3 kluczowe zmiany dla podmiotów leczniczych od 1 stycznia 2016 r. 1

3 kluczowe zmiany dla podmiotów leczniczych od 1 stycznia 2016 r. 1

Pielęgniarki wystawią recepty i skierowania... 3 Prawo samodzielnego ordynowania leków oraz wyrobów medycznych... 3 Prawo wystawiania recept na leki oraz środki spożywcze... 4 Prawo wystawiania skierowań na badania diagnostyczne... 4 Konieczność ukończenia kursu specjalistycznego... 5 Tryb wprowadzenia zmian... 6 Elektroniczne zwolnienia lekarskie... 6 Dokument elektroniczny... 7 Dostęp do systemu ZUS... 7 Nowe terminy zgłaszania wniosku o upadłość spółki... 8 Odpowiedzialność za zobowiązania cywilnoprawne spółka akcyjna... 9 Odpowiedzialność karna na podstawie ksh spółka z o.o. i akcyjna... 10 Podmioty lecznicze od 1 stycznia 2016 r. będą musiały wdrożyć kilka zmian związanych z przepisami, które wchodzą w życie. Od tego dnia pielęgniarki i położne będą miały możliwość ordynacji leków i wypisywania recept. Większość z nich jeszcze pod koniec 2015 roku rozpoczęła szkolenia specjalizacyjne, aby móc zacząć korzystać z tego uprawnienia. Nowy rok to także zmiana zasad wystawiania zwolnień lekarskich. Obowiązujące staną się elektroniczne druki, a lekarz nie będzie już miał obowiązku wystawiania papierowych zaświadczeń lekarskich i przekazywania ich oryginału do ZUS, a kopii do pracodawcy. Zarówno ZUS, jak i pracodawca otrzymają informację o zwolnieniu lekarskim drogą elektroniczną. Od 1 stycznia członkowie zarządu będą mieć więcej czasu 30 dni, a nie jak dotychczas 2 tygodnie na złożenie wniosku o upadłość spółki, jeżeli będzie tego wymagać sytuacja finansowa. Tylko wtedy uwolnią się od odpowiedzialności za długi spółki. 3 kluczowe zmiany dla podmiotów leczniczych od 1 stycznia 2016 r. 2

Od 1 stycznia 2016 r. pielęgniarki i położne zyskały możliwość ordynacji leków i wypisywania recept. Większość z nich jednak nie będzie mogła korzystać z nowych uprawnień od razu, bo szkolenia zajmą minimum miesiąc. Nowe uprawnienia pielęgniarek i położnych można podzielić na trzy główne grupy: prawo samodzielnego ordynowania leków oraz wyrobów medycznych, prawo wystawiania recept na leki oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, prawo wystawiania skierowań na badania diagnostyczne. Zmiany wynikają z ustawy z 22 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej oraz niektórych innych ustaw. Pielęgniarki i położne mające dyplom ukończenia studiów drugiego stopnia na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo oraz pielęgniarka i położna mające tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa mogą samodzielnie ordynować leki i wyroby medyczne w ramach realizacji świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych. Dotyczy to: 1. leków zawierających określone substancje czynne, z wyłączeniem leków zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe, oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, 2. określonych wyrobów medycznych - jeżeli ukończyły kurs specjalistyczny w tym zakresie. Ordynacje takie obejmują również prawo wystawiania przez pielęgniarkę i położną recept na te leki oraz wyroby medyczne. 3 kluczowe zmiany dla podmiotów leczniczych od 1 stycznia 2016 r. 3

