.pl Interes rolników jest priorytetem: wywiad z ministrem rolnictwa Autor: Beata Kozłowska Data: 19 lutego 2016 O planach Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi na najbliższe lata, o podnoszeniu konkurencyjności polskich rolników, a także o zmianach ustawie o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich z ministrem Krzysztofem Jurgielem w imieniu agrofaktu rozmawia Beata Kozłowska. Beata Kozłowska: Jakie działania są obecnie dla Pana jako Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi priorytetowe? Krzysztof Jurgiel: Najważniejsze zadania dotyczą tego, co jest w tej chwili najpilniejsze. Przed nami zmiany dotyczące ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, kwestia ubezpieczeń upraw i zwierząt gospodarskich oraz zbliżający się przegląd Wspólnej Polityki Rolnej. Niezbędne jest też dokonanie korekt w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 2020. Więcej środków powinno iść na rozwój i innowacje, a mniej na szkolenia. Opowiadam się również za uproszczeniem Wspólnej Polityki Rolnej. 1 / 9
.pl Minister rolnictwa na targach Zagroda 2016. A co z wyrównaniem poziomu wsparcia polskich rolników w ramach jednolitego rynku? Sprawa wyrównania płatności bezpośrednich do średniego poziomu starych krajów UE jest jednym ze strategicznych zadań resortu rolnictwa i została uwzględniona w dokumencie Rolnictwo, Produkcja Żywności, Rozwój Obszarów Wiejskich Strategicznym Zadaniem Państwa. Program działań Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi na lata 2015 2019. Działania na rzecz wyrównania dopłat bezpośrednich dla polskich rolników będą prowadzone przez resort rolnictwa z wykorzystaniem wszelkich dostępnych środków politycznych i prawnych, m.in. skargi do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w celu wykazania, że nierówność dopłat bezpośrednich jest niezgodna z zasadą niedyskryminacji, zawartą w przepisach art. 18 i art. 40 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Sprawa wyrównania dopłat bezpośrednich do co najmniej średniego poziomu w Unii Europejskiej będzie podniesiona przez rząd RP podczas najbliższego przeglądu obecnych wieloletnich ram finansowych, który odbędzie się w latach 2016 2018. Przegląd wieloletnich ram finansowych w obszarze rolnictwa dotyczyć będzie wielkości środków kierowanych na Wspólną Politykę Rolną i efekty tej polityki. Wzrost konkurencyjności następować będzie w miarę poprawy dochodowości gospodarstw rolnych, integracji łańcucha żywnościowego i bardziej sprawiedliwego, opartego na zasadzie partnerstwa, podziału wartości dodanej w tym łańcuchu oraz stworzeniu alternatywnych źródeł dochodów mieszkańców wsi. 2 / 9
.pl W jaki sposób Pana zdaniem powinno funkcjonować polskie rolnictwo, aby było konkurencyjne i nowoczesne? Odpowiedź na pytanie, jak doprowadzić do wzrostu konkurencyjności i unowocześnienia polskiego rolnictwa oraz jakie działania podjąć, aby osiągnąć te cele znajduje się w Programie Działania Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi na lata 2015 2019. Na podstawie tego strategicznego dokumentu należy stwierdzić, że podstawowym celem zaplanowanym do osiągnięcia w obszarze rolnictwa jest poprawa i stabilizacja jego warunków ekonomicznych, zachowanie jak największej liczby gospodarstw rodzinnych i zapewnienie im równych warunków konkurencji na Jednolitym Rynku, jak również zwiększenie konkurencyjności gospodarki rolno-żywnościowej. Minister chce również zwiększyć konkurencyjność polskiej gospodarki rolno-żywnościowej. Wzrost konkurencyjności