Poznań, dnia 25 września 2017 roku dr Piotr Lissoń Katedra Publicznego Prawa Gospodarczego I. Informacje ogólne OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu PRAWO ENERGETYCZNE na kierunku 1. Nazwa modułu kształcenia Prawo energetyczne 2. Kod modułu kształcenia 10-PEw-zpb2-s, 10-PEw-zpb2-n ZARZĄDZANIE I PRAWO W BIZNESIE 3. Rodzaj modułu kształcenia obowiązkowy lub fakultatywny Fakultatywny 4. Kierunek studiów Zarządzanie i prawo w biznesie 5. Poziom studiów I lub II stopień, lub jednolite studia magisterskie Studia II stopnia 6. Rok studiów (jeśli obowiązuje) Pierwszy rok studiów 7. Semestr zimowy lub letni Semestr letni 8. Rodzaje zajęć i liczba godzin (np. 15h W, 30h ćw) 30h Warsztat (tryb stacjonarny) 15h Warsztat (tryb niestacjonarny) + 15h e-learningu 9. Liczba punktów ECTS 4 ECTS 10. Imię, nazwisko, tytuł/stopień naukowy, adres e-mail wykładowcy (wykładowców) / prowadzących zajęcia Dr Piotr Lissoń piotr.lisson@amu.edu.pl 1
11. Język wykładowy Język polski II. Informacje szczegółowe 1. Cel (cele) modułu kształcenia Przyswojenie przez studenta wiedzy z zakresu prawa energetycznego. Poznanie najważniejszych pojęć, zadań i kompetencji właściwych organów administracji, poznanie instrumentów regulacji rynku energetycznego, środków ochrony prawnej, praw i obowiązków dostawców i odbiorców energii i paliw. Przyswojenie umiejętności rozwiązywania kazusów oraz dokonywania obliczeń wysokości taryf i opłat. 2. Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych (jeśli obowiązują) Podstawowa wiedza w zakresie stanowienia, obowiązywania, funkcjonowania, interpretowania i stosowania obowiązującego prawa polskiego oraz prawa Unii Europejskiej 3. Efekty kształcenia w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych dla modułu kształcenia i odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów Symbol efektów kształcenia* PE_01 PE_02 PE_03 PE_04 Po zakończeniu modułu (przedmiotu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia student potrafi: Zdefiniować pojęcie prawa energetycznego i wskazać najważniejsze akty prawne prawa polskiego i prawa unijnego Wskazać najważniejsze cele oraz skutki prawne uchwalenia polityki energetycznej państwa Wskazać cechy organu regulacyjnego, najważniejsze instrumenty regulacji rynku energetycznego oraz cele, których realizacji one służą Określić pozycję gminy na rynku energetycznym i wskazać najważniejsze zadania gmin wyznaczone przepisami prawa energetycznego Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów # K_W01, K_W02, K_W04, K_W06, K_W07, K_W08, K_W09, K_U01, K_U02 K_K01 K_W01, K_W02, K_W04, K_W06, K_W07, K_W08, K_W09, K_U01, K_U02, K_U05, K_U06, K_U08 K_K01 K_W09, K_U01, K_U02, K_U05, K_U06, K_U08 K_K01 K_W01, K_W02, K_W04, K_W06, K_W08, K_W09, K_U01 K_U02, K_U05, 2
PE_07 PE_ 08 PE_09 PE_10 Wymienić rodzaje działalności na poszczególnych rynkach energetycznych oraz rodzaje przedsiębiorstw (w tym podać przykłady przedsiębiorstw działających na polskim rynku) oraz określić, które rodzaje działalności prowadzone są w warunkach monopolu Wyjaśnić zasady i tryb zatwierdzania taryf energetycznych, zasady zmiany sprzedawcy energii i paliw. Określić rodzaje i sposób zawierania umów na rynku energii Wskazać składniki taryfy energii elektrycznej dla odbiorców w grupie G. Student potrafi ponadto obliczyć wysokość opłat za energię elektryczną po wprowadzeniu opłaty OZE Wyjaśnić sposób działania poszczególnych mechanizmów wsparcia wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych. Obliczyć wysokość wsparcia dla mikroinstalacji Obliczyć wysokość zaliczki na poczet opłaty przyłączeniowej oraz opłaty za przyłączenie do sieci Określić jakie środki ochrony prawnej zostały przewidziane w przepisach ustawy Prawo energetyczne K_U06, K_U08 3
