WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII dla oddziałów gimnazjalnych ( Klasy II III) Podstawa programowa www.men.gov.pl WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII DLA ODDZIAŁU GIMNAZJALNEGO (KLASA II) WYMAGANIA OGÓLNE: 1. Uczeń potrafi wykorzystywać osiągnięcia z lat poprzednich. 2. Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje je i ustala związki poprzedzania, równoczesności i następstwa; dostrzega zmiany w życiu społecznym oraz ciągłość w rozwoju kulturowym i cywilizacyjnym. 3. Wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski; dostrzega w narracji historycznej warstwę informacyjną, wyjaśniającą i oceniającą; wyjaśnia związki przyczynowo- skutkowe analizowanych wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych; wyjaśnia znaczenie poznawania przeszłości dla rozumienia świata współczesnego. 4. Uczeń tworzy narrację historyczną, integrując informacje pozyskane z różnych źródeł, tworzy krótkie wypowiedzi: plan, notatkę, rozprawkę, prezentację; przedstawia argumenty uzasadniające własne stanowisko. 5. Uczeń urnie wskazać na mapie kraje związane z programem klasy drugiej oraz ich kolonie i ze zrozumieniem używa związanych z wymienionymi obszarami pojęć historycznogeograficznych. 6. Uczeń potrafi samodzielnie interpretować proste w interpretacji źródła historyczne (zarówno pisane, jak i pozostałe) z zakresu historii powszechnej i historii Polski w XIV, XV, XVI, XVII wieku. Rozumie rolę źródeł w procesie poznawania przeszłości. 7. Uczeń potrafi skutecznie współdziałać w zespole, brać udział w dyskusji. Ogólne treści nauczania Po I półroczu nauki w klasie drugiej: 10. Uczeń wyjaśnia kulturotwórczą rolę Kościoła w dziedzinie nauki, architektury, sztuki i życia codziennego średniowiecznego społeczeństwa oraz okoliczności przyjęcia chrztu przez Piastów i następstwa kulturowe, społeczne i polityczne chrystianizacji w Polsce; sytuuje w czasie i przestrzeni wyprawy krzyżowe, wyjaśnia ich przyczyny i skutki. 11. Sytuuje w czasie i przestrzeni Polskę w okresie rozbicia dzielnicowego i opisuje postanowienia Statutu Bolesława Krzywoustego; wojny i konflikty między książętami, upadek zasady senioratu, osłabienie państwa polskiego i straty terytorialne 12. Porządkuje i sytuuje w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polskokrzyżackimi w epoce Piastów. 13. Opisuje najważniejsze zmiany społeczno-gospodarcze w epoce rozbicia dzielnicowego i dostrzega związki między rozwojem ruchu osadniczego a ożywieniem gospodarczym. 14. Ocenia dokonania Kazimierza Wielkiego w dziedzinie polityki wewnętrznej (system obronny, urbanizacja kraju, prawo, nauka) oraz w polityce zagranicznej oraz charakteryzuje zmiany struktury społeczno-wyznaniowej królestwa polskiego po przyłączeniu ziem ruskich. 15.Rozpoznaje typowe instytucje systemu lennego, wyjaśnia pojęcie stanu, charakteryzuje podziały społeczne w średniowieczu oraz porównuje główne elementy kultury rycerskiej i kultury miejskiej, a także charakteryzuje funkcje gospodarcze, polityczne, kulturowe miast w średniowieczu; opisuje życie codzienne w mieście, strukturę społeczną miasta; życie na wsi średniowiecznej ( warunki życia, rozwój sposobów uprawy, układ przestrzennofunkcjonalny). 16. Rozpoznaje zabytki kultury średniowiecza, wskazując różnice między stylem romańskim a gotyckim z uwzględnieniem przykładów z własnego regionu.
