ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM PODSTAWOWY Zasady oceniania Za rozwi zanie zada z arkusza dla poziomu podstawowego mo na uzyska maksymalnie 50 punktów. Model odpowiedzi uwzgl dnia jej zakres merytoryczny, ale nie jest cis ym wzorcem sformu owania (poza odpowiedziami jednowyrazowymi i do zada zamkni tych). Za odpowiedzi do poszczególnych zada przyznaje si wy cznie pe ne punkty. Za zadania zamkni te, w których udzielono wi cej odpowiedzi ni wynika to z polecenia nale y przyzna zero punktów. Za zadania otwarte, za które mo na przyzna tylko jeden punkt, przyznaje si punkt wy cznie za odpowied w pe ni poprawn. Za zadania otwarte, za które mo na przyzna wi cej ni jeden punkt, przyznaje si tyle punktów, ile prawid owych elementów odpowiedzi, zgodnie z wyszczególnieniem w modelu, przedstawi zdaj cy. Je eli podano wi cej odpowiedzi (argumentów, cech itp.) ni wynika to z polecenia w zadaniu, ocenie podlega tyle kolejnych odpowiedzi (liczonych od pierwszej), ile jest w poleceniu. Je eli podane w odpowiedzi informacje wiadcz o braku zrozumienia omawianego zagadnienia i zaprzeczaj udzielonej prawid owej odpowiedzi lub zawieraj b d merytoryczny, odpowied tak nale y oceni na zero punktów. Uwagi do zapisu modelu: Odpowiedzi alternatywne (tylko jedna z nich podlega ocenie) oddzielone s od siebie uko nikami (/), np.: ruch ko czyn / ruch i w ocenie s równowa ne. Sformu owanie zapisane w nawiasach nie jest wymagane w odpowiedzi. Jego umieszczenie w odpowiedzi nie ma wp ywu na ocen. Numer zadania Oczekiwana odpowied i sposób jej oceny. Za ka dy z dwóch trafnych argumentów po pkt.. wp yw pozytywny: pod wp ywem promieni s onecznych powstaje w skórze witamina D / D 3 / zapobieganie krzywicy ( pkt),. wp yw negatywny: (promieniowanie s oneczne / opalanie) mo e prowadzi do: oparze skóry / udar s oneczny/cieplny (pkt), chorób nowotworowych skóry / czerniaka skóry ( pkt), przedwczesnego starzenia si skóry / wysuszenia (nadmiernego) skóry ( pkt), mutacji / uszkodze DNA (pkt). Maksymalna punktacja za zadanie Uwagi Strona z 6
. Za poprawnie podan jedn cech wspóln i jedn cech ró ni c przedstawione w ókna mi niowe po pkt. Cecha wspólna: obecno (poprzecznych) pr ków/ j der komórkowych / cylindryczny kszta t komórek ( pkt). Cecha ró ni ca: w ókna A / mi nia szkieletowego s wieloj drowe, B / mi nia sercowego s jednoj drowe / jedno- lub dwuj drowe / liczba j der ( pkt), w ókna A s nierozga zione w odró nieniu od w ókien B / w ókna mi nia sercowego s rozga zione, a w ókna mi nia szkieletowego nie ( pkt), wyra niejsze pr kowanie w mi niu szkieletowym/ grubo pr ków (pkt), wstawki we w óknach B w odró nieniu od A ( pkt), w ókna mi nia sercowego nie przylegaj ci le do siebie, jak w ókna mi nia szkieletowego ( pkt). 3. Za poprawnie podane i we w a ciwym miejscu wpisane dwie nazwy ko ci oraz nazw stawu po pkt. a) nazwy ko ci: ko udowa, ko piszczelowa ( pkt). b) nazwa stawu: staw biodrowy ( pkt). 