Polska Raport kredytowy Ratingi Międzynarodowy w walucie zagranicznej Długoterminowy BBB- Międzynarodowy w walucie krajowej Długoterminowy BBB- Krajowy Długoterminowy A-(pol) Perspektywa ratingów Długoterminowego ratingu w walucie zagranicznej Długoterminowego ratingu w walucie krajowej Długoterminowego ratingu krajowego Wybrane dane 31.12 212 Stabilna Stabilna Stabilna 31.12 211 Dochody operacyjne 862,4 833, (mln zł) Zadłużenie (mln zł) 52, 386,3 Nadwyżka 5,39 5,5 operacyjna/ Dochody operacyjne (%) Obsługa długu/ 4,56 11,82 Dochody bieżące (%) Zadłużenie/ 18,4 12,8 Nadwyżka bieżąca (lata) Nadwyżka 2,46 3,4 operacyjna/ Odsetki zapłacone (razy) Wydatki majątkowe/ 23,26 26,85 Wydatki ogółem (%) Nadwyżka (Deficyt) -11,46-9,69 przed obsługą zadłużenia/ Dochody ogółem (bez nowego zadłużenia) (%) Nadwyżka bieżąca / Wydatki majątkowe (%) 1,92 9,28 Related Raporty Research specjalne IPF Institutional Otoczenie prawne Framework samorządów for Polish w Polsce Subnationals (październik 21) (October 21) Interpreting Interpretacja the wskaźników Financial Ratios finansowych w International analizach kredytowych Public Finance samorządów Reports (lipiec 21) (July 21) Analysts Analitycy Maurycy Michalski +48 22 33 67 1 maurycy.michalski@fitchratings.com Renata Dobrzynska Dobrzyńska +48 22 338 62 82 renata.dobrzynska@fitchratings.com Najważniejsze czynniki ratingu Poprawa wyników operacyjnych: W marcu 213r. Fitch Ratings potwierdził ratingi Kielc. Odzwierciedlają one stopniową poprawę wyników operacyjnych Miasta, wynikającą z prowadzonej przez Władze Kielc racjonalizacji wydatków oraz stałego monitorowania ich poziomu, co zapewnia bezpieczne wskaźniki zadłużenia. Ratingi biorą również pod uwagę niższe zapotrzebowanie na dług, w związku z kończeniem obecnie realizowanych inwestycji oraz umiarkowany poziom zobowiązań pośrednich Miasta. Stabilna perspektywa ratingów odzwierciedla oczekiwania Fitch, że wyniki operacyjne Miasta pozostaną dobre, w rezultacie czego wskaźniki obsługi długu pozostaną bezpieczne w średnim okresie, pomimo spodziewanego wolniejszego tempa wzrostu gospodarki Polski w 213r. Zadawalające marże operacyjne: Fitch oczekuje, że nadwyżka operacyjna Kielc w latach 213-215 wyniesie ok. 6% dochodów operacyjnych (ok. 5 55 mln zł rocznie) i będzie średnio 1,3 razy wyższa od obsługi zadłużenia. Powyższa prognoza oparta jest na założeniu, że Władze Miasta będą w dalszym ciągu skutecznie utrzymywać wzrost wydatków operacyjnych poniżej wzrostu dochodów operacyjnych. Kontynuacja programów racjonalizacji wydatków: W celu ograniczenia wydatków w najbardziej kosztownych obszarach działalności, Władze Miasta wdrażają działania oszczędnościowe, które koncentrują się na zatrudnieniu, optymalizacji sieci szkół i modernizacji budynków publicznych. Niektóre z działań racjonalizujących wydatki przyniosły już pozytywne efekty, gdyż w 212r. wydatki operacyjne Kielc wzrosły do 3,2% w 212r. tj. poniżej wzrostu dochodów (3,5%). Fitch oczekuje, że takie podejście będzie kontynuowane przez Władze Miasta. Ograniczona presja na wzrost zadłużenia: Fitch prognozuje, że zadłużenie Kielc w latach 213-215 pozostanie umiarkowane, wynosząc ok. 6% dochodów bieżących. Agencja oczekuje, że wydatki majątkowe Miasta spadną z 259 mln zł w 212r. do ok. 115 mln zł w 215r., w związku z zakończeniem obecnie realizowanych inwestycji współfinansowanych ze środków unijnych w ramach perspektywy finansowej 27-213. Dzięki temu presja na wzrost zadłużenia będzie ograniczona. Jednak, zakończone inwestycje mogą spowodować dodatkową presję na budżet Miasta w średnim okresie z powodu wzrostu wydatków na utrzymanie nowo wybudowanej infrastruktury. Umiarkowane ryzyko pośrednie: Ryzyko pośrednie Miasta dotyczy głównie zadłużenia spółek miejskich, które było niskie i wynosiło 59,3 mln zł na koniec 212r. (4,5 mln zł w 211r.). i nie stanowi dużego ryzyka dla budżetu Miasta, ponieważ spółki te samodzielnie obsługują zadłużenie. Zadłużenie spółek komunalnych może wzrosnąć w średnim okresie, ale powinno pozostać umiarkowane. Największe ryzyko pośrednie dla Miasta generuje spółka Korona S.A. (klub sportowy), która jest finansowo słaba, ponosi straty i wymaga podnoszenia kapitału zakładowego (łącznie ok. 34 mln zł od 28r.). Czynniki zmiany ratingu Brak kontroli nad wydatkami operacyjnymi: Ratingi mogą zostać obniżone, jeśli wyniki operacyjne oraz wskaźnik spłaty długu Kielc ulegną pogorszeniu w porównaniu z rokiem 212, w wyniku wzrostu wydatków operacyjnych powyżej wzrostu dochodów operacyjnych lub/i spadku dochodów podatkowych na skutek niekorzystnych zmian w gospodarce. Znaczna poprawa wyników operacyjnych: Podniesienie ratingów może nastąpić, jeżeli w średnim okresie nadwyżka operacyjna Miasta ustabilizuje się na poziomie powyżej 1% dochodów operacyjnych, a wskaźniki obsługi zadłużenia pozostaną bezpieczne. www.fitchratings.com
