Powiatowy Urząd Pracy w Lesku Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie leskim za 2011 r. - część diagnostyczna

Transkrypt

1 Powiatowy Urząd Pracy w Lesku Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie leskim za 2011 r. - część diagnostyczna Lesko, marzec 2012 r.

2 Spis treści 1. Wstęp 2 2. Struktura zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie leskim w II połowie 2011 roku 3 3. Analiza ofert pracy Oferty pracy według zawodów Oferty pracy według PKD Analiza zawodów deficytowych i nadwyżkowych Zawody deficytowe w powiecie leskim w 2011 roku Zawody nadwyżkowe w powiecie leskim w 2011 roku Wnioski 21 1

3 1.WSTĘP Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest jednym z zadań samorządu powiatu w zakresie polityki rynku pracy. Głównym celem opracowania jest stworzenie rankingu zawodów deficytowych i nadwyżkowych, które stanowią narzędzie do monitorowania, czyli systematycznego badania zmian i zjawisk zachodzących na rynku pracy. Żeby móc scharakteryzować wielkość popytu na pracę należy odnieść się do ilości i struktury zawodowej zgłoszonych ofert pracy. Dla głębszego i pełniejszego określenia sytuacji na lokalnym rynku pracy struktura ofert została odniesiona do struktury osób bezrobotnych. Stopień zależności pomiędzy obiema strukturami pozwala zdiagnozować charakter bezrobocia, tzn. ustalić na ile bezrobocie jest spowodowane brakiem dopasowania kwalifikacji poszczególnych osób do wymogów rynku. Niniejszy monitoring oparty jest na danych zawartych w sprawozdaniu MPiPS-01 tj. załącznika nr 2 Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy oraz oferty pracy. Stan na 2011 r., załącznika nr 3 Bezrobotni oraz oferty pracy według zawodów i specjalności oraz załącznika nr1 Bezrobotni oraz poszukujący pracy według czasu pozostawania bez pracy, wieku, poziomu wykształcenia i stażu pracy. Analiza została sporządzona w oparciu o znowelizowaną kwalifikację zawodów i specjalności, która jest hierarchicznie usystematyzowanym zbiorem zawodów i specjalności występujących na rynku pracy. W opracowaniu zostały uwzględnione wyłącznie oferty pracy zgłaszane do tutejszego Urzędu Pracy. Nie poddano analizie ofert pracy publikowanych przez pracodawców w mediach, na stronach internetowych czy w siedzibach zakładów pracy. 2

4 2. STRUKTURA ZAREJESTROWANYCH BEZROBOTNYCH W POWIECIE LESKIM W II PÓŁROCZU 2011 ROKU I. Na koniec grudnia 2011 roku w Powiatowym Urzędzie Pracy zarejestrowanych było 2763 osób bezrobotnych w tym 1382 kobiety. Ogólna liczba zarejestrowanych bezrobotnych do analogicznego okresu w roku 2010 zwiększyła się o 29 osób. Wykres Nr 1. Zarówno w 2010 jak i 2011 roku liczba zarejestrowanych bezrobotnych kobiet była nieznacznie niższa niż wśród mężczyzn. Na koniec grudnia 2010 r kobiety stanowiły 48 % ogólnej liczby zarejestrowanych bezrobotnych, zaś w 2011 roku było to już prawie 50%. II. Sytuacja na lokalnym rynku pracy samorządowe przedstawia się następująco: na koniec 2011 r w rozbiciu na jednostki Tabela Nr 1. 3

