Centrum Analiz i Monitorowania Rynku Obrotu Nieruchomościami opracowanie raportu report development

21 Centrum Analiz i Monitorowania Rynku Obrotu Nieruchomościami opracowanie raportu report development Mieszkań sporo, chętnych mniej Rok 212 przyniósł zasadnicze zmiany na rynku mieszkaniowym, na co wpływ miała przede wszystkim trudna sytuacja makroekonomiczna w Europie, spadające tempo wzrostu gospodarczego w kraju, a także procesy dostosowawcze, związane z wprowadzeniem nowych regulacji i przepisów prawnych. Mieszkania w statystyce W okresie od stycznia do października 212 r. wydano łącznie 141 378 pozwoleń na budowę, czyli o 9,5% mniej niż w analogicznym okresie roku 211. Podobnie było w przypadku budów rozpoczętych ich spadek wyniósł 1,4%. W tym okresie oddano 191 365 gotowych mieszkań w porównaniu do 1 882 mieszkań oddanych do użytkowania w tym samym okresie 211 roku. Na działania deweloperów w roku 212 największy wpływ miało Many apartments, less purchasers The year 212 brought significant changes on the housing market, which resulted most of all from difficult macroeconomic situation in Europe, slowing economic growth in the country, as well as the adjustment processes related to new regulations and laws. Housing in statistics A total number of 141 387 construction permits were issued within the period from January to October 212, i.e. 9,5% less than in comparable period of the previous year. Similarly in case of started construction projects, the recorded decline equalled to 1,4%. During the analysed period, 191 365 housing units were completed, comparing to 1 882 housing units completed in the same period of the year 211. Liczba wydanych pozwoleń na budowę, rozpoczętych budów oraz mieszkań oddanych do użytkowania w okresie I-III kw. 212 Number of construction permits issued, constructions started and housing units completed in Q1 Q3 212 6 5 4 3 2 1 38 234 31 365 36 272 I kw. / Q1 49 842 49 316 31 836 II kw. / Q2 4 21 36 86 36 81 III kw. / Q3 wydane pozwolenia / construction permits issued budowy rozpoczęte / constructions started mieszkania oddane do użytkowania / completed housing units Źródło / Source: Główny Urząd Statystyczny wejście w życie z dniem 29 kwietnia Ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego (tzw. ustawa deweloperska). Wyraźnym tego dowodem był gwałtowny wzrost liczby inwestycji rozpoczętych do kwietnia 212. Duża część deweloperów postanowiła wprowadzić na rynek nowe projekty przed wejściem w życie nowych przepisów. W kolejnych miesiącach, czyli w maju i czerwcu, liczba nowo rozpoczętych budów spadała. Podobna sytuacja dotyczyła wydanych pozwoleń na budowę 44% wszystkich pozwoleń wydanych w drugim kwartale 212 roku to pozwolenia wydane w kwietniu. Trzeci kwartał ubiegłego roku wyraźnie pokazał, jak duży wpływ na rynek mieszkań budowanych na sprzedaż lub wynajem miała ustawa deweloperska. Po dużej liczbie budów rozpoczętych w drugim kwartale 212 roku (szczególnie w kwietniu), koniec roku przyniósł ponad 4-procentowy spadek liczby mieszkań, których budowę rozpoczęto. Według Głównego Urzędu Statystycznego, w ciągu trzech miesięcy (od lipca do września 212) o 32% spadła również liczba pozwoleń na budowę w porównaniu z drugim kwartałem 212, a biorąc pod uwagę liczbę pozwoleń w analogicznym okresie 211 roku, spadek wyniósł 4% i było to ponad 1 tys. mniej pozwoleń w ujęciu ilościowym. W tym okresie wzrost wystąpił jedynie w przypadku mieszkań The most significant impact on developers activity in 212 had the new Act on protecting rights of housing unit or singlefamily house purchasers (so-called developers act ), binding since April 29, 212. Sharp increase in the number of new constructions started till April 212 was a clear proof of that. Large number of developers decided to launch new projects before new regulations entered into force. Number of new investments started in the following months, i.e. in May and June, decreased. Analysis of numbers of issued construction permits brought similar conclusions 44% of all permits issued in the second quarter of 212 were permits issued in April. The third quarter of the year 212 clearly showed how large impact had the developers act on the market of housing units for sale or rent. After the great number of new constructions started in Q2 212 (in particular in April), the end of the year brought the decrease of more than 4% in number of housing units under construction. According to the Central Statistical Office, the number of issued construction permits diminished in Q3 212 by 32% in relation to the previous quarter. Comparing it with the analogical period of 211, the decrease accounted for 4% and represented over 1 thousand housing units. The only result that increased in Q3 212

