PRZYKŁAD PLANOWANIA JADŁOSPISU JADŁOSPIS sposób żywienia ludzi zdrowych. Jadłospis jednodniowy dla młodzieży w wieku 16-18 lat na sezon zimowy POSIŁEK/ POTRAWA/ SKŁADNIK ILOŚĆ ENERGIA BIAŁKA TŁUSZCZE JEDNOSTKA g kcal g g NORMA 25 8 85 RAZEM 2477 8,77 87,8 A ŚNIADANIE - 558,5 17,11 18,59. 5. 6. Pieczywo mieszane: Chleb graham Chleb żytni jasny Masło stołowe śmietankowe Polędwica pieczona Ser edamski tłusty Surówka z kapusty pekińskiej: Kapusta pekińska Jabłka Koperek Śmietana Sok pomarańczowy 1 5 5 1 25 2 115 6 5 1 25 196, 99, 97, 67, 27,2 59, 65, 21 12,6 2,6 29,1 145 4,85,25 1,6,11 5, 4,58 1,82 1,8,12,1,22,75 1,1,65,45 7,5 1, 4,4,49,24,15,1,,25 B II ŚNIADANIE - 89,8 8,9 9,8. Bułka kajzerka Pasztet kielecki Ogórki kwaszone Sok marchwiowo- jabłkowy 1 2 2 2 226, 69,4 2,4 92, 5,8 1,96,14 1, 2,6 6,6,4,6
C OBIAD - 745 2,29 41. 5. 6. Zupa z porów: Włoszczyzna Pory Mleko,2% tłuszczu Mąka pszenna poznańska Żółtko Olej Śmietana kremowa Groszek ptysiowy: Mąka pszenna poznańska Jajo Masło Woda Ziemniaki puree: Ziemniaki Masło wiejskie extra Mleko,2% tłuszczu Pulpety z drobiu: Włoszczyzna bez kapusty Mięso drobiowe Bułka czerstwa Mleko,2% tłuszczu Jajo Zielona pietruszka Surówka z marchwi Marchew Kapusta kwaszona Jabłka Pietruszka- liście Olej słonecznikowy Herbata ziołowa 219 5 1 5 szt. 1 55 1 2 5 2 15 12 5 1 22 5 15 2 2 1 116 5 2 151,6 21,2 24, 29, 1,41 1,65 27, 29,1 98,9 4,7 26,8 7,4 114 7,8 7,4 5,8 299,2 21,2 27, 45,2 11,6 1,4 1,8 59,9 12,5 6, 12,6 1,8 27,94,65,8 1,5,28,49,22,18,92 2,22,4 1,78 1,44,4, 22,5,65 18,9 1,16,6 1,11,11,86,,,12,11 9,71,65,1 1,6,4,96,, 6,15,12 1,9 4,1 4,57,12 4,1,2 17,28,65 14,55,52,64,95,,29,5,6,15,, D PODWIECZOREK - 279,8 8,61,5. Jogurt owocowy Banan Müsli z owocami suszonymi Herbata owocowa 15 12 2 25 126 88,8 65, 5,85 1,8 1,8 2,25,6,68 E KOLACJA - 98,6 1,98 15,9. 5. Chleb mieszany pszenno- żytni Masło wiejskie extra Pasta z sera twarogowego i ryby wędzonej Ser twarogowy chudy Makrela wędzona Mleko,2% tłuszczu Pietruszka- liście Surówka z selera Seler Jabłka Orzechy włoskie Kefir 2% tłuszczu Herbata 1 1 5 2 2 1 9 1 2 2 2 74,8 6,6 2,8,6 5,8 2,86 6,2 11,4 12,6,6 8,6 4,6,7 7,51 4,24 2,86,,11 1,68,24,12,72,6 1,1 8,25 2,7,24 2,14,2,,19,,15 2,71,
WNIOSKI: Posiłki zaspokajają potrzeby rosnącego i rozwijającego się organizmu, dostarczają energii do pracy umysłowej i wykonywania innych czynności. Jadłospis został ułożony z uwzględnieniem norm na energię, tłuszcz i białka (ich wartość nie przekracza granicy błędu dopuszczalnego +, - 1%). Uwzględniona jest odpowiednia ilość produktów z poszczególnych grup produktów : -mleko i przetwory mleczne (mleko, sery, kefir, jogurt) - warzywa i owoce (surówki, ogórki kwaszone, soki) - produkty zbożowe (pieczywo, musli) - produkty dostarczające białko zwierzęce (polędwica, pasztet, ryba wędzona, pulpety) UWAGI TECHNOLOGICZNE: Wszystkie posiłki należy sporządzić z produktów świeżych. Potrawy z warzyw należy przyrządzać tuż przed podaniem aby zachować ich wysoką