Paulina Nogal * Biznes w chmurach Wstęp Powiedzieć w dzisiejszych czasach, że wszystko ma swój początek w chmurze, wydaje się być jawną herezją i przejawem ignorancji w stosunku to postępu, jaki dokonał się w różnych dziedzinach nauki od czasu filozofów z Miletu. Niemniej jednak należałoby skłonić się ku opinii, że poglądy filozoficzne Anaksymenesa okazują się być wyjątkowo trafne w dzisiejszej dobie rozwoju gospodarczego, a szerzej informatycznego. W takich branżach jak ICT zjawisko chmury nie jest pojęciem nowym Microsoft pracuje nad rozwiązaniami tego typu już 15 lat. Aktualnie, ze względu na rozpowszechniający się kryzys, cloud computing robi zawrotną karierę przede wszystkim ze względu na swoją prostotę oraz wymierne oszczędności. Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie wspomnianego zjawiska oraz przedstawienie możliwości jego wykorzystania przez przedsiębiorstwa w różnych branżach oraz o różnych wielkościach. Od momentu, kiedy na świecie pojawiła się informatyka, wraz z nią pojawiały się kolejne rewolucje informatyczne, fachowo nazywane platformami. Pierwszą z nich była dominacja maszyn klasy mainframe oraz terminali komputerowych. Mainframe pojawiły się za sprawą IBM i służyły głównie do obliczeń statystycznych, a ich wielkość oraz podział na jednostki, w tym na jedną główną przetwarzającą dane, miał wpływ na etymologię nazwy. Druga platforma została zapoczątkowana wprowadzeniem komputerów osobistych (Personal Computer) również przez IBM, które mieściły się w pokoju przeciętnego użytkownika, a nie były wielkości tego pokoju. Dodatkowo komputer osobisty, dzięki systemowi operacyjnemu od Microsoftu, umożliwiał korzystanie z podstawowych funkcji edytorskich, obliczeniowych oraz graficznych. W tym czasie także zaczęła rozpowszechniać się sieć, powszechnie znana jako Internet. To właśnie rozwój Internetu spowodował, że informatyka biznesowa przechodzi właśnie na kolejny poziom rozwoju w chmury. Główną ideą tej platformy jest przesunięcie punktu ciężkości z ilości posiadanego przez przedsiębiorstwa sprzętu komputerowego na rzecz aplikacji i usług dostępnych na każdym komputerze oraz urządzeniu mobilnym za pośrednictwem Internetu przy dokonywaniu wymiany informacji w czasie rzeczywistym. 1. Czym właściwie jest chmura Cloud computing można w prostych słowach opisać mówiąc, że są to aplikacje oraz infrastruktura informatyczna, z których klient korzysta za pomocą * Mgr, Katedra Ekonomiki Przedsiębiorstw, Wydział Zarządzania, Uniwersytet Gdański, pnogal@wzr.ug.edu.pl
448 Paulina Nogal Internetu. Dzięki rozwiązaniom tego typu użytkownik ma możliwość dostosowywania potrzebnych mu usług oraz sprzętu do aktualnej sytuacji rynkowej swojego przedsiębiorstwa lub też do potrzeb, które wystąpią w przyszłości. Sercem funkcjonalności, jakie niesie ze sobą chmura, jest uwolnienie się od fizycznych nakładów na własny sprzęt oraz na rozwój własnego departamentu IT. Zanim jednak koncepcja chmury zostanie rozwinięta na dobre, należy prześledzić usługi, których pojawienie się małymi krokami zapowiedziały chmurę w biznesie. Tymi symptomami jest hosting oraz wirtualizacja. Usługa hostingu polega na udostępnianiu, z reguły odpłatnie, przez dostawcę zasobów posiadanej serwerowni. Hostem, czyli osobą goszczącą klientów jest w tym wypadku serwer główny. Dla przykładu w języku szwedzkim usługa hostingu nazwana została webbhotell, co wydaje się być bardziej adekwatne do rzeczywistości gospodarczej. Hosting może się odbywać na zasadzie udostępnienia miejsca na dysku twardym, określeniu ilości danych, które mogą być jednocześnie przesyłane łączami serwerowni czy też określeniu stopnia maksymalnego obciążania serwerów przez