następować będzie w miarę poprawy dochodowości gospodarstw rolnych, integracji łańcucha żywnościowego i bardziej sprawiedliwego, opartego na zasadzie partnerstwa, podziału wartości dodanej w tym łańcuchu oraz stworzeniu alternatywnych źródeł dochodów mieszkańców wsi, z wykorzystaniem koncepcji wielofunkcyjnego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich. Założony cel będzie realizowany sukcesywnie poprzez wdrażanie niezbędnych instrumentów prawnych i finansowych oraz aktywizację rolników. Jak Pan wspomniał, jednym z najważniejszych priorytetów, które w pierwszej kolejności mają być zrealizowane przez MRiRW, jest zmiana ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich. Jakie są założenia przygotowanego przez resort rolnictwa projektu tej ustawy? Działania na rzecz wyrównania dopłat bezpośrednich dla polskich rolników będą prowadzone 3 / 9
.pl przez resort rolnictwa z wykorzystaniem wszelkich dostępnych środków politycznych i prawnych. Projekt zmiany ustawy zakładać będzie zwiększenie powszechności ubezpieczeń upraw rolnych przez wprowadzenie podwyższonych stawek taryfowych od ubezpieczenia ryzyka suszy. Zachowana zostanie możliwość wyboru przez producenta rolnego ryzyk do ubezpieczenia w pakiecie, przy czym łączna wysokość stawek taryfowych dla danej uprawy nie przekroczy 9% (z możliwością ich zwiększenia dla roślin uprawianych na V oraz VI klasie bonitacji do odpowiednio 12 i 15%). Dopłata z budżetu państwa do składek ubezpieczenia będzie w każdym przypadku wynosiła 65%. Przyjęcie proponowanych zmian umożliwi stopniowe osiągnięcie celu ustawy, jakim jest upowszechnienie ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich oraz objęcie ubezpieczeniem ryzyka suszy, które przez niebezpieczeństwo wywołania znacznych skutków finansowych dla zakładów ubezpieczeń (ze względu na częstotliwość i rozmiar jego występowania na danym obszarze kraju) było uprzednio wyłączone z pakietu. Wejście projektowanej ustawy w życie z dniem 1 lipca 2016 r. powinno umożliwić producentom rolnym zawieranie umów ubezpieczenia w okresie jesiennym na nowych, korzystniejszych zasadach. Będziemy tworzyć warunki do rozwoju eksportu tych produktów przez usuwanie barier dostępu do rynków. Jakie działania zamierza podjąć rząd, aby ułatwić sprzedaż oraz znaleźć nowe rynki zbytu dla produktów rolno-spożywczych wytwarzanych przez naszych rolników? Będziemy tworzyć warunki do rozwoju eksportu tych produktów przez usuwanie barier dostępu do rynków, m.in. poprzez uzgodnienia weterynaryjne czy fitosanitarne, zniesienie embarga, czy też wsparcie przedsiębiorców w zakresie promocji produktów na interesujących ich rynkach oraz rozmów handlowych. 4 / 9
.pl Przewidywane są również zmiany w przepisach dotyczących ubezpieczeń zwierząt i upraw. Inicjatywa podjęta przez rząd PiS w 2007 r., dotycząca utworzenia stanowisk radców rolnych została przez rząd PO PSL na wiele lat wstrzymana. Była to decyzja szkodliwa z punktu widzenia możliwości rozszerzenia promocji polskich artykułów rolno-spożywczych w krajach o najbardziej chłonnych rynkach. Obecny rząd będzie ponownie podejmował decyzje o wzmocnieniu polskich placówek dyplomatycznych oraz włączeniu ich do aktywnego uczestnictwa w promocji polskiej żywności. Ważne działanie rządu dotyczące bezpośrednio rolników i przetwórców obejmuje przeciwdziałanie nieuczciwym praktykom ze strony sieci handlowych, a przede wszystkim wyeliminowanie nieuczciwych działań pośredników handlowych w skupie produktów rolnych, które od lat tolerował rząd PO PSL. W istniejącej