17. Wyjaśnia przyczyny i skutki: unii Polski z Litwą, charakteryzuje rozwój uprawnień stanu szlacheckiego. 18. Porządkuje i sytuuje w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polskokrzyżackimi w epoce Jagiellonów. 19. Dodatkowo: Charakteryzuje przyczyny i skutki wypraw krzyżowych umiejscawiając je w czasie; charakteryzuje przyczyny i następstwa wojny 100-letniej, ruchy heretyckie (Hus, Wiklin) i ich skutki, wyjaśnia na czym polegały spory w kościele (papizm kontra koncyliaryzm); Po całym roku nauki w klasie drugiej uczeń potrafi wykazać się wiadomościami i umiejętnościami zdobytymi w I półroczu oraz: 20. Ocenia wpływ odkryć geograficznych na życie społeczno-gospodarcze i kulturowe Europy oraz dla Nowego Świata, sytuuje w czasie i przestrzeni wyprawy Kolumba, Vasco da Gamy, Magellana, podbój Ameryki przez konkwistadorów oraz sytuuje w czasie i przestrzeni posiadłości kolonialne Portugalii i Hiszpanii. Ocenia zmiany w gospodarce europejskiej wywołane kolonializmem. 21. Wyjaśnia źródła rozwoju kultury renesansu oraz opisuje jej charakterystyczne cechy, charakteryzuje największe osiągnięcia Leonarda da Vinci, Michała Anioła, Rafaela Santi, Erazma z Rotterdamu, Mikołaja Kopernika i Galileusza, ocenia rolę druku dla upowszechnienia idei renesansowych oraz rozwoju cywilizacji europejskiej. 22. Wyjaśnia czynniki, które doprowadziły do rozłamu w Kościele zachodnim, opisuje cele i charakteryzuje działalność Marcina Lutra i Jana Kalwina, wyjaśnia cele zwołania soboru trydenckiego oraz wskazuje postanowienia służące wzmocnieniu katolicyzmu. 23. Charakteryzuje rozwój gospodarczy Polski po wojnie trzynastoletniej. 24. Wymienia przywileje stanowe. 25. Ocenia politykę zagraniczną Jagiellonów; przedstawia okoliczności zawarcia unii realnej między Polską a Litwą i jej główne postanowienia oraz wskazuje na mapie terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów. 26. Charakteryzuje stosunki wyznaniowe w państwie polsko- litewskim i wyjaśnia ich specyfikę na tle europejskim; wyjaśnia okoliczności uchwalenia oraz główne założenia konfederacji warszawskiej i artykułów henrykowskich; przedstawia zasady wolnej elekcji. 27. Przedstawia największe osiągnięcia piśmiennictwa polskiego epoki renesansu, uwzględniając twórczość Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego, Andrzeja Frycza Modrzewskiego; 28. Rozpoznaje reprezentatywne obiekty sztuki renesansowej na ziemiach polskich z uwzględnieniem własnego regionu; opisuje wpływ sytuacji gospodarczej na rozwój kultury i sztuki w XVI w, wymienia najwybitniejszych przedstawicieli odrodzenia w Polsce oraz najwybitniejsze dzieła polskiego renesansu. 29. Wymienia instytucje ustrojowe demokracji szlacheckiej i charakteryzuje ich kompetencje, ocenia reformy związane z ruchem egzekucyjnym. 30. Wyjaśnia okoliczności uchwalenia oraz główne założenia konfederacji warszawskiej i artykułów henrykowskich; przedstawia zasady wolnej elekcji. 31. Przedstawia okoliczności elekcji Henryka Walezego, a następnie Stefana Batorego; ocenia reformy S. Batorego, opisuje przebieg i wynik wojny o Inflanty. 31. Wymienia odwołując się do przykładu Anglii główne cechy monarchii parlamentarnej oraz porównuje monarchię parlamentarną z absolutną, uwzględniając zakres władzy monarszej, prawa i obowiązki poddanych, rolę instytucji stanowych (parlamentu). 32. Charakteryzuje na przykładzie Francji Ludwika XIV ustrój monarchii absolutnej. 33. Ocenia charakter zmian systemu polityczno-ustrojowego Rzeczypospolitej w XVII w. oraz wyjaśnia na czym polegała ich specyfika na tle Europy;.
