POWIATOWY URZĄD PRACY 59-700 B O L E S Ł A W I E C U L. O B R O Ń C Ó W H E L U 1 0 T E L. / F A X ( 0 7 5 ) 7 3 2-66-01 D O 0 4 e - m a i l : w r b o @ p r a c a. g o v. p l http://pup.boleslawiec.ibip.pl Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie bolesławieckim w 2014 roku Raport opisowy za 2014 rok. Akceptuję: Bolesławiec 2015
SPIS TREŚCI WSTĘP...3 ROZDZIAŁ I Analiza bezrobotnych według zawodów....5 1.1. Zawody dominujące wśród bezrobotnych....6 1.2. Zawody o największym napływie bezrobotnych....8 1.3. Zawody generujące długotrwałe bezrobocie.....10 ROZDZIAŁ II Analiza ofert pracy według zawodów.....14 ROZDZIAŁ III Analiza zawodów deficytowych i nadwyżkowych.. 18 3.1. Analiza zawodów nadwyżkowych.....19 3.2. Analiza zawodów deficytowych... 21 3.3. Analiza zawodów zrównoważonych.......22 Wnioski.....24 2
Wstęp Zgodnie z zaleceniami Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej opracowano raport z monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych za 2014 rok. Raport ten poświęcony został diagnozie dopasowania strukturalnego rynku pracy w odniesieniu do populacji osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Bolesławcu. Celem poniższego raportu jest poznanie zawodów deficytowych i nadwyżkowych, a więc tych o większym zapotrzebowaniu niż liczba potencjalnych pracowników jak i tych, na które popyt jest duży lub w ogóle nie występuje, tak aby skoordynować kierunki kształcenia i szkolenia bezrobotnych z potrzebami rynku pracy. Raport z monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest pomocny w: określaniu odpowiednich kierunków szkolenia bezrobotnych przez Urzędy Pracy; ułatwianiu władzom oświatowym w dostosowaniu kierunków kształcenia zawodowego do zmieniających się potrzeb rynku pracy; przygotowaniu programów w celu aktywizacji osób bez kwalifikacji zawodowych, długotrwale bezrobotnych, w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Głównymi odbiorcami prowadzonej analizy będą: powiatowe i wojewódzkie urzędy pracy, centra edukacji i kształcenia kadr, dyrektorzy szkół ponadgimnazjalnych, instytucje szkoleniowe, władze oświatowe wszystkich szczebli, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Analiza zawodów deficytowych i nadwyżkowych została opracowana zgodnie z Zaleceniami metodycznymi do prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych, opracowanymi przez Departament Rynku Pracy w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej. Natomiast źródłami zawartych informacji były dane statystyczne zgromadzone przez tutejszy Urząd w 2014 roku. Raport Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie bolesławieckim w 2014 roku składa się z trzech rozdziałów. W pierwszym z nich zawarto analizę zawodów dominujących wśród bezrobotnych, zawody o największym napływie wśród bezrobotnych i zawody generujące długotrwałe bezrobocie. W rozdziale drugim zawarto analizę najczęściej występujących ofert pracy według zawodów i analizę zawodów zgłoszonych w ofertach pracy ze 3
względu na wskaźnik szansy uzyskania oferty. Natomiast rozdział trzeci zawiera analizę zawodów nadwyżkowych, deficytowych i zrównoważonych jakie wystąpiły w 2014 r. W poniższym raporcie wykorzystano metody opisowe, statystyczne i graficzne. Źródłem informacji były dane zgromadzone na dzień 31.12.2014 r. w oparciu o załącznik I do sprawozdania MPIPS, dotyczące osób bezrobotnych oraz zgłoszonych ofert pracy według zawodów i specjalności. Pełne tablice, które były podstawą do analizy są dostępne na stronie https://mz.praca.gov.pl 4
Rozdział I Analiza bezrobotnych według zawodów. W powiecie bolesławieckim na dzień 31.12.2014 r. liczba bezrobotnych zarejestrowanych w tutejszym Urzędzie wynosiła 2799 osób. Tabela nr 1: Bezrobotni zarejestrowani w Powiatowym Urzędzie Pracy na dzień 31.12.2013 r. Wyszczególnienie Liczba bezrobotnych Bezrobotni ogółem w tym 2799 bezrobotni z zawodem 2543 bez zawodu 256 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych statystycznych Powiatowego Urzędu Pracy w Bolesławcu Według stanu na dzień 31.12.2014 roku nieco ponad 90 % osób bezrobotnych posiadało zawód. Grupa osób bez zawodu stanowiła niecałe 10 % ogółu bezrobotnych są to osoby, które nie posiadają wyuczonego zawodu, jak również żadnego doświadczenia zawodowego. Natomiast, osoby, które nie maja wyuczonego zawodu, lecz posiadają przynajmniej 6 miesięczne doświadczenie w danym zawodzie, są zaliczane do grupy osób posiadających zawód. Tabela 2: Bezrobotni zarejestrowani w Powiatowym Urzędzie Pracy ze względu na wykształcenie dzień 31.12.2014 roku. Wykształcenie Liczba bezrobotnych Wyższe 280 Policealne i średnie zawodowe 598 Średnie ogólnokształcące 271 Zasadnicze zawodowe 846 Gimnazjalne i poniżej 804 ogółem 2799 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych statystycznych Powiatowego Urzędu Pracy w Bolesławcu 5