sytuacji na rynku rolnym należy przeciwdziałać praktykom monopolistycznym ze strony wielkich sieci handlowych i koncernów produkcyjnych przez wprowadzenie restrykcyjnych norm prawno-administracyjnych w handlu, w tym bezwzględnej kontroli powstawania nowych średnich i dużych obiektów handlowych oraz zdecydowanie zwiększyć restrykcyjność formalno-prawną i administracyjno-finansową obecnego prawa antymonopolowego. Należy uniemożliwić nielegalny transfer zysków odbywający się głównie przez manipulowanie cenami transferowymi i zawyżanie kosztów firm przez zagraniczne sieci handlowe. Fluktuacje cen oraz nieuczciwe praktyki wymuszają konieczność zastosowania stabilizatora dochodów w postaci wkładu finansowego na rzecz Funduszy Gwarancyjnych, rekompensujących straty rolników z tego tytułu. Jest to jeden z instrumentów zarządzania ryzykiem rynkowym, na które narażeni są rolnicy i przetwórcy żywności, funkcjonujący w warunkach nieuczciwej konkurencji. 5 / 9
.pl Zmieniane będą także przepisy fitosanitarne. Obecny rząd RP będzie też aktywnie uczestniczył w rozmowach i debatach w ramach Komisji Europejskiej dotyczących regulacji rynków rolnych i kształtowania instrumentów wymiany międzynarodowej w UE, poprzez negocjacje WTO czy umowy TTIP. Dla poprawy warunków produkcji rolnej i dochodów rolników resort rolnictwa wspiera też kampanie promocyjne realizowane przez organizacje branżowe, z udziałem środków unijnych w ramach mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej, których jednym z najważniejszych celów jest poszukiwanie nowych rynków zbytu dla polskich produktów rolnych, m.in. mięsa wieprzowego, wołowego, drobiowego, owoców i warzyw, czy miodu. Czy w najbliższych latach zostaną w budżecie państwa zwiększone środki na rolnictwo? Wobec prognozowanego ograniczenia wydatków z budżetu Unii Europejskiej na polskie rolnictwo, niezbędne dla zapewnienia wsparcia jego stabilnego rozwoju jest zagwarantowanie w krajowym budżecie środków finansowych na realizację już funkcjonujących i planowanych krajowych instrumentów pomocy państwa w rolnictwie, docelowo na poziomie 3% PKB. Środkami budżetu krajowego można bowiem bezpośrednio wspierać produkcję rolną, obniżać koszty środków produkcji rolnej, jak też zapewniać odpowiedni poziom finansowania instytucji rolnych wspierających rolnictwo, np. doradztwa rolniczego, oświaty, inspekcji kontrolnych, budowy niezbędnej infrastruktury. 6 / 9
.pl Rząd PiS będzie chciał przeznaczyć więcej pieniędzy na rolnictwo. Wsparcie rolnictwa będzie zgodne z zasadami określonymi w Wytycznych Unii Europejskiej w sprawie pomocy państwa w sektorach rolnym i leśnym oraz na obszarach wiejskich w latach 2014 2020, tj. w zakresie i poziomach intensywności możliwych do stosowania we wszystkich państwach członkowskich. Wydatki budżetu na rolnictwo będą zwiększane sukcesywnie w miarę możliwości budżetu państwa aż do osiągnięcia 3% PKB w możliwie najkrótszym czasie. Rząd PO PSL systematycznie zmniejszał krajowe wydatki na polskie rolnictwo w latach 2008 2014 oraz doprowadził do ograniczania środków finansowych na rolnictwo z polskiego budżetu z 2,94% wydatków w relacji do PKB w 2007 r. do 1,73% w 2014 r. Systematyczne obniżanie poziomu finansowania polskiego rolnictwa z krajowego budżetu, do którego doprowadził rząd PO PSL, miało wpływ na opłacalność produkcji rolnej, ochronę rynku krajowego i bezpieczeństwa żywności, niską konkurencyjność polskiego rolnictwa oraz zagrażało interesom polskiego konsumenta. Stabilny rozwój polskiego rolnictwa wymagać będzie powrotu do