22 raport rynek mieszkaniowy Liczba wydanych pozwoleń na budowę, rozpoczętych budów oraz mieszkań oddanych do użytkowania przez deweloperów w okresie I X 212 w ujęciu miesięcznym Number of construction permits issued, constructions started and housing units completed by developers in January October 212 1 9634 budowy rozpoczęte / constructions started mieszkania oddane do użytkowania / completed housing units wydane pozwolenia / construction permits issued 8 6 5471 7134 5672 5589 6531 5969 5241 4983 4561 4 2 3459 427 461 4262 7161 552 9647 3995 5192 41 4698 5296 3193 4232 3814 5684 4348 525 3841 613 I II III IV V VI VII VIII IX X Źródło / Source: Główny Urząd Statystyczny oddanych do użytkowania. W trzecim kwartale 212 roku przybyło 15 166 mieszkań przeznaczonych do sprzedaży, co oznacza ponad 15,5% więcej niż w drugim kwartale, a 29% więcej w porównaniu z trzecim kwartałem 211 roku. was the number of completed housing units it amounted to the total number of 15 166, what represented 15.5% more than completed housing units in Q2 212 and 29% more in comparison with Q3 211. Można oczekiwać, że w roku 213 nadal trwać będzie kryzys na rynku mieszkań. Co prawda Komisja Nadzoru Finansowego zapowiedziała złagodzenie Rekomendacji S i T, jednak w obecnej sytuacji makroekonomicznej trudno spodziewać się boomu kredytowego, zwłaszcza że część nabywających mieszkania poczeka z decyzją na nowy program Mieszkanie dla Młodych. Możemy oczekiwać również dalszych obniżek cen, jednak ich tempo będzie słabło, zwłaszcza po wejściu w życie nowego programu rządowego. W związku ze znaczną nadpodażą prawdopodobnie utrzyma się niski poziom nowo rozpoczynanych budów i uzyskiwanych pozwoleń na budowę, co w kolejnych latach może spowodować spadek produkcji, a w konsekwencji presję na wzrost cen mieszkań. Nie znamy jeszcze ostatecznego kształtu programu Mieszkanie dla Młodych ani daty wprowadzenia go w życie, jednak sam projekt należy ocenić pozytywnie zarówno pod względem wpływu, jaki może mieć na demografię, jak i tego, że nie będzie się wiązał ze znacznym obciążeniem budżetu, a środki będą wydatkowane efektywniej niż w przypadku RnS. Warto jednak pamiętać, że program, podobnie jak RnS, adresowany jest do osób, które i tak stać na zaciągnięcie i obsługę kredytu hipotecznego. Nie jest to zatem program, który mógłby rozwiązać problemy związane z niedoborem mieszkań w Polsce i w perspektywie powinien zostać uzupełniony zarówno o system wsparcia długoterminowego oszczędzania na cele mieszkaniowe, jak i otwarcie możliwości inwestowania w mieszkania na wynajem. Jerzy Ptaszyński Dyrektor Działu Badań i Analiz Rynku Nieruchomości Centrum AMRON Real Estate Market Research and Analysis Director AMRON Center We may expect that during the year 213 a crisis at the housing market will continue. Admittedly, the Polish Financial Supervision Authority announced revising the S and T Recommendations, but it is hard to expect credit boom in the current difficult macro-economic situation, especially that the part of people willing to purchase an apartment will wait for the decision on the new Flat for Youth programme. We can also expect further price reductions, but their pace will slow down, especially after the entry into force of the new government programme. We do not yet know the final shape of the Flat for Youth programme or its date of entry into force, however, the project has to be assessed positively for its potential impact on demography and a fact, that it does not entail significant liabilities for the budget, moreover, the resources seems to be allocated much more efficient than under Family on Its Own programme. It is however worth to remember that Flat for Youth, similarly to Family on Its Own, is addressed to people who can afford taking and repaying mortgage loan. Therefore it is not a program that could solve problems related to the shortage of apartments in Poland and in perspective should be complemented by a system supporting long term saving for residential purposes as well as introducing the changes opening possibility of investing in rental housing.

