POWIATOWY URZĄD PRACY W ŻORACH RANKING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W POWIECIE ŻORSKIM W 2012 ROKU Żory 2013
SPIS TREŚCI 1. WSTĘP... 3 2. ANALIZA BEZROBOCIA WG ZAWODÓW... 4 3. ANALIZA OFERT PRACY WG ZAWODÓW... 8 4. ANALIZA ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH... 10 5. WNIOSKI... 14 2
1. WSTĘP Zgodnie z art. 9, ust. 1 pt 9 Ustawy z dnia 20 wietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynu pracy opracowywanie analiz rynu pracy, w tym prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżowych jest jednym z zdań samorządu powiatu w zaresie polityi rynu pracy. Analiza ierunów zmian zachodzących na loalnym ryu pracy, pozwala na oreślenie odpowiednich ierunów szoleń bezrobotnych w celu zwięszenia ich efetywności, usprawnia pracę poradnictwa zawodowego poprzez wsazanie zawodów deficytowych i nadwyżowych, ułatwia realizację programów atywizujących dla osób bezrobotnych, a taże usprawnia działania pośrednictwa pracy. Zebrane informacje pozwalają na przedstawienie zachodzących zmian dyretorom loalnych szół, organom samorządowym oraz instytucjom szoleniowym. Analizę przeprowadzono na podstawie zaleceń metodycznych do prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżowych przeazanych przez Departament Rynu Pracy w Ministerstwie Gospodari i Pracy. Zgodnie z pismem Ministerstwa Pracy i Polityi Społecznej nr DRP-VII-4002-1-5-AM/13 z dnia 28.02.2013 r. niniejsze opracowanie jest częścią pierwszą diagnostyczną raportu z monitoringu zawodów deficytowych za 2012 ro. Dane, tóre posłużyły do sporządzenia raportów obejmowały informacje z załącznia nr 2 i 3 do sprawozdania MPIPS-01 za 2012 r. Opracowanie słada się z trzech części. Pierwsza przedstawia struturę bezrobocia powiatu żorsiego. Druga część oreśla sytuację na loalnym rynu pracy w odniesieniu do ofert pracy. Trzeci zaś rozdział zawiera dane dotyczące strutury deficytu i nadwyżi zawodów w 2012 rou. Podstawowe definicje stosowane do monitoringu: Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżowych to proces systematycznego obserwowania zjawis zachodzących na rynu pracy dotyczących ształtowania popytu na pracę i podaży zasobów pracy w przeroju terytorialno zawodowym oraz formułowania na tej podstawie ocen, wniosów i rótotrwałych prognoz niezbędnych dla prawidłowego funcjonowania systemów: szolenia bezrobotnych oraz ształcenia zawodowego. Zawód deficytowy oreśla zawód, na tóry występuje na rynu pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszuujących pracy w tym zawodzie. Zawód nadwyżowy oreśla zawód, na tóry występuje na rynu pracy mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszuujących pracy w tym zawodzie. 3
2. ANALIZA BEZROBOCIA WG ZAWODÓW 2.1. Bezrobotni wg zawodów Tabela T-I/P-1 Bezrobotni wg zawodów bezrobotni ogółem (najliczniejsze zawody). Bezrobotni ogółem Bez zawodu 235 Sprzedawca* 235 Robotni budowlany 69 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 66 Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 60 Sprzątacza biurowa 42 Kucharz* 41 Paowacz 39 Robotni pomocniczy w przemyśle przetwórczym 35 Magazynier 34 Kasjer handlowy 34 Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdzono, że najliczniejszą grupę w powiecie żorsim stanowią osoby nie posiadające żadnego zawodu. Wśród nich znajdują się zarówno osoby z wyształceniem średnim ogólnoształcącym ja i podstawowym czy gimnazjalnym. Biorąc pod uwagę zapotrzebowanie pracodawców grupa ta ma najwięsze problemy ze znalezieniem pracy z powodu brau onretnych walifiacji. Analogiczna