Pod względem poziomu wykształcenia najliczniejszą grupę stanowili bezrobotni posiadający wykształcenie zasadnicze zawodowe. Sytuacja podobnie wyglądała w poprzednich latach. Osoby z wyższym wykształceniem stanowiły 10 % ogółu bezrobotnych. 1.1. Zawody dominujące wśród bezrobotnych Analizując ranking zawodów dominujących wśród bezrobotnych z 620 zawodów wybrano 15, które posiadają największa liczbę osób bezrobotnych. Tabela nr 3: Ranking zawodów dominujących wśród bezrobotnych w 2014 roku. Lp. Kod Nazwa zawodu Bezrobotni W tym W tym zawodu ogółem kobiety absolwenci 1. 522301 Sprzedawca 285 249 6 2. 000000 Bez zawodu 256 150 37 3. 331403 Technik ekonomista 99 84 2 4. 722204 Ślusarz 98 1 0 5. 711202 Murarz 72 0 1 6. 512001 Kucharz 60 49 1 7. 753303 Szwaczka 47 45 1 8. 753105 Krawiec 40 39 1 9. 962990 Pozostali pracownicy przy pracach prostych gdzie indziej nieklasyfikowani 37 25 2 10. 513303 Robotnik gospodarczy 35 14 1 11. 311504 Technik mechanik 34 1 0 12. 512002 Kucharz małej 32 24 1 gastronomii 13. 931301 Robotnik budowlany 31 0 0 14. 932990 Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 31 13 5 15. 514101 Fryzjer 30 28 6 Ogółem 1097 686 64 Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika MPIPS T-II/P-1 Bezrobotni wg zawodów w powiecie bolesławieckim w 2014 r.. 6
Porównując strukturę bezrobotnych wg grup zawodowych, należy zauważyć, że w 2014 r. sytuacja zawodów dominujących wśród bezrobotnych wyglądała bardzo podobnie jak w poprzednich latach. Na pierwszym miejscu wśród zarejestrowanych osób posiadających zawód znajduje się grupa zawodowa 52 sprzedawcy i pokrewni. Grupa ta stanowiła 13,57 % zarejestrowanych bezrobotnych. W grupie tej dominowali sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 12,94 %. Kolejne pozycje grup to: grupa 72 robotnicy obróbki metali, mechanicy maszyn i urządzeń i pokrewni 9,40 % grupa 71 robotnicy budowlani i pokrewni (z wyłączeniem elektryków) 8,85 % grupa 75 robotnicy w przetwórstwie spożywczym ( ) 8,06 % grupa 51 pracownicy usług osobistych 7,78 % grupa 93 robotnicy pomocniczy w górnictwie, przemyśle, budownictwie i transporcie 5,58 % grupa 31 średni personel nauk fizycznych, chemicznych i technicznych 5,39 %. grupa 33 średni personel do spraw biznesu i administracji 5,23 % W pozostałych grupach zawodowych liczba bezrobotnych wynosi zdecydowanie poniżej 5% ogółu bezrobotnych z zawodem. Wykres nr 1: Struktura bezrobotnych według grup zawodowych. 16,00% 14,00% 13,57% 12,00% 10,00% 9,40% 8,85% 8,06% 7,78% 8,00% 6,00% 5,58% 5,39% 5,23% 4,00% 2,00% 0,00% Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika MPIPS T-II/P-1a Struktura bezrobotnych wg grup zawodowych w powiecie bolesławieckim stan w końcu 2014 roku. 7
1.2. Zawody o największym napływie bezrobotnych. Największy napływ bezrobotnych zanotowano w grupie bez zawodu. Zawody dominujące pod względem napływu były porównywalne jak w przypadku populacji bezrobotnych ogółem. Przodowali sprzedawcy, następnie: technicy ekonomiści, ślusarze, murarze, kucharze są to zawody, w których występuje największa liczba bezrobotnych. w 2014 roku. Tabela nr 4: Ranking zawodów o największym napływie bezrobotnych wg zawodów Lp. Kod zawodu Nazwa zawodu Bezrobotni ogółem W kobiety 1. 000000 Bez zawodu 639 270 131 2. 522301 Sprzedawca 526 436 37 3. 331403 Technik ekonomista 208 171 13 4. 722204 Ślusarz 177 3 3 5. 711202 Murarz 137 1 1 6. 512001 Kucharz 108 89 4 7. 311504 Technik mechanik 87 1 2 8. 723103 Mechanik pojazdów 81 0 19 samochodowych 9. 931301 Robotnik budowlany 78 0 1 10. 753303 Szwaczka 77 74 0 11. 514101 Fryzjer 73 63 20 12. 512002 Kucharz małej 72 43 9 gastronomii 13. 753105 Krawiec 70 69 1 14. 515303 Robotnik gospodarczy 69 25 2 15. 932990 Pozostali robotnicy 68 25 16 przy pracach prostych w przemyśle 16. 962990 Pozostali pracownicy przy pracach prostych 67 37 6 gdzie indziej nieklasyfikowani 17. 522305 Technik handlowiec 56 50 5 tym W tym absolwenci 8