wartość odżywczą, dodatek oleju do tych potraw zmniejsza straty witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K) Przygotowując pulpety z drobiu mięso należy ugotować razem z włoszczyzną, następnie oddzielić od kości i zemleć z bułką namoczoną w mleku. Do masy dodać jajo, posiekaną drobno pietruszkę, przyprawy i uformować pulpety. Następnie obtoczyć w mące i gotować około 25 minut w wywarze z włoszczyzny. Gotując zupę z porów, włoszczyznę i pory należy ugotować, przetrzeć, dodać zawiesinę sporządzoną z mleka i mąki. Żółtko roztarte z mała ilością oleju rozprowadzić z niewielką ilością zupy, a następnie wymieszać z całością. Przed podaniem dodać drobno posiekaną pietruszkę i podawać z groszkiem ptysiowym wykonanym wg przepisu: Wodę z tłuszczem zagotować, dodać przesiana mąkę i energicznie mieszać aż do uzyskania jednolitego ciasta (gdy odchodzi od brzegów naczynia i straci zapach surowej mąki), pozostawić do wystudzenia. Następnie ciasto przełożyć do miski i wbijając po jednym jajku utrzeć na gładką masę. Na wysmarowanej tłuszczem i posypanej mąką brytfannie formować za pomocą szprycy małe kuleczki i piec w nagrzanym piekarniku na jasnozłoty kolor. MŁODZIEŻ ŻENSKA W WIEKU OD 1 DO 16 LAT SEZON ZIMOWY. Posiłek/Potrawa/Składnik Ilość Energia Tłuszcz Węglowodany Jednostka g kcal g g Norma 26, 9, 56, Razem 2489,81 88, 62,62 ŚNIADANIE 678,65 1,1 7,51 Chleb graham 1 198, 1, 4, Masło stołowe śmietankowe 1 67, 7,6,11 Szynka wędzona 4 155,6 1,2, Sałata a la Waldorff 11 7,9,1 8,99 Seler 45 17,1,5,96 Jabłko 45 18,9,2,96 Orzechy włoskie 1,6 2,71,81 Kefir 1,5% tłuszczu 1,15,44 Kakao 267 187,15 6,11 24,41 Mleko2% tłuszczu 25 117,5 5, 1,75 Kakao 7 29,75 1,11,68 Cukier 1 9,9, 9,98
II ŚNIADANIE Bułka kajzerka 6 15,6 1,56 26,88 Masło wiejskie extra 5 7,4 4,1,4 Ser gouda tłusty 25 71,5 5,,4 Mandarynki 1 7,,1 8,1 Woda mineralna,,,, OBIAD Zupa pomidorowa 7 116,46 6,4 18,19 Włoszczyzna bez kapusty 5 19,,2,75 Koncentrat pomidorowy %,51,6 5,1 Mleko 2% tłuszczu 17,4,6 1,29 Mąka pszenna poznańska 1 4,7,12 7,49 Olej słonecznikowy 5 45, 5,, Śmietanka kremowa 15 4,65 4,5,47 Pietruszka-liście 2 1,2,2,18 Ryż na sypko 15 14,7,21 2,67 Ryż 14,7,21 2,67 Woda 7,,, Sól 5,,, Ziemniaki puree 17 142,2 5,45 2,9 Ziemniaki gotowane 15 88,5,15 2,25 Mleko 2% tłuszczu 15 8,7,6 1,29 Olej słonecznikowy 5 45, 5,, Pulpety z drobiu 242 8,55 15, 2,56 Włoszczyzna bez kapusty 5 19,,2,75 Mięso drobiowe 1 179,4 12,61, Bułka czerstwa 1 21,4,9 4,57 Mleko 2% tłuszczu 15 8,7,6 1,29 Jaja 2 26,8 1,9,18 Mąka pszenna poznańska 15 52,5,18 11,24 Pietruszka-liście 2 1,2,2,18 górki kwaszone 1 12,,2 1,9 Sok z czarnej porzeczki 25 15,,25 1,75 PODWIECZOREK Wafle ryżowe 15 54,,44 11,15 Jogurt owocowy 1,5% tłuszczu 15 126, 2,25 2,55 Banan 1 74,, 17, Herbata ziołowa 26 9,9,, Cukier 1 9,9, 9,98 Kolacja Chleb mieszany żytni 1 2, 1,1 4,7 Masło wiejskie ekstra 1 74,8 8,25,7 Surówka z porów 9 67,5 5,1 5,5 Koperek zielony 5 2,6,1,5 Sok z cytryny 5 1,45,2 1,25 Olej słonecznikowy 5 45, 5,, Polędwica wędzona 4,8 1,2, Ser twarogowy chudy 1,2,6 28,8 Sok pomarańczowy 25 15, 16, 21, WNIOSKI: Posiłki u jadłospisu są odpowiednio dostosowane dla tej grupy ludności