usługi klienta. Początkowo usługa była przeznaczona głównie dla przedsiębiorstw z sektora MSP ze względu na ich możliwości finansowe oraz brak konieczności rozwijania własnych sekcji informatycznych. Podobnie jak hosting tak i wirtualizacja zrodziła się, by z jednej strony ograniczać koszty, a z drugiej rozwijać możliwości i potencjał przedsiębiorstwa. Wirtualizacja może przebiegać na poziomie wirtualnego wykorzystania komputerów albo serwerów. W obu przypadkach pierwszą czynnością będzie powołanie do życia hypervisora, czyli oprogramowania, które będzie zarządzać całym systemem. W pierwszym przypadku można przykładowo z pięciu fizycznie istniejących komputerów zrobić piętnaście. Zakładając początkową wydajność każdego z komputera na poziomie 30 proc., po przeprowadzeniu wirtualizacji można oczekiwać wydajności na poziomie 80-90 proc. przy znacznym zwiększeniu mocy obliczeniowej. Utworzenie nowych komputerów daje możliwość nie tylko zwiększenia wydajności, ale także pozwala na zainstalowanie innego systemu operacyjnego. Takie możliwości obliczeniowe dają najnowsze technologie produkcji procesorów wielordzeniowych, dzięki czemu jeden procesor jest w stanie wykonać wielość zadanych mu czynności. W ramach wirtualizacji można także wyodrębnić pamięć masową, z której każdy z komputerów będzie korzystał jak z własnej, podczas gdy w tym czasie będzie ona zlokalizowana w zupełnie innym miejscu, a nawet w Internecie. Wirtualizacja serwerów przedstawia się analogicznie do wirtualizacji komputerów, z tą tylko różnicą, że serwer ma się tak do pamięci komputera klasy PC jak mgła do chmury klasy cumulonimbus. Hosting i wirtualizację można traktować jako podwaliny obecnych rozwiązań w chmurze. Samo pojęcie chmury można łatwo odczytać przez analogię do Internetu, który w środowisku informatycznym graficznie przedstawiany jest za pomocą chmury. Rozmiary działalności w chmurze, podobnie jak struktura i wielkość Internetu są nie do oszacowania. Pozwala to wnioskować, że
Biznes w chmurach 449 dzięki temu działalność w chmurze będzie bardziej dynamiczna oraz elastycznie dostosowana do zmieniających się warunków rynkowych. Druga interpretacja może pokazywać dział IT przedsiębiorstwa jako taką właśnie chmurę, której fizycznie przedsiębiorstwo nie posiada, ale w rzeczywistości wykorzystuje ją do bieżącej działalności. Chmura jest rodzajem wirtualnej wypożyczalni usług i/lub infrastruktury, za które przedsiębiorstwo zobowiązuje się zapłacić. Chmury obliczeniowe można podzielić na trzy rodzaje prywatne, publiczne i hybrydowe. 2. Rodzaje dostępnych chmur Chmura prywatna to inaczej chmura wewnętrzna. Składa się na nią wewnętrzna infrastruktura informatyczna należąca do przedsiębiorstwa. W obrębie firmy dostarcza usług z zakresu IT określonej liczbie użytkowników [Chabik, 2011]. Chmura posiada zabezpieczenia typu firewall. Zaletą tego rodzaju chmury jest, że wszystkie informacje oraz poufne dane nie są wyprowadzane na zewnątrz przedsiębiorstwa. Dodatkowo można wykorzystać wirtualizację, aby poprawić efektywność dostępnej infrastruktury. Początkowo prognozowano, że przyszłością będą takie właśnie chmury prywatne, jednak nakłady inwestycyjne, jakie już na samym początku należy ponieść, w tym zakup sprzętu i oprogramowania, utworzenia wirtualizacji i serwerownia oraz koszty związane z zarządzaniem kadrami IT, sprawiła, że małych i średnich firm nie stać na to rozwiązanie. Chmura publiczna jest typowym rozwiązaniem typu cloud computing o charakterze zewnętrznym. Dostawca zabezpiecza użytkownika w wybrane przez niego usługi poprzez dostęp internetowy. Koszt uwarunkowany jest z reguły od intensywności korzystania z usług, czasami także zdarza się, że usługi są bezpłatne [Chabik, 2011]. Niewątpliwym atutem tego rozwiązania jest brak konieczności inwestowania we własną infrastrukturę informatyczną oraz skalowalność według bieżących potrzeb użytkownika. Chmura hybrydowa jest połączeniem chmury prywatnej oraz publicznej, co w praktyce oznacza połączenie efektywnie działającej chmury zewnętrznej oraz własnej sieci [Chabik, 2011]. Wygląda to tak, że przedsiębiorstwo trzyma dane we własnej bazie lub data center, a z chmury wykorzystuje aplikacje potrzebne do bieżącej pracy. 