Egmin maturalny z chemii 1 ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM PODSTAWOWY Zdający otrzymuje punkty tylko poprawne rozwiąnia, precyzyjnie odpowiadające poleceniom wartym w daniach. Poprawne rozwiąnia dań, uwzględniające inny tok rozumowania niż podany w modelu, oceniane są zgodnie z sadami punktacji. Gdy do jednego polecenia zdający podaje kilka odpowiedzi (z których jedna jest prawidłowa, inne nieprawidłowe), to nie otrzymuje punktów żadną z nich. Jeżeli polecenie brzmi: Napisz równanie reakcji..., to w odpowiedzi zdający powinien napisać równanie reakcji chemicznej, a nie jej schemat. Dobór współczynników w równaniach reakcji chemicznych może różnić się od przedstawionego w modelu (np. mogą być zwielokrotnione), ale bilans musi być prawidłowy. Niewłaściwy dobór brak współczynników powoduje utratę 1 punktu pis tego równania. W rozwiąniach dań rachunkowych oceniane są: metoda, wykonanie obliczeń i podanie wyniku z jednostką. Błędny pis jednostki jej brak przy ostatecznym wyniku liczbowym powoduje utratę 1 punktu. W obliczeniach wymagane jest poprawne okrąglanie wyników liczbowych. Za poprawne obliczenia będące konsekwencją stosowania niepoprawnej metody zdający nie otrzymuje punktów. Za poprawne spostrzeżenia i wnioski będące konsekwencją niewłaściwie projektowanego doświadczenia zdający nie otrzymuje punktów. Za napisanie wzorów strukturalnych miast wzorów półstrukturalnych (grupowych) nie odejmuje się punktów. Zapis, w równaniach reakcji nie jest wymagany. Należy uznać jako oznaczenie podwyższonej temperatury. W równaniach reakcji, w których ustala się stan równowagi, brak nie powoduje utraty punktów. Elementy odpowiedzi umieszczone w nawiasach nie są wymagane.
2 Egmin maturalny z chemii 1. wybór odpowiedzi: C wskanie: 2. 1. P 2. F. P. wybór odpowiedzi: B 4. uzupełnienie równania przemiany: 4 2 He α 4 2 α 5. podanie liczby masowej najmniej trwałego izotopu: 215 A = 215 określenie charakteru chemicznego dwóch tlenków: 6. Charakter chemiczny tlenku XO: sadowy Charakter chemiczny tlenku Y 2 O: obojętny 7. ustalenie jakości wody: dawalająca
Egmin maturalny z chemii oznaczenie osi, dobór jednostki: naniesienie punktów i szkic wykresu: 8. odczytanie i uzupełnienie zdania: (około) 5,5 Rozpuszclność, mg/100 g H2O 7 6 5 4 2 Można uznać poprawny każdy odczyt wynikający z wykonanego wykresu i dokładności przyjętej skali. p 1 0 10 20 0 40 50 60 70 80 Temperatura, C 9 podanie numerów równań reakcji: I, II, IV Jeżeli zdający wypisze numery wszystkich równań reakcji, to błędnie podany numer równania reakcji eliminuje jeden poprawnie podany numer równania. Za podanie numerów - 2 pkt; 2 numerów - kt; 1 numeru 0 pkt.
4 Egmin maturalny z chemii metodę: obliczenia i wynik z jednostką: %S = 20% i %Cu = 80% Przykładowe rozwiąnia: 10. m S =,75 g g = 0,75g %S = 0,75g :,75g. 100 % %S = 20% %Cu = 100% - 20% %Cu = 80% %Cu = :,75. 100% = 80% %S = 100% - 80% %S = 20%,75 g ----- 100% g ----- x% x = 80% %Cu = 80% %S = 100% - 80% = 20% napisanie równań reakcji: x 11. 1. CaO + H 2 O Ca(OH) 2 2. Ca(OH) 2 + CO 2 CaCO + H 2 O p. CaCO (temp.) CaO + CO 2
Egmin maturalny z chemii 5 napisanie równań reakcji: 2 x 12. a) Cu(OH) 2 (temp.) CuO + H 2 O b) 2Cu 2 O + O 2 4CuO 1. wybór i napisanie wzorów soli: K 2 CO, ZnSO 4 14. wyjaśnienie, np.: Ponieważ jony (wapnia) ulegają wówcs strąceniu w postaci trudno rozpuszclnego związku (soli). Jeśli w odpowiedzi zdający pisze równanie reakcji w dowolnej formie, np.: 2+ Ca + nie traci punktu. CaCO ( ) 2 CO podanie wzoru odczynnika: Cl 2(aq) Cl 2 należy uznać nazwę: woda chlorowa 15. napisanie równań reakcji w formie jonowej skróconej: Probówka I: 2 I + Cl 2 2 Cl + I 2 2 x p Probówka II: 2 Br + Cl 2 2 Cl + Br 2 16. podanie nazwy: wybielacz określenie leżności między stężeniem jonów: 17. Sok jabłkowy: [H + ] > [OH ] Wybielacz: [H + ] < [OH ]