Prawo wystawiania recept na leki oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego niezbędne do kontynuacji leczenia realizowane może być przez pielęgniarkę i położną, o ile pielęgniarka i położna ma dyplom ukończenia studiów co najmniej pierwszego stopnia na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo. WAŻNE Prawo wystawiania recepty na leki nie obejmuje możliwości wystawienia recepty na leki zawierające substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe. Także w tym przypadku warunkiem realizacji prawa przez pielęgniarki i położne jest ukończenie kursu specjalistycznego w tym zakresie. Oba uprawnienia dotyczą także możliwości wystawiania recept: zasłużonym honorowym dawcom krwi, zasłużonym dawcom przeszczepu, inwalidom wojskowym, inwalidom wojennym oraz osobom represjonowanym, ich małżonkom pozostającym na ich wyłącznym utrzymaniu oraz wdowom i wdowcom po poległych żołnierzach i zmarłych inwalidach wojennych oraz osobach represjonowanych, uprawnionym do renty rodzinnej, a także cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych. Dodatkowo, jeżeli pielęgniarka i położna wystawia recepty na leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyroby medyczne określone w wykazach refundowanych: 1) leków, 2) środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, 3) wyrobów medycznych - w stosunku do których wydano ostateczne decyzje administracyjne o objęciu refundacją albo ostateczne decyzje zmieniające (dotyczące grup limitowych), jej obowiązkiem jest odnotowania na recepcie odpłatności, tj. bezpłatnie, za odpłatnością ryczałtową, za odpłatnością w wysokości 30% albo 50% ich limitu finansowania. Wystawiając receptę pielęgniarka i położna są zobowiązane do szczegółowego uzasadnienia w dokumentacji medycznej pacjenta zastrzeżenia na recepcie niemożności zamiany przepisanego leku. Prawo wystawiania skierowania na wykonanie określonych badań diagnostycznych, w tym medycznej diagnostyki laboratoryjnej, z wyjątkiem badań wymagających metod diagnostycznych i leczniczych 3 kluczowe zmiany dla podmiotów leczniczych od 1 stycznia 2016 r. 4

stwarzających podwyższone ryzyko dla pacjenta, mogą realizować pielęgniarka i położna mające tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub dyplom ukończenia studiów co najmniej pierwszego stopnia na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo. Podstawowym obowiązkiem pielęgniarek i położnych w związku z przyznanymi nowymi kompetencjami jest obowiązek ukończenia kursu specjalistycznego. Nie dotyczy on pielęgniarek i położnych, które w szkołach pielęgniarskich lub w szkołach położnych nabędą wiedzę objętą takim kursem. WAŻNE Pielęgniarka i położna może wykonywać przyznane im nowe uprawnienia dopiero po obowiązkowym uprzednim, osobistym zbadaniu fizykalnym pacjenta. Od zasady tej wprowadzone zostały wyjątki określające, że pielęgniarka i położna mogą bez przeprowadzenia osobistego badania pacjenta wystawić receptę niezbędną do kontynuacji leczenia oraz receptę albo zlecenie na zaopatrzenie w wyroby medyczne jako kontynuację zaopatrzenia w wyroby medyczne, jeżeli jest to uzasadnione stanem zdrowia pacjenta odzwierciedlonym w dokumentacji medycznej. Wówczas recepty lub zlecenia mogą być przekazane: osobie upoważnionej przez pacjenta do odbioru recepty lub zlecenia albo przedstawicielowi ustawowemu pacjenta; osobie trzeciej, jeżeli pacjent oświadczy podmiotowi udzielającemu świadczeń zdrowotnych, że recepty lub zlecenia mogą być odebrane przez osoby trzecie bez szczegółowego określania tych osób. Upoważnienie lub oświadczenie odnotowuje się w dokumentacji medycznej pacjenta albo dołącza do tej dokumentacji. WAŻNE Informację o wystawieniu recepty lub zlecenia bez osobistego uprzedniego zbadania fizykalnego pacjenta zamieszcza się w dokumentacji medycznej pacjenta. Informację o osobie, której przekazano taką receptę lub zlecenie, odnotowuje się w dokumentacji medycznej pacjenta albo dołącza do tej dokumentacji. 3 kluczowe zmiany dla podmiotów leczniczych od 1 stycznia 2016 r. 5

Realizacja nowych uprawnień pielęgniarek i położnych uzależniona jest od wydania przez ministra zdrowia odpowiedniego rozporządzenia określającego: 1) wykaz: a) substancji czynnych zawartych w lekach, b) środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, c) wyrobów medycznych, 2) wykaz badań diagnostycznych, 3) sposób i tryb wystawiania recept, 4) wzór recepty, 5) sposób zaopatrywania w druki recept i sposób ich przechowywania, 6) sposób realizacji recept oraz kontroli ich wystawiania i realizacji, Wydając rozporządzenia w tym zakresie minister zdrowia wziąć musi pod uwagę niezbędne kwalifikacje oraz wymagany zakres umiejętności i obowiązków, konieczność zapewnienia prawidłowego wystawiania recept oraz prawidłowej realizacji recepty i zadań kontrolnych podmiotów uprawnionych do kontroli recept. Anna Błażejczyk prawnik, specjalista z zakresu ochrony zdrowia oraz prawa medycznego Od 2016 roku lekarz nie będzie już miał obowiązku wystawiania papierowych druków zaświadczeń lekarskich i przekazywania ich oryginału do ZUS, a kopii do pracodawcy. Zarówno ZUS, jak i pracodawca otrzymają informację o zwolnieniu lekarskim drogą elektroniczną. Nowy, elektroniczny system wystawiania zwolnień lekarskich wprowadza przyjęta 15 maja 2015 r. nowelizacja ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Nowy system przewiduje stopniowe odejście od tradycyjnego modelu wystawiania zaświadczeń lekarskich (wystawienie zwolnienia na aktualnie obowiązującym druku ZUS ZLA możliwe będzie jeszcze do 31 grudnia 2017 r.). Po zmianach zaświadczenia lekarskie będą występowały w trzech formach: 1) dokumentu elektronicznego (e-zwolnienia), 2) wydruku zwolnienia wystawionego elektronicznie oraz 3) pisemnego zwolnienia lekarskiego wystawionego na formularzu wydrukowanym z systemu. 3 kluczowe zmiany dla podmiotów leczniczych od 1 stycznia 2016 r. 6

