Jacek Lipecki, Izabela Dubaniewicz, Lidia Aparta i Lidia Aparta. E-podręcznik dla ucznia. 24 sierpnia treści rozszerzające oprawa metodyczna

Autorzy podręcznika: Jacek Lipecki, Izabela Dubaniewicz, Lidia Aparta i Lidia Aparta Format treści: E-podręcznik dla ucznia Data wydania: 24 sierpnia 2014 Oznaczenia treści: treści rozszerzające oprawa metodyczna

Spis treści Rozdział 1. Tworzenie dokumentów tekstowych................... 0 1.1. Obsługa klawiatury.............................. 4 1.2. Pisanie tekstów za pomocą komputera................... 21 1.3. Tworzenie dokumentu tekstowego..................... 39 Rozdział 2. Modyfikowanie tekstów........................... 0 2.1. Zaznaczanie tekstu.............................. 56 2.2. Działania na blokach tekstowych....................... 64 Rozdział 3. Formatowanie tekstu............................ 0 3.1. Zmiana kroju, wielkości i koloru czcionki.................. 87 3.2. Zmiana układu tekstu na stronie...................... 104 Rozdział 4. Wstawianie obrazów do tekstu....................... 0 Rozdział 5. Odpowiedzi................................. 142 Rozdział 6. O e-podręczniku.............................. 166 3

1.1. Obsługa klawiatury Wstęp W rozdziale tym poznasz podstawowe zasady edycji tekstu. Nauczysz się tworzyć dokumenty tekstowe, zmieniać ich treść i wygląd oraz wstawiać do nich proste obiekty graficzne. Przedmiot lekcji Sprawdź swoją sprawność w posługiwaniu się klawiaturą. Uważnie przeczytaj zasady gry. Aplikacja na epodreczniki.pl Zasady gry: Celem gry jest zmiana tła, z czerwonego na zielone, dla sześciu znaków, umieszczonych w dolnej części ekranu. Zmiany te należy dokonać w kolejności od lewego do prawego znaku poprzez wybranie właściwego znaku z klawiatury komputera. Spadające znaki przeszkadzają w osiągnięciu celu gry. Ich obecność na ekranie uniemożliwia dokonywanie zmian tła znaków, z dolnej części ekranu. Spadające znaki usuwaj z ekranu poprzez wprowadzenie odpowiedniego znaku na klawiaturze. Ponadto każdy nieusunięty spadający znak spowoduje, że zielone tła kolejnych znaków, z dolnej części ekranu, ponownie staną się czerwone. Jeśli wszystkie znaki, umieszczone w dolnej części ekranu, staną się czerwone, gra kończy się porażką gracza. 4

Treść Naciskając na klawisze klawiatury, powodujesz pojawienie się odpowiedniego znaku lub wywołujesz funkcje dodatkowe systemu operacyjnego lub programu. Podstawowym zadaniem klawiatury jest jednak wprowadzanie tekstu do komputera. Naciskając na odpowiednie klawisze w wybranym programie edytorze tekstu, wprowadzamy do dokumentu litery, wyrazy, zdania. Na początku obsługa klawiatury może wydawać się trudna. Możesz mieć problemy ze znalezieniem odpowiedniego klawisza. Nie zniechęcaj się! Pamiętaj, że trening czyni mistrza. Dobrym sposobem nauki szybkiego pisania jest trening przy pomocy specjalnych programów komputerowych, które można znaleźć w Internecie. Ważne jest, aby starać się pisać wszystkimi palcami i zwracać uwagę na odpowiedni układ rąk na klawiaturze. Sugerowany sposób obsługi klawiatury 5