3. Usługi dostępne w chmurze Oprócz podziału chmur na konkretne rodzaje, występuje także podział usług świadczonych w ramach chmury na SaaS, IaaS i PaaS. Pierwszy z nich to SaaS (Software as a Service). Przedsiębiorstwo nie musi dokonywać zakupu infrastruktury ani instalować oprogramowania. Oprogramowanie dostarczone jest w ramach usługi [Chabik, 2011]. Usługa typu SaaS w rzeczywistości jest przejęciem odpowiedzialności przez zewnętrzną firmę za całą grupę aplikacji, które mogą być wykorzystywane przez użytkowników. Oprogramowanie na życzenie ( z sieci czy hostowe ) jest niczym innym jak internetową wypoży-
450 Paulina Nogal czalnią programu od danego dostawcy. Przedsiębiorca każdorazowo ponosi opłatę za wykorzystanie danego programu, przy czym nie jest zobowiązany do ciągłego korzystania z usługi u konkretnego dostawcy. W aplikacji typu SaaS oprogramowanie dostępne jest bezpośrednio z serwera dostawcy. Do typowych usług dostarczanych w tym trybie należą aplikacje rachunkowo-finansowe, CRM, aplikacje do zarządzania kadrami oraz korzystanie z elektronicznej poczty zewnętrznej. Usługi tego typu są najszybciej rozwijającymi się technologiami. Warunkiem korzystania jest dostęp do Internetu. Korzyści, jakie niesie ze sobą korzystanie z usług typu SaaS, to przede wszystkim niższe koszty. Przedsiębiorstwo nie ponosi opłat licencyjnych, gdyż SaaS dostarczane są na zasadzie subskrypcji. Przedsiębiorstwo nie ponosi także kosztów związanych z zakupem infrastruktury informatycznej, zakupem oprogramowania oraz kosztów związanych z zatrudnieniem pracowników z sektora IT do obsługi wybranego oprogramowania. Aplikacje dostępne są z każdego komputera, w każdym miejscu i o każdym czasie, a użytkownik nie ponosi odpowiedzialności za brak lub opóźniony upgrade. Dodatkowo dostawca może oferować usługi dostosowane do indywidualnych potrzeb przedsiębiorstwa przez np. przystosowanie interfejsu wybranych aplikacji. Jedną z bardziej popularnych usług świadczonych w ramach SaaS jest możliwość przeprowadzenia wideokonferencji. Cena zestawu do przeprowadzenia wideokonferencji na bardzo wysokim poziomie (systemy telepresence) jest kwotą rzędu 200 tys. euro dla jednej sali. Dodatkowo sprzęt tego rodzaju wymaga podobnego sprzętu po drugiej stronie, co oznacza podwójny koszt. Ceny urządzeń do przeprowadzania wideokonferencji w jakości HD zaczynają się od 5 tys. euro do 15 tys. euro. Jednak zamiast inwestować w sprzęt można po prostu wykupić usługę typu SaaS. Kwota miesięcznego abonamentu za użytkownika to 149 zł netto, dla małej lub średniej firmy przy wynajęciu programu V2C [Mejssner, 2011]. Rozwiązanie z chmury jest łatwe i szybkie w obsłudze, a ponadto ogranicza częste i długie podróże służbowe. Jako przykład podać można Zakład Produkcji Znaków Drogowych WIMED, który dzięki użyciu telekonferencji ustala szczegóły projektów technicznych ze swoim austriackim partnerem. Także w służbie zdrowia można efektywnie wykorzystywać usługi chmury. Podczas Bieszczadzkiej Konferencji Naukowej (17 maja 2010) jej uczestnicy mogli śledzić trzy operacje artroskopowe, które odbywały się w oddalonym od miejsca konferencji szpitalu, a wszystko