18. 753202 Krojczy 52 25 4 19. 432103 Magazynier 51 15 2 20. 911207 Sprzątaczka biurowa 51 51 1 21. 513101 Kelner 50 43 2 Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika MPIPS T-II/P-2 Napływ bezrobotnych wg zawodów w powiecie bolesławieckim w 2014 roku. Po dokonaniu analizy powyższych wartości, warto zwrócić uwagę na zawód szwaczki. Jest ujęty w rankingu zawodów o największym napływie bezrobotnych z uwagi na osoby bezrobotne posiadające kwalifikacje do wykonywania tego zawodu z racji posiadania doświadczenia na tym stanowisku pracy, niekoniecznie z powodu posiadania zawodu wyuczonego w szkole. Analizując strukturę napływu bezrobotnych według 41 dużych grup zawodowych zauważamy, że największy napływ nastąpił w grupie 52 Sprzedawcy i pokrewni 13,01 %, w której dominowali: sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 12,01 %. Na drugiej pozycji pod względem wielkości napływu bezrobotnych jest grupa 72 Robotnicy obróbki me tali, mechanicy i urządzeń pokrewni 9,44 %, tutaj najliczniejszą grupą byli: ślusarze i pokrewni 3, 48 %. Kolejne pozycje grup to: grupa 71 robotnicy budowlani i pokrewni 8,65 % grupa 51 pracownicy usług osobistych 7,98 % grupa 75 - robotnicy w przetwórstwie spożywczym, obróbce drewna ( )- 7,15 % grupa 93- robotnicy pomocniczy w górnictwie, przemyśle, budownictwie i transporcie- 6,09% grupa 31- średni personel nauk fizycznych, chemicznych i technicznych- 5,75 % grupa 33- średni personel do spraw biznesu i administracji 5,55 % W pozostałych grupach zawodowych napływ bezrobotnych wyniósł poniżej 4 % ogółu bezrobotnych z zawodem. 9
Wykres nr 2: Struktura napływu bezrobotnych wg grup zawodowych w powiecie bolesławieckim w 2014 r. grupa zawodowa 33 grupa zawodowa 31 grupa zawodowa 93 grupa zawodowa 75 grupa zawodowa 51 grupa zawodowa 71 grupa zawodwa 72 5,55% 5,75% 6,09% 7,15% 7,98% 8,65% 9,44% grupa zawodowa 52 13,01% 0,00% 5,00% 10,00% 15,00% Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika MPIPS T-II/P-2a Struktura napływu bezrobotnych wg grup zawodowych w powiecie bolesławieckim w 2014 r.. 1.3. Analiza zawodów generujących długotrwałe bezrobocie. Na dzień 31.12.2014 r. w ewidencji bezrobotnych odnotowaliśmy 626 osób długotrwale bezrobotnych, co stanowi 22,36% ogółu zarejestrowanych. Na podstawie wielkości wskaźnika długotrwałego bezrobocia oszacowano liczebności grup zawodowych implikujących długotrwałe bezrobocie. Analiza ta pozwoliła ustalić ranking wg grup zawodów generujących długotrwałe bezrobocie. Przy konstruowaniu rankingu wzięto pod uwagę liczbę osób bezrobotnych w danej grupie zawodów, mającą wpływ na strukturę bezrobocia w powiecie bolesławieckim. Tabela nr 5: Ranking zawodów generujących długotrwałe bezrobocie wg grup zawodów w 2014 roku. Lp. Kod grupy zawodów Nazwa grupy zawodów Wskaźnik długotrwałego bezrobocia 1. 44 Pozostali pracownicy obsługi biura 0,6667 2. 12 Kierownicy do spraw zarządzania i handlu 0,5000 3. 25 Specjaliści do spraw technologii informacyjno - komunikacyjnych 0,4000 10
4. 54 Pracownicy usług ochrony 0,3750 5. 73 Rzemieślnicy i robotnicy poligraficzni 0,3333 6. 21 Specjaliści nauk fizycznych, matematycznych i technicznych 0,3235 Źródło: opracowanie na podstawie załącznika MPIPS T-II/P-7 Ranking zawodów generujących długotrwałe bezrobocie w powiecie bolesławieckim w 2014 r. Analizując informacje z załącznika T-II/P-8 można sklasyfikować osoby długotrwale bezrobotne w 289 różnych grupach zawodowych. Na podstawie danych skonstruowano ranking zawodów według wskaźnika długotrwałego bezrobocia w 4-cyfrowych grupach elementarnych. Tabela nr 6: Ranking zawodów generujących długotrwałe bezrobocie w ujęciu grup elementarnych w 2014 roku. Lp. Kod grupy zawodów Nazwa grupy zawodów Wskaźnik długotrwałego bezrobocia 1. 2643 Filolodzy i tłumacze 0,4286 2. 5329 Pracownicy obsłudze osobistej w ochronie zdrowia i pokrewni gdzie indziej nieklasyfikowani 0,4286 3. 7511 Masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni 0,4286 4. 7318 Rękodzielnicy wyrobów z tkanin, skóry i 0,4211 pokrewnych materiałów 5. 