Galeria 1 Polskie znaki 1. 2. 6

3. 4. 7

5. 6. 8

7. 8. 9

9. 10. 10

11. 12. 11

13. Opisy ilustracji: 1. Klawiatura po uruchomieniu komputera jest przygotowana do wprowadzania małych liter. Naciśnięcie na klawiaturze klawisza z literą A spowoduje wyświetlenie i wprowadzenie w edytorze małej litery a. Tak samo wprowadzisz inne małe litery. 2. Jeśli zechcesz wpisać wielką literę A, musisz użyć dwóch klawiszy. Naciskasz i przytrzymujesz klawisz shift, który w języku angielskim oznacza zmianę. Następnie klawisz z literą A. Czasem klawisz shift oznaczony jest tyko strzałką. Jeśli chcesz wprowadzić inną wielką literę, musisz postępować podobnie. 3. W przypadku, gdy zechcesz wprowadzić tak zwane polskie znaki (znaki, które nie występują w innych językach), musisz użyć klawisza alt, znajdującego się po prawej stronie spacji (najdłuższego klawisza klawiatury). Aby napisać literę ą naciśnij i przytrzymaj prawy klawisz alt i następnie literę A. (Naciśnięcie lewego klawisza alt wywołuje inne funkcje komputera). 4. Aby wprowadzić pozostałe polskie litery, naciśnij i przytrzymaj prawy klawisz alt, a następnie klawisz z odpowiednią literą. Aby wpisać wielkie polskie litery, użyj dodatkowo klawisza shift. Przykładowo, aby napisać wielką literę Ć, naciśnij równocześnie następujące klawisze prawy alt+ shift + C. Pamiętaj, gdy zechcesz wpisać wielką literę Ź naciśnij prawy alt + shift +X. Zwróć uwagę, że w niektórych klawiaturach, prawy klawisz alt oznaczony jest alt gr. 12

Klawisz shift pozwala również na wprowadzanie znaków widocznych w górnej części niektórych klawiszy, np.: :? & @ * Jeśli naciśniesz i przytrzymasz klawisz shift, a następnie naciśniesz klawisz 4, wprowadzisz znak $. Gdy zechcesz wprowadzić popularny znak @ (widoczny w każdym adresie mailowym), naciśnij shift oraz 2. Znak $ Shift+4 Aplikacja 1. Krzyżówka do 5.1.1 13

Aplikacja 1. Krzyżówka do 5.1.1 Aplikacja na epodreczniki.pl Zadania 14

Aplikacja na epodreczniki.pl Aplikacja na epodreczniki.pl 15

Ćwiczenie 1Zaznacz prawidłową odpowiedź Które z poleceń nie zachowuje w schowku zaznaczony fragment tekstu? a) Wklej b) Wytnij c) Kopiuj (Pokaż odpowiedź) Ćwiczenie 2Zaznacz prawidłową odpowiedź Które z poleceń usuwa zaznaczony fragment z tekstu i jednocześnie zachowuje go w schowku? a) Wklej b) Wytnij c) Kopiuj (Pokaż odpowiedź) Ćwiczenie 3Zaznacz prawidłową odpowiedź Które z poleceń wstawia do tekstu dane przechowywane w schowku? a) Wklej b) Wytnij c) Kopiuj (Pokaż odpowiedź) 16

Aplikacja na epodreczniki.pl Ćwiczenie 4Napisz krótki tekst o sobie W dostępnym edytorze tekstu, napisz krótki tekst prezentujący twoją osobę. W pierwszym akapicie przedstaw się i napisz, do jakiej szkoły uczęszczasz. W drugim akapicie napisz kilka zdań o sobie, np. jakie lubisz przedmioty, jakie są twoje zainteresowania. Zapisz dokument w pliku pod nazwą swojego imienia w folderze teksty. Zakończ pracę w edytorze tekstu. (Pokaż odpowiedź) Ćwiczenie 5Z mojej ulubionej książki W dowolnym edytorze tekstu przepisz trzy akapity swojej ulubionej książki. Pamiętaj, aby każdy akapit kończyć klawiszem enter. Dokument zapisz w folderze teksty. Nadaj mu nazwę ulubiona książka. Ćwiczenie 6Bloki tekstowe W dowolnym edytorze tekstu napisz następujące wiersze tekstu: 17

Panie Janie! Rano wstań! Wszystkie dzwony biją, Bim bam bom, Wykorzystując poznane metody kopiowania i wklejania tekstu, uzupełnij brakujące wiersze, tak by nowy tekst miał formę znanej piosenki Panie Janie. W pierwszym wierszu wykorzystaj polecenia z grupy narzędzi schowek, w drugim menu podręczne, w trzecim i czwartym skróty klawiaturowe. W ćwiczeniu postaraj się zastosować wszystkie poznane sposoby zaznaczania tekstu. Efekt Twojej pracy powinien wyglądać następująco: Panie Janie! Panie Janie! Rano wstań! Rano wstań! Wszystkie dzwony biją, Wszystkie dzwony biją, Bim, bam, bom, Bim, bam, bom. (Pokaż odpowiedź) Ćwiczenie 7Wstawienie grafiki do tekstu W dowolnym edytorze tekstu napisz podobne ogłoszenie. Zastosuj znane ci sposoby formatowania tekstu. Ważne informacje odpowiednio wyróżnij. Dokument zapisz na twardym dysku komputera. W dowolnym edytorze graficznym wykonaj ilustrację do swojego ogłoszenia. Zapisz rysunek na dysku. Otwórz tekst z ogłoszeniem i wstaw rysunek pod tekstem. Dostosuj wielkość rysunku do tekstu i wyśrodkuj go. Zapisz zmiany. (Pokaż odpowiedź) Ćwiczenie 8Wstawienie clipartów do tekstu W dowolnym edytorze tekstu zredaguj ogłoszenie o na przykład zgubionej w szkole książce. Zastosuj znane ci sposoby formatowania tekstu. Ważne informacje odpowiednio wyróżnij. Wyszukaj pasujący clipart i wstaw pod tekstem. Dostosuj wielkość rysunku i wyśrodkuj go. Dokument zapisz na twardym dysku komputera. (Pokaż odpowiedź) 18