23 Ceny na razie spadają W I kwartale 212 roku średnie ceny transakcyjne lokali mieszkalnych nadal spadały w stosunku do cen notowanych w IV kwartale 211 roku były to spadki maksymalnie do około 4%. Jedynie w Poznaniu średnie ceny za metr kwadratowy powierzchni były stabilne. W pozostałych miastach ceny spadły najbardziej w Gdańsku i Łodzi, odpowiednio o 21 i 176 zł. Drugi kwartał 212 roku przyniósł obniżenie cen we wszystkich największych miastach Polski. Spadki mieściły się w przedziale od niespełna 1% do ponad 3%. W porównaniu z I kwartałem 212 roku największy spadek został zanotowany we Wrocławiu 182 zł/m 2. W stolicy średnia cena transakcyjna spadła do poziomu 747 zł/m 2, czyli o 129 zł. W porównaniu z analogicznym okresem 211 roku, maksymalne spadki dotyczyły Wrocławia i Łodzi odpowiednio 673 zł oraz 323 zł za metr kwadratowy powierzchni. Od lipca do września mieliśmy do czynienia z kontynuacją spadków średnich cen na największych rynkach w Polsce. Maksymalny spadek średniej ceny transakcyjnej 1 m 2 mieszkania wynosił 4,8% i został zanotowany w Łodzi, natomiast najmniejsze zmiany zanotowano w Białymstoku,3%. W stolicy średnia cena transakcyjna na koniec września 212 spadła do poziomu 7333 zł/m 2, czyli o 74 zł mniej w stosunku do drugiego kwartału 212 roku. W porównaniu do analogicznego okresu 211 roku największa przecena dotknęła Łódź i aglomerację katowicką, gdzie spadek cen wyniósł ponad 1%. Średnia cena mieszkania w Warszawie spadła w skali roku o 452 zł/m 2. Kłopoty nabywców i deweloperów Najważniejszym czynnikiem wpływającym negatywnie na popyt była niepewna sytuacja na rynku pracy oraz spadająca dynamika wzrostu przeciętnego wynagrodzenia nominalnego (kwartał do kwartału). Ponadto, wskutek zaostrzenia polityki kredytowej, Continuous decrease of transaction prices In the first quarter of 212, the average transaction prices of residential units continued to fall - in relation to the prices recorded in Q4 211, these decreases accounted for up to approx. 4%. Only in Poznan, the average transaction price per square meter remained stable. In other cities prices had diminished mostly in Gdansk and Lodz, respectively by PLN 21 and 176. The second quarter of 212 started with decrease of transaction prices in all major Polish cities. The declines ranged from less than 1% to over 3%. Compared with the first quarter of 212, the biggest drops were recorded in Wroclaw PLN 182 per sq.m. In the capital city, the average transaction price dropped to PLN 7 47 per sq.m., which was a drop by PLN 129. Comparing to analogical period of the year 211, the maximum decreases were recorded in Wroclaw and Lodz, respectively by PLN 673 and 323 per sq.m. From July to September, the decrease of average transaction prices on the greatest Polish markets continued. The most significant drop of 4.8% was observed in Lodz, while the minor reduction of.3% was noted in Bialystok. The average price in the capital city decreased to the level of PLN 7 333 per sq.m., what represented a drop of PLN 74 comparing to the prices noted in Q2 212. In relation to the analogical period of the previous year, the greatest drops were observed in Lodz and Katowice agglomeration, where the decrease accounted for over 1%. In the same period, the average price in Warsaw decreased by PLN 452 sq.m. Problems of both purchasers and developers The main factor negatively affecting the demand was uncertain situation on the labour market and declining rate of the nominal average wage growth (compared quarter to quarter). Moreover, creditworthiness of Polish borrowers declined as Średnie ceny transakcyjne metra kwadratowego mieszkania w wybranych miastach w okresie I kw. 29 r. III kw. 212 r. Average transaction prices per square meter of a housing unit in selected cities in Q1 29 Q3 212 9 8 7 6 5 4 3 2 1 kw. I / Q1 Źródło / Source: AMRON kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II / Q2 / Q3 / Q4 / Q1 / Q2 / Q3 / Q4 / Q1 / Q2 / Q3 / Q4 / Q1 / Q2 29 21 211 212 Warszawa Białystok Aglomeracja katowicka Wrocław Gdańsk Kraków Poznań Łódź kw. III / Q3