34. Wyjaśnia główne przyczyny wojen Rzeczypospolitej ze Szwecją, Turcją i Rosją, opisuje ich przebieg, techniki walki, ocenia ich społeczno-gospodarcze i polityczne następstwa; wyjaśnia przyczyny, cele i następstwa powstania Bohdana Chmielnickiego na Ukrainie. 35. Wyjaśnia przyczyny i wskazuje przejawy kryzysu politycznego i społecznogospodarczego Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVII w. 36. Rozpoznaje charakterystyczne cechy kultury baroku, opisuje idee kultury XVII w., wymienia wybitnych twórców baroku, dokonuje porównania kultury rodzimej i europejskiej (znaczenie terminów sarmatyzm, makaronizm, ksenofobia). WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII DLA ODDZIAŁU GIMNAZJALNEGO (KLASA III) WYMAGANIA OGÓLNE: 1. Uczeń potrafi wykorzystywać osiągnięcia z lat poprzednich. 2. Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje je i ustala związki poprzedzania, równoczesności i następstwa; dostrzega zmiany w życiu społecznym oraz ciągłość w rozwoju kulturowym i cywilizacyjnym. 3. Wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski; dostrzega w narracji historycznej warstwę informacyjną, wyjaśniającą i oceniającą; wyjaśnia związki przyczynowo- skutkowe analizowanych wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych; wyjaśnia znaczenie poznawania przeszłości dla rozumienia świata współczesnego. 4. Uczeń tworzy narrację historyczną, integrując informacje pozyskane z różnych źródeł, tworzy krótkie wypowiedzi: plan, notatkę, rozprawkę, prezentację; przedstawia argumenty uzasadniające własne stanowisko. 5. Uczeń urnie wskazać na mapie kraje związane z programem klasy trzeciej oraz ich kolonie i ze zrozumieniem używa związanych z wymienionymi obszarami pojęć historycznogeograficznych. 6. Uczeń potrafi samodzielnie interpretować proste w interpretacji źródła historyczne (zarówno pisane, jak i pozostałe) z zakresu historii powszechnej i historii Polski w XVIII, XIX, XX wieku. Rozumie rolę źródeł w procesie poznawania przeszłości. 7. Uczeń potrafi skutecznie współdziałać w zespole, brać udział w dyskusji, Ogólne treści nauczania Po I półroczu nauki w klasie trzeciej uczeń: 1. Europa w XVIII w.: wymienia idee oświecenia i rozpoznaje je w nauce, literaturze, architekturze i sztuce; charakteryzuje zasadę trójpodziału władzy Monteskiusza i zasadę umowy społecznej Rousseau, porównuje reformy oświeceniowe wprowadzone w Prusach, Rosji i Austrii. 2. Rzeczpospolita Obojga Narodów w XVIII w.: przedstawia przyczyny i przejawy kryzysu państwa polskiego w czasach saskich; wyjaśnia zmiany położenia międzynarodowego Rzeczypospolitej w XVIII w.; charakteryzuje projekty reform ustrojowych Stanisława Konarskiego i Stanisława Leszczyńskiego oraz dostrzega przejawy ożywienia w gospodarce i kulturze czasów saskich. 3. Bunt poddanych- wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych: przedstawia przyczyny i następstwa wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych; ocenia wkład Polaków w walkę o niepodległość Stanów Zjednoczonych; wymienia główne instytucje ustrojowe Stanów Zjednoczonych i wyjaśnia, w jaki sposób konstytucja amerykańska realizowała w praktyce zasadę trójpodziału władzy. 4. Rzeczpospolita w dobie stanisławowskiej: przedstawia okoliczności powstania, zadania i osiągnięcia Komisji Edukacji Narodowej; sytuuje w czasie obrady Sejmu Wielkiego oraz uchwalenie Konstytucji 3 maja; wymienia reformy Sejmu Wielkiego oraz postanowienia Konstytucji 3 maja; wyjaśnia okoliczności zawiązania konfederacji targowickiej i ocenia jej