sytuacja dotyczy taże sprzątacze, tóre również znajdują się w wśród najliczniej reprezentowanych grup zawodowych na loalnym rynu pracy. Kolejną dużą grupą są osoby posiadające walifiacje związane z handlem (sprzedawca, asjer handlowy, magazynier), ale ze względu na uierunowanie rozwoju miasta Żory na rozwój handlu, osoby w tych zawodach mają duże możliwości znalezienia pracy. Liczną grupę stanowią również robotnicy pomocniczy w przemyśle przetwórczym, pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle oraz paowacze. Są to jedna grupy niejednorodne, w sład tórych wchodzą osoby wyonujące bardzo zróżnicowane prace w załadach producyjnych wielu branż. Jedną z liczniejszych grup są również pracownicy obsługi biurowej, tórym ciężo znaleźć zatrudnienie, ze względu na szeroie pojęcie ich walifiacji zawodowych 4
oraz zróżnicowane umiejętności, posiadane przez poszczególnych przedstawicieli tej grupy zawodowej. Tabela T-I/P-1 Bezrobotni wg zawodów bezrobotne obiety (10 najliczniejszych zawodów). Bezrobotne obiety Sprzedawca* 219 Bez zawodu 151 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 61 Sprzątacza biurowa 42 Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 36 Kucharz* 34 Kasjer handlowy 33 Paowacz 32 Fryzjer* 31 Robotni pomocniczy w przemyśle przetwórczym 28 W przypadu bezrobotnych obiet sytuacja na rynu pracy ształtuje się w sposób analogiczny do grup osób bezrobotnych ogółem. Tabela T-I/P-1 Bezrobotni wg zawodów bezrobotni powyżej 12 m-cy (najliczniejsze zawody). Bezrobotni pow. 12 m-cy Sprzedawca* 40 Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 12 Robotni pomocniczy w przemyśle przetwórczym 12 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 11 Sprzątacza biurowa 9 Prezes 9 Robotni budowlany 9 Kasjer handlowy 8 Techni handlowiec* 7 Pozostali pracownicy sprzedaży i porewni gdzie indziej nieslasyfiowani 7 Analiza sytuacji osób długotrwale bezrobotnych jest podobna do ogólnej sytuacji 5
występującej na loalnym rynu pracy. Z powodu długiej przerwy w pracy, sutującej dezatualizacją walifiacji i umiejętności, osoby te mają utrudniony powrót na ryne pracy. 2.2. Napływ bezrobotnych Napływ bezrobotnych jest analogiczny do ogólnej sytuacji panującej na rynu pracy. Najliczniejszy napływ osób bezrobotnych w 2012 rou dotyczył zawodów, przedstawionych w poniższej tabeli. Tabela T-I/P-2 Napływ bezrobotnych wg zawodów (10 najliczniejszych zawodów). Bezrobotni ogółem Bez zawodu 590 Sprzedawca* 445 Robotni budowlany 127 Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 104 Paowacz 103 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 98 Kucharz* 74 Kasjer handlowy 74 Fryzjer* 60 Ślusarz* 55 Tabela T-I/P-2 Napływ bezrobotnych absolwentów wg zawodów. Bezrobotni absolwenci Bez zawodu 199 Sprzedawca* 37 Fryzjer* 18 Paowacz 15 Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 11 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 11 Kucharz* 9 Kasjer handlowy 9 Techni handlowiec* 9 Mechani pojazdów samochodowych* 9 6
di, B I W przypadu napływu bezrobotnych absolwentów sytuacja ształtuje się podobnie do ogólnej sytuacji na rynu pracy. Najliczniejszą grupę stanowią osoby bez zawodu. Są to najczęściej absolwenci liceów ogólnoształcących, tórzy planują dalszą ontynuację naui na wyższych uczelniach, co powoduje, że są grupą mało atracyjną dla potencjalnych pracodawców. 