Magdalena Malec 1, Radosław Rutkowski 1, Anna Straburzyńska-Lupa 1,2 1 Zakład Fizykoterapii i Odnowy Biologicznej AWF w Poznaniu 2 Wyższa Szkoła Edukacji i Terapii w Szczecinie HIPOTERAPIA JAKO ELEMENT KOMPLEKSOWEJ REHABILITACJI DZIECKA Z MÓZGOWYM PORAŻENIEM DZIECIĘCYM HIPPOTHERAPY AS AN ELEMENT OF COMPLEX REHABILITATION OF CHILD WITH CEREBRAL PALSY
Hipoterapia to: Ukierunkowane działanie terapeutyczne o podłożu neurofizjologicznym, mająca służyć poprawie funkcjonowania człowieka we wszystkich jego sferach, emocjonalnej, poznawczej i/lub społecznej, podczas którego, specjalnie przygotowany koń, stanowi integralną część procesu terapeutycznego 1.
Przegląd badań dotyczący hipoterapii 2,3,4,5 wskazuje na pozytywne efekty stosowania tej terapii u pacjentów z zaburzeniami CUN centralnego układu nerwowego w tym także Mózgowym Porażeniem Dziecięcym (MPD) 3,4,5.
Cel pracy Celem pracy była ocena wpływu hipoterapii na dystrybucję napięcia mięśniowego oraz wybrane parametry funkcji ruchowych dziecka z mózgowym porażeniem dziecięcym. The aim of this work was the assessment of the impact of hippotherapy on specific parameters of motor functions of the child with cerebral palsy and normalization of muscle tension.
Materiał badawczy Badaniu poddano dziecko w wieku 10 lat ze spastyczną postacią mózgowego porażenia dziecięcego (hemiplegia bilateralis). Ocenie poddano stan napięcia mięśniowego oraz zweryfikowano zdolności motoryczne dziecka. Zajęcia hipoterapii prowadzone były przez dyplomowanych instruktorów, w obecności fizjoterapeuty i rodzica, przez okres 12 tygodni. Spotkania odbywały się co drugi dzień i trwały 30 minut. Badania zostały powtórzone trzy razy przed rozpoczęciem hipoterapii, w połowie trwania turnusu oraz na końcu. Wszystkie próby wykonano w tych samych warunkach.
Object of study The object of this study was a ten year old girl with spastic cerebral palsy. Hippotherapy was conducted by certified instructors, in the presence of a physiotherapist and parent. The therapy lasted 12 weeks. Sessions were 30 minutes long and took place every other day. All experiments were repeated 3 times: before starting the therapy, in the middle of therapy period, and at the end of the therapy.
Metody badawcze Ocenę funkcji motorycznych przeprowadzono opierając się o skalę sporządzoną na podstawie testu GMFM (ang. Gross Motor Function Measure) w modyfikacji własnej. Kwestionariusz złożony z 13 zadań ocenił zakres ruchomości głowy i jej stabilności w różnych pozycjach, obroty oraz pozycję siedzącą. Zastosowano następującą skalę punktową: 0 nie inicjuje ruchu 1 inicjuje ruch 2 wykonuje ruch częściowo 3 czynność wykonana prawidłowo
Ocenę napięcia mięśniowego zweryfikowano skalą Ashworth 6. W badaniu uwzględniono zajęte stawy: łokciowe, promieniowo-nadgarstkowe, międzypaliczkowe bliższe i dalsze, biodrowe oraz kolanowe. Wyjątkiem był podwichnięty lewy staw promieniowo-nadgarstkowy. Skala Ashworth 6 0 brak podwyższonego napięcia mięśniowego 1 nieznaczne zwiększone napięcie mięśniowe wyczuwalne w trakcie poruszania kończyną w zgięciu albo wyproście 2 zwiększone napięcie mięśniowe, ale ruch w kończynie odbywa się łatwo 3 znaczne zwiększone napięcie mięśniowe, ruch bierny ograniczony 4 kończyna sztywno ustawiona w zgięciu lub wyproście
Methods The assessment of motor function was conducted on the basis of the scale drawn up on the basis of a test GMFM (Gross Motor Function Measure) a modification own. The questionnaire consists of 13 tasks rated range of motion of the head and its stability in different positions, rotations and sitting position. Using the following point: 0 does not intitiate task 1 intitiates task 2 partially completes task 3 completes task
