Istota edukacji włączającej w podnoszeniu jakości edukacji wszystkich uczniów cz-1 Wojciech Otrębski Instytut Psychologii KUL
Plan wystąpienia 1. O czym tu mówimy? 2. O kim tu mówimy? 3. Jak to robid (sensownie)? 4. Kilka myśli na podsumowanie 2
Terminologia i jej rozumienie Inkluzja społeczna (społeczne włączenie; integracja społeczna) proces włączania jednostek, grup czy kategorii społecznych (np. osób niepełnosprawnych w funkcjonowanie szerszego społeczeostwa. Jest zjawiskiem odwrotnym do ekskluzji (wykluczenia społecznego, marginalizacji). https://pl.wikipedia.org/wiki/inkluzja_społecz na 3
Terminologia i jej rozumienie cd. integracja społeczna, stan zorganizowania, zespolenia i zharmonizowania różnorodnych elementów tworzących zbiorowośd społeczną, odnoszący się do sfery norm i wartości, działao oraz łączności pomiędzy jednostkami i grupami społecznymi. www.encyklopedia.pwn.pl/szukaj/integracja społeczna.html 4
Terminologia i jej rozumienie cd. wspólnota, (socjol.) typ grupy (zbiorowości) społecznej o silnej więzi wewnętrznej, której podstawą są nie tyle świadomie wytyczone cele, ile czynniki emocjonalne, mające źródło w tradycji, obyczaju, wartościach, poczuciu obowiązku wobec grupy, itp.; www.encyklopedia.pwn.pl/szukaj/integracja społeczna.html 5
Terminologia i jej rozumienie cd. Kształcenie integracyjne/włączające oznacza: że każde dziecko w wieku szkolnym, bez względu na swoje zdolności, ma możliwość uczenia się w odpowiedniej dla swojego wieku klasie, w szkole ogólnodostępnej, zlokalizowanej w sąsiedztwie (czyli tam, gdzie uczyłoby się gdyby nie było niepełnosprawne) i ma ono, jego rodzice i nauczyciele, zapewnione wsparcie, które stanowi gwarancje efektywnego uczestnictwa w społeczności szkolnej. (za: D. Hart, N. Hurley, C. Komissar, A. Rlpp, K. Zimbrich (1997). Kształcenie integracyjne: O co tu chodzi?, Dyrektor Szkoły, 2, s. 12-16.) 6
Uczeń z niepełnosprawnością osoba środowisko OSOBA (zaburzenia lub choroba) Funkcje i struktury Aktywność Uczestniczenie ciała ludzkiego Czynniki środowiskowe Czynniki osobowe 7
Rehabilitacja kompleksowa integralne widzenie człowieka i jego potrzeb Polska szkoła rehabilitacji kompleksowej medyczna/lecznicza, pedagog./edukacyjna psychologiczna społeczna/zawodowa/edu Międzynarodowa Klasyfikacja ICF Koncepcja bio-psychospołeczna organizm osoba/rozwój role/relacje 8
Rozwój emocjonalny I N T E G R A L N O Ś Ć Rozwój społeczny Rozwój umysłowy Rozwój ruchowy 9
Skala zjawiska - około 200 milionów osób niepełnosprawnych na całym świecie doświadcza zaburzeń funkcjonowania i uczestnictwa w życiu (World Report on Disability (2011). - Polska 12,2% populacji (około 4,7 mln.); duże zróżnicowanie między regionami; bardzo zróżnicowane przyczyny stanu niepełnosprawności (www.niepelnosprawni.gov.pl) Edukacja (dane MEN) uczniowie z niepełnosprawnością (184 tys.; 3,1%; 47tys. n.u.), struktura wykształcenia (15% wyższe; 50% zasadnicze), kształcenie ustawiczne (30% chęć nauki; 70% brak chęci), 10
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych (2006/2012) Artykuł 24 Edukacja Państwa uznają prawo osób niepełnosprawnych do edukacji. By realizować to prawo bez dyskryminowania i na zasadzie równych szans, państwa powinny zapewnić system edukacji włączającej (obejmującej wszystkie poziomy edukacji, łącznie z edukacją ustawiczną), zorientowanej na: pełen rozwój ich potencjału, poczucia godności i własnej wartości poszanowanie praw człowieka, podstawowych wolności i różnorodności; rozwój osobowości, talentów i kreatywności oraz sprawności fizycznych i umysłowych; umożliwienie pełnego uczestnictwa w otwartym społeczeństwie. 11
Klimat społecznej wspólnoty: kraju, miasta, szkoły Charakterystyki - Akceptacja różnorodności, - Postawy wobec innych, - Przyzwolenie na bycie niedoskonałym/kult inteligencji, sprytu, - Wzajemne wspieranie się w realizacji zadań, - Współpraca/rywalizacji, Czuby Lublin 12
Transdyscyplinarny zespół rehabilitacyjny Koordynator procesu rehabilitacyjnego lekarz specjalista rehabilitacji medycznej nauczyciel pedagog specjalny technik zaopatrzenia ortopedycznego rodzina wolontariusz UCZEŃ Z NIEEŁNO- SPRAWNOŚ- CIĄ fizjoterapeuta Psycholog rehabilitacyjny asystent socjalny doradca zawodowy duchowny pielęgniarka ergoterapeuta 13
Etapy/kroki integracji/inkluzji I integracji psychicznej/wewnętrznej osiągnięcie lub przywrócenie harmonii i równowagi pomiędzy zmysłowymi i intelektualnymi władzami poznania i pragnienia, między poznaniem umysłowym i intelektualnym, między pragnieniem i wolą, między wolą i zachowaniem. Gotowość OSOBY do integracji II integracji społecznej/zewnętrznej włączenie się osoby w swoje środowisko, aktywna rola w społeczności, otwartość społeczności na inność, bliskie relacje emocjonalne, twórcze uczestnictwo ON. Gotowość SPOŁECZNOŚCI lokalnej do integracji. III integracja usług i świadczeń społecznych - wybór i powiązanie ze sobą będących w ofercie usług, tak aby osoba otrzymała optymalne dla niej wsparcie w rozwoju, niezależnym życiu, uczestnictwie w społeczności. Gotowość SYSTEMU do wspierania integracji. (za: Juros A. (1997). Integracja rozpoczyna się w sercu człowieka, Dyrektor Szkoły, 2, s. 4-5.) 14
Konkluzja równolegle ważne motywacje w edukacji Dlaczego mamy (nie)dobre praktyki uczestnictwa w edukacji ON? (nie)równe prawo (do szczęścia) Działania oparte na (nie)wiedzy (nie)spersonalizowane działania (brak)podmiotowości/miłości bliźniego/braterstwa 15
Tworzenie nowej jakości a nie tylko zmiana Edukacja włączająca wymaga gruntownego przygotowania szkoły ogólnodostępnej na przyjęcie uczniów z niepełnosprawnością na każdym etapie edukacyjnym. Nie ma to byd reforma istniejącego systemu edukacji czy edukacji specjalnej, ma to byd stworzenie tego typu edukacji, edukacji włączającej od nowa. (Lejzerowicz, M. (2016). Włączanie i integracja a stygmatyzacja osób z niepełnosprawnością w polskiej edukacji. Forum Oświatowe, 28(1), Pobrano z: http://forumoswiatowe.pl/index.php/czasopismo/article/view/426, s. 139 16
Dziękuję za uwagę! Zapraszam do kontaktu: otrebski@kul.pl http://www.kul.pl/kpreh