Od 2016 roku regułą stanie się wystawianie zwolnień lekarskich w formie dokumentu elektronicznego. Pozostałe formy zostały zarezerwowane dla ubezpieczonych przekazujących zaświadczenia lekarskie płatnikom, którzy nie mają profilu informacyjnego, oraz przewidziane w sytuacjach, gdy lekarz nie będzie miał dostępu do Internetu (np. wizyty domowe) lub możliwości uwierzytelnienia wystawianego zaświadczenia z użyciem kwalifikowanego certyfikatu albo profilu zaufanego epuap. Nowe przepisy dopuszczają również możliwość przekazania przez lekarza ubezpieczonemu, na jego żądanie, wydruku zaświadczenia lekarskiego, wystawionego w formie elektronicznej. Alternatywne formy wystawiania zaświadczeń będą musiały zostać opatrzone podpisem i pieczątką lekarza wystawiającego. W celu wystawiania zaświadczeń lekarskich w formie elektronicznej lekarze uzyskają bezpłatny dostęp do danych zgromadzonych na kontach ubezpieczonych i płatników składek. Do przekazania zaświadczenia lekarskiego wystawionego elektronicznie lekarz będzie zobowiązany w ciągu 3 dni roboczych od dnia wystawienia zaświadczenia lekarskiego. Jeżeli nie będzie to możliwe (m.in. w razie braku dostępu do Internetu lub możliwości uwierzytelnienia zaświadczenia lekarskiego), przekazanie za-świadczenia będzie następowało w ciągu 3 dni roboczych od dnia ustania tych przyczyn. Otrzymane elektroniczne zaświadczenie ZUS udostępni płatnikowi na jego profilu informacyjnym (z wyłączeniem danych zawierających numer statystyczny choroby), nie później niż następnego dnia od jego przekazania przez lekarza. Od 2016 roku analogiczne formy wystawiania zaświadczeń znajdą również zastosowanie do orzeczeń wydawanych przez lekarza orzecznika, na skutek kontroli ubezpieczonego prowadzonej przez ZUS. Leszek Skupski specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych 3 kluczowe zmiany dla podmiotów leczniczych od 1 stycznia 2016 r. 7

Od 1 stycznia 2016 r. zmieniają się zasady wyłączania odpowiedzialności członków zarządu. Wynikają z wejścia w życie ustawy z 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne. Jeżeli egzekucja przeciwko spółce z o.o. okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Odpowiedzialność członka zarządu jest niezależna od tego czy niewypłacalność spółki spowodowana zaciąganiem niespłacalnych zobowiązań była zawiniona przez zarząd, czy powstała z przyczyn leżących po stronie innych organów spółki, jej wspólników lub z przyczyn obiektywnych. Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności (np. za niespłacone długi). Musi jednak udowodnić, że wszczął procedury przewidziane przez polskie prawo dla podmiotów mających kłopoty finansowe. Od 1 stycznia 2016 r. ustawodawca zmienia katalog postępowań, które trzeba uwzględnić przy ocenie, kiedy i jak wyłącza się odpowiedzialność członka zarządu spółki z o.o. Wynika to z wejścia w życie nowej ustawy z 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne. Co się zmienia od 1 stycznia 2016 r. Art. 299 2 ksh w brzmieniu do końca 2015 r. Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że mimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody. Art. 299 2 ksh w brzmieniu od 1 stycznia 2016 r. Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody. 3 kluczowe zmiany dla podmiotów leczniczych od 1 stycznia 2016 r. 8

