KOŁO RATUNKOWE MINIMUM TREŚCI PROGRAMOWYCH Z ZAKRESU NAUCZANIA HISTORII W GIMNAZJUM DLA UCZNIÓW Z TRUDNOŚCIAMI W NAUCE

Transkrypt

1 KOŁO RATUNKOWE MINIMUM TREŚCI PROGRAMOWYCH Z ZAKRESU NAUCZANIA HISTORII W GIMNAZJUM DLA UCZNIÓW Z TRUDNOŚCIAMI W NAUCE Niniejszy program, opracowany na podstawie programu autorstwa Tomasza Małkowskiego i Jacka Rześniowieckiego opublikowanego przez Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, przeznaczony dla III etapu edukacyjnego (klasy I III gimnazjum), jest propozycją realizacji podstawy programowej kształcenia ogólnego dla gimnazjów (Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r.). CELE EDUKACYJNE 1. Zainteresowanie przeszłością 2. Znajomość dziejów Polski oraz najważniejszych faktów z dziejów Europy 3. Porządkowanie i sytuowanie w czasie wydarzeń, zjawisk oraz procesów historycznych ustalanie związków poprzedzania, równoczesności i następstwa, 4. Wyszukiwanie i porównywanie informacji z różnych źródeł oraz formułowanie wniosków na ich podstawie, 5. Wyjaśnianie podstawowych związków przyczynowo-skutkowych 6. Analizowanie wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych na poziomie podstawowym 7. Wpajanie pojęć niezbędnych do zrozumienia współczesnego życia politycznego, społecznego, gospodarczego i kulturalnego, 8. Zaznajamianie z najprostszymi źródłami historycznymi 9. Kształtowanie postawy szacunku i przywiązanie do własnego państwa i rodzimej kultury, a także szacunku i tolerancji dla innych państw i kultur; znajomość i akceptacja wartości ogólnoludzkich 10. Wyjaśnianie znaczenie poznawania przeszłości dla rozumienia świata współczesnego REALIZACJA PODSTAWY PROGRAMOWEJ TREŚCI NAUCZANIA JAKIE UCZNEŃ POWINIEN OPANOWAĆ W klasie I a) czas w historii, b) warunki życia człowieka w paleolicie i neolicie, c) dorobek starożytnych cywilizacji, d) Europa i świat śródziemnomorski w wiekach średnich. 1

2 W klasie II a) Polska Piastów, b) Polska u schyłku średniowiecza, c) Europa w XV XVII wieku, d) Rzeczpospolita do czasów saskich. W klasie III a) oświecenie w Europie i w Polsce, b) upadek Rzeczypospolitej, c) wojny napoleońskie, d) Europa i świat XIX wieku, e) ziemie polskie pod zaborami, f) I wojna światowa i sprawa polska. Treści podstawy programowej Zakres dostosowania treści programu do ucznia z trudnościami w nauce Klasa I 1. Najdawniejsze dzieje człowieka. Uczeń: Wskazuje istotne elementy życia codziennego w paleolicie 1) porównuje koczowniczy tryb życia z osiadłym i opisuje skutki przyjęcia przez człowieka trybu osiadłego; i neolicie Zna podstawowe narzędzia 2) wyjaśnia zależności pomiędzy środowiskiem geograficznym a warunkami życia człowieka. 2. Cywilizacje Bliskiego Wschodu. Uczeń: Z pomocą odnajduje na mapie 1) lokalizuje w czasie i przestrzeni cywilizacje starożytnej Mezopotamii i Egiptu; Egipt i Mezopotamię Rozumie pojęcie starożytność 2) charakteryzuje strukturę społeczeństwa i system Wie, kto rządził państwem wierzeń w Egipcie; Potrafi narysować piramidę, 3) wyjaśnia znaczenie pisma i prawa w procesie zna sposób jej budowy i powstawania państw; zastosowanie 4) rozpoznaje typy pisma wykształcone na terenie Rozpoznaje hieroglify Mezopotamii i Egiptu. Rozumie rolę Nilu 3. Starożytny Izrael. Uczeń: Zna podstawowe zasady wiary Kojarzy najważniejsze postaci biblijne 1) charakteryzuje podstawowe symbole i główne zasady judaizmu; 2) wyjaśnia różnicę pomiędzy politeizmem a monoteizmem, odwołując się do przykładów. 4. Cywilizacja grecka. Uczeń: Wskazuje na mapie 1) wyjaśnia wpływ środowiska geograficznego na gospodarkę i rozwój polityczny starożytnej Grecji; 2) umiejscawia w czasie i porównuje system sprawowania władzy oraz organizację społeczeństwa w Sparcie i Atenach peryklejskich; 3) charakteryzuje czynniki integrujące starożytnych cywilizację Rozumie znaczenie jej warunków naturalnych Z pomocą umie wskazać przeciwnika i wynik wojny w V w. p.n.e. 2