5 Jednostka Liczba zarejestrowanych bezrobotnych ogółem kobiety Miasto Lesko Gmina Lesko Gmina Olszanica Gmina Baligród Gmina Cisna Gmina Solina III. Na przestrzeni II półrocza 2011 roku liczba osób posiadających prawo do zasiłku wynosiła zaledwie 488 a tym 293 kobiet. Stanowiło to 17,6 % z ogólnej liczby zarejestrowanych bezrobotnych. IV. W strukturze wiekowej osób bezrobotnych największy odsetek stanowiły osoby w przedziale wiekowym których było 1951 osób co stanowi aż 70% ogólnej liczby zarejestrowanych bezrobotnych. Drugą pod względem wielkości grupą wiekową są osoby do 25 roku życia, jest to 571 osób co stanowi 20,6 % ogólnej liczby zarejestrowanych bezrobotnych.. Trzecią, najmniej liczną grupą są osoby powyżej 55 roku życia- 241 osób co stanowi 8,7 % ogółu. V. Bardzo liczną grupę stanowią osoby długotrwale bezrobotne osób na koniec 2011 roku. VI. Największą grupą osób bezrobotnych na koniec 2011 roku były osoby pozostające bez pracy powyżej 24 miesięcy- 692 osób. Najmniej liczną grupę stanowiły osoby które pozostają bez pracy do 1 miesiąca- 192 osoby. (wykres 2.) Wykres 2. 4

6 Wykres 3. Z powyższego wykresu wynika, że zarówno w roku 2010 jak i 2011 tendencje pozostawania bez pracy są zbliżone. Nieznaczna różnica widoczna jest w przypadku osób, 5

7 które pozostają bez pracy do miesiąca, od 3 do 6 miesięcy oraz osób które nie pracują od 12 do 24 miesięcy. VII. Wśród osób zarejestrowanych jako bezrobotne na koniec 2011 roku największy odsetek tj. 32 % stanowiły osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym (882 osób). Najmniej zarejestrowanych osób było z wykształceniem ogólnokształcącym 8,3% (230 osób) oraz z wyższym 8,4 % ( 232 osoby). Wykres 4. W porównaniu do roku wykres 5- wzrostowi uległa liczba osób bezrobotnych z wykształceniem wyższym o 54 osoby oraz osób z wykształceniem ogólnokształcącym o 23 osoby. Zmniejszeniu uległa liczba osób z wykształceniem średnim technicznym i zasadniczym zawodowym oraz gimnazjalnym. Wykres 5. 6

8 VIII. Na koniec 2011 roku największą grupą wśród zarejestrowanych osób bezrobotnych są osoby które mają od 1 do 5 lat stażu pracy, było to 659 osób, najmniej jest osób których staż pracy przekracza 30 lat i więcej, tylko 48 osób. Znaczną grupę stanowią także osoby nie posiadające żadnego stażu pracy-590 osób. Wykres 6. 7

9 IX. Liczba bezrobotnych będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy pod koniec 2011 roku wynosi 2586 osób. Do grupy osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy zalicza się osoby: - do 25 roku życia - długotrwale bezrobotne - powyżej 50 roku życia - bez kwalifikacji zawodowych - bez doświadczenia zawodowego - bez wykształcenia średniego - samotnie wychowującą co najmniej jedno dziecko do 18 r. ż. - które po odbyciu kary pozbawienia wolności nie podjęły zatrudnienia - niepełnosprawne - po zakończeniu realizacji kontraktu socjalnego X. Spośród bezrobotnych będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy największą grupą są osoby pozostające bez pracy powyżej 24 miesięcy (692 osoby), w przedziale wiekowym lat (727 osób), z wykształceniem zasadniczym zawodowym(882 osoby), bez stażu pracy(590 osób). XI. Na podstawie danych zawartych w sprawozdaniu MPiPS-01 tj. załącznika nr 2 Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy oraz oferty pracy. Stan na 2011r. oraz załącznika nr 3 Bezrobotni oraz oferty pracy według zawodów i specjalności. struktura bezrobotnych według grup zawodowych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Lesku w II półroczu 2011 roku przedstawiała się następująco: Tabela nr 2. Kod grupy zawodów Nazwa grupy zawodów Bezrobotni ogółem 51 Pracownicy usług osobistych 12,3 75 Robotnicy w przetwórstwie spożywczym, obróbce drewna, produkcji wyrobów tekstylnych i pokrewni 10,4 31 Średni personel nauk fizycznych, chemicznych i technicznych 9,9 72 Robotnicy obróbki metali, mechanicy maszyn i urządzeń i 7,5 8