2.3. Zawody generujące długotrwale bezrobocie Powyższy raning opracowano na podstawie wsaźnia: W d,i = B d, I.100 B I gdzie: B d, I - liczba zarejestrowanych bezrobotnych w zawodzie, pozostających bez pracy powyżej 12 miesięcy, według stanu w ońcu rou, B I - liczba zarejestrowanych bezrobotnych w zawodzie według stanu w ońcu rou. Przy czym: 0 oznacza bra osób długotrwale bezrobotnych w danym zawodzie, a wartości równe 1 oznaczają zawody generujące długotrwałe bezrobocie. Najwyższy wsaźni długotrwałego bezrobocia dotyczył następujących zawodów: Tabela T-I/P-8 Raning zawodów generujących długotrwałe bezrobocie. Nazwa grupy zawodu Wsaźni długotrwałego bezrobocia Fizycy i astronomowie 1,0 Inżynierowie mechanicy 1,0 Monterzy i serwisanci sieci instalacji i urządzeń teleomuniacyjnych 1,0 Specjaliści nau o Ziemi 1,0 Pracownicy do spraw rachunowości i sięgowości 1,0 7
3. ANALIZA OFERT PRACY WG ZAWODÓW 3.1. Oferty pracy wg zawodów Tabela T-I/P-3 Oferty pracy wg zawodów (10 najliczniejszych zawodów). Oferty pracy zgłoszone w 2011 r. Sprzedawca* 76 Techni prac biurowych* 60 Robotni gospodarczy 48 Sprzedawca w branży spożywczej 37 Pozostali pracownicy ochrony osób i mienia 35 Magazynier 30 Doradca lienta 26 Ślusarz* 24 Robotni budowlany 23 Robotni drogowy 22 Najwięsze zapotrzebowanie pracodawcy zgłaszali w zawodach związanych z handlem (sprzedawca, sprzedawca w branży spożywczej, magazynier, doradca lienta, a taże pracownicy ochrony osób i mienia często zatrudniani przez firmy ochraniające loalne marety). Zapotrzebowanie to wynia z charateru loalnego rynu pracy, w tórym dominują firmy handlowe. Taże oferty w zawodzie robotni gospodarczy, robotni drogowy czy robotni budowlany obejmują różne czynności wyonywane przez te osoby. Liczebność tej grupy zawyżana jest również przez liczne oferty prac refundowanych zgłaszane przez jednosti organizacyjne z terenu miasta. 3.2. Wsaźni szansy uzysania oferty Analizę ofert pracy ze względu na wielość wsaźnia szansy uzysania oferty przedstawia poniższa tabela. 8
Tabela T-I/P11 Raning zawodów ze względu na wsaźni szansy uzysania oferty. Robotnicy przetwórstwa surowców roślinnych Czyściciele pojazdów Operatorzy maszyn i urządzeń do producji wyrobów spożywczych i porewni Sprzedawcy (onsultanci) w centrach sprzedaży telefonicznej / internetowej Wsaźni szansy uzysania oferty MAX MAX 6,3332 4,6664 Eletrycy budowlani i porewni 1,7333 Inżynierowie eletrycy 1 Powyższa tabela nie odzwierciedla rzeczywistej szansy uzysania oferty pracy. Wynia to z zastosowanego wsaźnia, tóry zgodnie z wytycznymi do monitoringu jest obliczany jest według wzoru: W s, I I PO I PB gdzie: PO I - średnia miesięczna liczba ofert pracy w zawodzie w rou, będąca w dyspozycji powiatowego urzędu pracy, PB I - średni miesięczny poziom rejestrowanego bezrobocia w zawodzie w rou. Oznacza to, że nawet 1 oferta pracy zgłoszona w ciągu rou, w przypadu małej liczby osób bezrobotnych w tym zawodzie lub brau osób, daje w rezultacie wysoi wsaźni szansy uzysania oferty pracy. W rzeczywistości jedna szansa na znalezienie zatrudnienia przez te osoby może być niewiela. 9
4. ANALIZA ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH Analizę przeprowadzono na podstawie wsaźnia intensywności nadwyżi (deficytu) zawodów: O gdzie: W n, I B I I O i - liczba zgłoszonych ofert pracy w i-tym miesiącu w zawodzie B i - liczba zarejestrowanych bezrobotnych w i-tym miesiącu w zawodzie Przyjmuje się, że zawody o wsaźniu: W n, I < 0,9 to zawody nadwyżowe, 0,9 W n, I 1,1 to zawody zrównoważone (wyazujące równowagę na rynu pracy), W n, I > 1,1 to zawody deficytowe Zgodnie z przyjętym wsaźniiem w powiecie żorsim wyróżnić można następujące zawody deficytowe: Tabela T-I/P4 Zawody deficytowe i nadwyżowe zawody deficytowe. Wsaźni intensywności nadwyżi (deficytu) Techni prac biurowych* 60 Sprzedawca w branży spożywczej 37 Sprzedawca w branży przemysłowej 18 Telemareter 13 Operator wtrysari 12 Asystent do spraw sięgowości 8 Robotni magazynowy 4 Inżynier organizacji i planowania producji 3 Cieśla* 3 Toarz / frezer obrabiare sterowanych numerycznie 3 Operator maszyn i urządzeń metalurgicznych* 3 Betoniarz - zbrojarz* 2,4 Monter instalacji i urządzeń sanitarnych* 2,2857 Pośredni w obrocie nieruchomościami 2 Kurier 2 10