4. Treści kształcenia Nazwa modułu kształcenia: Prawo Energetyczne Symbol treści kształcenia* TK_01 TK_02 TK_03 Opis treści kształcenia Pojęcie i zakres Prawa energetycznego. Podstawowe akty prawne prawa polskiego oraz prawa unijnego Polityka energetyczna państwa. Tryb opracowywania i przyjmowania oraz charakter prawny. Cele i treść aktualnej PEP Pozycja i zadania Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki jako organu regulacyjnego na rynku energetycznym. Pojęcie i cele regulacji. Niezależność organu regulacyjnego. Postępowanie przed Prezesem URE i postępowanie odwoławcze Odniesienie do efektów kształcenia modułu # PE_01 PE_02 PE_03 PE_10 TK_04 Zadania gmin w zakresie energetyki PE_04 TK_05 Instrumenty regulacji rynku energetycznego: koncesjonowanie, zatwierdzanie taryf, uzgadnianie planów rozwoju, zatwierdzanie instrukcji ruchu i eksploatacji systemów dystrybucyjnych i przesyłowych, rozstrzyganie sporów, nakładanie kar pieniężnych PE_03 PE_10 TK_06 TK_07 TK_08 Struktura rynku energetycznego. Pojęcie przedsiębiorstwa energetycznego, pojęcie przedsiębiorstwa zintegrowanego pionowo, pojęcia przesyłanie, dystrybucja, obrót paliwami i energią. Zasada dostępu stron trzecich do sieci (TPA), zasada rozdzielenia poszczególnych rodzajów działalności (unbundling) Zasady wytwarzania energii elektrycznej. Pojęcie jednostki wytwórczej, elektrowni systemowych, kogeneracji i trójgeneracji. Sytuacja prawna wytwórcy energii w mikroinstalacji oraz w małej instalacji. Pojęcie odnawialnych źródeł energii. Pojęcie elektrowni fotowoltaicznej, elektrowni słonecznej, podział elektrowni wiatrowych na on-shore i off-shore. Tzw. obligo giełdowe wytwórców energii elektrycznej. Systemy wsparcia wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych. System świadectw PE_07 PE_08 4
TK_09 TK-10 TK-11 TK-12 TK-13 TK-14 TK-15 pochodzenia, system aukcyjny (cena referencyjna, liczba i rodzaje aukcji) oraz system taryf gwarantowanych. Opłaty OZE, zadania sprzedawcy zobowiązanego oraz zadania operatora rozliczeń energii odnawialnej Zasady przesyłania i dystrybucji energii elektrycznej. Pojęcie sieci przesyłowych i dystrybucyjnych, pojęcie i zadania OSP i (rola PSE S.A.). Pojęcie bilansowania systemu. Zasady przyłączania do sieci przesyłowej i dystrybucyjnej. Opłata za przyłączenie do sieci oraz zaliczka na poczet opłaty przyłączeniowej. Odmowa zawarcia umowy o przyłączenie do sieci. Zasad funkcjonowania rynku obrotu energią. Zasada swobodnego wyboru sprzedawcy. Struktura taryfy G11 (opłata za energię czynną, opłata sieciowa, opłata jakościowa, opłata stała za dystrybucję, opłata przejściowa, opłata abonamentowa). Umowa kompleksowa, usługa kompleksowa oraz sprzedawca z urzędu. Sytuacja prawna odbiorców wrażliwych energii elektrycznej. Struktura rynku gazowego. Pojęcie paliw gazowych. Rodzaje gazu: gaz wytwarzany (LPG, biogaz, węglowy, drzewny), gaz wydobywany (NG, LNG, CNG), gaz z łupków, tight gas oraz hydraty metanu. Pojęcie instalacji magazynowej i OSM. Pojęcie instalacji skroplonego gazu ziemnego i OSS. Pojęcie sieci przesyłowych i dystrybucyjnych gazu. Pojęcie OSP i OSD w sektorze gazowym. Rola OGP GAZ SYSTEM S.A. Najważniejsze gazociągi tranzytowe gazu z Federacji Rosyjskiej. Zasady funkcjonowania rynku obrotu gazem. Tzw. obligo giełdowe. Taryfy gazowe. Zasady zmiany sprzedawcy gazu. Sytuacja prawna odbiorców wrażliwych na rynku gazowym. Zasady funkcjonowania rynku paliwowego. Rodzaje paliw płynnych. Zasady wytwarzania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami płynnymi. Zasady wytwarzania i wprowadzania do obrotu biopaliw i biokomponentów. Narodowy Cel Wskaźnikowy. Rola Prezesa Agencji Rynku Rolnego. Kontrola jakości paliw i biopaliw. Zasady funkcjonowania rynku ciepłowniczego. Pojęcie ciepła systemowego. Wytwarzanie, przesyłanie, dystrybucja i obrót energią cieplną. PE_09 PE_07 5