działo się w czasie rzeczywistym. Volkswagen natomiast wykorzystał wideokonferencje, aby przeprowadzić szkolenie przedstawicieli handlowych z zakresu najnowszych technik naprawy. Firmie udało się dwukrotnie skrócić standardowy czas napraw, a czas napraw skomplikowanych nawet trzykrotnie. [Mejssner, 2011]. Badania przeprowadzone przez Aberdeen Group pokazały, że korzystanie z rozwiązań wideokonferencji w trybie SaaS powoduje redukcję czasu podróży służbowych średnio o 80 proc., a czas potrzebny na wdrożenie projektów o 66 proc. Ponadto firma Gartner prognozuje, że do 2012 r. liczba przewożonych
Biznes w chmurach 451 osób w zakresie transportu samolotowego z powodu wprowadzenia wideokonferencji spadnie o 2,1 mln. Dodatkowo takie firmy jak Netix czy Tanderberg, które oferują usługi wideokonferencji, umieszczają na swoich stronach kalkulatory, z pomocą których można samodzielnie wyliczyć wielkość oszczędności w skali roku. Dla przykładu kalkulator Netix podaje czas, kiedy inwestycja się zwróci, a także wysokość rocznych oszczędności po zakończeniu okresu zwrotu z inwestycji jako wartość w PLN netto [http://www.netix.pl, dostęp dnia 15.01.2012]. W Polsce grupa TP zdecydowała się na wprowadzenie wideokonferencji za pomocą platformy Lync Server 2010 oferowanej przez Microsoft. Dzięki wdrożeniu ujednoliconej aplikacji klienckiej firma prognozuje, że czas na realizację projektów zostanie skrócony o 20 proc. lub nawet więcej [Kaczmarczyk, 2011]. Ciekawą usługę proponowaną przez Netię jest Unified Communications. Z usługi będą mogły korzystać przedsiębiorstwa zatrudniające od 20 do 100 pracowników, a moduł aplikacji wyposaży firmę w takie możliwości jak: wykonywanie połączeń głosowych z poziomu klienta pocztowego Microsoft Exchange, wykorzystanie komunikatora do szybkiego kontaktu oraz przeprowadzenie wideokonferencji [Maciejewski, 2011]. Microsoft udostępnia aplikację Office 365, która pomaga firmom w komunikacji na odległość, od przeprowadzania szkoleń, przez wideokonferencje z klientami czy kontrahentami do możliwości komunikacji między pracownikami. Aplikacja umożliwia przy tym pracę na tym samym dokumencie poprzez udostępnienie pulpitu komputera, na którym znajduje się plik. Do usługi Microsoft dodaje standardowe backupy, a także rozlokowanie danych w formach serwerowych. Do korzystania wystarczy zwykły komputer, laptop albo urządzenie mobilne z dostępem do Internetu jak np. telefony Blackberry, iphony, Windows Phone lub telefon z systemem Android [Waszczuk, 2011]. Drugi rodzaj rozwiązania to IaaS (Infrastructure as a Service). Dostarcza użytkownikowi podstawowych usług związanych z pojemnością serwera do składowania danych czy moc obliczeniową. Usługi te mogą być dostępne zarówno przez Internet jak i w postaci prywatnej chmury, przy zastosowaniu wirtualizacji [Chabik, 2011]. Usługa typu IaaS jest usługą zewnętrzną użytkownik zostaje wyposażony w infrastrukturę informatyczną, którą wcześniej zamówił. Po stronie dostawcy leży natomiast zabezpieczenie w odpowiednie serwery, miejsca na centrum danych, licencje na oprogramowanie, wyposażenie sieciowe oraz zadbanie o bieżące kopie zapasowe plików (backup y). Aby korzystać z usługi potrzebny jest dostęp do Internetu. Użytkownicy usługi typu IaaS posiadają tym samym dostęp do wysokiej klasy infrastruktury IT oraz zasobów technicznych, na które niejednokrotnie nie byłoby ich stać w przypadku, gdyby musieli dokonać zakupu własnej infrastruktury tego typu. Korzyści, jakie daje IaaS to redukcja kosztów, która występuje w wyniku braku inwestycji we własną infrastrukturę informatyczną. Przedsiębiorca nie musi także ponosić kosztów związanych z utrzymaniem kadr obsługujących IT.