Eletromonter maszyn i urządzeń górnictwa podziemnego 2 Operator suwnic (suwnicowy) 2 Wychowawca w placówach oświatowych, wychowawczych i opieuńczych 1,6667 Techni dentystyczny* 1,6667 Kierowca operator wózów jezdniowych 1,6667 Specjalista ontroli jaości 1,5 Eletromonter instalacji eletrycznych 1,5 Doradca lienta 1,4444 Szlifierz metali 1,3333 Seretara 1,2 Grupa ta obejmuje bardzo często zawody, w tórych oferty zostały zrealizowane przez sierowanie osób o zbliżonych walifiacjach (np. telemareter, urier, doradca lienta, seretara). Kolejną grupę zawodów deficytowych stanowią zawody trudne do realizacji ze względu na bra andydatów posiadających wymagane przez pracodawców walifiacje (np. toarz/frezer obrabiare sterowanych numerycznie, szlifierz metali, betoniarz-zbrojarz, monter instalacji i urządzeń sanitarnych). Zawody o najniższym wsaźniu intensywności nadwyżi (deficytu) przedstawia poniższa tabela. Tabela T-I/P4 Zawody deficytowe i nadwyżowe zawody nadwyżowe (30 zawodów). Wsaźni intensywności nadwyżi (deficytu) Kucharz małej gastronomii* 0,2222 Malarz - tapeciarz* 0,2222 Techni handlowiec* 0,2188 Sprzątacza biurowa 0,2041 Techni obsługi turystycznej* 0,2 Fryzjer* 0,2 Bruarz 0,2 Monter instalacji wentylacyjnych i limatyzacyjnych 0,2 Salowa 0,2 Robotni budowlany 0,1811 Sprzedawca* 0,1708 11
Pracowni ochrony fizycznej bez licencji 0,1667 Malarz budowlany 0,1667 Krawiec* 0,1579 Blacharz samochodowy* 0,1429 Mechani samochodów osobowych 0,1429 Techni eletry* 0,125 Techni mechani* 0,125 Rzeźni - wędliniarz* 0,125 Techni informaty* 0,1154 Specjalista do spraw maretingu i handlu 0,1 Eletromonter (eletry) załadowy 0,1 Przedstawiciel handlowy 0,0909 Mechani pojazdów samochodowych* 0,0909 Robotni pomocniczy w przemyśle przetwórczym 0,0741 Piearz* 0,069 Laierni samochodowy 0,0588 Kasjer handlowy 0,0541 Pozostali pracownicy sprzedaży i porewni gdzie indziej nieslasyfiowani 0,0417 Paowacz 0,0194 W stosunu do osób, posiadających zawody nadwyżowe urząd podejmuje różnorodne działania atywizujące, mające na celu ułatwienie powrotu na ryne pracy, a w przypadu brau taiej możliwości organizuje szolenia dostosowujące walifiacje osób do potrzeb rynu pracy. Zgodnie z przyjętym wsaźniiem do zawodów zrównoważonych, czyli taich w tórych utrzymuje się równowaga na rynu pracy, należą niżej wymienione zawody. Tabela T-I/P4 Zawody deficytowe i nadwyżowe zawody zrównoważone. Wsaźni intensywności nadwyżi (deficytu) Dyretor techniczny 1 Kierowni budowy 1 Geolog 1 Grafi omputerowy multimediów 1 Specjalista do spraw relamy 1 12
Specjalista do spraw luczowych lientów (ey account manager) 1 Pozostali specjaliści do spraw rynu nieruchomości 1 Pozostali ontrolerzy (sterowniczy) procesów przemysłowych gdzie indziej nieslasyfiowani 1 Dietety* 1 Opieuna dziecięca* 1 Technolog robót wyończeniowych w budownictwie* 1 Pozostali malarze i porewni 1 Spawacz ręczny gazowy 1 Operator maszyn do obróbi srawaniem 1 Mechani samochodów ciężarowych 1 Mechani maszyn i urządzeń do obróbi metali 1 Serwisant sprzętu omputerowego 1 Operator maszyn drogowych 1 Pozostałe pomoce i sprzątaczi biurowe, hotelowe i podobne 1 Konserwator części 1 Dostawca potraw 1 Robotni gospodarczy 0,9796 13