Historia ratingu Data Międzynarodowy długoterminowy W walucie zagranicznej W walucie krajowej 1.1.7 BBB- BBB- 3.7.4 A- (pol) Krajowy długoterminowy Główne czynniki ratingu Władze lokalne Organem stanowiącym Kielc jest składająca się z 25 radnych Rada Miasta, wybrana na czteroletnią kadencję w listopadzie 21r. Ugrupowanie lokalne popierające Prezydenta Miasta ma siedem mandatów w Radzie Miasta. W tych samych wyborach obecny Prezydent Miasta - Pan Wojciech Lubawski - został wybrany na trzecią kadencję. Prezydent nie posiada większości w Radzie Miasta, jak również nie utworzył formalnej koalicji. Priorytetem korzystne warunki dla rozwoju przedsiębiorczości Władze Kielc koncentrują się na tworzeniu korzystnych warunków dla rozwoju przedsiębiorczości w Mieście i pozyskiwaniu nowych inwestorów oraz na poprawie infrastruktury lokalnej, szczególnie drogowej. Nacisk jest położony na przygotowywanie nieruchomości pod inwestycje komercyjne i mieszkaniowe na terenie Miasta, głównie poprzez opracowanie planów zagospodarowania przestrzennego oraz uzbrajanie terenów inwestycyjnych. Racjonalizacja wydatków i oszczędności Władze Miasta koncentrują się na racjonalizacji wydatków i kontroli kosztów. Najbardziej sztywne wydatki w sektorach oświaty, pomocy społecznej, administracji publicznej oraz w gospodarce mieszkaniowej są na bieżąco analizowane i monitorowane. Miasto rozważa także dalsze działania racjonalizujące wydatki operacyjne poprzez organizowanie zbiorowych przetargów na zakup mediów. Niektóre z tych działań przyniosły już pozytywne efekty, m.in. w postaci ograniczenia wzrostu wydatków operacyjnych poniżej wzrostu dochodów operacyjnych w 212r. Fitch oczekuje, że takie podejście będzie kontynuowane przez władze Miasta. Jednakże, naszym zdaniem bez bardziej stanowczych działań ograniczających wzrost wydatków operacyjnych, szczególnie w najbardziej kosztownych dla Miasta działach (tj. oświaty, pomocy społecznej i administracji publicznej), znacząca poprawa wyników operacyjnych Kielc może być trudna do osiągnięcia. Począwszy od 213r. Kielce, podobnie jak inne samorządy w Polsce, musiały ująć w swoim budżecie finansowanie systemu gospodarowania odpadami komunalnymi. Środki na realizację tego zadania będą pochodzić z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi wnoszonych przez mieszkańców bezpośrednio do budżetu Miasta. Tym samym, zmiana ta powinna mieć neutralny wpływ na budżet Kielc w długim okresie. Sposób naliczania opłaty został już uchwalony przez Radę Miasta i będzie oparty na liczbie osób zamieszkujących daną nieruchomość. Władze Miasta szacują, że wydatki na realizację tego zadania wyniosą ok. 26 mln zł rocznie, ale ponieważ większość tej kwoty (25 mln zł) powinny sfinansować opłaty pobierane od mieszkańców za wywóz i utylizację odpadów, presja na budżet Kielc powinna być ograniczona. Gospodarka Kielce, stolica województwa świętokrzyskiego, są ważnym ośrodkiem administracyjnym, kultury i edukacji w regionie. W Mieście na wyższych uczelniach studiuje ponad 4. osób. Województwo świętokrzyskie, które stanowi około 3,7% terytorium Polski, i jest zamieszkane przez 3,3% ludności kraju, jest jednym z pięciu najsłabiej rozwiniętych województw w Polsce, gdyż generuje tylko 2,5% PKB kraju. Z tego względu województwo to kwalifikuje się do otrzymywania dodatkowych środków unijnych przeznaczonych na rozwój regionalny w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej. Metodyki Tax-Supported Rating Criteria (Sierpień 212) International Local and Regional Governments Rating Criteria Outside the United States () W 21r. (ostatnie dostępne dane) PKB na mieszkańca podregionu kieleckiego, który obejmuje Kielce oraz okoliczne miasta i gminy stanowił 81,5% średniej krajowej. Jednak wskaźniki dla samego Miasta powinny być wyższe, gdyż jest to najsilniejszy ośrodek gospodarczy w podregionie. W Kielcach działa 38% wszystkich podmiotów zarejestrowanych w podregionie, nakłady inwestycyjne w Mieście stanowią ponad 4% łącznych nakładów inwestycyjnych podregionu, natomiast stopa bezrobocia w Kielcach (1,7% na koniec 212r.) była znacznie 2