Podstawą powstania odpowiedzialności jest sam fakt bycia członkiem zarządu - odpowiedzialność powstaje od chwili powołania do zarządu. Członek zarządu nie może uwolnić się od odpowiedzialności wskazując, że za obszar działalności spółki, który spowodował jej niewypłacalność odpowiada inny członek zarządu np. dyrektor administracyjny szpitala może odpowiadać za długi wynikłe ze złej pracy dyrektora od spraw zamówień publicznych. Bez znaczenia jest, czy członek zarządu aktywnie uczestniczył w zarządzaniu spółką i miał wpływ na jej działalność odpowiedzialności nie łączy się z faktycznym wykonywaniem obowiązków członka zarządu. W praktyce bierna postawa członka zarządu nie tylko nie pozwoli na uwolnienie się przez niego od odpowiedzialności za zobowiązania spółki, ale przeciwnie, uniemożliwi mu wykazanie przesłanki uwalniającej od odpowiedzialności. Bierny członek zarządu nie będzie mógł wykazać, że bez jego winy nie został złożony wniosek o upadłość spółki. Winą będzie brak wiedzy o stanie finansów spółki i pozbawienie się możliwości złożenia na czas wniosku o jej upadłość. WAŻNE Wspólnicy oraz osoby trzecie mogą dochodzić naprawienia szkody na zasadach ogólnych. Oznacza to, że przeciwko konkretnemu członkowi zarządu może być złożony pozew na zasadach odpowiedzialności deliktowej lub kontraktowej. Uprawnienie do dochodzenia odszkodowania na podstawie przepisów kodeksu cywilnego mają również wierzyciele spółki. Spółka akcyjna może wystąpić przeciwko członkowi zarządu w związku ze szkodą wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami statutu spółki. Roszczenie o naprawienie szkody przedawnia się z upływem 3 lat od dnia, w którym spółka dowiedziała się o szkodzie i o osobie zobowiązanej do jej naprawienia. Jednak w każdym przypadku roszczenie przedawnia się z upływem 5 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę. Inaczej niż w przypadku spółki z o.o. skonstruowano przesłankę wyłączającą odpowiedzialność członka zarządu nie odpowiada jeżeli nie ponosi winy. Nie ma tu więc złożonej procedury wykazywania przez członka zarządu swoich działań w związku z procedurami upadłościowymi, jak w przypadku spółki z o.o.. Przepisy nakazują przy tym, aby członek zarządu przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożył staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności. Jeżeli szkodę wyrządziło kilka osób wspólnie, odpowiadają za szkodę solidarnie. 3 kluczowe zmiany dla podmiotów leczniczych od 1 stycznia 2016 r. 9

WAŻNE Jeżeli spółka nie wytoczy powództwa o naprawienie wyrządzonej jej szkody w terminie roku od dnia ujawnienia czynu wyrządzającego szkodę, każdy akcjonariusz lub osoba, której służy inny tytuł uczestnictwa w zyskach lub podziale majątku, może wnieść pozew o naprawienie szkody wyrządzonej spółce. Artykuł 586 ksh jest podstawą dla odpowiedzialności karnej członka zarządu spółki kapitałowej, który nie zgłosił wniosku o upadłość spółki handlowej mimo powstania warunków uzasadniających według przepisów upadłość spółki. Osoba taka podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Sprawy o przestępstwa ze wskazanego tytułu należą do właściwości sądów rejonowych. Członek zarządu spółki kapitałowej, który nie zgłosił wniosku o upadłość spółki handlowej mimo powstania warunków uzasadniających według przepisów o upadłości spółki, ponosi odpowiedzialność karną. Osoba taka podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Sprawami o przestępstwa z tego tytułu zajmują się sądy rejonowe. Tomasz Król prawnik 3 kluczowe zmiany dla podmiotów leczniczych od 1 stycznia 2016 r. 10

3 kluczowe zmiany dla podmiotów leczniczych od 1 stycznia 2016 r. 11

Redaktor: Anna Rubinkowska ISBN: 978-83-269-4660-8 E-book nr: Wydawnictwo: Adres: Kontakt: 2HH0412 Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. 03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a Telefon 22 518 29 29, faks 22 617 60 10, e-mail: cok@wip.pl NIP: 526-19-92-256 Numer KRS: 0000098264 Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy. Wysokość kapitału zakładowego: 200.000 zł Copyright by: Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2016 3 kluczowe zmiany dla podmiotów leczniczych od 1 stycznia 2016 r. 12