10 pokrewni 52 Sprzedawcy i pokrewni 6, Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 5,8 71 Robotnicy budowlani i pokrewni (z wyłączeniem elektryków) 5,8 33 Średni personel do spraw biznesu i administracji 5, Kucharze 5, Stolarze meblowi i pokrewni 4, Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych 4,0 XII. W poniższej tabeli nr 3. przedstawiono grupę bezrobotnych według zawodów w jakich poszukują pracy i do jakich posiadają odpowiednie kwalifikacje. W tabeli tej wykazane zostały zawody, w których zarejestrowanych jest 30 osób lub więcej. Uwzględniono tylko te grupy zawodów i specjalności (kod 6 cyfrowy), które mają wpływ na sytuację na lokalnym rynku pracy. Tabela nr 3. W tym LP. Kod zawodu Nazwa zawodu Bezrobotni ogółem kobiety absolwenci Zarejestrowani powyżej 12 m-cy razem kobiety razem kobiety Kod zawodu Nazwa zawodu Bezrobotni ogółem Bezrobotne kobiety Bezrobotni absolwencirazem Bezrobotni absolwencikobiety Bezrobotni powyżej 12 m-cyrazem Bezrobotni powyżej 12 m-cykobiety Bez zawodu Sprzedawca Kucharz "331403" Technik ekonomista Kelner Murarz

11 Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym Mechanik samochodów osobowych Technik technologii drewna Ślusarz Technik mechanik Pozostali stolarze meblowi i pokrewni Fryzjer Robotnik leśny Piekarz Technik żywienia i gospodarstwa domowego Stolarz Krawiec " Pomocniczy robotnik leśny Technik rolnik Sprzątaczka biurowa Struktury zawodowe bezrobotnych, wykazują, że na koniec roku 2011 najliczniejszą grupą osób bezrobotnych były osoby nie posiadające kwalifikacji zawodowych. W dwóch 10

12 zawodach liczba bezrobotnych przekraczała 100 osób, sześć zawodów tworzyło grupę co najmniej 50, a mniej niż 100 osób bezrobotnych, w dwunastu zawodach zarejestrowanych było mniej niż 50 osób ale więcej niż 30 osób. 11

13 3. ANALIZA OFERT PRACY 3.1 Oferty pracy według zawodów W niniejszym opracowaniu przyjęto zasadę, iż wskazane zostaną te kategorie ofert, które nie mają charakteru jednostkowego, ponieważ mogą w ten sposób przyczynić się do precyzyjnego rozpoznania sytuacji w zakresie zawodów nadwyżkowych i deficytowych. W omawianym okresie sprawozdawczym do urzędu pracy w Lesku zgłoszono 456 ofert pracy (w tym 185 ofert stażu), to jest o 284 oferty mniej niż w 2010 roku (740 ofert pracy). Napływ ofert w poszczególnych miesiącach przedstawiał się następująco: Na podstawie powyższego wykresu można zauważyć, że miesiące: luty, marzec, kwiecień, maj górują pod względem złożonych ofert. Wzrost ten związany jest z rozpoczęciem prac sezonowych.. Ilość ofert pracy zgłoszonych w II półroczu w rozbiciu na zawody przedstawia tabela nr 4. 12