3 Greków język, system wierzeń, teatr oraz igrzyska Zna przebieg starożytnych i olimpijskie. nowożytnych igrzysk olimpijskich, pojęcie wychowanie spartańskie Kojarzy bogów greckich 5. Cywilizacja rzymska. Uczeń: Rozpoznaje Rzym na mapie i 1) umiejscawia w czasie i charakteryzuje system jest świadomy zmiany sprawowania władzy oraz organizację społeczeństwa w wielkości imperium oraz Rzymie republikańskim i cesarstwie; podstawowych przyczyn 2) wyjaśnia przyczyny i wskazuje skutki ekspansji upadku Rzymu, opisując postawy Rzymian wobec niewolników i ludów podbitych 3) podaje przykłady wpływu kultury greckiej na kulturę rzymską; Przedstawia pochodzenie i los niewolników Omawia życie codzienne Wie, kto rządził imperium 4) rozróżnia wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku starożytnego państwa rzymskiego. 6. Dziedzictwo antyku. Uczeń: Umie wskazać budowle, narzędzia, dzieła sztuki i przedmioty pochodzące ze starożytności Zna osiągnięcia starożytności 1) charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia kultury materialnej i duchowej antycznego świata w różnych dziedzinach: filozofii, nauce, architekturze, sztuce, literaturze; 2) podaje przykłady osiągnięć cywilizacyjnych antyku, które mają wpływ na cywilizację współczesną. 7. Chrześcijaństwo. Uczeń: Zna podstawowe prawdy wiary 1) umiejscawia w czasie i przestrzeni narodziny i rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa; Ewangelia 2) wskazuje przyczyny i przykłady prześladowania Rozumie, dlaczego chrześcijan w państwie rzymskim. prześladowano chrześcijan 8. Arabowie i świat islamski. Uczeń: Kojarzy podstawowe zasady Islamu 1) umiejscawia w czasie i przestrzeni kierunki i zasięg podbojów arabskich; 2) opisuje podstawowe zasady i symbole islamu; 3) wyjaśnia rolę Arabów w przekazywaniu dorobku kulturowego pomiędzy Wschodem a Zachodem 9. Początki cywilizacji zachodniego chrześcijaństwa. Uczeń: Kojarzy postaci władców Orientuje się w topografii wczesnośredniowiecznej Europy Lokalizuje w czasie rządy obu władców Poznaje konflikt cesarstwa z papiestwem 1) umiejscawia w czasie i przestrzeni monarchię Karola Wielkiego, Państwo Kościelne oraz Cesarstwo w Europie Zachodniej; 2) charakteryzuje działalność Karola Wielkiego i wyjaśnia, na czym polegał renesans karoliński; 3) charakteryzuje główne idee uniwersalnego cesarstwa Ottona III; 4) opisuje relacje pomiędzy władzą cesarską a papieską w X-XI w. 10. Bizancjum i Kościół wschodni. Uczeń: Wskazuje na mapie państwo z 1) lokalizuje w czasie i przestrzeni cesarstwo bizantyjskie; 2) charakteryzuje rolę Bizancjum jako kontynuatora cesarstwa rzymskiego i rozpoznaje osiągnięcia kultury pomocą Odróżnia przykłady sztuki bizantyjskiej od zachodniej 3