Słowniczek Definicja Akapit ozpoczyna się zawsze od nowego wiersza i zawiera od jednego do kilkunastu zdań tworzących jedną myśl. Definicja Blok tekstu Zaznaczony fragment tekstu przeznaczony do modyfikacji. Definicja Edycja tekstu (redagowanie tekstu) Czynność wprowadzania tekstu do komputera oraz wprowadzania w nim zmian: poprawianie i uzupełnianie go nazywamy edycją lub redagowaniem tekstu. Definicja Edytor tekstu Program komputerowy służący do tworzenia dokumentów tekstowych. Definicja Formatowanie tekstu Zmiana jego wyglądu (m.in. zmiana koloru, rodzaju czcionki i wielkości, jej pogrubienie, podkreślenie) oraz układu na stronie, w celu nadania dokumentowi przejrzystej i estetycznej formy graficznej. Definicja Kursor myszy w edytorze tekstu Przybiera różne kształty, w zależności od wykonywanych 19

czynności i miejsca na ekranie. Definicja Kursor tekstowy (punkt wstawiania) Migająca, pionowa kreska, wskazująca miejsce wprowadzenia tekstu (znaku) z klawiatury. Definicja Procesor tekstu Zaawansowany edytor tekstu. Nazwa ta jest jednak mało popularna i w praktyce nazwą edytor tekstu określa się wszystkie edytory. Definicja Schowek Specjalne miejsce w pamięci komputera przeznaczone do przechowywania wskazanych danych do dalszego wykorzystania. Definicja Wiersz Jedna linia tekstu. 20

1.2. Pisanie tekstów za pomocą komputera Wstęp W rozdziale tym poznasz podstawowe zasady edycji tekstu. Nauczysz się tworzyć dokumenty tekstowe, zmieniać ich treść i wygląd oraz wstawiać do nich proste obiekty graficzne. Przedmiot lekcji Sprawdź swoją sprawność w posługiwaniu się klawiaturą. Uważnie przeczytaj zasady gry. Aplikacja na epodreczniki.pl Zasady gry: Celem gry jest zmiana tła, z czerwonego na zielone, dla sześciu znaków, umieszczonych w dolnej części ekranu. Zmiany te należy dokonać w kolejności od lewego do prawego znaku poprzez wybranie właściwego znaku z klawiatury komputera. Spadające znaki przeszkadzają w osiągnięciu celu gry. Ich obecność na ekranie uniemożliwia dokonywanie zmian tła znaków, z dolnej części ekranu. Spadające znaki usuwaj z ekranu poprzez wprowadzenie odpowiedniego znaku na klawiaturze. Ponadto każdy nieusunięty spadający znak spowoduje, że zielone tła kolejnych znaków, z dolnej części ekranu, ponownie staną się czerwone. Jeśli wszystkie znaki, umieszczone w dolnej części ekranu, staną się czerwone, gra kończy się porażką gracza. 21

Treść Jeżeli umiesz już obsługiwać klawiaturę, możesz rozpocząć pisanie tekstów. Jeśli chcesz napisać list, opowiadanie, wiersz lub inny, dowolny tekst, użyj programu komputerowego przeznaczonego do tworzenia elektronicznych dokumentów tekstowych. Nie musisz obawiać się wprowadzanych do tekstu poprawek. Zaletą dokumentów elektronicznych jest możliwość dokonywania w nich wielokrotnych zmian, w przeciwieństwie do tekstów pisanych odręcznie, często pokreślonych i z poprawkami, wymagających ponownego przepisania. Programy do tworzenia dokumentów tekstowych posiadają wiele przydatnych narzędzi. Za ich pomocyąmożesz nie tylko wprowadzić tekst do komputera i poprawić błędy, ale również zmienić, usunąć lub dodać w tekście dodatkowe informacje, wzbogacić o rysunki lub zdjęcia. Stworzony dokument tekstowy możesz zapisać na dysku komputera lub innym nośniku pamięci, wysłać go drogą elektroniczną oraz wielokrotnie wydrukować. Przykłady dokumentów tekstowych: Galeria 1 Przykłady dokumentów tekstowych 1. 22