24 raport rynek mieszkaniowy spowodowanego regulacjami wprowadzonymi przez Komisję Nadzoru Finansowego (Rekomendacje S i T), obniżeniu uległa zdolność kredytowa Polaków. Do zaciągania długoterminowych zobowiązań zniechęcały również wysokie stopy procentowe, utrzymywane przez Radę Polityki Pieniężnej w związku z podwyższonym poziomem inflacji, a także rosnące, począwszy od czerwca 212 r., marże kredytowe. Koniec programu Rodzina na Swoim i niejasne zwłaszcza w kwestii terminu uruchomienia perspektywy wprowadzenia nowego programu Mieszkanie dla Młodych są z kolei czynnikami krótkookresowo wzmacniającymi popyt na mieszkania. Z drugiej strony mieliśmy do czynienia z dostosowaniem podaży do nowych warunków prawnych, jakie stworzyło wejście w życie 29 kwietnia 212 roku ustawy deweloperskiej. Niejasne zapisy, a także dodatkowe obowiązki, które nakłada ona na deweloperów, i wywołany nimi wzrost kosztów realizacji projektów deweloperskich spowodowały, że deweloperzy, chcąc uniknąć dodatkowych kosztów i ryzyka, wprowadzili do sprzedaży znaczną liczbę rozpoczynanych inwestycji, wywołując tym samym silną presję podażową na spadek cen lokali mieszkalnych. W rezultacie już od początku roku 212 mieliśmy do czynienia zarówno z wyraźnym osłabieniem akcji kredytowej, jak i spadkiem cen nieruchomości. Sytuacja na rynku kredytów hipotecznych Wyniki akcji kredytowej po trzech kwartałach 212 roku były poważnym sygnałem ostrzegającym o złej sytuacji na rynku finansowania budownictwa mieszkaniowego. Od III kwartału 211 roku wartość nowo udzielonych kredytów regularnie spadała. Warto zauważyć, że po raz pierwszy od kilkunastu lat wyniki drugiego kwartału okazały się gorsze niż te uzyskane na koniec marca (I kwartał 212 r.). Mimo wahań w liczbie nowo udzielonych kredytów, ich wartość systematycznie malała, co oznacza, że w przypadku wzrostu liczby i równoczesnego spadku wartości kredyty hipoteczne udzielane były na coraz niższe kwoty. Na popularności zyskały kredyty na kwotę do 1 tys. złotych, a spadł udział kredytów przyznanych na kwotę powyżej 2 tys. złotych. Z początkiem roku 212, po zmianach regulacyjnych wprowadzoa consequence of restricted credit policies of Polish banks resulting from new supervisory regulations introduced by the Polish Financial Supervision Authority (S and T Recommendations). High interest rates maintained by the Monetary Policy Council concerned with increased inflation rate, together with loan margins rising since June 212 discouraged potential borrowers from long-term liabilities. Termination of the Family on Its Own programme and unclear, especially in terms of start time, prospect of a new government programme provisionally called Flat for Youth represent short-term factors intensifying the housing demand. On the other hand, we witnessed the supply adjustment to the new legal conditions created by the developers act that entered into force on 29th of April 212. Unclear provisions and the new developers obligations resulting in increase of project costs, caused that developers, in order to avoid additional costs and risks, have marketed a large number of housing projects started, thereby causing supply pressure on housing prices decrease. As a result, since the very beginning of 212 the decrease in mortgage lending was observed together with housing prices drop. Situation on the mortgage market Mortgage lending figures after three quarters