4 bizantyjskiej (prawo, architektura, sztuka); 3) wyjaśnia przyczyny i skutki rozłamu w Kościele w XI w. 11. Społeczeństwo średniowiecznej Europy. Uczeń: Rozpoznaje miasto 1) rozpoznaje typowe instytucje systemu lennego; 2) wyjaśnia pojęcie stanu i charakteryzuje podziały społeczne w średniowieczu; 3) charakteryzuje funkcje gospodarcze, polityczne i kulturowe miast w średniowieczu 12. Kultura materialna i duchowa łacińskiej Europy. Uczeń: 1) wyjaśnia kulturotwórczą rolę Kościoła w dziedzinie nauki, architektury, sztuki i życia codziennego średniowiecznego społeczeństwa; 2) porównuje główne elementy kultury rycerskiej i kultury miejskiej 3) rozpoznaje zabytki kultury średniowiecza, wskazując różnice pomiędzy stylem romańskim a stylem gotyckim, z uwzględnieniem przykładów z własnego regionu. Klasa II średniowieczne i jego mieszkańców Poznaje podział na stany Zna życie chłopów Kojarzy zależności lenne Rozpoznaje dzieła sztuki związane z Kościołem Z pomocą wskazuje znaczenie instytucji Rozpoznaje budowle średniowieczne 13. Polska pierwszych Piastów. Uczeń: Zna okres panowania 1) sytuuje w czasie i przestrzeni państwo pierwszych pierwszych Piastów i datę Piastów; chrztu Polski 2) wskazuje, na przykładzie państwa pierwszych Piastów, Wymienia wybitnych charakterystyczne cechy monarchii patrymonialnej; 3) wyjaśnia okoliczności przyjęcia chrztu przez Piastów przedstawicieli dynastii i umie wskazać, czego dokonali oraz następstwa kulturowe, społeczne i polityczne chrystianizacji Polski; 4) ocenia dokonania pierwszych Piastów w dziedzinie polityki, gospodarki i kultury 14. Polska dzielnicowa i zjednoczona. Uczeń: Ma świadomość podziału kraju 1) sytuuje w czasie i przestrzeni Polskę okresu rozbicia i zawiązanych z tym dzielnicowego; 2) opisuje postanowienia statutu Bolesława Krzywoustego konfliktów Rozumie znaczenie 3) porządkuje i sytuuje w czasie najważniejsze sprowadzenia Krzyżaków wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi w epoce Piastów 4) opisuje zmiany społeczno-gospodarcze w epoce Zdaje sobie sprawę z trudów rozbicia dzielnicowego i dostrzega związki pomiędzy zjednoczeniowych rozwojem ruchu osadniczego a ożywieniem Poznaje charakter osadnictwa gospodarczym; na ziemiach polskich Kojarzy postać Władysława 5) ocenia dokonania Kazimierza Wielkiego w dziedzinie polityki wewnętrznej (system obronny, urbanizacja kraju, prawo, nauka) oraz w polityce zagranicznej; 6) charakteryzuje zmiany struktury społecznowyznaniowej Królestwa Polskiego po przyłączeniu ziem Łokietka Wymienia osiągnięcia Kazimierza Wielkiego 4

5 ruskich. 15. Polska w dobie unii z Litwą. Uczeń: Kojarzy czasy dynastii 1) wyjaśnia przyczyny i ocenia następstwa unii Polski z Jagiellonów Litwą; Zna przyczyny unii 2) porządkuje i sytuuje w czasie najważniejsze Przedstawia konflikt polskokrzyżacki, wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi w z naciskiem na epoce Jagiellonów; 3) charakteryzuje rozwój uprawnień stanu szlacheckiego. okres Wielkiej Wojny Wielkie odkrycia geograficzne. Uczeń: Wskazuje minimum jednego z odkrywców Rozumie znaczenie postaci Krzysztofa Kolumba i odkrycia Ameryki 1) sytuuje w czasie i przestrzeni wyprawy Krzysztofa Kolumba, Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana oraz sytuuje w przestrzeni posiadłości kolonialne Portugalii i Hiszpanii; 2) ocenia wpływ odkryć geograficznych na życie społeczno-gospodarcze i kulturowe Europy oraz dla Nowego Świata. 17. Humanizm i renesans. Uczeń: Rozpoznaje dzieła sztuki 1) wyjaśnia źródła rozwoju kultury renesansu oraz opisuje jej charakterystyczne cechy; renesansu Wymienia wybitnych 2) charakteryzuje największe osiągnięcia: Leonarda da przedstawicieli epoki Vinci, Michała Anioła, Rafaela Santi, Erazma z Zna rolę druku Rotterdamu, Mikołaja Kopernika i Galileusza; Sytuuje w czasie epokę 3) ocenia rolę druku dla upowszechniania idei renesansu oraz rozwoju cywilizacji europejskiej. 