2144 Inżynierowie mechanicy 0,4000 6. 4221 Konsultanci i inni pracownicy biur podróży 0,4000 7. 2133 Specjaliści do spraw ochrony środowiska 0,4000 8. 5413 Pracownicy ochrony osób i mienia 0,4000 9. 3255 Średni personel ochrony środowiska, medycyny 0,4000 pracy i bhp 10. 7314 Ceramicy i pokrewni 0,4000 Źródło: opracowanie na podstawie załącznika MPIPS T-II/P-8 Ranking zawodów generujących długotrwałe bezrobocie w powiecie bolesławieckim w 2014 roku. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia równy 1 oznacza, że wszystkie osoby zarejestrowane w tej grupie zawodowej to osoby długotrwale bezrobotne. Analizując dane zawarte w załączniku T-II/P-8 można wyodrębnić 25 zawodów o wskaźniku równym 1. Są to: 2352 Nauczyciele szkół specjalnych 7215- Takielarze i monterzy konstrukcji linowych 3214 Technicy medyczni i dentyści 11
3111 Technicy nauk chemicznych, fizycznych i pokrewni 2519 Analitycy systemowi i specjaliści do spraw rozwoju aplikacji komputerowych gdzie indziej nieklasyfikowani 2145 Inżynierowie chemicy i pokrewni 3431 Fotografowie 7111 Monterzy konstrukcji budowlanych i konserwatorzy budynków 3324 Pośrednicy handlowi 6114 Rolnicy upraw mieszanych 7133 Robotnicy czyszczący konstrukcje budowlane i pokrewni 4132 Operatorzy wprowadzania danych 4223 Operatorzy centrali telefonicznych 2114 Specjaliści nauk o Ziemi 4313 Pracownicy obsługi płacowej 4323 Pracownicy do spraw transportu 4312 Pracownicy do spraw statystyki, finansów i ubezpieczeń 7537 Kaletnicy, rymarze i pokrewni 8350 Marynarze i pokrewni 8311 Maszyniści kolejowi i metra 7311 Mechanicy precyzyjni 8211 Monterzy maszyn i urządzeń mechanicznych 7521 Robotnicy przygotowujący drewno i pokrewni 9213 Robotnicy pomocniczy przy uprawie roślin i hodowli zwierząt 8114 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów cementowych, kamiennych i pokrewni Wskaźnik niższy od 1 a wyższy od 0,5 oznacza, że osoby z tego przedziału należy zaliczyć do zagrożonych długotrwałym bezrobociem. Na koniec 2014 r. odnotowaliśmy 5 zawodów posiadających wskaźnik z przedziału 1-0,5, są to: 1211 Kierownicy do spraw finansowych 4412 Listonosze i pokrewni 2132 Specjaliści w zakresie rolnictwa, leśnictwa i pokrewni 8312 Dyżurni ruchu, manewrowi i pokrewni 7233 Mechanicy maszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych W 2014 r. odnotowaliśmy 7 zawodów o wskaźniku długotrwałego bezrobocia równym 0,5. Wskaźnik ten oznacza, że liczba zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie elementarnej, 12
pozostającej bez pracy powyżej 12 miesięcy jest o połowę niższa od liczby bezrobotnych ogółem zarejestrowanych w danej grupie elementarnej. Są to: 2231 Położne bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji 4311 Pracownicy do spraw rachunkowości i księgowości 3343 Pracownicy administracyjni i sekretarze biura zarządu 7534 Tapicerzy i pokrewni 8212 Monterzy sprzętu elektrycznego 8142 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych 8121 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji i przetwórstwa metali Wskaźnikiem długotrwałego bezrobocia o wartości poniżej 0,5 charakteryzowało się 107 zawodów, natomiast dla 145 zawodów wskaźnik ten przybrał wartość równą 0, co oznacza, że zawody z tej grupy nie generują długotrwałego bezrobocia. 13
Rozdział II Analiza ofert pracy według zawodów. W 2014 r. w powiecie bolesławieckim zostało zgłoszonych 3433 oferty pracy. Do analizy ofert pracy wybrano zawody, w których zgłoszono powyżej 20 ofert pracy. Tabela nr 7: Ranking ofert pracy według zawodów zgłoszonych w 2014 r. Lp. Kod zawodu Nazwa zawodu Liczba ofert pracy 1. 522301 Sprzedawca 234 2. 753303 Szwaczka 185 3. 932990 Pozostali robotnicy przy pracach prostych 178 w przemyśle 4. 731609 Zdobnik ceramiki 146 5. 341202 Opiekun osoby starszej 140 6. 513303 Robotnik gospodarczy 118 7. 411004 Technik prac biurowych 92 8. 833203 Kierowca samochodu ciężarowego 91 9. 432103 Magazynier 83 10. 541307 Pracownik ochrony fizycznej bez licencji 81 11. 712401 Monter izolacji budowlanych 80 12. 512001 Kucharz 61 13. 931301 Robotnik budowlany 56 14. 752205 Stolarz 54 15. 711402 Betoniarz - zbrojarz 53 16. 962990 Pozostali pracownicy przy pracach prostych gdzie indziej nieklasyfikowani 17. 523002 Kasjer handlowy 48 18. 332203 Przedstawiciel handlowy 41 19. 722204 Ślusarz 40 Ogółem 1477 Źródło: opracowanie na podstawie załącznika MPIPS T-II/P-3 Oferty pracy wg zawodów w powiecie bolesławieckim w 2014 roku. 52 14