W komputerach z zainstalowanym systemem operacyjnym Windows, w grupie programów akcesoria znajdziesz dwa edytory tekstu. Pierwszy z nich to notatnik. Jest to program przeznaczony do tworzenia prostych dokumentów tekstowych. Możesz w nim sporządzić szybką notatkę lub zapisać ważne informacje. Drugim edytorem jest WordPad. Program ten posiada większe możliwości. W przeciwieństwie do notatnika możesz w nim wstawiać różne obiekty graficzne. Notatnik Program WordPad 28

Powszechnie używa się bardziej zaawansowanych edytorów tekstu. Poza prostą edycją, pozwalają one na wykonanie dodatkowych czynności w dokumencie tekstowym, takich jak np.: zmiana wyglądu tekstu, umieszczenie w tekście różnych obiektów np. rysunków, zdjęć, tabel czy wykresów. Posiadają wiele dodatkowych narzędzi ułatwiających pracę z tekstem. Dzięki nim możemy numerować strony oraz poprawiać błędy ortograficzne. Niepoprawnie napisany wyraz zostanie podkreślony, bowiem zaawansowane edytory tekstu wyposażone są w słowniki ortograficzne. Za pomocą procesorów tekstu możesz utworzyć wiele ciekawych dokumentów tekstowych o różnorodnej tematyce, na przykład takich jak: zaproszenia, ogłoszenia, plakaty, karty okolicznościowe, gazetki szkolne. Istnieje wiele zaawansowanych edytorów tekstu. Należą do nich m.in. Word z pakietu Microsoft Office, Writer z pakietu OpenOffice i Writer z pakietu LibreOffice. Warunkiem korzystania z tych programów, muszą być one zainstalowane w twoim komputerze. Zobacz ikony popularnych programów do edycji tekstu. Ikony popularnych programów do edycji tekstu W tym roku poznasz podstawowe funkcje, jakie oferują te programy. Być może używasz któregoś z nich. Pomimo różnych nazw, wersji i producentów, podstawowe narzędzia w tych programach wyglądają podobnie i działają tak samo. Jeśli nauczysz się obsługi jednego z nich, pozostałe nie będą dla ciebie tajemnicą. Kiedy uruchomisz program do edycji tekstu, zobaczysz jego otwarte okno. W górnej części okna programu umieszczone są narzędzia przedstawione w postaci ikon. Poniżej znajduje się pusta strona dokumentu, wyglądająca jak biała kartka papieru, nazywana obszarem roboczym z migającym kursorem. To tzw. kursor tekstowy nazywany również punktem wstawiania. Ta migająca, pionowa kreska, wskazuje miejsce wprowadzenia tekstu (znaku). W nowo otwartym dokumencie kursor tekstowy znajduje się na początku strony. Do dyspozycji masz również kursor myszy, który zmienia się w zależności od miejsca na ekranie i od wykonywanych przez ciebie czynności. W obszarze tekstu przyjmuje on kształt wielkiej litery I, a w obszarze narzędzi programu i marginesów jest białą ukośną strzałką. 29

Tworzenie dokumentów tekstowych omówimy na przykładzie programu Word z pakietu MS Office 2013. Jeśli nie masz tego programu, nie przejmuj się. Prezentowane operacje możesz wykonać w innych zaawansowanych edytorach tekstu, również w programie WordPad, który jest wbudowany w system operacyjny Windows. Zobacz jak wygląda okno programu MS Word 2013. Wskaż elementy okna, aby poznać ich przeznaczenie. Word interfejs użytkownika Aplikacja na epodreczniki.pl Inne edytory tekstu np. Writer z pakietu OpenOffice czy LibreOffice różnią się rozmieszczeniem narzędzi, ich oznaczeniem i niekiedy sposobem obsługi. Zobacz, jak wyglądają okna tych programów. 30

LibreOffice Writer OpenOffice Writer 31

Polecenie 1 Przećwicz pisanie na klawiaturze przy użyciu poniższego mini edytora tekstu. Mini edytor tekstu Aplikacja na epodreczniki.pl Zadania 32