14 Tabela nr 4. Lp Kod zawodu Nazwa zawodu Oferty pracy zgłoszone w 2011roku Oferty pracy zgłoszone w grudniu 2011roku 1. "515303" Robotnik gospodarczy "522301" Sprzedawca "411004" Technik prac biurowych "512001" Kucharz "621002" Robotnik leśny "941201" Pomoc kuchenna "513101" Kelner "432103" Magazynier "723103" Mechanik pojazdów samochodowych "513202" Barman "962902" Dozorca "334306" Technik administracji "711101" Konserwator budynków "817201" Operator maszyn do produkcji płyt i sklejek "911207" Sprzątaczka biurowa "931301" Robotnik budowlany "422602" Recepcjonista "431101" Asystent do spraw księgowości "833203" Kierowca samochodu ciężarowego "911203" Pokojowa "514202" Kosmetyczka "911205" Pracownik pomocniczy obsługi hotelowej "311501" Diagnosta uprawniony do wykonywania

15 badań technicznych pojazdów 24. "335601" Funkcjonariusz służby ochrony "524902" Doradca klienta "531202" Asystent nauczyciela przedszkola "752290" Pozostali stolarze meblowi i pokrewni "216602" Grafik komputerowy multimediów "228301" Fizjoterapeuta "242222" Specjalista do spraw organizacji usług gastronomicznych, hotelarskich i turystycznych "263401" Psycholog "331301" Księgowy "341201" Asystent osoby niepełnosprawnej "351203" Technik informatyk "422103" Technik obsługi turystycznej "422502" Pracownik informacji turystycznej "611306" Ogrodnik terenów zieleni "711601" Brukarz "751201" Cukiernik "752190" Pozostali robotnicy przygotowujący drewno i pokrewni "752311" Ustawiacz maszyn do obróbki drewna "832202" Kierowca samochodu dostawczego "911290" Pozostałe pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i podobne "921501" Pomocniczy robotnik leśny 2 0 W 2011 roku pracodawcy zgłaszali zapotrzebowanie na pracownika gospodarczego czy sprzedawcę w ramach stażu w ramach którego nie jest zawierana umowa o pracę z osoba bezrobotną. Była to forma pomocy dla osób znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku 14

16 pracy, wymienionych w art. 49 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Pozostałe oferty pracy występowały w pojedynczych ilościach. 3.2 Oferty pracy według PKD W 2011 roku pracodawcy reprezentujący 22 sekcje PKD zgłosili do Urzędu Pracy w Lesku 456 miejsc pracy, stażu czy prac interwencyjnych. Wolne miejsca były zgłaszane w następujących sekcjach: Tabela nr 5. Sekcja PKD Bezrobotni zarejestrowani w 2011 roku Bezrobotni stan w końcu 2011 roku Oferty pracy zgłoszone w 2011 roku Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle Przetwórstwo przemysłowe Budownictwo Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna Transport i gospodarka magazynowa Edukacja Opieka zdrowotna i pomoc społeczna Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją Pozostała działalność usługowa Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości Działalność finansowa i ubezpieczeniowa Oferty pracy stan w grudniu 2011 roku 15

17 Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją Informacja i komunikacja Górnictwo i wydobywanie Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych Organizacje i zespoły eksterytorialne Działalność nie zidentyfikowana Ogółem

18 4. ANALIZA ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH Zawody deficytowe i nadwyżkowe określane są za pomocą średniej miesięcznej nadwyżki (deficytu) siły roboczej, która stanowi różnicę między średnią miesięczną liczbą zarejestrowanych bezrobotnych w danym zawodzie a średnią miesięczną liczbą zgłoszonych ofert pracy w tym zawodzie. Przyjęto, że zawody o wskaźniku: W<0,9 to zawody nadwyżkowe W>1.1 to zawody deficytowe 4.1 Zawody deficytowe w powiecie leskim w 2011 roku Przez zawód deficytowy należy rozumieć zawód, na który występuje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Oznacza to, że w badanym okresie było więcej ofert pracy aniżeli zarejestrowanych bezrobotnych. Szczegółowo zawody deficytowe obrazuje tabela nr 6. Tabela nr 6. Lp Kod zawodu Nazwa zawodu Średnia miesięczna liczba ofert pracy zgłoszonych w 2011 roku Średnia miesięczna liczba zarejestrowanych bezrobotnych w 2011 roku Średnia miesięczna nadwyżka (deficyt) podaży siły roboczej w 2011 roku 5,4167 0,75-4,6667 7,2222 Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytów) zawodów W Robotnik gospodarczy Sprzedawca 4, ,3333 0, Technik prac 4,5833 2, ,7742 biurowych Kucharz 2,5833 6,9167 4,3333 0, Robotnik leśny 1,75 2,5 0,75 0, Pomoc 1,5833 1,75 0,1667 0,9048 kuchenna Kelner 1 5,5 4,5 0, Magazynier 0,8333 1,5 0,6667 0, Mechanik 0,75 0, pojazdów samochodowyc 17