5. Zalecana literatura Literatura podstawowa: 1) B. Popowska, E. Kosiński, P. Lissoń, Prawne uwarunkowania konkurencji na rynku gazu, Warszawa 2015 2) P. Lissoń, K. Ziemski, Inwestycje infrastrukturalne i ochrona środowiska w prawie energetycznym, Poznań 2014 3) J. Baehr, P. Lissoń, J. Pokrzywniak, M. Szambelańczyk (red.), Ustawa o odnawialnych źródłach energii. Komentarz, Warszawa 2016 4) A. Szafrański, Prawo energetyczne. Wartości i instrumenty ich realizacji, Warszawa 2014 5) M. Pawełczyk, Publicznoprawne obowiązki przedsiębiorstw energetycznych jako instrument zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego w Polsce, Toruń 2013 6) F. Elżanowski, Prawnoprocesowa sytuacja przedsiębiorstwa energetycznego w sprawach z zakresu regulacji energetyki, Warszawa 2015 7) F. Elżanowski, Polityka energetyczna. Prawne instrumenty realizacji, Warszawa 2008 8) A. Walaszek-Pyzioł: Energia i Prawo, Warszawa 2002 Literatura uzupełniająca: 1) M. Domagała, Obowiązek współpracy gospodarczej przedsiębiorstw energetycznych, Lublin 2016 2) M. Szyrski (red.), Tworzenie i wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych (OZE). Problemy administracyjno-prawne, Warszawa 2016 3) M. Pawełczyk (red.), Prawo energetyczne. Komentarz, Poznań 2012 4) M. Swora, Z. Muras (red.), Prawo energetyczne. Komentarz, wyd. 2 Warszawa 2016 5) M. Czarnecka, T. Ogłódek, Prawo energetyczne. Komentarz. Warszawa 2009 6) J. Baehr, E. Stawicki, J. Antczak, Prawo energetyczne. Komentarz, Zakamycze 2003 7) H. Palarz, Prawo energetyczne z komentarzem, Gdańsk 2004 8) I. Muszyński, Ustawa prawo energetyczne. Komentarz, Warszawa 2000 9) A. Walaszek-Pyzioł, W. Pyzioł, Prawo energetyczne. Komentarz, Warszawa 1999 10) A. Walaszek-Pyzioł (red.), Regulacja innowacja w sektorze energetycznym, Warszawa 2013 11) M. Wierzbowski, R. Stankiewicz (red.), Współczesne problemy prawa energetycznego, Warszawa 2010 12) B. Nowak, Wewnętrzny rynek energii w Unii Europejskiej. Studium porównawcze na podstawie sektorów energii elektrycznej i gazu, Warszawa 2009 13) W. Hoff, Prawny model regulacji sektorowej, Warszawa 2008 14) M. Szydło, Regulacja sektorów infrasrtukturalnych jako rodzaj funkcji państwa wobec gospodarki, Warszawa 2005 15) A. T. Szablewski, Zarys teorii i praktyki reform regulacyjnych na przykładzie energetyki, Łódź Warszawa 2003 16) A. Dobroczyńska, L. Juchniewicz, B. Zalewski, Regulacja energetyki w Polsce, Warszawa Toruń 2001 6. Informacja o przewidywanej możliwości wykorzystania e-learningu - 7. Informacja o tym, gdzie można zapoznać się z materiałami do zajęć, instrukcjami do laboratorium, itp. 1) Strona internetowa Katedry Publicznego Prawa Gospodarczego 2) Strona internetowa Urzędu Regulacji Energetyki (www.ure.gov.pl) 3) Biblioteka UAM, Biblioteka i czytelnia Wydziału Prawa i Administracji UAM 6
III. Informacje dodatkowe 1. Odniesienie efektów kształcenia i treści kształcenia do sposobów prowadzenia zajęć i metod oceniania Nazwa modułu (przedmiotu): Prawo Energetyczne Symbol efektu kształcenia dla modułu * PE_01 PE_02 PE_03 PE_04 PE_07 PE_08 PE_09 PE_10 Symbol treści kształcenia realizowanych w trakcie zajęć # TK_01 TK_02 TK_03, TK_05 TK_04 TK_06, TK_07, TK_09, TK_11, TK_12, TK_13, TK_14, TK_15 TK_06, TK_09, TK_10, TK_13, TK_15 TK_08, TK_10 TK_08 TK_09 TK_03, TK_05 Sposoby prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych efektów kształcenia multimedialną multimedialną multimedialną multimedialną Metody oceniania stopnia osiągnięcia założonego efektu kształcenia & 7
Zaleca się podanie przykładowych zadań (pytań) służących ocenie osiągnięcia opisanych efektów kształcenia. 2. Obciążenie pracą studenta (punkty ECTS) Nazwa modułu (przedmiotu): Prawo Energetyczne Forma aktywności Godziny zajęć (wg planu studiów) z nauczycielem Praca własna studenta # SUMA GODZIN SUMARYCZNA LICZBA PUNKTÓW ECTS DLA MODUŁU (PRZEDMIOTU) 4 Średnia liczba godzin na zrealizowanie aktywności * 30h Warsztat (studia stacjonarne) 15h Warsztat + 15 e-learningu (studia niestacjonarne) Przygotowanie się do zaliczenia: 15 godz. 45 godz. / 45 godz. 3. Sumaryczne wskaźniki ilościowe a) Liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje na zajęciach wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich 4 ECTS b) Liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje w ramach zajęć o charakterze praktycznym, takich jak zajęcia laboratoryjne i projektowe 4. Kryteria oceniania Logiczny wybór poprawnej odpowiedzi w przypadku pytań testowych; poprawność merytoryczna w przypadku pytań opisowych, poprawny dobór przepisów prawnych, umiejętność argumentacji i czytelnego opisu dokonywanych czynności w przypadku rozwiązywania kazusu.... Piotr Lissoń 8