452 Paulina Nogal Opłaty są adekwatne do intensywności użytkowania. Dodatkowo usługa umożliwia dynamiczne skalowanie, co oznacza, że pozwala np. na zwiększenie wielkości wykorzystywanego miejsca na serwerze wraz z rozwojem przedsiębiorstwa i gromadzeniem oraz przetwarzaniem danych. Trzecim rozwiązaniem jest PaaS (Platform as a Service), które jest swoistym kompromisem pomiędzy wcześniej opisanymi rozwiązaniami. W chmurze dostępne są całe platformy bazodanowe, komunikacyjne oraz aplikacyjne. Platforma w ramach chmury umożliwia przedsiębiorstwu rozwijanie własnych rozwiązań biznesowych, np. aplikacji z zakresu CRM [Chabik, 2011]. Pojawia się dzięki temu możliwość tworzenia własnych aplikacji bez konieczności inwestowania w niezbędny sprzęt i oprogramowanie. PaaS powoduje, że przedsiębiorca bez ponoszenia kosztów na zakup takiej platformy oraz kosztów związanych z zarządzaniem sprzętem oraz oprogramowaniem (bez konieczności upgrade u), może bez problemu dokonywać dyslokacji aplikacji. Usługa tego typu pozwala na rozwijanie własnych, testowanie, zarządzanie, dyslokację oraz hostowanie aplikacji przy użyciu narzędzi oraz usług dostarczonych przez dostawcę. Aby móc korzystać z usługi przedsiębiorstwo potrzebuje dostępu do Internetu. Korzyści z usług typu PaaS to przede wszystkim oszczędności. Nakłady finansowe związane z zakupem, instalacją oraz zarządzaniem infrastrukturą ponosi dostawca usługi. Ponadto ponosi on odpowiedzialność także za upgrade. Zatem przedsiębiorca może zainwestować tylko w komputer oraz łączność z Internetem, aby móc rozpocząć budowę swoich aplikacji. Dodatkowo możliwa jest praca na dowolnej liczbie komputerów bez zarządzaniem infrastrukturą. Firma Razorfish, jedna z największych na świecie agencji interaktywnych, świadczy usługi w zakresie reklamy cyfrowej, doradztwa, analityki oraz technologii. Firma potrzebowała wsparcia, aby szybciej reagować na potrzeby klientów, jak również potrzebowała wsparcia w marketingowych kampaniach internetowych. Zastosowano rozwiązania wykorzystujące obecną infrastrukturę informatyczną firmy Rackspace jako platformy infrastruktury chmury. Zbudowano blogi, mikrostrony, oraz strony powiązane z kampaniami dla dużych firm typu Southwest Airlines czy H&R Block. Korzyści, jakie wynikły z pozyskania zewnętrznej platformy zamiast zakupu i konfiguracji własnego serwera, to skrócenie czasu z 4-6 tygodni do 24-48 godzin, a także obniżenie kosztów z kilkunastu kilkudziesięciu tysięcy dolarów do 3-5 tysięcy. Średnio obniżono koszty o 25 proc. Przykład tego przedsiębiorstwa pokazuje, że jeśli firma zaczyna być z zorientowana na aplikacje webowe, a przy tym na zabezpieczenia, to przy niewielkiej modyfikacji działań, można przenieść je do infrastruktury chmury, a przy okazji zaoszczędzić [www.gartner.com, dostęp dnia 16.01.2012]. Amerykański koncern farmaceutyczny o zasięgu międzynarodowym Eli Lilly, wybrał mieszany model usług z chmury. Koncern chciał uwolnić się od ponoszenia stałych, a przy tym dużych nakładów finansowych na rozwój infrastruktury i wdrożyć zmienny model kosztów. Koszty miały być zależne od tego,
Biznes w chmurach 453 jaka jest intensywność korzystania z chmury. Rozwiązanie, jakie wykorzystała firma Eli Lilly to wybór wielu dostawców oraz wykorzystanie Google dla konsumeryzacji. Korzyści, jakie firma uzyskała z potencjalnego: zakupu, instalacji i konfiguracji nowego serwera skrócenie czasu z 7,5 tygodnia do 3 minut, utworzenia nowej platformy do wymiany wewnętrznych informacji skrócenie czasu z 8 tygodni do 5 minut, utworzenia 64-punktowego klastra Linux (w celu zwiększenia dostępnej mocy obliczeniowej) skrócenie czasu z 12 tygodni do 5 minut [www.gartner.com, dostęp dnia 16.01.2012]. 4. Ograniczenia rozwoju cloud computing w Polsce Organizacja Business Software Alliance (BSA) 1 stworzyła ranking Global Cloud Computing Scorecard, który bada: ochronę danych, bezpieczeństwo w cyberprzestrzeni, cyber-przestępczość, własność intelektualną, interoperacyjność technologiczną i harmonizację prawa, wolny handel oraz infrastrukturę ITw wybranych 24 krajach, które łącznie odpowiadają za 80 proc. światowych zasobów technologii informacyjnych oraz komunikacyjnych [www.bsa.org, dostęp dnia 14.03.2012]. W raporcie opublikowanym 22 lutego 2012 roku zaznaczono, że nadal istnieje duża różnica w rozwiązaniach prawnych pomiędzy krajami rozwiniętymi a rozwijającymi się, jeśli chodzi o gotowość do wykorzystania i rozwijania technologii cloud computingu. Raport uwzględniał także polską gospodarkę, która