18. Rozłam w Kościele zachodnim. Uczeń: Poznaje różnice między 1) wymienia czynniki, które doprowadziły do rozłamu w Kościele zachodnim; 2) opisuje cele i charakteryzuje działalność Marcina Lutra i Jana Kalwina oraz przedstawia okoliczności powstania kościoła anglikańskiego; 3) wyjaśnia cele zwołania soboru trydenckiego i wskazuje postanowienia służące wzmocnieniu katolicyzmu. 19. Polska i Litwa w czasach ostatnich Jagiellonów. Uczeń: 1) ocenia politykę zagraniczną ostatnich Jagiellonów; 2) przedstawia okoliczności zawarcia unii realnej pomiędzy Polską a Litwą i jej główne postanowienia oraz wskazuje na mapie terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów; 3) charakteryzuje stosunki wyznaniowe w państwie polsko-litewskim i wyjaśnia ich specyfikę na tle europejskim; 4) przedstawia największe osiągnięcia piśmiennictwa polskiego epoki renesansu, uwzględniając twórczość Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego, Andrzeja Frycza Modrzewskiego; 5) rozpoznaje reprezentatywne obiekty sztuki renesansowej na ziemiach polskich ze szczególnym kościołem katolickim a protestanckim Wymienia wybitnych przedstawicieli polskiego renesansu Określa czas panowania ostatnich Jagiellonów Rozumie pojęcie Rzeczpospolita Obojga Narodów Rozumie pojęcie tolerancji religijnej Rozpoznaje z pomocą polskie zabytki renesansowe 5

6 uwzględnieniem własnego regionu. 20. Społeczeństwo i ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Uczeń: 1) wymienia instytucje ustrojowe demokracji szlacheckiej i charakteryzuje ich kompetencje; 2) wyjaśnia okoliczności uchwalenia oraz główne założenia konfederacji warszawskiej i artykułów henrykowskich; 3) przedstawia zasady wolnej elekcji; 4) ocenia charakter zmian systemu politycznoustrojowego Rzeczypospolitej w XVII w.; 5) rozpoznaje charakterystyczne cechy kultury baroku, odwołując się do przykładów architektury i sztuki we własnym regionie. 21. Rzeczpospolita Obojga Narodów i jej sąsiedzi w XVII w. Uczeń: 1) wyjaśnia główne przyczyny wojen Rzeczypospolitej ze Szwecją, Turcją i Rosją; 2) wyjaśnia przyczyny, cele i następstwa powstania Bohdana Chmielnickiego na Ukrainie; 3) ocenia społeczno-gospodarcze i polityczne następstwa wojen w XVII w.; 4) wyjaśnia przyczyny i wskazuje przejawy kryzysu politycznego i społecznogospodarczego Rzeczypospolitej w II połowie XVII w. 22. Formy państwa nowożytnego. Uczeń: Zna postać Ludwika XIV Przedstawia życie szlachty w XVI i XVII w Zna pojęcie przywileju Rozumie przyczyny i sposób wolnej elekcji Poznaje przykłady sztuki baroku Umie wskazać czas, wrogów i wynik konfliktów zbrojnych w XVII w. Przy wsparciu nauczyciela przedstawia jedną z wojen (np. w formie plastycznej) Jest świadomy skutków wojen 1) charakteryzuje, na przykładzie Francji Ludwika XIV, Rozumie formę rządów ustrój monarchii absolutnej; absolutystycznych 2) wymienia, odwołując się do przykładu Anglii, główne cechy monarchii parlamentarnej; 3) porównuje monarchię parlamentarną z monarchią absolutną, uwzględniając zakres władzy monarszej, prawa i obowiązki poddanych, rolę instytucji stanowych (parlamentu); 4) wyjaśnia, na czym polegała specyfika ustroju Rzeczypospolitej Obojga Narodów na tle Europy. 