następstwa; rozpoznaje charakterystyczne cechy polskiego oświecenia i charakteryzuje przykłady sztuki okresu klasycyzmu z uwzględnieniem własnego regionu. 5. Walka o utrzymanie niepodległości w ostatnich latach XVIII w.: sytuuje w czasie I, II i III rozbiór Rzeczypospolitej i wskazuje na mapie zmiany terytorialne po każdym rozbiorze; przedstawia cele i następstwa powstania kościuszkowskiego; rozróżnia wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku Rzeczypospolitej 6. Rewolucja francuska: wyjaśnia główne przyczyny rewolucji i ocenia jej skutki; wskazuje charakterystyczne cechy dyktatury jakobińskiej; opisuje główne zasady ideowe rewolucji francuskiej zawarte w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela; 7. Epoka napoleońska: opisuje zmiany w Europie w okresie napoleońskim w zakresie stosunków społeczno-gospodarczych i politycznych; wyjaśnia okoliczności utworzenia Legionów Polskich i Księstwa Warszawskiego oraz opisuje cechy ustrojowe i terytorium Księstwa Warszawskiego; ocenia politykę Napoleona wobec sprawy polskiej oraz postawę Polaków wobec Napoleona. 8. Europa po kongresie wiedeńskim: przedstawia zasady i postanowienia kongresu wiedeńskiego, uwzględniając jego decyzje w sprawie polskiej; wyjaśnia główne założenia idei liberalizmu, socjalizmu oraz idei narodowych w Europie w pierwszej połowie XIX w. Po II półroczu nauki w klasie trzeciej poza wiedzą i umiejętnościami zdobytymi w I semestrze uczeń: 9. Rozwój cywilizacji przemysłowej: wymienia charakterystyczne cechy rewolucji przemysłowej; podaje przykłady pozytywnych i negatywnych skutków procesu uprzemysłowienia, w tym dla środowiska naturalnego; identyfikuje najważniejsze wynalazki i odkrycia XIX w. oraz wyjaśnia następstwa ekonomiczne i społeczne ich zastosowania; opisuje zmiany w poziomie życia różnych grup społecznych między połową XVIII w. a połową XIX w. na podstawie źródeł pisanych, ikonograficznych i statystycznych. 10. Ziemie polskie po kongresie wiedeńskim: wskazuje na mapie nowy układ granic państw zaborczych na ziemiach polskich po kongresie wiedeńskim; charakteryzuje ustrój Królestwa Polskiego; ocenia osiągnięcia Królestwa Polskiego w gospodarce, kulturze i szkolnictwie. 11. Społeczeństwo dawnej Rzeczpospolitej w okresie powstań narodowych: sytuuje w czasie i przestrzeni powstanie listopadowe i powstanie styczniowe; przedstawia przyczyny oraz porównuje przebieg i charakter powstań narodowych; rozróżnia bezpośrednie i długofalowe następstwa powstańczych ruchów narodowych; charakteryzuje główne nurty i postaci Wielkiej Emigracji. 12. Europa i świat w XIX w.: dostrzega podobieństwa i różnice w procesie jednoczenia Włoch i Niemiec; opisuje przyczyny i skutki wojny secesyjnej w Stanach Zjednoczonych; wyjaśnia przyczyny i sytuuje w przestrzeni kierunki oraz zasięg ekspansji kolonialnej państw europejskich w XIX w.; ocenia pozytywne i negatywne skutki polityki kolonialnej z perspektywy europejskiej oraz kolonizowanych społeczności i państw. 13. Życie pod zaborami: wyjaśnia cele i opisuje metody działań zaborców wobec mieszkańców ziem dawnej Rzeczypospolitej; charakteryzuje i ocenia zróżnicowane postawy społeczeństwa wobec zaborców; przedstawia główne nurty życia politycznego pod zaborami w końcu XIX w.; porównuje warunki życia społeczeństwa w trzech zaborach w II połowie XIX w., uwzględniając możliwości prowadzenia działalności społecznej i rozwoju narodowego. 14. Europa i świat na przełomie XIX i XX wieku: przedstawia skutki przewrotu technicznego i postępu cywilizacyjnego, w tym dla środowiska naturalnego; charakteryzuje przyczyny i następstwa procesu demokratyzacji życia politycznego; przedstawia nowe zjawiska kulturowe, w tym narodziny kultury masowej i przemiany obyczajowe. 15. I wojna światowa i jej skutki: wymienia główne przyczyny narastania konfliktów pomiędzy mocarstwami europejskimi na przełomie XIX i
XX w. oraz umiejscawia je na politycznej mapie świata i Europy; charakteryzuje specyfikę działań wojennych ze szczególnym uwzględnieniem nowych środków technicznych 16. Rewolucje rosyjskie: wyjaśnia polityczne i społeczno-gospodarcze przyczyny wybuchu rewolucji w Rosji w 1917 r.; wyjaśnia okoliczności przejęcia przez bolszewików władzy w Rosji; opisuje bezpośrednie następstwa rewolucji lutowej i październikowej dla Rosji oraz Europy; charakteryzuje reakcję Europy na wydarzenia w Rosji. 17. Sprawa polska w okresie I wojny światowej: charakteryzuje stosunek państw zaborczych do sprawy polskiej oraz opisuje poglądy zwolenników różnych orientacji; ocenia wysiłek zbrojny Polaków; wyjaśnia międzynarodowe uwarunkowania sprawy polskiej.