RAPORT Z BADANIA ANKIETOWEGO MIESZKAŃCÓW ŻOR NA TEMAT POSTAW WOBEC SEGREGOWNIA ODPADÓW W ramach realizacji zadania publicznego SegregujeMY i odzyskujemy!, współfinansowanego przez Gminę Miejską Żory, przeprowadzone zostało badanie mieszkańców Żor dotyczące selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, ochrony środowiska oraz problemów z selektywną zbiórką odpadów. Badanie składało się z dwóch etapów: opracowania kwestionariusza oraz wywiadu ankietowego. Opracowanie pytań kwestionariuszowych odbyło się podczas warsztatów, w których uczestniczyli uczniowie klas drugich Gimnazjum nr 4 w Żorach, wolontariusze oraz uczestnicy zadania publicznego realizowanego przez Grupę Działamy. Warsztaty, na których młodzież pod okiem specjalisty z Fundacji na rzecz Warsztatów Analiz Socjologicznych z Warszawy opracowała koncepcję ankiety oraz zawarte w niej pytania odbyły się 12 maja 2017 roku. Od 13 maja 2017 roku do 31 maja 2017 roku przeprowadzono badanie ankietowe w formie analogowej (metoda PAPI - z ang. Paper & Pen Personal Interview, bezpośredni indywidualny wywiad kwestionariuszowy) wywiad ankietowy przeprowadzany przez uczestników zadania publicznego i młodzież z Gimnazjum nr 4. Ankieta została także udostępniona w formie cyfrowej za pośrednictwem formularza Google: na portalu społecznościowym Facebook, w serwisie internetowym Miasta Żory, na witrynach internetowych miejskich instytucji (np. Centrum Organizacji Pozarządowych), na lokalnych portalach informacyjnych (m. in.: tuzory.pl; zory.com.pl; zory24.pl; zory.dlawas.pl; itp.). Badanie w formie wywiadu kwestionariuszowego przeprowadzono w dzielnicach z przewagą zabudowy wielorodzinnej w tzw. blokowiskach. Badanie objęło: 1
dzielnicę os. Ks. Władysława, dzielnicę os. Powstańców Śląskich, dzielnicę os. Wojciecha Korfantego, dzielnicę os. Pawlikowskiego. Wywiady kwestionariuszowe rozpoczęto 13 maja 2017 roku. Udostępnienie ankiety w formie elektronicznej nastąpiło 15 maja 2017 roku. Ankietę w formie elektronicznej wypełniło 92 respondentów. Na pytania w ankiecie papierowej odpowiedziało 108 respondentów. Łącznie do niniejszego opracowania zebrano 200 wypełnionych ankiet, z czego 183 respondentów to mieszkańcy Żor. Niniejszy raport przedstawia dane dotyczące jedynie mieszkańców Żor. Wśród badanych, 83% (151) ankietowanych mieszka w blokach, a 17% (32) badanych w zabudowie jednorodzinnej. Większość badanych stanowiły kobiety (70%). Większość badanych (40%) to osoby z wyższym wykształceniem. Średnie wykształcenie zadeklarowało 34% respondentów, podstawowe 10% i zawodowe 15%. 2
Średni wiek respondentów to 40 lat. Średnia wieku dla mieszkańców bloków to 41 lata, a dla domów jednorodzinnych - 34 lata. Przedział wieku Procent respondentów <18 8% 19-25 7% 26-35 31% 36-45 25% 46-55 8% 56-65 14% 65< 7% Mieszkańcy Żor, zarówno mieszkający w blokach, jak i domach deklarują, że ochrona środowiska naturalnego jest ważna, 77% respondentów odpowiedziało, że zdecydowanie się zgadza ze stwierdzeniem: ochrona środowiska naturalnego jest bardzo ważna, a łącznie 96% zgodziło się z tym stwierdzeniem (wybrało odpowiedź Zdecydowanie się zgadzam lub Zgadzam się ). 3
Większość respondentów uważa, że jego działania przekładają się na jakość środowiska naturalnego - 83% badanych zadeklarowało, że zgadza się ze stwierdzeniem Moje działania przekładają się na jakość środowiska naturalnego. 4
Większość respondentów uważa także, że segregowanie śmieci jest istotne i przekłada się na ochronę środowiska naturalnego. Prawie 90% respondentów zgodziło się ze stwierdzeniem Segregowanie śmieci wpływa na jakość środowiska naturalnego. Większość badanych deklaruje, że uważa, że każde gospodarstwo domowe powinno segregować odpady. 91% respondentów zgodziło się lub zdecydowanie się zgodziło ze stwierdzeniem Każde gospodarstwo domowe powinno segregować śmieci. 5