19 h Dozorca 0,6667 0,25-0,4167 2, Barman 0,6667 1,25 0,5833 0, Technik 0,5 0,25-0,25 2 administracji Sprzątaczka 0,5 2 1,5 0,25 biurowa Robotnik 0,5 2,25 1,75 0,2222 budowlany Asystent do 0,4167 0,1667-0,25 2,5 spraw księgowości Pokojowa 0,4167 0,75 0,3333 0, Recepcjonista 0,4167 1,0833 0,6667 0, Kierowca 0,4167 1,0833 0,6667 0,3846 samochodu ciężarowego Kosmetyczka 0,3333 0,0833-0, Grafik 0,1667 0,0833-0, komputerowy multimediów Psycholog 0,1667 0,0833-0, Asystent osoby 0,1667 0,0833-0, niepełnosprawn ej Ogrodnik 0,1667 0,0833-0, terenów zieleni Kierowca samochodu dostawczego 0,1667 0,0833-0, Tabela według metodologii Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej powinna zawierać 30 pozycji, jednak w powiecie leskim tylko 24 zawody jest zawodami deficytowymi. Spośród głównych grup zawodowych, do najbardziej deficytowych, dla których wskaźnik intensywności deficytu osiągnął najwyższe wartości zaliczyć należy m.in. takie grupy jak: Kod grupy zawodów Nazwa grupy zawodów "41" Sekretarki, operatorzy urządzeń biurowych i pokrewni Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów 1,

20 "53" Pracownicy opieki osobistej i pokrewni 1,5 "94" Pracownicy pomocniczy przygotowujący 0,9048 posiłki "96" Ładowacze nieczystości i inni pracownicy 0,75 przy pracach prostych "43" Pracownicy do spraw finansowostatystycznych 0,5357 i ewidencji materiałowej "81" Operatorzy maszyn i urządzeń 0,5294 wydobywczych i przetwórczych "51" Pracownicy usług osobistych 0,5063 "52" Sprzedawcy i pokrewni 0,4959 "62" Leśnicy i rybacy 0,4773 "91" Pomoce domowe i sprzątaczki 0,3462 "13" Kierownicy do spraw produkcji i usług 0,3333 "54" Pracownicy usług ochrony 0,3333 "82" Monterzy 0,25 "83" Kierowcy i operatorzy pojazdów 0,2115 "34" Średni personel z dziedziny prawa, spraw społecznych, kultury i pokrewny 0, Zawody nadwyżkowe w powiecie leskim w 2011 roku Przez zawód nadwyżkowy należy rozumieć zawód, na który na rynku pracy występuje mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Szczegółowo zawody nadwyżkowe obrazuje tabela nr.7 Tabela Nr 7. Lp Kod zawodu Nazwa zawodu Średnia miesięczna liczba ofert pracy zgłoszonych w 2011 roku Średnia miesięczna liczba zarejestrowanych bezrobotnych w 2011 roku Średnia miesięczna nadwyżka (deficyt) podaży siły roboczej w 2011 roku Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytów) zawodów W Bez zawodu 0 63, , Sprzedawca 4, ,3333 0, Kucharz 2,5833 6,9167 4,3333 0, Technik 0,0833 5,9167 5,8333 0,0141 ekonomista Kelner 1 5,5 4,5 0, Technik 0 4,6667 4, technologii drewna Mechanik samochodów osobowych 0,0833 3,9167 3,8333 0,