została sklasyfikowana na 11 miejscu. Rozwiązania cloud computingu dają obiecujące korzyści, jednak przedsiębiorstwa mimo wszystko obawiają się, że wraz z przekazaniem poufnych informacji może dojść do ich ujawnienia. Dokumentem, który może uspokoić potencjalnych klientów, jest certyfikat renomowanej firmy audytorskiej. Certyfikat taki poświadcza, że firma dokłada wszelkich starań, aby chronić przekazywane jej dane osobowe. Jest także możliwość uzyskania certyfikatu bezpieczeństwa od administracji publicznej. Administracja w Polsce nie wydaje takich dokumentów, ale dostawca może zgłosić się do Wielkiego Księstwa Luksemburskiego. W Polsce natomiast certyfikat ten jest uznawany i dla GIODO stanowi gwarancję bezpieczeństwa danych. Istotną wadą przeniesienia części działalności w chmury obliczeniowe jest forma umowy, którą przedsiębiorca podpisuje z dostawcą usługi. Sam fakt zawierania umowy adhezyjnej nie jest niczym nowym w polskim prawie handlowym. Nie mniej w związku z tym, że przedsiębiorca nie ma realnego wpływu na kształt umowy, poza wyborem usług, musi on na własną odpowiedzialność upewnić się, że firma oferująca cloud computing spełnia standardy związane z bezpieczeństwem przechowywania danych. Obowiązujące w Polsce prawo stanowi, że firma, która zajmuje się przetwarzaniem danych musi dokonywać 1 BSA to międzynarodowa organizacja non-profit z siedzibą w Waszyngtonie zajmująca się podejmowaniem działań na rzecz bezpiecznego oraz zgodnego z prawem środowiska cyfrowego.
454 Paulina Nogal tego w granicach Europejskiego Obszaru Gospodarczego. W przypadku, gdy jest spoza EOG, koniecznym jest, aby znajdowała się na liście przygotowaną przez Komisję Europejską. Ponadto, w przypadku, gdy dojdzie do wycieku danych z winy dostawcy usług, ze względu na transgraniczny wymiar usługi, może on odpowiadać przed sądem innym niż polski. To z kolei może wpłynąć na wydłużenie postępowania sądowego, a tym samym na moment uzyskania odszkodowania za szkody i straty, powstałe w wyniku zawinionego działania lub zaniechania dostawcy usług [Cieśla, 2011]. Przed przystąpieniem do tego rodzaju umowy należy dokonać szczegółowej analizy przedsiębiorstwa, jego potrzeb i możliwości. Analiza powinna dotyczyć w pierwszej kolejności rodzaju chmury oraz usług dostarczanych w jej ramach. Kolejną rzeczą jest analiza regulaminu świadczenia usług oraz ocena, czy dane, które zostaną przekazane na zewnątrz będą bezpieczne, a także czy know-how przedsiębiorstwa nie przedostanie się do konkurencji. W przypadku nieodpowiedniego zabezpieczenia danych osobowych to przedsiębiorstwo odpowiada przed GIODO, a w przypadku utraty tajemnicy związanej z know-how przed udziałowcami lub akcjonariuszami [Cieśla, 2011]. Umowa dotycząca chmury składa się z umowy właściwej, w której określony jest wybór usługi przez klienta, oraz regulaminu, którym jest stałą częścią umowy i nie podlega negocjacjom. Dość istotną przeszkodą w polskim porządku prawnym jest brak możliwości przekazywania danych przez administrację publiczną, banki, inne instytucje finansowe czy ośrodki medyczne. A. Feterowski, który jest dyrektorem IT w Urzędzie Miasta w Szczecinie mówi, że Miasto mogłoby przekazać przykładowo moduł podatkowy z posiadanego systemu ERP, jednak przepisy o ochronie danych osobowych oraz tajemnicy skarbowej zabraniają takiego wyodrębnienia. Podobne ograniczenia funkcjonują dla zakładów opieki zdrowotnej. Przykładowo Lux Med przechowuje dane o ok. 1,5 mln swoich pacjentów, przy czym są to dane wrażliwe, gdyż oprócz danych osobowych, gromadzone są dane dotyczące wyników badań klientów. Z kolei Polskie Radio wskazuje, że przechowywane przez nich materiały stanowią dobro narodowe i miejsce ich przechowywania musi być ściśle określone [Tomkiewicz, 2011]. Argumenty o braku informacji dotyczącej lokalizacji przechowywanych danych odpiera Przemysław Szuder z Microsoftu. Mówi on, że firma jest w stanie podać dokładną lokalizację danych, które zostały jej powierzone przez klientów. Nowością, jeśli chodzi o zabezpieczenia danych jest opcja GeoProtect jest to geograficzne rozproszenie danych, które działa na zasadzie rozkładania danych między centra hostingowe. W ten sposób administratorzy są w stanie rozpraszać tak duże obiekty jak pliki wideo. System automatycznie tworzy enkodowalne fragmenty, które w późniejszym czasie zostaną użyte do zrekonstruowania kompletu danych w przypadku pojawienia się awarii. Zabezpieczenie generuje ostatecznie plik jedynie o 1/3 większy od oryginału [Marciniak, 2010].