4. Za poprawne usytuowanie wymienionych rodzajów gruczo ów trawiennych w cianie i poza cian przewodu pokarmowego po pkt. Przyk ad odpowiedzi: Nie zalicza si odp., w której zamiast w ókien mi niowych u yto mi nie, np. mi sie sercowy jest rozga ziony. gruczo y trawienne o dkowe o dkowe w cianie przewodu pokarmowego: lub ( pkt) jelitowe jelitowe linianki linianki poza cian przewodu pokarmowego: trzustka lub trzustka ( pkt) w troba w troba 5. Za prawid owy wybór ka dego z dwóch zda po pkt. A ( pkt), D ( pkt). Strona z 6
6. Za poprawne doko czenie ka dego z dwóch sformu owa po pkt. A. kwasy ó ciowe / ó ( pkt), B. glukozy ( pkt). 7. Za zaznaczenie odpowiedzi B pkt. 8. Za podanie poprawnej nazwy mi nia pkt. przepona. 9. Za podanie prawid owych warto ci ka dej z dwóch obj to ci powietrza po pkt. a) 500 (cm 3 ) ( pkt), b) 400 (cm 3 ) ( pkt). 0. Za podanie poprawnej nazwy sk adnika dymu tytoniowego i poprawne wyja nienie pkt. a) sk adnik dymu: tlenek w gla / czad ( pkt), b) wyja nienie: Tlenek w gla / ta substancja blokuje hemoglobin / cz cy si nieodwracalnie / trwale z hemoglobin / uniemo liwia czenie si hemoglobiny z tlenem / ma wi ksze powinowactwo do hemoglobiny ni tlen ( pkt).. Za poprawne opisanie osi pkt. Przyk ad odpowiedzi: o X (lub Y) grupy wiekowe / wiek w latach, wtedy odpowiednio o Y (lub X) liczba zachorowa na gru lic /zachorowalno na gru lic. Za prawid owe wyskalowanie osi, narysowanie wykresu i podanie legendy pkt. Przyk ad wykresu: zachorowalno na gru lic / Nie uznaje si odpowiedzi B: cukier. Nie zalicza si diagramu sporz dzonego oddzielnie dla kobiet i m czyzn (musi by porównanie) I II III grupy i k Strona 3 z 6
. Za poprawne podanie ka dej z dwóch ró nic (poprawne wype nienie ka dego z dwóch wierszy tabeli) po pkt. Cechy Uk ad krwiono ny Uk ad limfatyczny liczba rodzajów naczy (ze wzgl du na kierunek przep ywu p ynów) dwa rodzaje naczy / jeden rodzaj naczy / sk adniki pokarmowe, sk adniki pokarmowe / 4 gazy oddechowe, zb dne rodzaj transportowanych substancji produkty przemiany materii / 4, 5, 6 3. Za poprawne opisanie zmiany w budowie t tnicy i przedstawienie nast pstwa tej zmiany po pkt. a) zw enie / zmniejszenie wiat a t tnicy / zgrubienie ciany t tnicy (przez rozrost blaszki mia d ycowej, z ogi cholesterolu) ( pkt), b) utrudnienie / spowolnienie/ ograniczenie/zatrzymanie/zmniejszenie / zablokowanie przep ywu krwi / niewydolno kr enia / zwi kszenie ci nienia krwi ( pkt). 4. Za stwierdzenie, e organizm nie jest w stanie odwodnienia oraz w a ciwe uzasadnienie pkt. Przyk ad odpowiedzi: (organizm tego cz owieka) nie / nie jest w stanie odwodnienia, poniewa tyle samo wody pozyska / pobra co utraci / jego bilans wodny jest zrównowa ony / jest równy 0 / nie jest ujemny / straty wody s równe ilo ci wody pobranej. 5. Za podanie poprawnej nazwy krwinek pkt. krwinki czerwone / erytrocyty/czerwone cia ka krwi. 6. Za poprawne podanie ka dych dwóch cech odzwierciedlaj cych zró nicowanie i podobie stwo budowy po pkt. Zró nicowanie budowy: dwie spo ród., 4., 5. ( pkt), Podobie stwo budowy:., 3. ( pkt). 7. Za poprawne przyporz dkowanie ka dym dwóm elementom budowy pe nionych przez nie funkcji po pkt. Strona 4 z 6