of 212 were very serious signals alarming turbulences on housing finance market. Since Q3 211, value of newly granted mortgage loans was constantly diminishing. It was the first time since several years, when second quarter s results turned out to be worse than results obtained at the beginning of the year (at Q1 212). Despite the fluctuations in number of newly granted loans, the value of new loan portfolio systematically decreased, which proved that the average value of a mortgage loan was systematically decreasing. The greatest increase was recorded in the segment of loans in the amount up to PLN 1 while the share of new housing loans in the amount above PLN 2 diminished. Wartość nowo podpisanych umów o kredyt w okresie I III kw. 212 (w mld złotych) Value of new loan agreements concluded in Q1 Q3 212 (PLN bln) 1 25 1 2 1 15 1 1 1 5 995 99 1 2 I kw. 212/ Q1 Źródło / Source: Związek Banków Polskich 1 44 II kw. 212/ Q2 1 21 III kw. 212/ Q3

25 nych przez Komisję Nadzoru Finansowego, doszło do zaostrzenia polityki kredytowej banków. Szczególną uwagę należy zwrócić na nowe brzmienie Rekomendacji S, w której pojawił się zapis ograniczający wartość miesięcznej raty kredytu walutowego do maks. poziomu 42% dochodu. Sprawiło to, że znacznie zmniejszyła się liczba osób zdolnych do zaciągnięcia zobowiązania w walucie innej niż rodzima. Jednocześnie coraz więcej banków rezygnowało z udzielania kredytów walutowych. W efekcie w strukturze udzielanych kredytów dominującą walutą stał się złoty. W maju 212 Rada Polityki Pieniężnej podjęła decyzję o podwyżce stóp procentowych o 25 punktów bazowych, co po raz kolejny spowodowało wzrost wysokości oprocentowania kredytów. Dodatkowo negatywny wpływ na możliwość zaciągnięcia kredytu miały wprowadzane przez banki podwyżki marż kredytowych. W listopadzie RPP podjęła po raz pierwszy od dawna decyzję o obniżce stóp procentowych. Decyzja ta jest korzystna szczególnie dla kredytobiorców spłacających raty w rodzimej walucie. Ich comiesięczne zobowiązanie wobec banku będzie niższe. Kolejnym pozytywnym efektem jest obniżenie minimalnego dochodu netto, wymaganego przy obliczaniu zdolności kredytowej, dzięki czemu zwiększy się liczba osób mogących sobie pozwolić na kredyt. Należy jednak zaznaczyć, że stawka WIBOR spadała już przed decyzją o obniżce stóp referencyjnych, co oznacza, że banki obniżały stawkę WIBOR ze względu na trudną sytuację na rynku kredytów oraz przewidywały oczekiwaną już od dawna obniżkę. Program Rodzina na Swoim W portfelu nowo udzielonych kredytów mieszkaniowych duży odsetek to kredyty udzielone w ramach programu Rodzina na Swoim. W III kwartale 212 przyznanych zostało 11 189 kredytów i było to aż 22% ogólnej liczby nowych kredytów. Można zatem pokusić się o stwierdzenie, że RnS znacznie poprawił statystyki ogólnej akcji kredytowej. Od IV kwartału 211 systematycznie wzrastała liczba kredytobiorców korzystających z tego programu. III kwartał 212 roku przyniósł ponowny wzrost liczby i wartości nowo udzielonych kredytów tym razem było to prawie 1% (III/II kw. 212). At the beginning of 212, after the regulatory changes introduced by Polish Financial Supervision Authority, the restrictions in banks lending policy were noted. Particular importance had the new wording of Recommendation S, which included the provision limiting the monthly loan installment rate to a maximum level of 42% of the income. Therefore, the number of borrowers with creditworthiness allowing for liabilities in foreign currencies has significantly reduced. At the same time, restricted banks policies in granting currency loans resulted in significant changes in currency structure of newly granted loans PLN became the dominant currency in new loans portfolio. In May 212, the