1.3. Tworzenie dokumentu tekstowego Wstęp W rozdziale tym poznasz podstawowe zasady edycji tekstu. Nauczysz się tworzyć dokumenty tekstowe, zmieniać ich treść i wygląd oraz wstawiać do nich proste obiekty graficzne. Przedmiot lekcji Sprawdź swoją sprawność w posługiwaniu się klawiaturą. Uważnie przeczytaj zasady gry. Aplikacja na epodreczniki.pl Zasady gry: Celem gry jest zmiana tła, z czerwonego na zielone, dla sześciu znaków, umieszczonych w dolnej części ekranu. Zmiany te należy dokonać w kolejności od lewego do prawego znaku poprzez wybranie właściwego znaku z klawiatury komputera. Spadające znaki przeszkadzają w osiągnięciu celu gry. Ich obecność na ekranie uniemożliwia dokonywanie zmian tła znaków, z dolnej części ekranu. Spadające znaki usuwaj z ekranu poprzez wprowadzenie odpowiedniego znaku na klawiaturze. Ponadto każdy nieusunięty spadający znak spowoduje, że zielone tła kolejnych znaków, z dolnej części ekranu, ponownie staną się czerwone. Jeśli wszystkie znaki, umieszczone w dolnej części ekranu, staną się czerwone, gra kończy się porażką gracza. 39

Treść Zobacz jak wygląda i jak jest zbudowany przykładowy dokument tekstowy. Czy potrafisz opisać jego budowę? Galeria 1 Budowa dokumentu tekstowego 1. 40

5. Opisy ilustracji: 1. Przykładowy tekst 2. Zaznaczenie w tekście wiersza 3. Zaznaczenie w tekście akapitu 4. Zaznaczenie w tekście wcięcia akapitowego 5. Zaznaczenie w tekście odstępu akapitowego Każdy dokument tekstowy składa się z następujących po sobie zdań. Każda linia wpisanego tekstu to jeden wiersz. Z lekcji języka polskiego wiesz, że tekst składa się z akapitów. Akapit rozpoczyna się zawsze od nowego wiersza i zawiera od jednego do kilkunastu zdań tworzących jedną my- 44

śl. W edytorach tekstu na końcu każdego akapitu należy nacisnąć klawisz enter. Wówczas kursor przejdzie do następnego wiersza i rozpoczniesz pisanie nowego akapitu. Często pierwszy wiersz akapitu posiada wcięcie, a pomiędzy kolejnymi akapitami pojawia się większy odstęp niż między wierszami w akapicie. Dzięki temu tekst jest wyrazistszy i czyta się go bez trudu. Tekst z każdej strony ograniczony jest marginesami: marginesem lewym, prawym, górnym i dolnym. Zanim samodzielnie zaczniesz tworzyć dokumenty tekstowe, poznaj kilka podstawowych zasad poprawnej edycji tekstu. Wyrazy w zdaniu oddzielaj pojedynczymi odstępami, wciskając jednokrotnie klawisz spacji. Stawiaj spację po znakach interpunkcyjnych {., : ;?!}, nigdy przed tymi znakami. Stawiaj spację tylko przed nawiasem i cudzysłowem otwierającym, nigdy po nich. Stawiaj spację po nawiasie i cudzysłowie zamykającym, a nie przed nim. Klawisza enter, używaj tylko wtedy, kiedy chcesz rozpocząć nową myśl (kiedy chcesz zamknąć jeden akapit i otworzyć drugi) lub wstawić nowy wiersz. Przestrzeganie tych reguł jest ważne. Dzięki nim twoje dokumenty tekstowe będą estetyczne i czytelne. Tworzenie dokumentu tekstowego podzielić można na dwa etapy: pierwszy to wprowadzenie tekstu za pośrednictwem klawiatury i modyfikowanie go, czyli redagowanie tekstu, drugi to czynności związane z przejrzystością i estetyką tekstu np. zmiana czcionki, jej wielkości i koloru oraz odpowiednie ustawienie tekstu na stronie przygotowanie tekstu do druku. Pisząc tekst, pamiętaj o poznanych zasadach edycji tekstu. Zobacz, jak tworzy się dokument tekstowy. 45

Film na epodreczniki.pl Do poruszania się po tekście używaj klawiszy kierunkowych (tzw. strzałek), lub za pomocą myszy ustaw kursor w wybranym miejscu, klikając na nim lewym przyciskiem myszy. Możesz w ten sposób dopisać brakujący tekst, usunąć część tekstu lub poprawić błędy. Zobacz jak można to zrobić. Film na epodreczniki.pl 46