23. Europa w XVIII w. Uczeń: Zestawia nazwę epoki z 1) wymienia idee oświecenia i rozpoznaje je w nauce, literaturze, architekturze i sztuce; 2) charakteryzuje zasadę trójpodziału władzy Monteskiusza i zasadę umowy społecznej Rousseau 3) porównuje reformy oświeceniowe wprowadzone w Prusach, Rosji i Austrii. 24. Rzeczpospolita Obojga Narodów w XVIII w. Uczeń: 1) przedstawia przyczyny i przejawy kryzysu państwa polskiego w czasach saskich; 2) wyjaśnia zmiany położenia międzynarodowego Rzeczypospolitej w XVIII w.; nazwiskami jej wybitnych osobowości oraz orientuje się w jej czasie Rozumie załamanie państwa i przyczyny kryzysu Wymienia próby reform 6

7 3) charakteryzuje projekty reform ustrojowych Stanisława Konarskiego i Stanisława Leszczyńskiego oraz dostrzega przejawy ożywienia w gospodarce i kulturze czasów saskich. Klasa III 25. Bunt poddanych wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Uczeń: Wskazuje państwo na mapie Wie, z kim i dlaczego doszło 1) przedstawia przyczyny i następstwa wojny o do wojny i do uzyskania niepodległość; 2) ocenia wkład Polaków w walkę o niepodległość niepodległości Kojarzy formę władzy Stanów Zjednoczonych; 3) wymienia główne instytucje ustrojowe Stanów Zjednoczonych i wyjaśnia, w jaki sposób konstytucja amerykańska realizowała w praktyce zasadę trójpodziału władzy. 26. Rzeczpospolita w dobie stanisławowskiej. Uczeń: Poznaje założenia reform Zna KEN Wskazuje postanowienia Konstytucji 3 Maja i dostrzega jej znaczenie Przedstawia postać ostatniego króla Polski Rozpoznaje sztukę epoki 1) przedstawia okoliczności powstania, zadania i osiągnięcia Komisji Edukacji Narodowej; 2) sytuuje w czasie obrady Sejmu Wielkiego oraz uchwalenie Konstytucji 3 maja; wymienia reformy Sejmu Wielkiego oraz postanowienia Konstytucji 3 maja; 3) wyjaśnia okoliczności zawiązania konfederacji targowickiej i ocenia jej następstwa; 4) rozpoznaje charakterystyczne cechy polskiego oświecenia i charakteryzuje przykłady sztuki okresu klasycyzmu z uwzględnieniem własnego regionu. 27. Walka o utrzymanie niepodległości w ostatnich latach XVIII w. Uczeń: 1) sytuuje w czasie I, II i III rozbiór Rzeczypospolitej i wskazuje na mapie zmiany terytorialne po każdym rozbiorze; 2) przedstawia cele i następstwa powstania kościuszkowskiego; 3) rozróżnia wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku Rzeczypospolitej. 28. Rewolucja francuska. Uczeń: 1) wyjaśnia główne przyczyny rewolucji i ocenia jej skutki; Poznaje przyczyny rozbiorów Wymienia ich daty Pracuje z mapą Rozumie znaczenie upadku Polski Kojarzy postaci Katarzyny II Tadeusza Kościuszki Poznaje przyczyny rewolucji oraz jej przebieg 2) wskazuje charakterystyczne cechy dyktatury jakobińskiej; 3) opisuje główne zasady ideowe rewolucji francuskiej zawarte w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela. 29. Epoka napoleońska. Uczeń: Zna postać Napoleona i jego 1) opisuje zmiany w Europie w okresie napoleońskim w zakresie stosunków społeczno-gospodarczych i politycznych; 2) wyjaśnia okoliczności utworzenia Legionów Polskich i najważniejsze osiągnięcia Wskazuje na mapie Francję i jej sąsiadów Dostrzega związek Polaków z 7