niższa od stopy bezrobocia dla całego podregionu (17,5%) oraz niższa od średniej krajowej (13,4%). Sektor usług w Kielcach rozwija się i w 21r. wytworzył ok. 65% Wartości Dodanej Brutto (WDB) oraz zatrudniał 69% pracujących (Polska: odpowiednio 64% i 51%). Jednak przemysł w dalszym ciągu odgrywa ważną rolę w gospodarce Miasta. Sektor ten razem z budownictwem wytworzył ponad 31% WDB Miasta i zatrudniał 3% pracujących (dane dla Polski odpowiednio: 33% i 28%). Przemysł jest reprezentowany przez firmy z branży budowlanej, poligraficznej, farmaceutycznej, metalurgicznej i maszynowej. Liczba firm zarejestrowanych w Kielcach była stabilna w ostatnich latach i wynosiła ponad 28. podmiotów. Wskaźnik firm na 1. mieszkańców w Kielcach (138 w 211r.) jest wyższy niż średnia krajowa (1), i jest jednym z najwyższych spośród miast z grupy porównawczej. Około 1,5% spółek handlowych zarejestrowanych w Mieście (tj. 259 podmiotów) stanowią spółki z udziałem kapitału zagranicznego. Spółka Targi Kielce (TK), w której Miasto posiada prawie 1% udziałów, jest jednym z dwóch największych organizatorów targów w Polsce. TK organizują ponad 7 targów, wystaw i konferencji każdego roku dla różnych branż m.in. dla budownictwa, rolnictwa i infrastruktury, przemysłu energetycznego oraz obronnego. TK, które w ostatnich latach rozwijały się dynamicznie, zamierzają ciągle poszerzać swoją ofertę wystawienniczą. Tablica 1 Dochody operacyjne (mln zł) 211 212 213 a PIT 19,9 196,9 211,7 CIT 13,8 12,4 15, Podatek od 84,6 91, 9,6 nieruchomości Pozostałe podatki i opłaty lokalne 41,4 4,3 51,3 Transfery 371,4 392,4 372,8 bieżące Pozostałe 13,9 129,4 13, dochody operacyjne Razem 833, 862,4 871,4 a Budżet Źródło: obliczenia Fitch na podstawie budżetów Kielc Perspektywy Fitch prognozuje, że wzrost PKB Polski wyniesie średnio 2,2% w latach 213-214. Oznacza to, że tempo wzrostu PKB będzie wolniejsze niż to w latach 21-212 (ok. 3,5% rocznie). Pomimo tego, gospodarka krajowa powinna nadal wspierać rozwój gospodarki Kielc. Ponadto, modernizacja lokalnej infrastruktury zwiększa atrakcyjność inwestycyjną Miasta, co sprzyjać będzie dalszemu rozwojowi gospodarki lokalnej i może przyczynić się do wzrostu dochodów Miasta z tytułu podatków. Wyniki budżetowe i perspektywy Dochody operacyjne Fitch spodziewa się, że dochody operacyjne Kielc będą rosnąć o 3% rocznie w latach 213-215. Na wzrost dochodów operacyjnych będą miały wpływ: rosnąca, chociaż wolniej gospodarka krajowa, rozwój bazy podatkowej, polityka Miasta w zakresie podnoszenia stawek najmu, waloryzacji stawek niektórych podatków i opłat lokalnych oraz wprowadzenie od drugiej połowy 213r. opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. W 212r. dochody operacyjne Kielc wzrosły o 3,5% i wyniosły 862 mln zł. Było to spowodowane głównie wzrostem transferów bieżących i dochodów z podatku od nieruchomości oraz w pewnym zakresie dochodów z podatku dochodowego od osób fizycznych. Wzrost transferów bieżących napędzany subwencją oświatową Transfery bieżące pozostaną największym źródłem dochodów operacyjnych Miasta (45%, 392 mln zł w 212r.). Fitch spodziewa się, że transfery otrzymywane przez Miasto z budżetu państwa będą rosnąć, głównie w wyniku rosnącej subwencji oświatowej, która stanowi największy ich składnik (24 mln zł w roku 212). Chociaż wpływy z transferów bieżących są wyższe każdego roku, nie zapewniają Miastu zbyt dużej elastyczności. Na transfery bieżące oprócz subwencji oświatowej (61% transferów bieżących w 212r.), składają się również dotacje celowe (ok. 28%) przeznaczone na zadania zlecone z zakresu administracji rządowej (świadczenia rodzinne, zasiłki społeczne) lub na współfinansowanie niektórych zadań własnych Miasta, głównie w dziale pomocy społecznej. Niższa dynamika wzrostu dochodów z podatków dochodowych Fitch prognozuje, że w związku z wolniejszym tempem wzrostu gospodarki krajowej, dochody Kielc z podatków dochodowych od osób fizycznych i od osób prawnych (PIT i CIT) będą rosły 3