Monetary Policy Council decided to raise interest rates by 25 basis points, which succeeded with increase in the level of mortgage loans interest rates. on loans. In addition, rises of credit margins implemented by banks had negative impact on the borrowers ability to take a loan. In November, the Monetary Policy Council decided to reduce the interest rates for the first time since a long time. This decision was particularly favourable for borrowers repaying installments in PLN, which should amount less after the interest rates reduce. Another positive effect was the reduction of minimum net income for creditworthiness calculations, which was believed to result in increase of potential borrowers, who could afford a credit. However it should be pointed out that WIBOR rate had declined before the reducing the reference rates, which means that banks diminished WIBOR rate due to the difficult situation on mortgage market and predicted the reduce, which was expected since a while. Family on Its Own Programme The portfolio of newly granted mortgage loans includes high share of loans granted under the Family on Its Own programme. In the third quarter of 212, 11 189 loans were granted under the programme, what constituted 22% of total volume of new loans. Such a result allows to state that the Family on Its Own programme significantly improved the overall lending statistics. Since Q4 211, the number of borrowers benefiting from this program has been increasing systematically in Q3 212 the increase of both number and value Wartość nowo udzielonych kredytów w ramach programu Rodzina na Swoim w okresie I kw. 211 III kw. 212 (w mln złotych) Value of loans under the Family on Its Own programme granted in Q1 211 Q3 212 (PLN bln) 3 5 3 2 5 2 1 5 1 5 2 613 671 2 956 233 I kw. 211/ Q1 II kw. 211/ Q2 Źródło / Source: Bank Gospodarstwa Krajowego 2 95 593 III kw. 211/ Q3 1 551 886 IV kw. 211/ Q4 1 485 338 I kw. 212/ Q1 1 78 73 II kw. 212/ Q2 1 952 932 III kw. 212/ Q3

26 raport rynek mieszkaniowy Prawdopodobna wydaje się teza, że systematyczny wzrost, zarówno wartości, jak i liczby kredytów, spowodowany był perspektywą wygaśnięcia programu z końcem roku 212, w wyniku czego dotychczas odkładane decyzje o zakupie mieszkania zostały przyspieszone. W strukturze liczbowej nowo udzielonych kredytów RnS w trzecim kwartale 212 roku nadal przeważały kredyty udzielone na zakup lokali mieszkalnych na rynku wtórnym. Chociaż liczba udzielonych kredytów na zakup mieszkania na rynku pierwotnym jest niższa niż liczba kredytów przeznaczonych na zakup lokalu z rynku wtórnego, to ich wartość kształtuje się of loans granted under the programme amounted to almost 1% (comparing the results of Q3 and Q2 212). It seems reliable that systematic growth both in terms of value and in terms of number of granted loans was a result of increasing purchasers interest in state s subsidy granted under the Family on Its Own programme, which is to be terminated at the end of the year. In Q3 212, the share of loans granted for financing housing units on secondary market continuously dominated in the structure of new loans granted under the programme. Although the number of loans granted for housing purchase on Struktura liczbowa kredytów udzielonych w programie Rodzina na Swoim w III kw. 212 Volume structure of loans under the Family on Its Own programme granted in Q3 212 22% 48% rynek wtórny / secondary market rynek pierwotny / primary market budowa domu jednorodzinnego / single-family home construction 3% Źródło / Source: Bank Gospodarstwa Krajowego na podobnym poziomie. Oznacza to, że kredyty udzielone na zakup nieruchomości na rynku pierwotnym mają wyższą wartość niż te zaciągnięte w celu nabycia mieszkania z drugiej ręki. the