Kasowanie znaku w tekście: Aby skasować błędnie wprowadzony znak, ustaw kursor tekstowy w miejscu błędu i zastosuj odpowiedni klawisz: delete jeżeli błąd znajduje się za znakiem kursora (z prawej strony kursora tekstowego), backspace jeżeli błąd znajduje się przed znakiem kursora (z lewej strony kursora tekstowego). Film na epodreczniki.pl Każdą zmianę wprowadzoną w tekście możesz zawsze cofnąć. Do tego służy przycisk cofnij pisanie na pasku narzędziowym szybki dostęp. Przycisk powtórz pisanie powoduje przywrócenie cofniętych zmian. Korzystając z narzędzia cofnij możesz również poprawić błędy. Poprawianie błędów w tekście: W większości zaawansowanych edytorów tekstu komputer informuje o błędnie napisanych wyrazach. W edytorze MS Word i Writer błędy ortograficzne podkreślane są czerwoną falowaną linią, błędy gramatyczne zieloną, a niewłaściwie użyte słowa niebieską. Musisz jednak pamiętać, że edytor podkreśli na czerwono również te wyrazy, których nie ma w słowniku, mimo, że zostały poprawnie zapisane, np. nazwiska czy inne nazwy własne. 47

Film na epodreczniki.pl Aby poprawić błąd, korzystając ze słownika, ustaw kursor na błędnie napisanym wyrazie i kliknij prawym przyciskiem myszy. Zostanie wyświetlona lista proponowanych słów. Wybierz właściwe słowo, które zastąpi to błędnie napisane. Jeżeli chcesz pisać od nowego akapitu, naciśnij klawisz enter. Zawsze możesz zlikwidować akapit, stosując klawisz backspace. Wówczas nowa linia tekstu zostanie przeniesiona do wcześniejszego wiersza. Zobacz, jak to zrobić: 48

Film na epodreczniki.pl Podsumowanie 1. Wiesz już jak wpisywać tekst z klawiatury, oraz jak pisać duże i małe litery, a także znaki, które występują tylko w polskim alfabecie, np.: ą, ć, ę, ł, ń, ó, ś, ż, ź. 2. Wiesz również, jak można poruszać się po tekście, stosując klawisze kierunkowe (strzałki) i kursor myszy oraz jak wstawić kursor tekstowy w dowolne miejsce tekstu. 3. Wiesz, jak skasować znak, korzystając z klawiszy backspace i delete oraz jak zastosować polecenia cofnij pisanie i powtórz pisanie. 4. Klawisz enter należy stosować tylko wtedy, gdy chcesz rozpocząć nowy akapit lub chcesz uzyskać kilka pustych linii. Zadania 49

2.1. Zaznaczanie tekstu Wstęp W rozdziale tym poznasz podstawowe zasady edycji tekstu. Nauczysz się tworzyć dokumenty tekstowe, zmieniać ich treść i wygląd oraz wstawiać do nich proste obiekty graficzne. Przedmiot lekcji Sprawdź swoją sprawność w posługiwaniu się klawiaturą. Uważnie przeczytaj zasady gry. Aplikacja na epodreczniki.pl Zasady gry: Celem gry jest zmiana tła, z czerwonego na zielone, dla sześciu znaków, umieszczonych w dolnej części ekranu. Zmiany te należy dokonać w kolejności od lewego do prawego znaku poprzez wybranie właściwego znaku z klawiatury komputera. Spadające znaki przeszkadzają w osiągnięciu celu gry. Ich obecność na ekranie uniemożliwia dokonywanie zmian tła znaków, z dolnej części ekranu. Spadające znaki usuwaj z ekranu poprzez wprowadzenie odpowiedniego znaku na klawiaturze. Ponadto każdy nieusunięty spadający znak spowoduje, że zielone tła kolejnych znaków, z dolnej części ekranu, ponownie staną się czerwone. Jeśli wszystkie znaki, umieszczone w dolnej części ekranu, staną się czerwone, gra kończy się porażką gracza. 56