The assessment of muscle tone was measured with the Ashwort Scale. The study included occupied elbow joints, radiocarpal joints interphalangeal joints proximal and distal, hip joints and knee joints. The exception was subluxated left radialcarpal joints. Ashworth Scale 0 normal muscle tone 1 slight increase in muscle tone 2 more marked increase in muscle tone, but limb easily flexed 3 considerable increase in muscle tone 4 limb rigid in flexion or extension
Wyniki Tab. 1. Kwestionariusz oceny funkcjonalnej - wynik Badanie wstępne Badanie kontrole Badanie końcowe Lp. Zakres ruchomości głowy w leżeniu 1 Leżenie tyłem, głowa w linii środkowej ciała: skręca głowę w stronę lewą i prawą 2 2 3 2 Leżenie tyłem: unosi głowę 0 1 1 3 Leżenie tyłem: unosi głowę do 45 stopni 0 1 1 4 Leżenie przodem na przedramionach: unosi głowę 2 2 3 Stabilność głowy w pozycji siedzącej 1 Leżenie tyłem, ręce trzymane przez badającego: podciąga się do siadu z kontrolą głowy 2 2 3 2 Siad, podtrzymana w okolicy klatki piersiowej: unosi głowę i podtrzymuje przez 3 sekundy 2 3 3 3 Siad, ramiona wole: utrzymuje głowę przez 3 sekundy 2 3 3
Obroty 1 Leżenie tyłem: obraca się do prawego i lewego boku 3 3 3 2 Leżenie tyłem: obraca się do leżenia przodem 2 2 3 3 Leżenie przodem: obrót do leżenia tyłem przez lewą i prawą stronę 2 2 3 Siad 1 Leżenie tyłem: ruch do siadu 0 0 0 2 Siad na wałku: ręce i nogi wole, utrzymuje pozycję 3 sekundy 2 2 3 3 Siad: skręt tułowia w lewą i prawą stronę 2 2 3 Suma punktów: 21 25 32 Wynik procentowy 53% 64% 82%
90,00% 80,00% 82% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 53% 64% 0,00% Badanie wstępne Badanie kontrolne Badanie końcowe Ryc. 1. Procentowy wynik globalnej oceny funkcjonalnej
Tabela nr 2 Oceny napięcia mięśniowego skalą Ashworth wynik Badanie Staw Ruch Wstępne Kontrolne Końcowe Łokciowy L Wyprost 2 2 2 Łokciowy P Wyprost 2 2 2 Promieniowo - nadgarstkowy L Wyprost 4 4 4 Promieniowo - nadgarstkowy P Wyprost 3 3 3 Międzypaliczkowe bliższe i dalsze L Wyprost 2 2 2 Międzypaliczkowe bliższe i dalsze P Wyprost 2 2 2 Biodrowy L Odwiedzenie 3 3 2 Biodrowy P Odwiedzenie 3 3 2 Kolanowy L Wyprost 2 2 2 Kolanowy P Wyprost 2 2 2
Suma punktów badania napięcia mięśniowego 25,5 25 25 25 24,5 24 23,5 23 23 22,5 22 Badanie wstępne Badanie kontrolne Badanie końcowe Ryc. 2. Podsumowanie badania napięcia mięśniowego skalą Ashworth.
Wnioski Wyniki przeprowadzonych badań wskazują na ogólną poprawę umiejętności funkcjonalnych dziecka, z wyjątkiem uzyskania pozycji siedzącej i obrotów. Hipoterapia wpływa na poprawę napięcia mięśniowego, wyłącznie kończyn dolnych.
Results The results of the study indicate a general improvement in functional ability of the child with the exception of obtaining a sitting position and rotation. Hippotherapy improves muscle tone of the lower limbs.
Piśmiennictwo 1. Strumińska A., Psychopedagogiczne aspekty hipoterapii dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, Warszawa 2003, s.16. 2. Herrero P, Asensio A, Garcia E et al. Study of the therapeutic effect of an advanced hippotherapy simulator in children with cerebral palsy: a randomised controlled trial. BMC Musculoskelet Disord. 2010;11:71. 3. Lechner HE, Kakebeeke TH, Hegemann D, Baumberger M: The effect ofhippotherapy on spasticity and on mental well-being of persons with spinal cord injury. Arch Phys Med Rehabil 2007, 88(10):1241-1248. 4. Debuse D, Chandler C, Gibb C: An exploration of German and British physiotherapists' views on the effects of hippotherapy and their measurement. Physiother Theory Pract 2005, 21(4):219-42 5. Liptak GS: Complementary and alternative therapies for cerebral palsy. Ment Retard Dev Disabil Res Rev 2005, 11(2):156-63. 6. Pandyan AD, Johnson GR, Price CI, Curless RH, Barnes MP, Rodgers H. A review of the properties and limitations of the Ashworth and modified Ashworth Scales as measures of spasticity. Clin Rehabil 1999; 13 (5): 373-83.