8 Księstwa Warszawskiego oraz opisuje cechy ustrojowe i Napoleonem terytorium Księstwa Warszawskiego; 3) ocenia politykę Napoleona wobec sprawy polskiej oraz postawę Polaków wobec Napoleona. 30. Europa po kongresie wiedeńskim. Uczeń: Rozumie potrzebę 1) przedstawia zasady i postanowienia kongresu przywrócenia porządku po wiedeńskiego, uwzględniając jego decyzje w sprawie wojnach napoleońskich polskiej; 2) wyjaśnia główne założenia idei liberalizmu, socjalizmu oraz idei narodowych w Europie w I połowie XIX w. 31. Rozwój cywilizacji przemysłowej. Uczeń Poznaje przebieg rewolucji przemysłowej Wymienia cechy życia codziennego robotników 1) wymienia charakterystyczne cechy rewolucji przemysłowej; 2) podaje przykłady pozytywnych i negatywnych skutków procesu uprzemysłowienia, w tym dla środowiska Wymienia najważniejsze naturalnego; odkrycia i wynalazki 3) identyfikuje najważniejsze wynalazki i odkrycia XIX w. oraz wyjaśnia następstwa ekonomiczne i społeczne ich zastosowania; 4) opisuje zmiany w poziomie życia różnych grup społecznych w XIX w. na podstawie źródeł pisanych, ikonograficznych i statystycznych. 32. Europa i świat w XIX w. Uczeń: Poznaje los niewolników w 1) opisuje przyczyny i skutki wojny secesyjnej w Stanach Zjednoczonych; USA Ma świadomość wojny 2) dostrzega podobieństwa i różnice w procesie secesyjnej jednoczenia Włoch i Niemiec; Rozumie przyczyny ruchów 3) wyjaśnia przyczyny i sytuuje w przestrzeni kierunki zjednoczeniowych oraz zasięg ekspansji kolonialnej państw europejskich w XIX w.; 4) ocenia pozytywne i negatywne skutki polityki kolonialnej z perspektywy europejskiej oraz kolonizowanych społeczności i państw. 33. Ziemie polskie po kongresie wiedeńskim. Uczeń: Wskazuje na mapie Królestwo 1) wskazuje na mapie nowy układ granic państw zaborczych na ziemiach polskich po kongresie wiedeńskim; 2) charakteryzuje ustrój Królestwa Polskiego; 3) ocenia osiągnięcia Królestwa Polskiego w gospodarce, kulturze i szkolnictwie. 34. Społeczeństwo dawnej Rzeczypospolitej w okresie powstań narodowych. Uczeń: 1) sytuuje w czasie i przestrzeni powstanie listopadowe i powstanie styczniowe; 2) przedstawia przyczyny oraz porównuje przebieg i charakter powstań narodowych; 3) rozróżnia bezpośrednie i długofalowe następstwa powstańczych ruchów narodowych; 4) charakteryzuje główne nurty i postaci Wielkiej Polskie Wie, kto i jaki sposób nim rządził Zna sytuację Polaków Rozumie genezę powstań narodowych Wymienia i krótko omawia przynajmniej jedno z nich Zna wrogów Polaków, rezultat wojny i skutki powstań 8

9 Emigracji 35. Życie pod zaborami. Uczeń: Przedstawia życie Polaków 1) wyjaśnia cele i opisuje metody działań zaborców wobec pod zaborami w sytuacji mieszkańców ziem dawnej Rzeczypospolitej; represji popowstaniowych 2) charakteryzuje i ocenia zróżnicowane postawy Omawia życie codzienne w społeczeństwa wobec zaborców; XIX w. 3) porównuje warunki życia społeczeństwa w trzech zaborach w II połowie XIX w., uwzględniając możliwości prowadzenia działalności społecznej i rozwoju narodowego; 4) przedstawia główne nurty życia politycznego pod zaborami w końcu XIX w. 36. Europa i świat na przełomie XIX i XX w. Uczeń: Rozumie przemiany związane z uprzemysłowieniem, zmiany polityczne i obyczajowe 1) przedstawia skutki przewrotu technicznego i postępu cywilizacyjnego, w tym dla środowiska naturalnego; 2) charakteryzuje przyczyny i następstwa procesu demokratyzacji życia politycznego; 3) przedstawia nowe zjawiska kulturowe, w tym narodziny kultury masowej i przemiany obyczajowe. 37. I wojna światowa i jej skutki. Uczeń: Poznaje genezę I wojny 1) wymienia główne przyczyny narastania konfliktów światowej pomiędzy mocarstwami europejskimi na przełomie XIX i XX w. oraz umiejscawia je na politycznej mapie świata i Europy; Zna czas wojny, uczestników i miejsca starć zbrojnych Rozumie zmianę skali wojny 2) charakteryzuje specyfikę działań wojennych, ze w stosunku do ubiegłych szczególnym uwzględnieniem nowych środków wieków technicznych. 