Analizując powyższą tabelę zauważamy, że największa liczba ofert została zgłoszona w zawodach: sprzedawca, szwaczka oraz pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle Następne miejsca w rankingu wśród najbardziej poszukiwanych zawodów przypadły dla: Zdobników ceramiki, opiekunów osoby starszej, robotników gospodarczych. W 2014 r. podobnie, jak w poprzednich latach, zgłoszono dużą liczbę ofert w zawodach dla osób o niskich kwalifikacjach a nawet bez kwalifikacji. Są to m.in.: robotnik gospodarczy czy pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle. Analizując strukturę ofert pracy według zawodów można zauważyć, że pracodawcy najczęściej poszukiwali osób z grup zawodowych tj.: grupa 52 sprzedawcy i pokrewni 10,95 % grupa 71 robotnicy budowlani i pokrewni ( z wyłączeniem elektryków) -9,32 % grupa 93 robotnicy pomocniczy w górnictwie, przemyśle, budownictwie i transporcie- 8,94 % grupa 75 robotnicy w przetwórstwie spożywczym, obróbce drewna, produkcji wyrobów tekstylnych i pokrewni- 8,24 % grupa 51 pracownicy usług osobistych 7,69 %, grupa 72 robotnicy obróbki metali, mechanicy maszyn i urządzeń i pokrewni- 5,94 % grupa 83- kierowcy i operatorzy pojazdów - 5,27 % grupa 73 rzemieślnicy i robotnicy poligraficzni 4,75 % 15
Wykres nr 3: Struktura ofert pracy według grup zawodowych w 2014 r. 12,00% 10,95% 10,00% 9,32% 8,94% 8,24% 7,69% 8,00% 6,00% 5,94% 5,27% 4,75% 4,00% 2,00% 0,00% Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika MIPS T-II/P-3a Struktura ofert pracy wg grup zawodowych w powiecie bolesławieckim w 2014 roku. W pozostałych grupach zawodowych odsetek zgłoszonych ofert pracy wyniósł zdecydowanie poniżej 4 %. Analiza struktury bezrobotnych i ofert pracy według sekcji PKD (załącznik T-II/P-9 oraz T-II/P-9a) wskazuje, że w 2014 r. pracodawcy reprezentujący 22 różne sekcje PKD zgłosili do tutejszego Urzędu 3433 oferty pracy. Wolne miejsca pracy przede wszystkim były zgłaszane z 6 sekcji klasyfikacji działalności: Przetwórstwo przemysłowe 828 ofert pracy, co stanowi 24,12 %, Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 559 ofert pracy, co stanowi 16,28 %, Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 492 oferty pracy, co stanowi 14,33 % Budownictwo 432 oferty pracy, co stanowi 12,58 %, Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 164 oferty pracy, co stanowi 4,78 % Transport i gospodarka magazynowa 144 oferty pracy, co stanowi 4,19 %. Oferty pracy zgłoszone w powyższych sekcjach stanowiły ponad 75 % ogółu ofert pracy. W poniższych sekcjach PKD zarejestrowała się największa liczba bezrobotnych: Działalność nie zidentyfikowana 1117 osób, co stanowi 22,30 % Przetwórstwo przemysłowe 907 osób, co stanowi 18,11 %, 16
Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 755 osób, co stanowi 15,07 % Budownictwo 556 osób, co stanowi 11,10 % Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 355 osób, co stanowi 7,09 %, Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 239 osób, co stanowi 4,77 % W 2014 r. nie wpłynęły żadne oferty pracy z sekcji: Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych, Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby, Organizacje i zespoły eksterytorialne, Działalność niezidentyfikowana. 17
Rozdział III Analiza zawodów deficytowych i nadwyżkowych Badając dane dotyczące osób bezrobotnych i ofert pracy z 2014 r., można zaobserwować, że duża grupa zawodów odznacza się niedopasowaniem popytu i podaży na rynku pracy. Celem wyodrębnienia zawodów deficytowych, nadwyżkowych i zrównoważonych, niezbędna jest ich analiza według wskaźnika intensywności. Wskaźnik ten przyjmuje następujące wartości: W < 0,9 zawody nadwyżkowe 0,9 W 1,1 zawody zrównoważone W > 1,1 zawody deficytowe Według danych z załącznika T-II/P-4 w 2014 r. wśród 784 zawodów, wyróżniono aż 559 zawodów nadwyżkowych. Znacznie mniej stanowiły zawody deficytowe 202. Natomiast zawodów zrównoważonych było 23, czyli tych, które nie mają wpływu na zmiany na rynku pracy zawodów. Wykres nr 4: Struktura zawodów według wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) w powiecie bolesławieckim w 2014 r. 2,93% 25,77% zawody nadwyżkowe zawody deficytowe zawody zrównoważone 71,30% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z załącznika MPIPS T-II/P-4 Zawody deficytowe i nadwyżkowe w powiecie bolesławieckim w 2014 r. 18