Treść Często zdarza się, że w tworzonym dokumencie musisz dokonać pewnych zmian, np. przenieść fragment tekstu w inne miejsce, wielokrotnie go powtórzyć lub usunąć, bo nie pasuje do całości. Możesz również zmieniać formę tekstu, wyróżniając jego fragmenty, np. zmienić czcionkę, jej wielkość czy kolor. Aby móc wykonać te czynności, należy najpierw zaznaczyć ten fragment, który chcesz modyfikować. Zaznaczony fragment tekstu nazywamy blokiem tekstu. Umiejętność wykonywania operacji na blokach, w tym umiejętność zaznaczania fragmentów tekstu, bardzo skraca czas pracy nad tworzeniem i redagowaniem dokumentów tekstowych. Istnieje wiele sposobów zaznaczania tekstu. To, który wybierzesz będzie zależało od ciebie i od tego, jak duży fragment chcesz zaznaczyć. Najprostszą metodą zaznaczania jest przeciąganie myszą. Przy zaznaczaniu krótkich fragmentów wykorzystuje się klawisze: shift i kierunkowe. Do zaznaczania długich fragmentów bardzo dobrze sprawdza się metoda z wykorzystaniem klawisza shift oraz oznaczenia początku i końca bloku tekstu. Zaznaczony tekst będzie miał zmienione tło. Jeżeli chcesz zrezygnować z zaznaczenia lub je poprawić, kliknij lewym przyciskiem myszy w miejsce poza zaznaczonym obszarem, a zaznaczenie zostanie usunięte. Ważne Oto kilka sposobów szybkiego zaznaczania niektórych elementów tekstu: Wyraz dwukrotnie kliknij lewym przyciskiem myszy na wyrazie; Wiersz kliknij lewym przyciskiem myszy na lewym marginesie, na wysokości wiersza (tylko w edytorach WordPad i Word); Akapit trzykrotnie kliknij na wybranym akapicie (w edytorach Writer kliknij czterokrotnie) lub dwukrotnie kliknij lewym przyciskiem myszy na lewym marginesie, na wysokości akapitu (tylko w edytorach WordPad i Word); Zdanie trzymając wciśnięty klawisz ctrl, kliknij w dowolnym miejscu wybranego zdania (sposób ten nie działa w WordPad). W edytorach Writer trzykrotnie kliknij lewym przyciskiem myszy w dowolnym miejscu wybranego zdania; Cały tekst trzymając wciśnięty klawisz ctrl, przyciśnij klawisz A (ctrl+a) lub trzykrotnie kliknij lewym przyciskiem myszy na lewym marginesie (tylko w edytorach WordPad i Word). Wszystkie wymienione metody poznasz w dalszych częściach podręcznika. Zadania 57

2.2. Działania na blokach tekstowych Wstęp W rozdziale tym poznasz podstawowe zasady edycji tekstu. Nauczysz się tworzyć dokumenty tekstowe, zmieniać ich treść i wygląd oraz wstawiać do nich proste obiekty graficzne. Przedmiot lekcji Sprawdź swoją sprawność w posługiwaniu się klawiaturą. Uważnie przeczytaj zasady gry. Aplikacja na epodreczniki.pl Zasady gry: Celem gry jest zmiana tła, z czerwonego na zielone, dla sześciu znaków, umieszczonych w dolnej części ekranu. Zmiany te należy dokonać w kolejności od lewego do prawego znaku poprzez wybranie właściwego znaku z klawiatury komputera. Spadające znaki przeszkadzają w osiągnięciu celu gry. Ich obecność na ekranie uniemożliwia dokonywanie zmian tła znaków, z dolnej części ekranu. Spadające znaki usuwaj z ekranu poprzez wprowadzenie odpowiedniego znaku na klawiaturze. Ponadto każdy nieusunięty spadający znak spowoduje, że zielone tła kolejnych znaków, z dolnej części ekranu, ponownie staną się czerwone. Jeśli wszystkie znaki, umieszczone w dolnej części ekranu, staną się czerwone, gra kończy się porażką gracza. 64

Treść Zaznaczony blok tekstu możesz: - usunąć z dokumentu, - przenieść w inne miejsce, - wielokrotnie powtórzyć. Do wykonania tych operacji posłużą ci narzędzia: wytnij, kopiuj i wklej dowolnego edytora tekstu. Zastosowanie znajdą tu również klawisze delete i backspace oraz metoda przeciągania myszą. W edytorze MS Word 2013 narzędzia: wytnij, kopiuj, wklej znajdują się w grupie schowek na karcie narzędzia główne. Aplikacja na epodreczniki.pl Zobacz, jak wyglądają te narzędzia w innych edytorach tekstu. Galeria 1 Narzędzia edytorów tekstu 1. 65