poziomu wsparcia ze środków krajowych z 2007 r. Środkami budżetu krajowego można bezpośrednio wspierać produkcję rolną, obniżać koszty środków produkcji rolnej, jak też zapewniać odpowiedni poziom finansowania instytucji rolnych wspierających rolnictwo. Zmiany klimatyczne powodują coraz częściej rolnicy muszą stawiać czoła licznym żywiołom takim jak grad, ulewne deszcze czy susza. Jakie zatem działania profilaktyczne zamierza podjąć resort rolnictwa, np. związane z przeciwdziałaniem skutkom suszy? Nieudolność byłego rządu PO PSL w sytuacji klęski suszy w rolnictwie w 2015 r. wykazała, jak duże są wieloletnie zaniechania i zaniedbania w sprawie przeciwdziałania klęskom żywiołowym, szczególnie w zakresie gospodarki wodnej. Zmieniono m.in. programy małej retencji, wpisane w programy operacyjne przygotowane przez rząd PiS w latach 2006 2007. Na skutki tych działań nie trzeba było długo czekać, a konsekwencje są większe niż wydatkowane pod naciskiem rolników i z dużym opóźnieniem środki budżetowe 490 mln zł. 7 / 9
.pl Istotne jest także zainwestowanie w systemy melioracyjne. W ramach prowadzonej racjonalnej gospodarki zasobami wodnymi na obszarach wiejskich będzie wspierana budowa i modernizacja urządzeń melioracji wodnych podstawowych oraz szczegółowych, systemów nawadniania oraz zwiększających retencję wodną. Realizacja tych zadań służy regulacji stosunków wodnych w glebie w celu zapobiegania skutkom zarówno powodzi, jak i suszy. Zmodernizowany zostanie także system monitorowania suszy celem dostarczania wiarygodnych i dokładnych danych z obszaru całego kraju (z poziomu gminy poprzez rozbudowę oraz lokalizację stacji meteorologicznych). Zadanie związane z wykonywaniem urządzeń melioracji wodnych podstawowych i kształtowanie koryt cieków istotnych dla rolnictwa są zadaniami z zakresu administracji rządowej, których realizacja należy do marszałków województw. Dotychczas powyższe zadania były współfinansowane ze środków unijnych w ramach SPO-ROL 2004 2006 oraz PROW 2007 2013 w łącznej kwocie 579 mln euro. Poprzedni rząd przyjął, że zadania z zakresu gospodarki wodnej w rolnictwie nie będą finansowane ze środków PROW na lata 2014 2020, a jedynym źródłem finansowania tych zadań ze środków UE pozostały środki polityki spójności na lata 2014 2020, ograniczone tylko do projektów z zakresu ochrony przed powodzią i retencji wodnej z wyłączeniem melioracji. Poprzedni rząd przyjął, że zadania z zakresu gospodarki wodnej w rolnictwie nie będą finansowane ze środków PROW na lata 2014 2020. 8 / 9
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org).pl W celu zapewnienia możliwości realizacji zadań zapowiedzianych w Programie Działań Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi na lata 2015 2019, dotyczących budowy i modernizacji urządzeń melioracji wodnych oraz zwiększenia retencji wodnej, niezbędne jest zapewnienie środków finansowych. Będę dążył do udrożnienia tego schematu finansowego oraz przywrócenia możliwości realizacji powyższych zadań w ramach PROW na lata 2014 2020. W ramach planowanych zmian zakresu tego programu środki finansowe zostaną ukierunkowane na utrzymanie obiektów melioracyjnych oraz wsparcie małej retencji. W dodatku w toku realizacji Programu Działań Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi na lata 2015 2019 zostanie uruchomiony Program odnowy melioracji wodnych i małej retencji. Jeśli zainteresował Was ten wywiad, przeczytajcie również rozmowę z prezesem ANR Waldemarem Humięckim: Polskie grunty rolne powinny służyć polskim rolnikom 9 / 9