primary market is lower than the number of loans granted for housing purchase on the secondary market, value of both categories remained at the same level. Such a tendency proved that loans granted for housing purchases on primary market are of higher value than those granted for purchase second-hand housings. Program Mieszkanie dla Młodych Pozytywnym sygnałem dla rynku nieruchomości mieszkaniowych jest przedstawiony przez Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej projekt programu Mieszkanie dla Młodych. Zakłada on dopłatę do kredytu mieszkaniowego w wysokości 1% wartości odtworzeniowej 1 m² mieszkania, zakupionego na rynku pierwotnym. Jest on skierowany do rodzin i singli do 35 roku życia, bez własnego mieszkania. Według danych Banku Gospodarstwa Krajowego (stan na 3 czerwca 212), aż 79% odbiorców programu RnS to osoby w wieku poniżej 35 lat. Dopłata ma być elementem wkładu własnego wymaganego przez banki przy zakupie mieszkania. O dodatkowe 5% dopłaty mogą się ubiegać rodziny z dziećmi. Ponadto, jeżeli w ciągu 5 lat od zakupu mieszkania pojawi się nowy członek rodziny trzecie lub kolejne dziecko, dopłata zwiększy się o kolejne 5%, czyli w sumie będzie to 2%. Warto podkreślić, że w programie RnS dotacjami objęte były nieruchomości zarówno z rynku pierwotnego, jak i wtórnego, również budowa domu jednorodzinnego. Założenia nowego programu wykluczają dotacje na budowę Flat for Youth Programme The newly announced draft of a government programme Flat for Youth (in original: Mieszkanie dla Młodych ) presented by Ministry of Transport, Construction and Maritime Economy is perceived as additional positive signal for the housing market. The principal of the programme is a state subsidy in the amount of 1% of the construction value of a flat purchased on primary market. New programme s beneficiaries are planned to be families and single persons up to 35 years of age, who do not own a housing yet. According to the latest data published by Bank Gospodarstwa Krajowego (as of the June3, 212), as many as 79% of the Family on Its Own programme s beneficiaries are people aged under 35 years. The subsidy will be granted as a part of the borrower s own equity required by a bank granting a mortgage loan for purchase of the flat. Additional 5% will be available for families with children. Moreover, if during five years from the moment of flat purchase a new (third or subsequent) child will be born, the subsidy will increase for the following 5%, making its total

27 budynków jednorodzinnych, a lokale mieszkalne mogą pochodzić jedynie z rynku pierwotnego. Z dotychczasowych informacji wynika, że nowy program ma szansę wejść w życie od połowy 213 roku, a najdalej z początkiem roku 214. W projekcie MdM ważną rolę odgrywa metoda obliczania wysokości dopłaty. Cena 1 m 2 powierzchni użytkowej lokalu nie będzie mogła przekroczyć średniej wartości dwóch ostatnio ogłoszonych wartości wskaźnika przeliczeniowego kosztów odtworzenia 1 m 2 powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych, ogłaszanego przez wojewodę i obowiązującego na terenie gminy, gdzie położony jest nabywany lokal. Podstawą określenia wysokości podstawowego wsparcia (nazwanego w omawianym dokumencie dofinansowaniem pierwotnym) będzie łączna powierzchnia użytkowa w przypadku mieszkań do 5 m 2 oraz 5 m 2 w przypadku mieszkań o powierzchni użytkowej przekraczającej 5 m 2. Powierzchnia użytkowa lokalu mieszkalnego będącego przedmiotem wsparcia nie może przekroczyć 75 m 2. amount at the level of 2%. It should be stated that loans under the Family on Its Own programme could be granted for purchase of housing units both on primary and secondary markets, as well as for a single-family house construction. Guidelines of a new