Biznes w chmurach 455 Tomasz Dunajski z VMware wskazuje, że wiele banków jak również innych instytucji finansowych zapomina o możliwości tworzenia chmury prywatnej czy też hybrydowej, w której kwestie prawne nie są już przeszkodą. Również firma windykacyjna Kruk wskazuje na ograniczenia prawne, które nie pozwalają jej na pełne korzystanie z możliwości, jakie dają rozwiązania chmury. Jednak w tym przypadku firma rozważa wprowadzenie rozwiązań, jakie daje chmura prywatna dla całej swojej grupy kapitałowej. Za pomoc mają posłużyć doświadczenia firmy zdobyte na rynku czeskim. Przedsiębiorstwo wskazuje jednak, że na polskim rynku będzie trudniej, gdyż brakuje stosownych rozwiązań prawnych w zakresie cloud computingu [Marciniak, 2011]. Należy także zwrócić szczególną uwagę przy zmawianiu niektórych usług z chmury, w tym przykładowo usługi Microsoft Office 365. Okazuje się bowiem, że dane przechodzące przez aplikację mogą być w każdej chwili udostępnione władzom amerykańskim, a może się to odbyć nawet bez wcześniejszego wyroku sądu. Zakończenie Wynalazek chmury nie jest niczym nowym, nie mniej dopiero ostatnio staje się narzędziem naprawdę popularnym i wykorzystywanym na szeroką skalę. Jak każdy wynalazek także i tego głównym przesłaniem jest użyteczność, a przy okazji ograniczenie ponoszonych nakładów na działalność przedsiębiorstwa związaną z IT. Korzyści, jakie wynikają z zastosowania chmury w przedsiębiorstwie to w pierwszej kolejności znaczna redukcja kosztów poniesionych na zakup infrastruktury, oprogramowania czy na wynagrodzenia dla kadry IT. Następnie możliwość skalowalności usług, czyli dopasowania ich do aktualnych potrzeb przedsiębiorstwa. Chmura, która działa jak wirtualna wypożyczalnia, swobodnie może udostępniać konkretne usługi i infrastrukturę. Ponadto dostępność chmury jest w trybie 24/7 bez przerw w dostawie prądu czy innych wydarzeń zakłócających możliwość ciągłego trybu pracy. Kolejnym pozytywnym aspektem jest płatność za faktycznie używane usługi czy infrastrukturę. Korzystając z usług dostępnych w chmurze można także wykupić usługę backupu. W celu zwiększenia bezpieczeństwa danych wiele firm tworzy kopie zapasowe i szyfruje je jeszcze przed wysłaniem na inny serwer. Badania prognozują, że do końca 2012 roku 20 proc. firm będzie korzystała z cloud computingu, przy czym największy odsetek firm stanowić będą nadal małe firmy, a najmniejszy duże przedsiębiorstwa (Cearley D., Phifer G., 2007, s. 5). Jednak mimo wielu korzyści, jakie niesie ze sobą przeniesienie części działalności w chmurę, wielu dyrektorów działów IT wprost mówi, że takiego przeniesienia nie będą uskuteczniać lub też, że w najbliższej przyszłości nie biorą tego pod uwagę przede wszystkim ze względu na obawę przed wyciekiem danych. Ponadto inwestycje poczynione we własną infrastrukturę powodują, że przedsiębiorstwa niechętnie patrzą na usługi tego rodzaju.