38. Rewolucje rosyjskie. Uczeń: Sytuuje Rosję w czasie i 1) wyjaśnia polityczne i społeczno-gospodarcze przestrzeni przyczyny wybuchu rewolucji w Rosji w 1917 r. 2) wyjaśnia okoliczności przejęcia przez bolszewików władzy w Rosji; Dostrzega przyczyny rewolucji Zna życie ludzi po rewolucji 3) opisuje bezpośrednie następstwa rewolucji lutowej i październikowej dla Rosji raz Europy; 4) charakteryzuje reakcję Europy na wydarzenia w Rosji. 39. Sprawa polska w I wojnie światowej. Uczeń: Jest świadomy konieczności 1) charakteryzuje stosunek państw zaborczych do sprawy polskiej oraz opisuje poglądy zwolenników różnych orientacji politycznych; 2) ocenia wysiłek zbrojny Polaków; 3) wyjaśnia międzynarodowe uwarunkowania sprawy polskiej. odzyskania przez Polaków niepodległości Przedstawia pobieżnie udział Polaków w wojnie Kojarzy postać Józefa Piłsudskiego 9

10 PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW EDUKACYJNYCH Nauczyciel uczący historii w gimnazjum powinien brać pod uwagę cechy rozwoju psychofizycznego latków. Około 13. roku życia uczniowie wchodzą w okres fizycznego i psychicznego dojrzewania, cechujący się m.in. zwiększonym zainteresowaniem samym sobą, własną tożsamością i miejscem w świecie oraz kwestionowaniem autorytetów i buntem wobec zastanych wartości. Dominujące dotąd myślenie konkretno obrazowe zaczyna ustępować miejsca myśleniu abstrakcyjnemu, właściwemu dorosłym (naturalnie, elementy myślenia abstrakcyjnego mogą się pojawić zarówno wcześniej, jak i później). Stosowane metody nauczania powinny uwzględniać tę specyfikę rozwojową uczniów. Nauczyciel powinien umożliwić im aktywne poszukiwanie odpowiedzi na nurtujące ich pytania. W przypadku uczniów z dysfunkcjami wspierać w procesie dochodzenia do wiedzy. Metody nauczania powinny zostać dostosowane do indywidualnych predyspozycji ucznia. Należy dążyć do ograniczenia (w porównaniu ze szkołą podstawową) metod podających na korzyść poszukujących (np. dyskusji, dramy, quizu, pytań problemowych, gier dydaktycznych). Konieczne jest zróżnicowanie metod nauczania w celu uatrakcyjnienia zajęć, stosowania obserwacji, aktywizacji ucznia przez wdrożenie do działalności praktycznej. Wynika stąd postulat korzystania z różnorodnych materiałów źródłowych, szczególnie wizualnych, które jako wiarygodne świadectwa epoki pozwolą uczniom dokonywać samodzielnej oceny wydarzeń historycznych. Wskazane jest położenie nacisku na pracę z mapą i atlasem historycznym, dzięki czemu uczniowie uczą się łącznego operowania kategoriami czasu i przestrzeni. Ukoronowaniem pracy powinna być prezentacja jej efektów w zróżnicowanej formiewypowiedzi ustne, pisemne, prace plastyczne, gazetki, albumy, plakaty. Uczeń musi oglądać praktyczne rezultaty swojej pracy. Stosowane w klasach I III metody winny zachęcać uczniów do aktywności i jeśli to możliwe zaangażowania emocjonalnego. Warto pracować metodą projektów, wyświetlać filmy historyczne, organizować wycieczki do muzeów, zachęcać do udziału w konkursach plastycznych. Jest wskazane, aby uczniowie poznawali historię zarówno w porządku chronologicznym, jak i według wybranych zagadnień (pozwalających na rozwijanie myślenia syntetycznego), takich jak np. ewolucja form ustrojowych czy przemiany obyczajowe w dziejach. Specyfika historii jako