wolniej niż w latach 211-212 (ok. 5%). Jednak ich wzrost powinien wynieść ok. 3%-4% rocznie w latach 213-215 Podatki dochodowe pozostaną drugim największym źródłem dochodów operacyjnych Miasta i będą stanowić 26% dochodów operacyjnych ogółem (jeden z niższych udziałów wśród miast z grupy porównawczej). Tablica 2 Wydatki operacyjne wg działów w 212 Udział (mln zł) (%) Oświata 327,2 4,1 Pomoc 198,3 24,3 społeczna Transport 94, 11,5 Administracja 5,8 6,2 publiczna Gospodarka 32,6 4, mieszkaniowa Kultura 23,2 2,8 Bezpieczeństwo 23, 2,8 publiczne Pozostałe 66,8 8,2 Razem 815,9 1, Źródło: obliczenia Fitch na podstawie budżetów Kielc Podatek od nieruchomości pozostanie stabilnym źródłem dochodów Fitch uważa, że dochody z podatku od nieruchomości w latach 213-215 będą rosły o ok. 2%- 3%, w wyniku rozwoju bazy podatkowej Miasta (np. oddanie do użytku Centrum Handlowego Korona). Polityka Miasta zakłada, że stawki podatku od nieruchomości będą podnoszone, aczkolwiek nie co roku i nie do maksymalnych limitów (ustalanych co roku przez Ministerstwo Finansów). Utrzymywanie stawek podatku od nieruchomości poniżej limitów maksymalnych spowodowało, że w 212r. Miasto nie zrealizowało dochodów w wysokości ok. 8,4 mln zł. W 213r. skutki obniżenia górnych stawek podatkowych względem stawek maksymalnych Fitch szacuje na ok. 1 mln zł (ok. 11% dochodów z podatku od nieruchomości ogółem). Wydatki operacyjne Presja na wzrost wydatków operacyjnych będzie się utrzymywać Podobnie do wielu samorządów w Polsce, budżet Kielc jest pod silną presją wydatków operacyjnych. Władzom Miasta udało się jednak utrzymać wzrost wydatków operacyjnych poniżej wzrostu dochodów operacyjnych, co Fitch ocenia pozytywnie. Dzięki działaniom Władz Miasta na rzecz racjonalizacji wydatków, podjętym w poprzednich latach, Kielcom udało się ograniczyć tempo wzrostu wydatków operacyjnych. Chociaż budżet Miasta na 213r. zakłada, że wydatki operacyjne będą niższe od wykonanych w 212r., Fitch uważa, że będzie to trudne do osiągnięcia i spodziewa się, że wydatki operacyjne Kielc w 213r. mogą wzrosnąć o ok. 1,6% do 83 mln zł z 816 mln zł w 212r. Działania racjonalizujące wydatki powinny być kontynuowane Fitch uważa, że prowadzona przez Władze Kielc polityka racjonalizacji wydatków operacyjnych powinna umożliwić Miastu utrzymanie zadawalających wyników na poziomie operacyjnym. Władze Miasta wdrażają działania oszczędnościowe, aby ograniczyć udział środków własnych w finansowaniu najbardziej kosztownych obszarów działalności. Polegają one głównie na zmianie struktury zatrudnienia, racjonalizacji sieci placówek oświaty oraz modernizacji budynków. Powyższe działania powinny przynosić dalsze pozytywne rezultaty w średnim okresie. Dodatkowa presja na wzrost wydatków operacyjnych pochodzić może z konieczności utrzymywania nowo wybudowanej infrastruktury. Jednakże, w przypadku trudnej sytuacji finansowej, Kielce posiadają również możliwość ograniczania wydatków o jednorazowym charakterze, takich jak na promocję Miasta czy remonty. Fitch uważa, że kontynuacja ścisłej kontroli wydatków jest kluczowa, aby Kielce utrzymały rating na obecnym poziomie. Oświata najbardziej kosztowne zadanie Miasta Wydatki na oświatę, podobnie jak w innych polskich miastach, będą największym elementem wydatków operacyjnych Kielc w średnim okresie. Ich udział w wydatkach operacyjnych ogółem będzie wynosić ok. 4%, i będzie zbliżony do udziału w miastach z grupy porównawczej (38%- 42%). Subwencja oświatowa oraz pozostałe dochody operacyjne generowane w sektorze oświaty nie pokrywają wszystkich wydatków operacyjnych tego sektora. Pozostałą część (212r.: ok. 26%; jeden z najniższych wyników w grupie miast porównawczych) Kielce muszą finansować ze środków własnych, co powoduje presję na budżet Miasta. Największą presję na wzrost wydatków operacyjnych powodują coroczne podwyżki płac nauczycieli powyżej stopy inflacji, które są negocjowane pomiędzy związkami zawodowymi i rządem (ostatnia o 3,8% od września 212r.) oraz rosnące zapotrzebowanie na edukację przedszkolną, która nie jest finansowana z budżetu państwa. Dochody i wydatki majątkowe Kluczowe inwestycje w trakcie realizacji Fitch spodziewa się, że w średnim okresie wydatki majątkowe Kielc powinny obniżyć się 4