456 Paulina Nogal Część przedsiębiorców zapomina jednak, że zamiast wysyłać wszystkie swoje dane do chmury zewnętrznej, można wykorzystać rozwiązania, jakie daje utworzenie chmury prywatnej. Tak też zrobiło Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji we Wrocławiu. Rozwiązanie chmury prywatnej wdrożyła także grupa Azoty Tarnów. Centrala zainwestowała w takie rozwiązanie ze względu na zależne od niej mniejsze spółki i różny stopień ich rozwoju IT. Także Elektromechanika Chłodnicza Igloo zdecydowała się na chmurę prywatną. Na podsumowanie można przypomnieć pierwszą reklamę komputera osobistego z zainstalowanym oprogramowaniem Microsoftu. Oprogramowanie umożliwiało pracę na otwartych jednocześnie kilku oknach zadaniowych z możliwością zapisu w każdym momencie. W związku z tym edytując dokument, użytkownik mógł otworzyć kalkulator, przeliczyć wyniki i wpisać je do dokumentu. Podobnie rzecz może mieć się z cloud computingiem jeśli dziś przedsiębiorstwo nie przestawi się na tory nowej technologii, za kilka lat może już go nie być. Należy także pamiętać, że decyzje dotyczące ograniczania kosztów trzeba podejmować w okresie dobrej koniunktury, a nie w momencie, gdy dla firmy nie ma już praktycznie gospodarczego ratunku. Literatura 1. Antonopoulos N., Gilliam L., ed., (2010), Cloud computing. Principles, systems, applications., Springer, New York. 2. Chabik J., Cirrus, cumulus, stratus, Computerworld 27/943 (11.10.2011). 3. Chabik J., Mniej znana strona chmury, Computerworld 10/887 (9.03.2010). 4. Gaardner J. (1995), Świat Zofii, Jacek Santorski & CO, Warszawa. 5. http://www.gartner.com, dostęp dnia 12.01.2012. 6. http://www.rp.pl/artykul/513864.html, dostęp dnia 11.01.2012. 7. Kaczmarczyk M., Rozmowy coraz łatwiejsze, Forbes Polska 10/2011, Dodatek specjalny. 8. Maciejewski A., Aby chmura była bezpieczna, Computerworld 27/943 (11.10.2011). 9. Maciejewski A., Chmura i co dalej, Computerworld 29/945 (31.10.2011). 10. Maciejewski A., Chmura i nowe usługi sieciowe, Computerworld 28/944 (18.12.2011). 11. Marciniak M., Dane w chmurze, Computerworld 10/887 (9.03.2010). 12. Marciniak M., Wirtualizacja w polskich firmach, Computerworld 36/952 (22.12.2011). 13. Tomkiewicz M., Polscy szefowie IT nie wierzą w chmurę, Computerworld 36/952 (22.12.2011). 14. Velte A.T., Velte T.J., Elsenpeter R. (2010), Cloud computing. A practical approach., McGraw-Hill, New York. 15. Waszczuk P., Office 365 może być przebojem Microsoftu, Computerworld 36/952 (22.12.2011).
Biznes w chmurach 457 Streszczenie Artykuł opisuje coraz bardziej popularne zjawisko w świecie gospodarczym, w którym znaczenie, gromadzenie i przechowywanie informacji ma priorytetowe znaczenie. Mimo, że kwestie związane z cloud computingiem były znane już wcześniej, to rozwój informatycznej infrastruktury, jak również ekonomiczne zjawisko kryzysu oraz recesji, spowodowały, że przedsiębiorstwa zaczęły poszukiwać nowych źródeł oszczędzania, ale i efektywności. Takie możliwości zapewnia właśnie działanie w chmurze. Przy odpowiednim doborze rodzaju chmury do charakteru działalności i dopasowania kwestii prawnych do wybranych rozwiązań, można zaoszczędzić nie tylko pieniądze, ale przede wszystkim czas. W dobie logarytmicznego przyrostu rozwoju technologicznego czas właśnie jest tak samo cenny jak informacja, którą firmy przekazują pod opiekę w obce ręce firm zewnętrznych. Słowa kluczowe cloud computing, IaaS, PaaS, SaaS Business in clouds (Summary) The article describes the common phenomenon in the world of information management, which is cloud computing. Developing clouds solutions accelerated by the development of technological progress, and also because of the economic phenomenon of the crisis and recession. These phenomena are directly contributed to the fact that the company began to seek new sources of savings and efficiency. Such opportunities provide simple act of transferring into the cloud. With proper selection of the type of clouds, and the proposed solutions company can save not only money but also time, which is as significant as information. Key words cloud computing, IaaS, PaaS, SaaS