3.1. Analiza zawodów nadwyżkowych Do poniższego opracowania zawodów nadwyżkowych i deficytowych przyjęto zawody mające największy wpływ na lokalny rynek pracy pod względem liczby osób bezrobotnych i ofert pracy. Zawody nadwyżkowe w 2014 r. stanowiły 71,30 % ogólnej liczby zawodów. Oznacza to, że na lokalnym rynku pracy istnieje mniejsze zapotrzebowanie na pracowników w danym zawodzie, niż rzeczywista liczba osób posiadających ten zawód. Tabela nr 10: Ranking zawodów nadwyżkowych według wskaźnika intensywności nadwyżki zawodów w 2014 r. Lp. Kod zawodu Nazwa zawodu Średnia miesięczna liczba ofert pracy Średnia miesięczna liczba bezrobotnych Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów 1. 331403 Technik ekonomista 0,2500 17,3333 0,0144 2. 235107 Pedagog 0,0833 1,7500 0,0476 3. 731404 Formowacz wyrobów ceramicznych 4. 611306 Ogrodnik terenów zieleni 5. 242217 Specjalista administracji publicznej 0,0833 1,4167 0,0588 0,3333 2,4167 0,1379 0,2500 1,4167 0,1765 6. 711202 Murarz 2,1667 11,4167 0,1898 7. 723103 Mechanik pojazdów samochodowych 1,3333 6,7500 0,1975 8. 351203 Technik informatyk 0,4167 2,0833 0,2000 9. 933304 Robotnik magazynowy 0,2500 1,1667 0,2143 10. 751201 Cukiernik 0,5000 2,3333 0,2143 11. 722204 Ślusarz 3,3333 14,7500 0,2260 12. 721207 Spawacz ręczny gazowy 0,2500 1,0833 0,2308 13. 514101 Fryzjer 1,5833 6,0833 0,2603 14. 741203 Elektromechanik pojazdów samochodowych 0,5000 1,8333 0,2727 15. 713102 Malarz budowlany 1,1667 3,9167 0,2979 19
16. 751204 Piekarz 1,2500 4,0833 0,3061 17. 233012 Nauczyciel języka polskiego 0,1667 0,5000 0,3333 18. 325502 Inspektor 0,0833 0,2500 0,3333 bezpieczeństwa i higieny pracy 19. 228301 Fizjoterapeuta 0,3333 1,0000 0,3333 20. 941201 Pomoc kuchenna 1,2500 3,2500 0,3846 21. 513101 Kelner 1,6667 4,1667 0,4000 22. 522301 Sprzedawca 19,5000 43,8333 0,4449 23. 214109 Specjalista kontroli 0,4167 0,7500 0,5556 jakości 24. 512001 Kucharz 5,0833 9,0000 0,5648 25. 712904 Technolog robót wykończeniowych w budownictwie 1,0000 1,5833 0,6316 26. 932101 Pakowacz 2,0000 2,9167 0,6857 27. 712604 Monter instalacji i urządzeń sanitarnych 0,9167 1,3333 0,6875 28. 311410 Technik mechatronik 0,7500 1,0833 0,6923 29. 931301 Robotnik budowlany 4,6667 6,5000 0,7179 30. 431102 Fakturzystka 0,4167 0,5000 0,8333 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z załącznika MPIPS T-II/P-4 Zawody deficytowe i nadwyżkowe w powiecie bolesławieckim w 2014 r. Zgodnie z zaleceniem Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w powyższym rankingu nie została ujęta grupa osób bez zawodu, jednakże była to największa grupa spośród zawodów nadwyżkowych. Osoby posiadające zawód o wyższym wskaźniku intensywności, znajdują się w lepszej sytuacji na lokalnym rynku pracy, ponieważ wskaźnik ten zbliża się do równowagi, tzn. takiego stanu, gdzie liczba ofert pracy i osób poszukujących pracy w konkretnym zawodzie jest równa lub przybliżona. Badając duże grupy zawodowe odnośnie wskaźnika intensywności można zauważyć, że wśród 41 grup 31 z nich ( tj. 75,61 %) wykazuje cechy zawodów nadwyżkowych. 20
3.2. Analiza zawodów deficytowych. Analizując dane z załącznika MPIPS T-II/P-4 zawody deficytowe w powiecie bolesławieckim w 2014 r. stanowiły 25,77 % ogólnej liczby zawodów. Czołowe miejsca w rankingu zajmują zawody, charakteryzujące się brakiem rejestrujących się osób bezrobotnych lub znikomą ilością przy dużym zapotrzebowaniu ze strony pracodawców. W tabeli poniżej przedstawiono ranking 30 zawodów deficytowych. Tabela nr 11: Ranking zawodów deficytowych według wskaźnika intensywności deficytu zawodów w 2014 r. Lp. Kod zawodu Nazwa zawodu Średnia miesięczna liczba ofert pracy Średnia miesięczna liczba bezrobotnych Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów 1. 513202 Barman 1,6667 1,3333 1,2500 2. 741103 Elektryk 0,7500 0,5833 1,2857 3. 811104 Operator koparki 0,2500 0,1667 1,5000 4. 711601 Brukarz 1,2500 0,8333 1,5000 5. 711402 Betoniarz - zbrojarz 4,4167 2,9167 1,5143 6. 432103 Magazynier 6,9167 4,2500 1,6275 7. 234201 Nauczyciel przedszkola 1,4167 0,8333 1,7000 8. 515303 Robotnik gospodarczy 9,8333 5,7500 1,7101 9. 712303 Tynkarz 1,0000 0,4167 2,4000 10. 753303 Szwaczka 15,4167 6,4167 2,4026 11. 121101 Główny księgowy 0,4167 0,1667 2,5000 12. 411004 Technik prac biurowych 7,6667 3,0000 2,5556 13. 932990 Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 14. 243305 Specjalista do spraw sprzedaży 15. 522302 Sprzedawca w branży mięsnej 14,8333 5,6667 2,6176 1,3333 0,5000 2,6667 1,0000 0,3333 3,0000 16. 514202 Kosmetyczka 1,0000 0,3333 3,0000 17. 834401 Kierowca operator wózków jezdniowych 2,1667 0,6667 3,2500 21