A. II, B. IV, C. V, D. I ( pkt). 8. Za poprawnie podan nazw warstwy ga ki ocznej, (w której zlokalizowana jest ó ta plamka) i przedstawienie roli ó tej plamki w procesie widzenia po pkt. a) nazwa warstwy ga ki ocznej: siatkówka / centralna cz siatkówki ( pkt), b) rola ó tej plamki: odpowiada za / umo liwia ostre widzenie kszta tów i barw / ostre widzenie / widzenie barw ( pkt), jest obszarem najostrzejszego widzenia / najlepszego widzenia ( pkt). 9. Za podkre lenie dwóch w a ciwych cech odruchów warunkowych pkt. niepowtarzane zanikaj, nabyte w ci gu ycia. 0. Za ka dy z dwóch poprawnie podanych elementów planu obserwacji po pkt. a) nazwa parametru: t tno / puls / liczba uderze serca w jednostce czasu ( pkt), b) dokonanie pomiaru: przed zapowiedzeniem sprawdzianu i po zapowiedzeniu /rozpocz ciu sprawdzianu ( pkt), przed zadzia aniem stresora / czynnika stresogennego i po zadzia aniu stresora / czynnika stresogennego ( pkt).. Za poprawne przedstawienie obliczenia liczby punktów przyznanej opisanemu noworodkowi pkt. kolejno wg kryteriów: p + p + p + p + p = 8p. Za zaznaczenie odpowiedzi D pkt. 3. Za ka d z dwóch poprawnie podanych nazw po pkt.. transkrypcja / przepisanie informacji (z DNA na RNA / mrna) ( pkt),. translacja / biosynteza bia ka / synteza bia ka / synteza polipeptydu ( pkt). 4. Za ka d z dwóch poprawnie podanych ró nic po pkt. a) zespó Turnera: brak / obecno jednego chromosomu p ciowego / brak chromosomu Y / obecno chromosomu X ( pkt), b) zespó Downa: wyst puje dodatkowy autosom / chromosom / w parze jest dodatkowy / trzeci chromosom ( pkt). 5. Za prawid owe zapisanie genotypów rodziców i dziecka po pkt. genotypy rodziców: Aa, (Aa) ( pkt), Nie uznaje si odpowiedzi 8 p. bez punktów cz stkowych Strona 5 z 6
genotyp dziecka: aa ( pkt). 6. Za sformu owanie trafnego argumentu pkt. umo liwia skuteczne leczenie (niektórych) chorób genetycznych / usuwa ich przyczyny, otwiera nowe mo liwo ci w leczeniu chorób genetycznych / umo liwia zahamowanie rozwoju choroby genetycznej, stwarza mo liwo ci hodowli tkanek / organów do autoprzeszczepów / przeszczepów. terapia genowa mo e by niebezpieczna, (gdy do ko ca nie mo na przewidzie jej skutków), dlatego wymaga bada klinicznych. 7. Za poprawnie podan nazw zale no ci pkt. drapie nictwo. 8. Za zaznaczenie odpowiedzi C pkt. 9. Za poprawn ocen ka dych dwóch z czterech sformu owa po pkt.. P,. F, 3. F, 4. P ( pkt). 30. Za przedstawienie ka dego z dwóch trafnych powodów rozwijania skupu i przetwarzania makulatury po pkt. zmniejszenie wycinki drzew / wyr bu lasów / ochrona lasów ( pkt), zmniejszenie za miecenia rodowiska / ilo ci mieci zanieczyszczaj cych rodowisko / zmniejszenie obszarów wykorzystanych do sk adowania makulatury / mieci ( pkt). Powody musz mie zwi zek z ochron rodowiska. Nie uznaje si odpowiedzi, np. przetwarzanie makulatury na papier. Strona 6 z 6