z 259 mln zł w 212r. do ok. 22 mln zł w 213r., a następnie do 115 mln zł w 215r. w związku z kończeniem obecnie realizowanych inwestycji współfinansowanych ze środków unijnych w ramach perspektywy finansowej 27-213. Na chwilę obecną Miasto nie planuje rozpoczynania dużych projektów inwestycyjnych, co ograniczy potrzeby pożyczkowe Miasta. Zgodnie z prognozami Fitch, w latach 213-215 ponad 6% wydatków majątkowych będzie finansowana z dochodów majątkowych oraz z nadwyżki bieżącej, dzięki czemu presja na wzrost długu będzie ograniczona. Ponadto, Kielce posiadają pewną elastyczność w zakresie kształtowania wydatków majątkowych. W przypadku trudnej sytuacji finansowej, Miasto może opóźnić realizację mniejszych projektów, szczególnie tych bez dofinansowania z budżetu UE (ok. 2-3 mln zł rocznie). W latach 213-215 największe projekty inwestycyjne dotyczyć będą infrastruktury drogowej (85%), transportu publicznego (7%), oświaty (6%) oraz gospodarki mieszkaniowej (3%). Kielce uzyskały znaczne finansowanie z UE w okresie programowania 27-213. Łączna kwota dotacji z UE na inwestycje może wynieść ok. 62 mln zł, co stanowi ok. 65% łącznych wydatków na projekty inwestycyjne współfinansowane ze środków UE. Wyniki budżetowe Marża operacyjna wymaga dalszej poprawy Fitch spodziewa się, że w latach 213-215 Miasto utrzyma nadwyżkę operacyjną na poziomie ok. 6% dochodów operacyjnych w latach 213-215 (tj. średnio 5-55 mln zł). Wyniki operacyjne na takim poziomie umożliwiłby Kielcom swobodną obsługę zadłużenia. Prognoza ta opiera się na założeniu, że władze Miasta utrzymywać będą wzrost wydatków operacyjnych na poziomie nie wyższym niż wzrost dochodów operacyjnych. W 212r. marża operacyjna wyniosła 5,4%, co było zbliżone do wyników odnotowanych w latach 21-211. Tablica 3 Wyniki operacyjne (mln zł) 12 1 8 6 4 2 Nadwyżka operacyjna (lewa oś) Marża operacyjna (prawa oś) 28 29 21 211 212 213f 214f 215f (%) 16 14 12 1 8 6 4 Tablica 4 Struktura zadłużenia bezpośredniego Na koniec 212r. (mln zł) (%) Kredyty bankowe 431,4 83, Obligacje 86,1 16,6 Pożyczki 2,5,5 preferencyjne Razem 52, 1, Źródło: obliczenia Fitch na podstawie budżetów Kielc Źródło: Budżety Miasta i prognozy Fitch (f) Zadłużenie, płynność i zobowiązania pośrednie Fitch prognozuje, że w związku z niższym zapotrzebowaniem na dług, niż to w miastach z grupy porównawczej, zadłużenie Kielc w latach 213-215 ustabilizuje się na umiarkowanym poziomie według standardów międzynarodowych, wynoszącym ok. 6% dochodów bieżących. W ujęciu nominalnym zadłużenie Miasta powinno utrzymać się poniżej 58 mln zł. Zdaniem Fitch w latach 213-215 wskaźniki obsługi i spłaty zadłużenia pozostaną zadawalające. Obsługa zadłużenia (po wyłączeniu przedterminowych spłat długu) może wynieść 4 mln zł, ale prognozowana nadwyżka operacyjna będzie o 1,3 raz wyższa. Wskaźnik zadłużenia do nadwyżki bieżącej powinien ulec poprawie z ok. 18 lat na koniec 212r. do ok. 14 lat w 215r. i znacząco nie będzie odbiegał do średniej zapadalności długu Miasta szacowanej na 12-13 lat, o ile nadwyżka operacyjna Kielc nie spadnie poniżej 6% dochodów operacyjnych. Na koniec 212r. prawie całe zadłużenie bezpośrednie Kielc było oprocentowane według zmiennych stóp procentowych, co naraża Miasto na ryzyko stopy procentowej. Ryzyko to jest 5
jednak ograniczane ostrożną polityką budżetową Kielc, która charakteryzuje się planowaniem wydatków na obsługę zadłużenia na wyższym poziomie niż faktycznie jest wykonywany, w celu zabezpieczenia odpowiednich środków na wypadek nieprzewidzianych zmian stóp procentowych. Miasto nie jest narażone na ryzyko walutowe, ponieważ całe zadłużenie Kielc jest w walucie krajowej. Tablica 5 Zadłużenie i wskaźnik spłaty długu (mln zł) 6 5 4 3 2 1 Zadłużenie (lewa oś) Wskaźnik spłaty długu (prawa oś) 28 29 21 211 212 213f 214f 215f (lata) 2 16 12 8 4 Źródło: Budżety Miasta i prognozy Fitch (f) Na koniec 212r. zadłużenie Kielc wyniosło 52 mln zł, tj. ok. 6% dochodów bieżących. W czwartym kwartale 212r. Miasto zaciągnęło ok. 6 mln zł nowego zadłużenia, którego nie wykorzystano na wydatki majątkowe. W styczniu 213r. ok. 25 mln zł z tej kwoty, przeznaczono na spłatę