Ogólna procedura wydawania orzeczeń oraz opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka Orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz niedostosowanej społecznie, indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, indywidualnego nauczania oraz zajęć rewalidacyjno wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim, są wydawane przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno pedagogicznych oraz poradniach specjalistycznych. Zespoły funkcjonujące w rejonowych publicznych poradniach psychologiczno pedagogicznych wydają orzeczenia dla: uczniów szkół mających siedzibę na terenie działania poradni, wychowanków burs, domów wczasów dziecięcych, specjalnych ośrodków szkolno wychowawczych, młodzieżowych ośrodków socjoterapii, które mają swoją siedzibę na terenie działania poradni. Dla w/w grup dzieci i młodzieży orzeczenia mogą wydawać również poradnie właściwe ze względu na miejsce zamieszkania ucznia/wychowanka; dzieci, które nie uczęszczają do szkoły (w wieku przed rozpoczęciem obowiązku szkolnego, upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim) wydają poradnie, w rejonie których dziecko mieszka. Wyjątek stanowią dzieci niewidome, słabowidzące, niesłyszące i słabo słyszące oraz autystyczne, dla których orzeczenia, a także opinie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, wydają zespoły funkcjonujące w poradniach wskazanych przez kuratora oświaty. W pozostałych przypadkach opinie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka mogą być wydawane zarówno przez zespoły orzekające funkcjonujące w poradniach publicznych, jak i zespoły opiniujące powołane przy placówkach niepublicznych. Gdy zachodzi potrzeba wydania więcej niż jednego orzeczenia, wnioskodawca składa odrębne wnioski, osobno dla każdej z tych spraw. Wnioski złożone do zespołu orzekającego niewłaściwego do ich rozpatrzenia należy przekazać do poradni, w której działa zespół orzekający właściwy do ich rozpatrzenia informując o tym wnioskodawcę. W przypadku złożenia wniosku o wydanie orzeczenia, który dotyczy innej sprawy niż wydanie orzeczenia, należy zwrócić wniosek wnioskodawcy wraz z pouczeniem o możliwym sposobie załatwienia sprawy. Opinie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka oraz orzeczenia są wydawane na pisemny wniosek rodziców lub opiekunów prawnych niepełnoletniego dziecka.
Uczeń pełnoletni, który nie został ubezwłasnowolniony, reprezentuje siebie i w związku z tym sam składa wniosek o wydanie każdego dokumentu, w tym również orzeczenia. W przypadku osoby ubezwłasnowolnionej wszystkie czynności prawne wykonuje, ustanowiony przez sąd, opiekun prawny posiadający dokument stwierdzający jego prawa do podejmowania działań w imieniu osoby ubezwłasnowolnionej. Składający wniosek winien udostępnić ten dokument do wglądu pracownika poradni w celu jego skopiowania i dołączenia do akt sprawy. Wniosek o wydanie orzeczenia lub opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka powinien zawierać: a) dane dziecka w postaci : imienia, nazwiska, daty i miejsca urodzenia, adresu miejsca zamieszkania, nazwy i adresu szkoły oraz oznaczenia klasy (jeśli jest uczniem), a także nazwę zawodu, jeżeli wniosek dotyczy ucznia szkoły prowadzącej kształcenie w zawodzie, b) imiona i nazwisko(a) rodziców (prawnych opiekunów), adres miejsca ich zamieszkania, c) określenie przyczyny i celu, dla którego formułowany jest wniosek o uzyskanie orzeczenia, d) podpis wnioskodawcy. W przypadku złożenia wniosku, w którym stwierdzono braki formalne (jednego z wymienionych powyżej elementów), dyrektor poradni jest zobowiązany wezwać wnioskodawcę do uzupełnienia. Wszystkie czynności związane z uzupełnianiem braków formalnych (wezwanie do uzupełnienia, uzupełnianie braków, itp.) pracownik poradni jest zobowiązany dokumentować w formie pism i notatek potwierdzonych własnoręcznym podpisem. W przypadku stwierdzenia braków w dokumentacji medycznej również należy wezwać wnioskodawcę do uzupełnienia zakreślając termin nie krótszy niż 14 dni. Do wniosku powinna zostać dołączona wszelka dokumentacja uzasadniająca go, czyli: specjalistyczne opinie, zaświadczenia, wyniki obserwacji i badań medycznych, psychologicznych, pedagogicznych. W przypadku wniosków o wydanie orzeczenia o potrzebie indywidualnego rocznego przygotowania przedszkolnego lub indywidualnego nauczania, obligatoryjne jest zaświadczenie o stanie zdrowia dziecka/ucznia. W zaświadczeniu tym lekarz musi określić: okres, w którym stan zdrowia dziecka/ucznia będzie uniemożliwiał lub znacznie utrudniał uczęszczanie do przedszkola/szkoły,