programme exclude subsidies for construction of houses and housing units may be purchased on the primary market exclusively. According to the official government s statements published hitherto, the programme is scheduled to start in mid- 213 or the latest at the beginning of 214. Crucial element of the Flat for Youth project is the method of subsidy calculation. Price of 1 sq.m. of the floor area of a flat will be limited and it will have to amount up to the average value of two recent indicators of 1 sq.m. construction cost of housing building, announced by a voivodship governor and binding in a municipality, where the purchased flat is located. Basis for the initial subsidy shall be a total floor area in case of flats up to 5 sq.m. and 5 sq.m. in case of flats of the floor area exceeding 5 sq.m. Total floor area of a subsided flat won t exceed 75 sq.m. Opracowanie: Barbara Czyściecka, Ilona Kargol, Dział Badań i Analiz Rynku Nieruchomości Centrum AMRON Prepared by: Barbara Czyściecka, Ilona Kargol, Real Estate Market Research and Analysis Division, AMRON Centre System Analiz i Monitorowania Rynku Obrotu Nieruchomościami to wystandaryzowana, ogólnopolska baza danych o cenach i wartościach nieruchomości, wyposażona w zaawansowane funkcjonalności raportujące i analityczne, umożliwiające badanie zjawisk zachodzących na rynku nieruchomości. System powstał w roku 24 jako odpowiedź sektora bankowego na wymogi nadzorcze związane z zarządzaniem ryzykiem finansowania nieruchomości, od roku 21 dostępny jest dla wszystkich uczestników rynku obrotu nieruchomościami. Naszym celem jest stworzenie kompleksowej bazy danych o rynku nieruchomości, zapewniającej szybki i bezpośredni dostęp do wiarygodnych informacji niezbędnych uczestnikom tego rynku. Oferta Centrum AMRON to cykliczne raporty o rynku nieruchomości i publikacje analityczne, a także specjalistyczne raporty opracowywane na zamówienie, dotyczące określonego segmentu rynku, lokalizacji i przedziału czasowego. Centrum AMRON współpracuje z bankami komercyjnymi oraz spółdzielczymi, towarzystwami ubezpieczeniowymi, Agencją Nieruchomości Rolnych, rzeczoznawcami majątkowymi i pośrednikami w obrocie nieruchomościami, a także z deweloperami, firmami doradczymi i jednostkami administracji samorządowej. Z bazy korzysta również Narodowy Bank Polski i Prokuratura Generalna. Właścicielem Systemu AMRON jest Związek Banków Polskich. Więcej informacji na www.amron.pl Real Estate Market Analysis and Monitoring System is a standardized, Polish nationwide database of prices and real estate values, with advanced reporting and analytical functionalities, enabling the study of phenomena occurring at the real estate market. The system was created in 24 as a response to the banking sector regulatory requirements relating to the real estate financing risk management; it has been available to all participants in the real estate market since 21. Our goal is to create a comprehensive database of real estate market, providing fast and direct access to reliable information necessary for all participants in the market. The AMRON center offer includes cyclic, standard real estate market reports and analytical publications, as well as special reports produced at individual order, on a specific market segment, location and time period. The AM- RON Center works with commercial banks and cooperative banks, insurance companies, Agricultural Property Agency, property appraisers and real estate agents, as well as with developers, consulting companies and local government units. The database also used by the Polish National Bank and the Prosecutor General s Office. The Association of Polish Banks is the owner of the AMRON System. For more information visit www.amron.pl