przed terminem wszystkich rat kredytowych zapadających w 213r. Natomiast w kwietniu 213r. 3 mln zł zostało wykorzystane na wcześniejszą spłatę wysoko oprocentowanych kredytów zapadających w latach 214-216. Fitch pozytywnie ocenia te działania, ponieważ zmniejszają one koszty zadłużenia począwszy od 214r. oraz wydłużają profil zapadalności długu, co ogranicza presję na budżet Miasta. Płynność Od lat dobre zarządzanie płynnością W latach 211-212 płynność Kielc była dobra. Stany na rachunkach Kielc na koniec poszczególnych miesięcy wynosiły średnio 2 mln zł. W przypadku przejściowych problemów z płynnością Miasto ma do dyspozycji kredyt w rachunku bieżącym w wysokości 3 mln zł (dostępny do końca 215r.). Zgodnie z przyjętą przez Miasto polityką, która zakłada finansowanie wydatków majątkowych w pierwszej kolejności kredytem w rachunku bieżącym, z uwagi na jego bardzo korzystne oprocentowanie, a dopiero później droższymi kredytami inwestycyjnymi, Kielce korzystały regularnie z tego instrumentu. Ponadto, Miasto posiada skonsolidowany rachunek bankowy, co zapewnia lepszą płynność oraz niższe koszty obsługi bankowej. Zobowiązania pośrednie i poręczenia Umiarkowane ryzyko pośrednie Zobowiązania pośrednie Miasta są niskie i Fitch spodziewa się, że pozostaną one takie w średnim okresie. Składa się na nie głównie zadłużenie spółek komunalnych (59 mln zł na koniec 212r.), z czego większość dotyczy zadłużenia Kieleckiego Towarzystwa Budownictwa Społecznego (KTBS) oraz spółek świadczących usługi komunalne (RPZ, PGO i PUK). Ryzyko dla budżetu Kielc wynikające z długu ww. spółek jest ograniczone, ponieważ są to spółki samowystarczalne finansowo. Zadłużenie spłacają z czynszów płaconych przez lokatorów w ramach budownictwa społecznego lub z opłat otrzymywanych od użytkowników końcowych. Miasto zapewnia wsparcie finansowe niektórym spółkom komunalnym w formie dopłat do ich kapitału (około 14,2 mln zł planowane w 213r. lub ok. 6,5% wydatków majątkowych ogółem). Na koniec 212r. Miasto nie wykazywało żadnych zobowiązań z tytułu udzielonych poręczeń i nie planuje udzielać poręczeń w najbliższym czasie. Największe ryzyko pośrednie dla Miasta generuje spółka Korona S.A. (klub sportowy). 6
W 28r. Miasto przejęło spółkę i od tamtego czasu podniosło jej kapitał zakładowy o łączną kwotę ok. 34 mln zł. W budżecie na 213r. zaplanowano kolejne 4,8 mln zł. Miasto zamierza sprzedać 7% udziałów w tej spółce. Ponieważ spółka jest w słabej kondycji finansowej i ponosi straty, zdaniem Fitch Miasto będzie nadal zapewniać spółce wsparcie finansowe do czasu, kiedy znajdzie dla niej inwestora. Spółka Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami będzie realizować do 215r. duży projekt inwestycyjny, którego koszt wyniesie 258 mln zł. Projekt ten będzie współfinansowany ze środków unijnych w wysokości ok. 57% wydatków inwestycyjnych. Pozostała część finansowana będzie ze środków własnych spółki oraz z pożyczki preferencyjnej z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Tablica 6 Spółki z udziałem Miasta (mln zł) Spółka Udział Miasta (%) 212dw Kapitał podstawowy Zysk/ Strata netto Zadłużenie długoterminowe Aktywa ogółem 212 211 212dw Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. 1, 59,5 85,8 1,3,1,7 Kieleckie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Sp. z o.o. 1, 28,1 6,4,3 22,4 21,6 Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o.o. 1, 27,2 44,5, 15,6 14,1 Port Lotniczy Kielce S.A. 1, 1,6 1,6 -,8,, Rejonowe Przedsiębiorstwo Zieleni Sp. z o.o. 1, 13,3 24,4,3, 9, Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami Sp. z o.o. 1, 15,7 73,6 1,9,1 12,7 Korona S.A. 1, -,5 4,5-8, 2,2 1,2 Targi Kielce S.A. 99,9 87,7 173,2 1,2,, Razem 4,5 59,3 dw - dane wstępne Źródło: 7