przedmiotu, którego treści nie są przedmiotem bezpośredniej obserwacji, sprawia uczniom wiele trudności. Dochodzi do tego specyficzny rozwój psychofizyczny uczniów upośledzonych umysłowo(słaba pamięć, ograniczona zdolność logicznego myślenia, konkretyzm myślenia, uboga wyobraźnia i słownictwo, dekoncentracja.). dlatego nauczanie historii może przynieść wiele korzyści i spełniać rolę rehabilitacyjną w rozwoju uczniów(kształcenie pamięci, logicznego myślenia, wyobraźni, wnioskowania i obserwacji, rozwijanie aktywnego czytania). Poznanie nawet w skromnym zakresie zagadnień historycznych, walory kształcące i wychowawcze przedmiotu sprawią, że uczniowie będą zajmować właściwe postawy społeczne w swoim życiu. 10

11 PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW I SPOSÓB ICH OCENIANIA Uczniowie kończący gimnazjum powinni znać: najważniejsze wydarzenia z historii Polski najważniejsze postaci historyczne i ich osiągnięcia najważniejsze wydarzenia i postaci z dziejów regionu podstawowe symbole narodowe znać i rozumieć różnice między życiem dziś a życiem w przeszłości. daty roczne przełomowych wydarzeń. wymagane przez program fakty historyczne i umie je powiązać w ciąg chronologiczny. elementarną wiedzę dotyczącą omówionych w ciągu roku wydarzeń z dziejów Polski, Europy i świata. podstawowe pojęcia z zakresu historii. najważniejsze fakty historyczne i datować je z dokładnością do jednego stulecia. główne przyczyny i skutki poznanych wydarzeń. Uczniowie kończący gimnazjum powinni umieć: stosować poznane pojęcia historyczne. posługiwać się zdobytymi informacjami podzielić przeszłość na epoki. nazwać epoki, zaznaczyć na osi czasu na najbardziej podstawowym poziomie, wykorzystać różne rodzaje źródeł historycznych. umiejscowić wydarzenia w przestrzeni(mapa). oceniać fakty określić kolejność tych wydarzeń (co było najpierw, a co potem).. krótko scharakteryzować każdą z poznanych epok. rozumieć proste teksty źródłowe. przedstawić wpływ poznanych wydarzeń na teraźniejszość. Uczniowie kończący gimnazjum powinni w zakresie postaw: mieć rozbudzoną ciekawość historii i kultury polskiej wykazać się szacunkiem wobec dziejów ojczystych i dorobku przodków znać i przyjmować podstawowe wartości w życiu człowieka szanować poglądy innych ludzi zaczyna rozumieć motywacje ludzkich działań w przeszłości. zdaje sobie sprawę z wpływu przeszłości na teraźniejszość 11

12 SPOSOBY OCENY WYNIKÓW PRACY UCZNIA Nie ma uniwersalnego narzędzia kontroli osiągnięć szkolnych z historii uczniów z upośledzeniem w stopniu lekkim. Oceny nie można opierać jedynie na testach sprawdzianach. W praktyce należy stosować różne sposoby kontroli i oceny uczniów, która powinna przybierać różnorodne formy zabawowe konkursy, gry dydaktyczne. Kontrola i ocena na lekcji historii muszą być włączone w cały system oceny wiedzy i umiejętności uczniów uwzględniający hierarchię ważności osiągnięć uczniów oraz zróżnicowania stopnia trudności. Zindywidualizowanie systemu nauczania i jego wielopoziomowość sprawi, że każdy uczeń będzie miał szansę osiągnięcia sukcesu i zdobycia wiary we własne możliwości. Ocena może stać się wtedy zachętą do dalszego wysiłku. Kontrola i ocena powinna kojarzyć się z nagradzaniem osiągnięć i postępów uczniów. nie można jednak ignorować braków, na które należy zwrócić uwagę samych zainteresowanych. Ważne jest, aby uczniowie mieli świadomość, że zdobywana wiedza i umiejętności będą przydatne w dalszej nauce i życiu. 12