18. 811105 Operator koparko - ładowarki 19. 722308 Operator obrabiarek sterowanych numerycznie 20. 233008 Nauczyciel języka angielskiego 0,6667 0,1667 4,0000 0,6667 0,1667 4,0000 0,6667 0,1667 4,0000 21. 233011 Nauczyciel języka 0,3333 0,0833 4,0000 niemieckiego 22. 332203 Przedstawiciel handlowy 3,4167 0,8333 4,1000 23. 833101 Kierowca autobusu 1,5000 0,3333 4,5000 24. 523002 Kasjer handlowy 4,0000 0,7500 5,3333 25. 712401 Monter izolacji 6,6667 1,0833 6,1538 budowlanych 26. 541307 Pracownik ochrony fizycznej bez licencji 6,7500 0,7500 9,0000 27. 242307 Specjalista do spraw kadr 0,8333 0,0833 10,0000 28. 341202 Opiekun osoby starszej 11,6667 0,7500 15,5556 29. 311502 Kontroler jakości wyrobów mechanicznych 3,0000 0,1667 18,0000 30. 721204 Spawacz metodą MAG 3,0833 0,1667 18,5000 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z załącznika MPIPS T-II/P-4 Zawody deficytowe i nadwyżkowe w powiecie bolesławieckim w 2014 r. Zawody deficytowe o wysokim wskaźniku intensywności przyczyniają się do powstania problemu znalezienia przez pracodawców pracowników na dane stanowisko pracy. Biorąc pod uwagę 41 dużych grup zawodowych pod względem wskaźnika intensywności można zauważyć, że 9 z nich (tj. 21,95 %) to zawody deficytowe. 3.3. Analiza zawodów zrównoważonych Zawody zrównoważone to takie, w których liczba rejestrujących się bezrobotnych równoważy się z ilością napływających ofert. Tworzy to idealną sytuację na rynku pracy zarówno dla osób bezrobotnych jak i pracodawców. W 2014 r. w powiecie bolesławieckim zawody zrównoważone stanowiły 2,93 % ogółu wszystkich zawodów. 22
Tabela 12: Ranking zawodów zrównoważonych według wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów w 2014 r. Lp. Kod zawodu Nazwa zawodu Średnia miesięczna liczba ofert pracy Średnia miesięczna liczba bezrobotnych Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów 1. 711404 Zbrojarz 0,7500 0,8333 0,9000 2. 712101 Dekarz 1,2500 1,3333 0,9375 3. 331301 Księgowy 1,5833 1,6667 0,9500 4. 122102 Kierownik działu 0,2500 0,2500 1,0000 sprzedaży 5. 132301 Kierownik budowy 0,1667 0,1667 1,0000 6. 311405 Kontroler jakości 0,0833 0,0833 1,0000 wyrobów elektronicznych 7. 516502 Instruktor nauki jazdy 0,1667 0,1667 1,0000 8. 541306 Portier 0,0833 0,0833 1,0000 9. 834202 Operator maszyn 0,0833 0,0833 1,0000 drogowych 10. 931205 Robotnik drogowy 1,6667 1,6667 1,0000 11. 933305 Robotnik na rampie 0,0833 0,0833 1,0000 12. 962904 Szaleciarz 0,1667 0,1667 1,0000 13. 932906 Pomocnik ciastkarza 0,0833 0,0833 1,0000 14. 234190 Pozostali nauczyciele 0,0833 0,0833 1,0000 szkół podstawowych 15. 325402 Technik masażysta 0,0833 0,0833 1,0000 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z załącznika MPIPS T-II/P-4 Zawody deficytowe i nadwyżkowe w powiecie bolesławieckim w 2014 r. Biorąc pod uwagę 41 dużych grup zawodowych pod względem wskaźnika intensywności można zauważyć, że 1 z nich (tj. 2,44 %) to zawody zrównoważone. 23
Wnioski Po przeprowadzeniu analizy zawodów deficytowych i nadwyżkowych na podstawie informacji MPIPS, ukazują się pewne charakterystyczne elementy struktury zawodowej osób bezrobotnych. Niepokojącą grupę wśród osób zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Bolesławcu, stanowią osoby bez kwalifikacji zawodowych (z wykształceniem gimnazjalnym, podstawowym i średnim ogólnokształcącym) tj. 256, co stanowi 9,15% ogółu bezrobotnych. Do Urzędu Pracy wpływają oferty pracy dla osób bez kwalifikacji zawodowych, jednak popyt na tego typu oferty znacznie przewyższa oferowane przez pracodawców stanowiska. Szansą na aktywizację osób bez kwalifikacji zawodowych stanowią staże oraz przygotowania