Załącznik A Tablica 7 (mln zł) 28 29 21 211 212 Podatki 312,3 295,6 294, 37,6 317,6 Transfery otrzymane (dotacje i subwencje) 38,2 337,4 352,1 371,4 392,4 Opłaty i pozostałe dochody operacyjne 84,4 114,4 149,1 154, 152,4 Dochody operacyjne 74,9 747,4 795,2 833, 862,4 Wydatki operacyjne -613,1-79,4-751,5-79,9-815,9 Nadwyżka operacyjna 91,8 38, 43,7 42,1 46,5 Dochody finansowe 1,8,5,5,6,7 Odsetki zapłacone -8,1-4,7-8,7-12,4-18,9 Nadwyżka bieżąca 85,5 33,8 35,5 3,3 28,3 Dochody majątkowe 39, 59, 122,5 196,3 118,4 Wydatki majątkowe -12,1-174,8-222,7-326,4-259,2 Bilans majątkowy -81,1-115,8-1,2-13,1-14,8 Nadwyżka (Deficyt) przed obsługą zadłużenia 4,4-82, -64,7-99,8-112,5 Nowe zadłużenie 13,3 125,9 11,1 222,6 154,5 Spłata zadłużenia -23, -27,3-5,2-86,1-2,5 Zmiana zadłużenia netto -9,7 98,6 59,9 136,5 134, Wynik budżetu ogółem -5,3 16,6-4,8 36,7 21,5 Zadłużenie Krótkoterminowe,,,,, Długoterminowe 92,9 191,6 25,6 386,3 52, Zadłużenie bezpośrednie 92,9 191,6 25,6 386,3 52, + Inne zobowiązania dłużne,,,,, Zadłużenie ogółem 92,9 191,6 25,6 386,3 52, - Wolne środki 12,9 29,4 24,6 62,9 82, Zadłużeniem ogółem netto 8, 162,2 226, 323,4 438, + Udzielone poręczenia 11,8,, 4,7, + Zadłużenie spółek komunalnych oraz SPZOZ-ów 32,8 43,3 42,4 4,5 59,3 (bez poręczeń) Ogółem zadłużenie i zobowiązania pośrednie netto 124,6 25,5 268,4 368,6 497,3 Memo udział zadłużenia w walutach obcych (%),,,,, udział emisji w zadłużeniu ogółem (%),,, 22,3 16,6 udział zadłużenia o oprocentowaniu stałym (%) 6,9 3, 1,8,5,5 Źródło: obliczenia Fitch na podstawie budżetów Miasta 8
Załącznik B Tablica 8 28 29 21 211 212 Wskaźniki budżetowe Nadwyżka operacyjna/ Dochody operacyjne (%) 13,2 5,8 5,5 5,5 5,39 Nadwyżka bieżąca/ Dochody bieżące a (%) 12,1 4,52 4,46 3,63 3,28 Nadwyżka (deficyt) przed obsługą zadłużenia/ Dochody ogółem b (%),59-1,16-7,5-9,69-11,46 Wynik budżetu ogółem/ Dochody ogółem (%) -,71 2,6 -,52 3,56 2,19 Wzrost dochodów operacyjnych (% zmiana w ciągu roku) n.a. 6,3 6,4 4,75 3,53 Wzrost wydatków operacyjnych (% zmiana w ciągu roku) n.a. 15,71 5,93 5,24 3,16 Wzrost nadwyżki bieżącej (% zmiana w ciągu roku) n.a. -6,47 5,3-14,65-6,6 Wskaźniki zadłużenia Wzrost zadłużenia bezpośredniego (% zmiana w ciągu roku) n.a. 16,24 3,79 54,15 34,61 Odsetki zapłacone/ Dochody operacyjne (%) 1,15,63 1,9 1,49 2,19 Nadwyżka operacyjna/ Odsetki zapłacone (wielokrotność) 11,33 8,9 5,2 3,4 2,46 Obsługa zadłużenia bezpośredniego/ Dochody bieżące (%) 4,4 4,28 7,4 11,82 4,56 Obsługa zadłużenia bezpośredniego/ Nadwyżka operacyjna (%) 33,88 84,21 134,78 233,97 84,73 Zadłużenie bezpośrednie/ Dochody bieżące (%) 13,15 25,62 31,49 46,34 6,25 Zadłużenie ogółem/ Dochody bieżące (%) 13,15 25,62 31,49 46,34 6,25 Zadłużenie bezpośrednie/ Nadwyżka bieżąca (lata) 1,9 5,67 7,6 12,75 18,37 Ogółem zadłużenie i zobowiązania pośrednie netto/ Dochody bieżące (%) 17,63 27,48 33,73 44,22 57,62 Zadłużenie ogółem/ Nadwyżka bieżąca (lata) 1,9 5,67 7,6 12,75 18,37 Zadłużenie bezpośrednie/ PKB (%) 1,56 3,17 4,1 n.a. n.a. Zadłużenia bezpośrednie na mieszkańca (PLN) 453 935 1,228 1,894 2,574 Wskaźniki dochodów Dochody operacyjne/ Planowane dochody operacyjne (%) 116,76 13,79 18,47 15, 1,33 Dochody podatkowe/ Dochody operacyjne (%) 44,3 39,55 36,97 36,93 36,83 Podatki lokalne/ Dochody podatkowe ogółem 35,19 34,51 35,14 33,45 34,1 Otrzymane transfery bieżące/ Dochody operacyjne (%) 43,72 45,14 44,28 44,59 45,5 Dochody operacyjne/ Dochody b ogółem (%) 94,53 92,63 86,6 8,88 87,87 Dochody b na mieszkańca (PLN) 3,638 3,936 4,51 5,49 4,859 Wskaźniki wydatków Wydatki operacyjne/ Planowane wydatki operacyjne (%) 14,77 17,52 15,52 12,59 1,78 Wydatki na wynagrodzenia/ Wydatki operacyjne (%) 45,78 45,56 45,58 45,54 47,9 Transfery bieżące/ Wydatki operacyjne (%) 9,48 9,12 9,35 1,3 1,9 Wydatki majątkowe/ Planowane wydatki majątkowe (%) 77,84 72,32 56,91 77,79 55,25 Wydatki majątkowe/ Wydatki ogółem (%) 15,71 19,8 21,56 26,85 23,26 Wydatki majątkowe/ Lokalny PKB (%) 2,2 2,89 3,64 n.a. n.a. Wydatki na mieszkańca (PLN) 3,728 4,469 5,64 5,96 5,517 Finansowanie wydatków majątkowych Nadwyżka bieżąca/ Wydatki majątkowe (%) 71,19 19,34 15,94 9,28 1,92 Dochody majątkowe/ Wydatki majątkowe (%) 32,47 33,75 55,1 6,14 45,68 Zmiana zadłużenia netto/ Wydatki majątkowe (%) -8,8 56,41 26,9 41,82 51,7 a wraz z dochodami finansowym b bez nowego zadłużenia b.d. brak danych Źródło: Fitch na podstawie budżetów Miasta 9
Załącznik C Grupa porównawcza Nadwyżka operacyjna % Dochodów operacyjnych Nadwyżka (Deficyt) % dochodów ogółem 18 16 14 12 1 8 6 4 2 1 5-5 -1-15 27 28 29 21 211 27 28 29 21 211 Podatki % dochodw operacyjnych 6 5 4 3 2 1 Wydatki majątkowe % wydatków ogółem 3 25 2 15 1 5 27 28 29 21 211 27 28 29 21 211 Rating dla grupy posiadającej rating BBB- Zadłużenie do nadwyżki bieżacej (w latach) 211 Białystok (BBB-) Bydgoszcz (BBB) Kielce (BBB-) Rzeszów (BBB) Mediana (BBB) Bucharest (BBB-) Brasov (BBB-) 1 2 3 Obsługa zadłużenia do nadwyżki operacyjnej (%) 211 Kielce (BBB-) Białystok (BBB-) Mediana (BBB) Rzeszów (BBB) Bydgoszcz, (BBB) Bucharest (BBB-) Brasov (BBB-) 1 2 3 1