21 Robotnik 0 3,6667 3, pomocniczy w przemyśle przetwórczym Technik 0 3,5 3,5 0 mechanik Piekarz 0 3,5 3, Murarz 0,0833 3,25 3,1667 0, Fryzjer 0,0833 3,1667 3,0833 0, Ślusarz 0 2,8333 2, Stolarz 0,0833 2,8333 2,75 0, Technik żywienia 0 2,75 2,75 0 i gospodarstwa domowego Technik 0 2,6667 2, budownictwa Technik prac 4,5833 2, ,7742 biurowych Technik rolnik 0 2,5 2, Robotnik leśny 1,75 2,5 0,75 0, Specjalista 0 2,25 2,25 0 administracji publicznej Technik 0 2,25 2,25 0 hotelarstwa Krawiec 0 2,25 2, " Robotnik 0,5 2,25 1,75 0,2222 " budowlany Technik 0 2,1667 2, agrobiznesu Pomocniczy 0,1667 2, ,0769 robotnik leśny Sprzątaczka 0,5 2 1,5 0,25 biurowa Cukiernik 0,1667 1,75 1,5833 0, Pomoc kuchenna 1,5833 1,75 0,1667 0, Stolarz meblowy 0,0833 1,6667 1,5833 0, Technik leśnik 0,0833 1,5 1,4167 0,0556 Powyższe zestawienie wskazuje, że największa liczba bezrobotnych to osoby bez kwalifikacji zawodowych bądź osoby o najniższych kwalifikacjach z małą szansą na znalezienie pracy. Zawody, które wykazują największą nadwyżkę to zawody, w których w ubiegłych latach kształciły lokalne szkoły. Analiza danych o bezrobociu wskazuje, że konieczna jest synchronizacja działań programów edukacyjnych z wymogami rynku pracy. 20

22 5.WNIOSKI: Z uzyskanych danych wynika, że w Powiatowym Urzędzie Pracy w Lesku na koniec 2011 roku zarejestrowanych było 2763 osób, w tym 1382 kobiety. Wśród ogólnej liczby zarejestrowanych bezrobotnych 488 osób posiadało prawo do zasiłku. W strukturze wiekowej osób bezrobotnych największy odsetek stanowiły osoby w przedziale wiekowym 25-34, jest to 839 osób Największą grupą osób bezrobotnych na koniec 2011 roku były osoby pozostające bez pracy powyżej 24 miesięcy- 692 osoby. Największą grupę zawodową wśród pozostających bez pracy stanowią bezrobotni z wykształceniem zasadniczym zawodowym. Najwyższe bezrobocie na terenie powiatu leskiego odnotowano w zawodzie sprzedawca i kucharz. Wśród absolwentów rejestrujących się w okresie 12 miesięcy od dnia ukończenia szkoły znaczną liczbę stanowią osoby posiadające zawody, w których kształcą lokalne szkoły. Analiza ofert pracy w 2011 roku wg struktury stanowisk pracy wykazuje dużą liczbę ofert na stanowisko robotnika gospodarczego. W znacznej liczbie oferty te dotyczyły możliwości odbycia stażu. Spadek liczby osób zarejestrowanych jako bezrobotni oraz napływ ofert pracy w miesiącach wiosennych i letnich potwierdza sezonowość lokalnego rynku pracy. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych nie jest w stanie określić rzeczywistej skali zjawiska bezrobocia na terenie powiatu leskiego. Jest to spowodowane m.in. tym, że nie wszystkie wolne miejsca pracy zgłaszane są przez pracodawców do urzędów pracy. Poza tym coraz więcej bezrobotnych może być sklasyfikowana w wielu zawodach, i przez to może w danym okresie czasu reprezentować zarówno zawód nadwyżkowy jak i deficytowy, z tym że tylko jeden z nich będzie uwzględniony w statystyce rynku pracy. 21