-młodzież żeńska w wieku 1-16lat. Posiłki zaspokaja potrzeby rozwijającego się organizmu, dostarczają energii do pracy umysłowej, ćwiczeń i wykonywania innych czynności.produkty pozwalają na zwiększenie zapotrzebowanie na energie, białko, składniki mineralne i witaminy. Jadłospis został ułożony z uwzględnieniem na energię(wartości podane w kcal) tłuszcz i węglowodany(wartości podane w gramach) ich zawartość nie przekracza granicy błędu dopuszczalnego 1%. W skład jadłospisu wchodzą potrawy lekkostrawne. Uwzględniona jest odpowiednia ilość produktów z poszczególnych grup, podzielona na 5 posiłków ~ Mleko i produkty mleczne ( kakao, ser podpuszczkowy i topiony, jogurt) w 4 posiłkach ~ Produkty dostarczające białka zwierzęcego ( szynka, ser podpuszczkowy, pulpety z drobiu,)w 4 posiłkach ~ Warzywa i owoce ( soki, banan, ogórki kiszone, sałatki, mandarynki ) we wszystkich posiłkach ~ Produkty zbożowe ( pieczywo, ryż, wafle ryżowe) we wszystkich posiłkach UWAGI TECHNOLOGICZNE Wszystkie posiłki należy sporządzać z produktów świerzych. Potrawy z warzyw należy przyrządzić tuz przed podaniem, aby zahamować wysoka wartość odżywcza i dodatek oleju do tych potraw zmniejsza straty witamin rozpuszczalnych w tłuszczach A,D,E, K Przyrządzając sałatkę a la Waldorff należy seler krotko obgotować w osolonej wodzie, następnie razem z jabłkami pokroić w Słupi lub kostkę, skropić sokiem z cytryny, dodać kefir (można go zastąpić majonezem) i rozdrobnione orzechy. Sporządzając pulpety z drobiu mięso należy ugotować razem z włoszczyzna, następnie oddzielić od kości i zemleć z bułka namoczona w mleku. Do masy dodać jaja, posiekać drobno zielona pietruszkę i przyprawić do smaku. Uformowane pulpety należy obtaczać w mace i gotować około 25 min w wywarze z włoszczyzny. Powyższe jadłospisy zostały opracowany przez członków koła biologiczno-żywieniowego, pod kierunkiem opiekuna koła. Wszelkie instrukcje i ogólne zasady planowania i układania jadłospisów są zawarte w podręczniku do zasad żywienia człowieka dla technikum:,,zasady żywienia człowieka, H. Kunachowicz, podręcznik dla technikum, PRZYKŁADY JADŁOSPISU UŁOŻONEGO I ZAPLANOWANEGO PRAWIDŁOWO ORAZ NIEPRAWIDŁOWO
Przykłady jadłospisów Jadłospis nieprawidłowy: Śniadanie: Herbata Pieczywo z masłem Miód lub dżem Obiad: Zupa ziemniaczana Kotlet wieprzowy Kapusta zasmażana Ziemniaki Herbata, pączek Kolacja: Herbata Pieczywo, masło Wędlina Jadłospis prawidłowy: I Śniadanie: Herbata z mlekiem Pieczywo razowe Bułka, margaryna Kama lub masło Wędlina drobiowa, pomidor II Śniadanie: Kanapka chleb razowy Z pastą z sera, szczypiorku, rzodkiewki lub papryki Napój owocowy Obiad: Barszcz czerwony z fasolką Ryba duszona w jarzynach Surówka z kapusty pekińskiej z koperkiem Ziemniaki Kolacja: Kasza gryczana Surówka z marchwi, jabłka i chrzanu