Większość respondentów zadeklarowała, że segreguje odpady w swoim mieszkaniu/ domu. Wśród mieszkańców domów jednorodzinnych tylko jedna osoba z 32 badanych odpowiedziała, że nie segreguje śmieci w swoim domu. Natomiast ze 151 respondentów, którzy zadeklarowali mieszkanie w bloku, 78% zadeklarowało, że segreguje śmieci (odpowiednio 22% odpowiedziało, że nie segreguje śmieci). 6
Mieszkańcy Żor, którzy nie segregują śmieci w 70% zadeklarowali, że byliby skłonni segregować odpady w swoich mieszkaniach/domach. Większość badanych, zarówno tych mieszkających w domu jednorodzinnym, jak i bloku uważa, że segregowanie odpadów nie jest trudne. Respondenci jako główne czynniki utrudniające segregowanie śmieci wymieniali: brak miejsca w mieszkaniach w bloku, czasochłonność oraz dodatkowe czynności, które trzeba wykonać przy segregacji np. oddzielenie odpadów, mycie słoików, zaopatrzenie się w worki niewystarczająca liczba kontenerów przeznaczonych do segregowania odpadów przy blokach zbyt małe otwory w koszach przy blokach wymuszające wrzucanie odpadów pojedynczo, np. butelek w przypadku mieszkańców bloków, niektórzy z respondentów nie widzą sensu w segregacji śmieci, ponieważ uważają, że posegregowane śmieci z kontenerów trafiają do jednego pojemnika 7
Jako działania miasta, które zachęciłyby do segregowania śmieci, respondenci podali: zwiększenie liczby kontenerów przy blokach dostarczenie przez miasto darmowych worków lub pojemników akcje edukacyjne i informacyjne instrukcje przy kontenerach częstszy wywóz śmieci obniżenie opłat za wywóz śmieci Mieszkańcy bloków także zwrócili uwagę na trudność we wrzucaniu odpadów do kontenerów i zasugerowali wprowadzenie kontenerów, które ułatwiłyby wyrzucanie odpadów. Jakie działania władz miasta ułatwiłyby Pani/Panu segregowanie śmieci w mieszkaniu? Proponowane działania Liczba odpowiedzi Więcej kontenerów 30 Dostarczenie worków/pojemników 30 Akcje edukacyjne 25 Inny rodzaj pojemników (wygodniejszy) 14 Częstszy wywóz 11 Niższe opłaty 10 Kontrola 6 Motywowanie nagrodami 1 Większość respondentów zna zasady segregowania odpadów. Jedynie nieliczni z mieszkańców bloków zadeklarowali, że nie są zaznajomieni z zasadami segregowania śmieci. 8
Większość mieszkańców Żor (75%) nie wie o zmianach w przepisach dotyczących selektywnej zbiórki odpadów. Respondenci odpowiadali również na pytanie Jak Pani/Pan myśli dlaczego osoby mieszkające w domach częściej segregują odpady od mieszkańców bloków?. Jako główne powody podawali: 9
sposób rozliczania/kontroli, przez którą rozumieli większą anonimowość mieszkańców bloków w wyrzucaniu śmieci, większą kontrolę mieszkańców domów, niższe opłaty za wywóz segregowanych odpadów dla mieszkańców domów. większą powierzchnię do segregowania śmieci w domach. Inny sposób wyrzucania śmieci mieszkańcy domów nie wrzucają ich do wspólnych kontenerów. Mieszkańcy domów zdaniem respondentów mają łatwiejszy dostęp do kontenerów oraz otrzymują worki od miasta. Inną postawę mieszkańców domów. Mieszkańcy domów zdaniem respondentów są lepiej zorganizowani, widzą większy sens w segregowaniu śmieci, widzą efekty segregowania śmieci, lepiej wykorzystują produkowane przez gospodarstwo domowe odpady. Czynniki wpływające na częstsze segregowanie odpadów Procent respondentów Sposób rozliczania/kontroli 30% Więcej miejsca w domu 21% Inny sposób wyrzucania 17% odpadów Inna postawa 8% Rekomendacje Podsumowując, mieszkańcy Żor w większości segregują śmieci i posiadają wiedzę, jak segregować odpady. Większość badanych nie ma wiedzy na temat zmian dotyczących segregowania odpadów wchodzących w życie 1 lipca 2017. Respondenci uważają, że miasto powinno prowadzić więcej akcji informacyjnych, wprowadzić większą liczbę kontenerów na osiedlach, pomagać gospodarstwom domowym w segregowaniu odpadów poprzez dostarczanie worków i obniżenie opłat za wywóz segregowanych śmieci. Głównym problemem w segregowaniu śmieci dla mieszkańców bloków stanowi mała powierzchnia mieszkania. Problem ten można by było rozwiązać poprzez połączenie akcji informacyjnej dotyczącej segregowania odpadów z prezentacją sposobów na aranżację małej przestrzeni. 10