6 Egmin maturalny z chemii 18. określenie stosunku masowego: 44 : 160 : 12 : 72 11 : 40 : : 18 określenie stosunku objętościowego: 1 : 5 : : 4 podanie leżności, np.: Im dłuższy łańcuch węglowy, tym wyżs temperatura wrzenia (n-alkanu). 19. Temperatury wrzenia (n-alkanów) rosną ze wzrostem liczby atomów węgla w cząsteczce. Im krótszy łańcuch węglowy, tym niżs temperatura wrzenia (n-alkanu). 20. wybór i podanie nazwy związku najbardziej lotnego: n-pentan narysowanie wzoru półstrukturalnego izomeru: CH CH C CH CH C(CH ) 2 CH CH Jeżeli zdający nieprawidłowo poda nazwę związku najbardziej lotnego, to taką odpowiedź nie otrzymuje punktu; jednak jeśli do podanej przez siebie nazwy prawidłowo narysuje wzór półstrukturalny (grupowy) izomeru to należy przyznać 1 punkt. CH CH CH 2 CH CH CH(CH ) CH 2 CH CH
Egmin maturalny z chemii 7 podanie wzoru półstrukturalnego związku X i nazwy szeregu homologicznego: Wzór związku X: CH 2 =CH 2 21. Nazwa szeregu homologicznego: alkeny olefiny węglowodory nienasycone określenie typów reakcji 1 i 2: Typ reakcji 1: addycja przyłączenie Typ reakcji 2: eliminacja odłączenie a) napisanie obserwacji (probówka I): 22. Wydziela się gaz. Wydzielają się pęcherzyki (bezbarwnego) gazu. Sód nika. Sód rozpuszc się. Sód roztwar się. Zanik sodu i wydzielanie się gazu. b) podanie barwy papierka uniwersalnego i określenie odczynu: p Barwa wskaźnika w roztworze: żółta Odczyn roztworu: obojętny napisanie dwóch równań reakcji: Probówka I: Za pis wzorów: C 2 H 5 OH, C 2 H 5 ONa, C 2 H 5 Br w równaniach reakcji zdający nie traci punktów. 2 x 2CH CH 2 OH + 2Na 2CH CH 2 ONa + H 2 2. Probówka II: CH CH 2 OH + HBr CH CH 2 Br + H 2 O CH CH 2 OH + HBr CH CH 2 Br + H 2 O
8 Egmin maturalny z chemii a) podanie różnicy w budowie związków: Obecność grupy aldehydowej w cząsteczce propanalu i brak tej grupy w cząsteczce propan-1-olu. Obecność różnych grup funkcyjnych w cząsteczkach tych związków. 24. b) wpisanie nazwy odczynnika: osad wodorotlenku miedzi(ii) wodorotlenek miedzi(ii) należy uznać wzór odczynnika: Cu(OH) 2 p c) obserwacje: Probówka I: Pojawił się crny osad. Probówka II: Pojawił się ceglasty osad ceglastoczerwony osad pomarańczowy osad. a) napisanie równania reakcji: HCHO + Ag 2 O HCOOH + 2Ag 25. HCHO+ 2Ag[(NH ) 2 ]OH HCOOH + 2Ag + H 2 O +4NH HCHO+ 2Ag[(NH ) 2 ]OH+NaOH HCOONa + 2Ag + 2H 2 O +4NH HCHO + 2Ag 2 O CO 2 + H 2 O + 4Ag
Egmin maturalny z chemii 9 b) stwierdzenie z usadnieniem, np.: 25. Tak, ponieważ gluko tak jak metanal posiada grupę aldehydową. Tak, ponieważ oba te związki posiadają taką samą grupę funkcyjną. 26. metodę: obliczenia i wynik z jednostką: 22,5 g Przykładowe rozwiąnia: M glukozy = 180 g/mol 180 g 44,8 dm x 5,6 dm x = 22,5 g 5,6 dm nco 2 = = 0,25 mola 22,4 dm / mol 180 g (glukozy) 2 mole (CO 2 ) x g (glukozy) 0, 25 mola (CO 2 ) x = 22,5 g 5,6 dm nco 2 = = 0,25 mola 22,4 dm / mol 1 mol (C 6 H 12 O 6 ) 2 mole (CO 2 ) x moli (C 6 H 12 O 6 ) 0,25 mola (CO 2 ) x = 0,125 mola (C 6 H 12 O 6 ) m glukozy = n M = 0,125 mola 180 g/mol m glukozy = 22,5 g Należy zwrócić uwagę na leżność wartości wyniku końcowego od ewentualnych wcześniejszych okrągleń. Należy uznać poprawne wszystkie wyniki, które są konsekwencją przyjętych przez zdającego poprawnych okrągleń.
10 Egmin maturalny z chemii 27. narysowanie wzorów półstrukturalnych dwóch izomerów: Wzór kwasu: CH CH 2 COOH Wzór estru: CH COOCH HCOOCH 2 CH Za pis wzoru kwasu: C 2 H 5 COOH oraz wzoru estru: HCOOC 2 H 5 zdający nie traci punktów. 2 x a) podanie nazwy wiąnia: peptydowe amidowe b) narysowanie wzoru tripeptydu: 28. O O CH -CH-C-NH-CH-C-NH-CH-COOH NH 2 CH CH 29. wybór odpowiedzi: C