zawodowe dorosłych. Jedną z przyczyn wzrostu bezrobocia jest duży napływ osób bezrobotnych z zawodem nadwyżkowym. Podobnie, jak w poprzednich latach zauważamy, że wśród zawodów deficytowych są zawody bardzo zbliżone do zawodów nadwyżkowych. Przykładem jest: Specjalista administracji Technik administracji publicznej (zawód nadwyżkowy) (zawód deficytowy) Tutaj można pozwolić sobie na stwierdzenie, iż problem zawodów deficytowych może być po części rozwiązywany poprzez zaspakajanie potrzeb kadrowych przez osoby posiadające zawód nadwyżkowy. Ponadto badając oferty pracy można zauważyć fakt, iż nie wszystkie z nich są w pełni realizowane, mimo nadwyżki siły roboczej. Powód tkwi przede wszystkim w braku dopasowania wymogów zgłaszanych ofert do rzeczywistego poziomu i rodzaju kwalifikacji zawodowych posiadanych przez osoby bezrobotne. Dynamicznie rozwijający się rynek bardzo często wpływa na zdezaktualizowanie i niedopasowanie kwalifikacji osób bezrobotnych do nowoczesnych standardów pracy, co może powodować, że coraz częściej o przyjęciu na dane stanowisko mogą decydować wymagane umiejętności miękkie. Nieodzowne jest zatem stałe podejmowanie działań zmierzających do podwyższania lub uzupełniania kwalifikacji zawodowych klientów Urzędów Pracy przez organizację szkoleń grupowych i indywidualnych. System edukacji, szkoleń oraz poradnictwa zawodowego dostosowany do aktualnej sytuacji na lokalnym rynku pracy oraz skierowany na ciągłe zmiany, jest kluczowym elementem wpływającym na jakościowy rozwój zasobów ludzkich. Porozumienia między partnerami rynku 24
pracy są niezbędne dla prowadzenia efektywnej polityki łagodzącej i zmniejszającej skutki bezrobocia. Wykres 8: Wskaźnik stopy bezrobocia w powiecie bolesławieckim w 2014 roku. 14 12 10 13,3 13,4 12,8 11,9 11,3 10,6 10,1 9,7 9,2 9 8,9 9,1 8 6 4 2 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych statystycznych Powiatowego Urzędu Pracy w Bolesławcu Po przeanalizowaniu powyższego wykresu zauważamy znaczny spadek stopy bezrobocia w okresie od marca do listopada 2014 r. Warto zaznaczyć, że średnia roczna stopa bezrobocia pozostaje o 2,68 punktu procentowego niższa niż w roku 2013. Duża grupa osób w wieku aktywności zawodowej, która pozostaje bez pracy powoduje, że sytuacja na lokalnym rynku pracy jest stale niepokojąca. Sytuacja ta prowadzi do tego, że bezrobotni, którzy nie są w stanie znaleźć odpowiedniego zatrudnienia, popadają w bierność a ich kwalifikacje stają się nieaktualne. Przyczyną tego zjawiska jest między innymi: faktyczne zaprzestanie poszukiwania pracy lub korzyść, jaka wynika z rejestracji w PUP (uzyskanie pomocy materialnej z GiMOPS oraz posiadanie ubezpieczenia zdrowotnego). Powrót na rynek pracy osób pasywnych wiąże się z większymi trudnościami i pochłania większą ilość środków finansowych niż poszukujących aktywnie zatrudnienia. Reasumując, pokładamy nadzieję, że nieprzerwane przygotowywanie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych w dłuższej perspektywie czasu wpłynie na poprawę sytuacji na lokalnym rynku pracy i pozwoli skrócić czas pomiędzy kolejnymi zatrudnieniami. 25
Najważniejszym zadaniem, jakie stoi przed służbami zatrudnienia i instytucjami oświatowymi, jest zmniejszenie bezrobocia i skrócenie okresu rejestracji, które sfinalizuje podjęcie zatrudnienia. Analizując dane statystyczne zawodów deficytowych i nadwyżkowych od roku 2012 zauważamy, że zawody zrównoważone wciąż stanowią najmniejszą liczbę ogółu zawodów. Pomimo i tak niskiego wskaźnika procentowego, odnotowaliśmy spadek zawodów zrównoważonych o 1,27 % od 2012 roku. Zawody deficytowe, od 3 analizowanych lat, stanowią ponad 20 % ogółu wszystkich zawodów. Największy wzrost nastąpił w roku 2014 ponad 5 % niż w roku poprzednim. Największym problemem wciąż są zawody nadwyżkowe. W porównaniu do poprzednich lat, procent ten delikatnie uległ obniżeniu, jednak wciąż jest to ponad 70 % ogółu zawodów. Wykresy poniżej przedstawiają zawody deficytowe, nadwyżkowe i zrównoważone od 2012 roku. ROK 2012 4,20% 22,12% zawody nadwyżkowe zawody deficytowe zawody zrównoważone 73,70% 26
ROK 2013 4,18% 20,66% zawody nadwyżkowe zawody deficytowe zawody zrównoważone 75,16% ROK 2014 2,93% 25,77% zawody nadwyżkowe zawody deficytowe zawody zrównoważone 71,30% 27