego lub pêcherzyka ó³ciowego... 268 7.5.4.3. Torbielowatoœæ w¹troby... 268 7.5.4.4. Pozaw¹trobowa niedro noœæ przewodu ó³ciowego... 268 7.5.5. Nowotwory w¹troby... 269 7.5.5.1. Gruczolak i rak w¹trobowokomórkowy... 269 7.5.5.2. Naczyniakomiêsak krwionoœny... 270 7.5.5.3. Ch³oniaki... 270 7.5.5.4. Rak z nab³onka przewodów ó³ciowych... 271 7.6. Choroby w¹troby u kotów... 271 7.6.1. Choroby mi¹ szu w¹troby u kotów... 271 7.6.1.1. St³uszczenie w¹troby... 271 7.6.1.2. Ostre toksyczne uszkodzenie w¹troby... 273 7.6.1.3. Zmiany w w¹trobie towarzysz¹ce zakaÿnemu zapaleniu otrzewnej kotów... 273 7.6.1.4. Zmiany w w¹trobie spowodowane nadczynnoœci¹ tarczycy... 274 7.6.1.5. Nieswoiste odczynowe zapalenie w¹troby i amyloidoza... 274 7.6.2. Choroby naczyñ krwionoœnych w¹troby u kotów... 274 7.6.2.1. Wrodzone zespolenie wrotno-oboczne... 274 7.6.3. Choroby dróg ó³ciowych u kotów... 275 7.6.3.1. Ropne zapalenie dróg ó³ciowych... 275 7.6.3.2. Nieropne zapalenie dróg ó³ciowych... 275 7.6.3.3. Pozaw¹trobowa niedro noœæ przewodu ó³ciowego... 277 7.6.4. Nowotwory... 277 8. Czêœæ zewn¹trzwydzielnicza trzustki 8.1. Anatomia... 283 8.2. Fizjologia... 284 8.3. Choroby zewn¹trzwydzielniczej czêœci trzustki... 285 8.3.1. Zapalenie trzustki (pancreatitis)... 285 8.3.2. Zewn¹trzwydzielnicza niewydolnoœæ trzustki... 293 8.3.3. Nowotwory zewn¹trzwydzielniczej czêœci trzustki... 296 8.3.4. Rzadko wystêpuj¹ce choroby zewn¹trzwydzielniczej czêœci trzustki... 298 8.3.4.1. Torbiel rzekoma trzustki (psudocystis pancreatis)... 298 8.3.4.2. Ropieñ trzustki (abscessus pancreatis)... 298 8.3.4.3. Paso yty trzustki... 299 8.3.4.4. Rozszerzenie przewodu trzustkowego... 299 8.3.4.5. Kamica trzustkowa (pancreatolithiasis)... 300 8.3.4.6. Rozrost guzkowy trzustki... 300 9. Choroby, które obejmuj¹ wiêcej ni jeden narz¹d przewodu pokarmowego 9.1. Niepo ¹dana reakcja na pokarm alergia i nietolerancja pokarmowa... 305 9.1.1. Wstêp... 305 9.1.2. Terminologia... 305 9.1.3. Etiopatologia alergii pokarmowej... 305 9.1.4. Alergie pokarmowe... 306 9.2. Choroba zapalna jelit... 311 9.2.1. Wstêp... 311 9.2.2. Cechy choroby zapalnej jelit wspólne dla ludzi i ma³ych zwierz¹t... 312 9.2.2.1. Etiologia i patogeneza... 312 9.2.2.2. Objawy kliniczne... 314 9.2.2.3. Rozpoznanie... 316 9.2.2.4. Leczenie... 319 9.2.3. Limfocytarno-plazmocytarne zapalenie jelita cienkiego... 322 9.2.4. Limfocytarno-plazmocytarne zapalenie okrê nicy... 324 9.2.5. Enteropatia psów rasy basenji... 325 9.2.6. Rodzinna enteropatia bia³kogubna i nefropatia bia³kogubna terierów pszenicznych... 325 9.2.7. Eozynofilowe zapalenie jelit... 325 9.2.8. Ziarniniakowe zapalenie jelit... 326 9.2.9. Histiocytarne wrzodziej¹ce zapalenie okrê nicy... 326 9.2.10. Rozrostowe zapalenie jelit... 327 9.3. Ch³oniak przewodu pokarmowego... 329 9.3.1. Ch³oniak przewodu pokarmowego kotów... 329 9.3.2. Ch³oniak przewodu pokarmowego psów... 335 9.4. Guzy neuroendokrynowe przewodu pokarmowego... 338 9.4.1. Wstêp... 338 9.4.2. Insulinoma... 338 9.4.3. Gastrinoma... 345 9.4.4. Glukagonoma... 348 9.4.5. Guz wydzielaj¹cy polipeptyd trzustkowy... 350 9.4.6. Rakowiaki... 350 9.4.7. Inne guzy endokrynowe przewodu pokarmowego... 351 IX