Powyższe ratingi zostały nadane na zlecenie emitenta, i w związku z tym Fitch otrzymał wynagrodzenie za ich nadanie. WSZYSTKIE RATINGI FITCH PODLEGAJĄ PEWNYM OGRANICZENIOM ORAZ WYŁĄCZENIOM ODPOWIEDZIALNOŚCI. PROSIMY O ZAPOZNANIE SIĘ Z TYMI OGRANICZENIAMI I WYŁĄCZENIAMI ODPOWIEDZIALNOŚCI NA STRONIE FITCH: HTTP://FITCHRATINGS.COM/UNDERSTANDINGCREDITRATINGS. PONADTO, NA STRONIE AGENCJI WWW.FITCHRATINGS.COM ZNAJDUJĄ SIĘ PUBLICZNIE DOSTĘPNE DEFINICJE RATINGÓW ORAZ ZASADY ICH STOSOWANIA. OPUBLIKOWANE TAM RATINGI, KRYTERIA ORAZ METODYKI SĄ W KAŻDEJ CHWILI DOSTĘPNE. NA STRONIE AGENCJI W SEKCJI CODE OF CONDUCT ZNAJDUJĄ SIĘ DOKUMENTY: CODE OF CONDUCT, CONFIDENTIALITY, CONFLICTS OF INTEREST, AFFILIATE FIREWALL, COMPLIANCE, A TAKŻE INNE ODPOWIEDNIE DOKUMENTY DOTYCZĄCE POLITYK I PROCEDUR STOSOWANYCH PRZEZ FITCH. FITCH MÓGŁ RÓWNIEŻ ZREALIZOWAĆ INNĄ, DOZWOLONĄ POD OBECNYMI REGULACJAMI, USŁUGĘ TEMU OCENIANEMU EMITENTOWI LUB POWIĄZANYM Z NIM PODMIOTOM TRZECIM. DALSZE INFORMACJE DOTYCZĄCE TEJ USŁUGI RATINGOWEJ, DLA KTÓREJ ANALITYK WIODĄCY JEST UMIEJSCOWIONY W PODMIOCIE ZAREJESTROWANYM W UE, MOŻNA ZNALEŹĆ NA STRONIE EMITENTA NA STRONIE INTERNETOWEJ FITCH. Copyright 213 Fitch, Inc., Fitch Ratings Ltd. i jego podmioty zależne. One State Street Plaza, NY, NY 14. Telefon: 1-8-753-4824, (212) 98-5. Fax: (212) 48-4435. Kopiowanie lub wykorzystywanie w całości lub w części bez zgody jest zabronione. Wszelkie prawa zastrzeżone. Wszystkie informacje zamieszczone w tym raporcie opierają się na informacjach od emitentów, innych dłużników i organizatorów, lub innych źródłach, które Fitch uważa za wiarygodne. Fitch nie przeprowadza audytu ani nie weryfikuje prawdziwości i dokładności tych informacji. W związku z tym informacje zawarte w tym raporcie są prezentowane w oryginalnej postaci, bez żadnych gwarancji. Rating nadany przez Fitch jest opinią o wiarygodności kredytowej papieru wartościowego. Rating nie odzwierciedla ryzyka poniesienia strat na skutek innych ryzyk niż ryzyko kredytowe chyba, że ryzyka takie zostały dokładnie przedstawione. Fitch nie jest zaangażowany w oferowanie lub sprzedaż jakichkolwiek papierów wartościowych. Raport prezentujący rating nadany przez Fitch nie jest prospektem ani nie zastępuje informacji zebranych, sprawdzonych i przedstawianych inwestorom przez emitenta i jego agenta w związku ze sprzedażą papierów dłużnych. Ratingi mogą być zmienione, zawieszone lub wycofane w każdej chwili z różnych powodów i jest to suwerenna decyzja Fitch a. Fitch nie oferuje żadnego doradztwa inwestycyjnego. Ratingi nie stanowią rekomendacji kupna, sprzedaży lub trzymania jakichkolwiek papierów wartościowych. Ratingi nie komentują poprawności cen rynkowych, przydatności jakiegokolwiek papieru wartościowego dla danego inwestora, charakterystyki zwolnień podatkowych lub zobowiązań podatkowych związanych z płatnościami z danym papierem wartościowym. Fitch otrzymuje wynagrodzenie od emitentów, ubezpieczycieli, gwarantów, innych instytucji oraz organizatorów za usługi ratingowe. Opłaty te zazwyczaj zamykają się w przedziale od 1. USD do 75. USD (lub równowartości tej kwoty w innych walutach) za emisję. W niektórych wypadkach Fitch ocenia wszystkie lub dużą część emisji danego emitenta, lub ubezpieczonych lub gwarantowanych przez danego ubezpieczyciela lub gwaranta, w ramach jednej opłaty rocznej. Taka opłata kształtuje się w przedziale od 1. USD do 1.5. USD (lub równowartość tej kwoty w innych walutach). Nadanie, publikacja i dystrybucja ratingu przez Fitch nie stanowi zgody Fitch a do używania jego nazwy w roli eksperta w związku z jakąkolwiek rejestracją w ramach przepisów o publicznym obrocie papierów wartościowych w USA, ustawy Financial Services and Markets Act z 2 roku w Wielkiej Brytanii lub podobnych praw i regulacji w każdym innym państwie. Z powodu relatywnej efektywności elektronicznej publikacji i dystrybucji, analizy Fitch mogą być dostępne dla prenumeratorów tych wersji do 3 dni wcześniej niż dla prenumeratorów wersji drukowanej. 11