rozpoznanie przyczyny, której konsekwencją jest wniosek o wydanie orzeczenia, zakres, w jakim dziecko może brać udział w zajęciach prowadzonych w przedszkolu/szkole z grupą rówieśników (jeżeli lekarz dopuszcza taką możliwość). W przypadku ucznia należy określić zakres, w jakim może on brać udział w obowiązkowych zajęciach edukacyjnych organizowanych z oddziałem lub indywidualnie w odrębnym pomieszczeniu na terenie szkoły, możliwość dalszej realizacji praktycznej nauki zawodu w przypadku ucznia szkoły prowadzącej kształcenie w zawodzie. Zaświadczenie to może wydać jedynie lekarz medycyny pracy. Wymienione powyżej dane powinny się znaleźć w zaświadczeniu lekarskim wydanym przez lekarza prowadzącego. Zaświadczenia zawierającego takie informacje nie może wydać lekarz będący członkiem zespołu orzekającego, za wyjątkiem przypadku, w którym równocześnie jest on lekarzem prowadzącym ucznia. Jeżeli wnioskodawca nie posiada niezbędnej do wydania orzeczenia dokumentacji (opinii, wyników obserwacji, badań psychologicznych, pedagogicznych, itp.), to badania przeprowadzają, wskazani przez przewodniczącego zespołu orzekającego/dyrektora poradni, specjaliści zatrudnieni w placówce. Przewodniczący zespołu orzekającego może również zwrócić się do przedszkola/szkoły o informację na temat problemów dydaktycznych, wychowawczych dziecka/ucznia. Podejmując takie działania jest on zobowiązany do poinformowania o tym wnioskodawcę. Po zgromadzeniu pełnej dokumentacji, dyrektor poradni wydaje zarządzenie o powołaniu zespołu do rozpatrzenia wniosku. W skład zespołu orzekającego wchodzą: dyrektor poradni lub osoba upoważniona przez niego jako przewodniczący, psycholog, pedagog, lekarz, inni specjaliści pod warunkiem, że ich udział w posiedzeniu zespołu orzekającego rozpatrującego dany wniosek, jest uzasadniony. Kompletna dokumentacja, niezbędna do wydania orzeczenia, jest następnie kierowana przez dyrektora poradni do członków zespołu orzekającego wraz z informacją o ustalonym terminie posiedzenia zespołu. O terminie posiedzenia zespołu orzekającego jest również informowany wnioskodawca, gdyż ma on prawo uczestniczyć w jego posiedzeniu oraz przedstawić swoje stanowisko w sprawie.
Zespół wydaje orzeczenie lub opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka w drodze głosowania. Decyzja jest podejmowana większością głosów z uwzględnieniem i w oparciu o analizę zebranego materiału diagnostycznego. Oznacza to, że członkowie zespołu orzekającego nie mogą podjąć decyzji sprzecznej ze zgromadzonymi wynikami diagnozy. W przypadku, gdy głosowanie nie doprowadza do podjęcia decyzji z powodu równej liczby głosów, decyzję podejmuje przewodniczący zespołu orzekającego. Każde posiedzenie zespołu orzekającego jest protokołowane przez członka zespołu orzekającego wyznaczonego przez przewodniczącego. Procedura wydawania orzeczenia lub opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka odbywa się bowiem zgodnie ze schematem: wniosek analiza formalna dokumentacji dołączonej do wniosku zarządzenie o powołaniu zespołu orzekającego posiedzenie zespołu orzekającego protokół z posiedzenia zespołu orzekającego orzeczenie lub opinia. Protokół z posiedzenia zespołu orzekającego musi zawierać takie elementy jak: podjęte rozstrzygnięcie, uzasadnienie podjętej decyzji, informacja o zdaniach odrębnych zgłoszonych przez członka (członków) zespołu orzekającego, podpisy wszystkich członków zespołu orzekającego. Najczęściej popełniane błędy: 1. Nieprawidłowy sposób powoływania zespołu orzekającego polegający na: braku zarządzenia dyrektora poradni o powołaniu zespołu orzekającego, wydaniu jednego zarządzenia dotyczącego powołania zespołu orzekającego do rozpatrzenia kilku wniosków, powołaniu do składu zespołu orzekającego osób, które nie są uprawnione do uczestniczenia w posiedzeniu zespołu. 2. Wydawanie opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka lub orzeczenia na wniosek osób, które nie są do tego uprawnione. Przykładem są przypadki wydania orzeczenia na wniosek rodzica ucznia pełnoletniego lub dyrektora szkoły/placówki (szkoły, placówki interwencyjnej, socjalizacyjnej, resocjalizacyjnej). Należy pamiętać o tym, że rodzice dzieci umieszczonych w pogotowiach opiekuńczych, domach dziecka, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych lub socjoterapeutycznych nie są, zwykle, pozbawieni władzy rodzicielskiej. Zachowują
zatem prawo do podejmowania decyzji w sprawach dotyczących swoich dzieci, w tym również występowania z wnioskami do poradni psychologiczno pedagogicznej. 3. Brak zawiadomienia wnioskodawcy o terminie posiedzenia zespołu orzekającego. 4. Nieprawidłowy sposób protokołowania posiedzeń zespołu orzekającego polegający na sporządzaniu jednego protokołu z posiedzenia kilku lub kilkunastu zespołów orzekających. 5. Sporządzanie protokołów zawierających braki formalne w postaci: podpisów członków zespołu orzekającego, odnotowania istotnych, z punktu widzenia podjętego rozstrzygnięcia, informacji dotyczących głosowania nad decyzją zespołu, odnotowania odrębnego zdania członka lub członków zespołu orzekającego. 6. Podejmowanie decyzji przez zespół orzekający w sposób inny niż głosowanie.