5. WNIOSKI Dane w tabelach nie odzwierciedlają rzeczywistej sytuacji na loalnym rynu pracy. Wynia to z fatu iż obecnie dynamicznie zmieniający się ryne pracy nie sprzyja specjalizacji lecz rótooresowemu zatrudnianiu na bardzo różnych stanowisach. W przypadu zatrudnienia w ilu firmach trudno jest oreślić tylo jeden zawód, gdyż ores wyonywania ostatniego zawodu może być znacznie rótszy od poprzednich oresów zatrudnienia w zupełnie innym zawodzie. Na podstawie przeprowadzonej analizy można jedna stwierdzić, że loalny ryne pracy charateryzuje się głęboą nierównowagą, tylo nieliczne zawody należą do grupy zrównoważonych lub deficytowych, natomiast zdecydowaną więszość stanowią zawody nadwyżowe. Istniejąca na rynu pracy sytuacja spowodowana jest miedzy innymi niewystarczającą ompatybilnością ierunów ształcenia szół funcjonujących w powiecie z zapotrzebowaniem zgłaszanym przez pracodawców. Szoły powinny dostosowywać swój program nauczania do wymogów obowiązujących na rynu pracy. Rozwój szolnictwa zawodowego musi być podporządowany realizacji celu nadrzędnego, jaim są potrzeby gospodari. Ważnym czynniiem jest również fat, iż osoby posiadające tai sam zawód mają w rzeczywistości bardzo różne szanse na podjęcie pracy. Posiadanie przez bezrobotnego onretnego zawodu, na tóry jest najwięsze zapotrzebowanie na rynu nie oznacza szybiej szansy znalezienia pracy, gdyż jest to uwarunowane zróżnicowanymi umiejętnościami, predyspozycjami osobistymi, wiedzą i stażem pracy. Znaczna część osób ończących szoły średnie ontynuuje nauę na studiach wyższych, przez co w tym oresie staje się niedyspozycyjna i nieonurencyjna na rynu pracy. Wiele osób bezrobotnych posiada atracyjny na rynu pracy zawód wyuczony, bez doświadczeń zawodowych i oniecznych uprawnień, co obniża ich możliwości znalezienia zatrudnienia i prowadzi do tego, że podejmują pracę na stanowisach niesatysfacjonujących zarówno pod względem finansowym ja i prestiżowym. Osoby te mają jednaże więsze szanse na zdobycie pracy i ponoszą mniejsze ryzyo jej utraty. Wysoie walifiacje zwięszają również mobilność zawodową andydatów. Ponadto należy podreślić, iż dużym problemem na loalnym rynu jest wysoi 14
wsaźni długotrwałego bezrobocia, tóry powoduje nasilone zjawiso dezatualizacji walifiacji osób bezrobotnych, co w efecie utrudnia ich powrót na ryne pracy. Można taże zauważyć nisą atywność osób bezrobotnych w poszuiwaniu pracy. Bra zainteresowania ofertami pracy wynia często z mało atracyjnych warunów zatrudnienia lub nie wywiązywania się pracodawców z obowiązów nałożonych przez Kodes Pracy. Wpływ na wielość zatrudnienia ma taże sezonowość prac i usług. W celu zwięszenia szans na znalezienie pracy przez zarejestrowanych bezrobotnych urząd pracy na bieżąco realizuje zadania zmierzające do poprawy sytuacji. W 2012 rou urząd podjął m.in. następujące działania: - Pozysiwał oferty i utrzymywał ontaty z pracodawcami oraz realizował zgłaszane oferty; - Zorganizował: targi pracy, giełdy pracy, staże, prace społecznie użyteczne, doposażenie stanowis pracy, szolenia, pomoc w załadaniu działalności gospodarczej. Działania te finansowane były zarówno ze środów Funduszu Pracy, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych ja i w ramach środów pozysanych z Europejsiego Funduszu Społecznego. - Przeprowadził porady indywidualne i grupowe, warsztaty oraz zajęcia w Klubie Pracy. 15