2. 3. Opisy ilustracji: 1. WordPad 2. OpenOffice Writer 3. LibreOffice Writer Zauważ, że każde z tych narzędzi korzysta z tzw. schowka. Jak to działa w praktyce? Jeżeli do zaznaczonego fragmentu tekstu użyjesz polecenia kopiuj, to fragment ten zostanie skopiowany do pamięci komputera, czyli schowka. Jeżeli do zaznaczonego bloku użyjesz polecenia wytnij, to blok ten zostanie również skopiowany do pamięci komputera, ale jednocześnie zostanie usunięty z tekstu. Polecenie wklej wykorzystuje dane zapisane w schowku podczas kopiowania lub wycinania. Kopiowanie i wklejanie fragmentu tekstu w inne miejsce dokumentu: Jeżeli chcesz napisać kilkakrotnie ten sam fragment tekstu, wystarczy, że napiszesz go raz, a następnie skopiujesz go do schowka po to, by wkleić go w inne miejsce. Zobacz, jak to będzie wyglądało na przykładzie tekstu: Zajęcia komputerowe. Zaznaczony fragment tekstu blok tekstu: 66

Galeria 2 Blok tekstu 1. 2. Opisy ilustracji: 2. Efekt zastosowania operacji kopiowania do schowka i kilkakrotnego wklejania. Operację kopiowania i wklejania możesz wykonać, używając jednego z trzech sposobów: 1. z wykorzystaniem poleceń znajdujących się w grupie schowek na karcie narzędzia główne, 2. z wykorzystaniem menu podręcznego, 3. korzystając ze skrótów klawiatury. Poznaj wszystkie sposoby i zdecyduj, który ci najbardziej odpowiada. Menu podręczne (menu kontekstowe), to lista często wykorzystywanych opcji. Aby je uruchomić, kliknij prawym przyciskiem myszy w dowolnym miejscu dokumentu. Kopiowanie i wklejanie tekstu sposób I: Kopiowanie i wklejanie tekstu z wykorzystaniem poleceń z grupy schowek. 67

Film na epodreczniki.pl Aby wkleić jeszcze raz ten sam fragment tekstu: - zaznacz ten fragment tekstu dowolną metodą, np. wykorzystując metodę przeciągania myszą: kliknij na lewy przycisk myszy na początku bloku tekstu, który chcesz zaznaczyć i nie puszczając go, przesuń wskaźnik myszy na koniec bloku. Teraz możesz zwolnić lewy przycisk myszy. Zaznaczony fragment tekstu ma zmienione tło. ( Jeżeli chcesz zrezygnować z wprowadzania zmian i usunąć zaznaczenie, po prostu kliknij lewym przyciskiem myszy w dowolnym miejscu tekstu, - wybierz polecenie kopiuj z grupy schowek na karcie narzędzia główne. Zaznaczony fragment tekstu zostanie umieszczony w pamięci podręcznej komputera w schowku, - ustaw kursor tekstowy w miejsce, gdzie chcesz wkleić skopiowany blok tekstu. Aby tekst wkleić w kolejnym wierszu, naciśnij klawisz enter, - wybierz polecenie wklej z grupy schowek. Zwróć uwagę, że teraz tekst znajduje się w dwóch miejscach. Ponieważ skopiowany tekst cały czas znajduje się w schowku, operację wklejania możesz powtórzyć wielokrotnie, zależnie od potrzeb. Polecenie 1 Otwórz dostępny edytor tekstu. Napisz dowolne zdanie, a następnie powtórz je, kilkakrotnie stosując poznaną metodę. Kopiowanie i wklejanie tekstu sposób II: Drugi sposób uzyskania tego samego efektu polega na wykorzystaniu menu podręcznego. Klikając prawym przyciskiem myszy na zaznaczony fragment tekstu, uruchomisz menu podręczne z narzędziami wytnij, kopiuj i wklej. Dodatkowo w edytorze MS Word zobaczysz tzw. mini pasek. Je- 68

go funkcje poznasz bliżej w dalszych rozdziałach podręcznika. Uruchomienie menu podręcznego w edytorze tekstu. Do kopiowania i wklejania tekstu zastosuj menu podręczne. 69

Film na epodreczniki.pl Aby wkleić jeszcze raz ten sam fragment tekstu, stosując menu podręczne: - zaznacz fragment tekstu dowolną metodą, np. wykorzystaj klawisze kierunkowe i klawisz shift. W tym celu: ustaw kursor w miejscu, od którego chcesz rozpocząć zaznaczanie. Palcem lewej ręki wciśnij i trzymaj klawisz shift. Następnie wybierz odpowiednie klawisze kierunkowe, np. strzałka w prawo będzie powodowała zaznaczanie kolejnych znaków w prawo, strzałka w dół będzie zaznaczała kolejne wiersze w dół. Zaznaczony tekst ma zmienione tło. Teraz możesz zwolnić klawisz shift. - kliknij prawym przyciskiem myszy na zaznaczony fragment, aby otworzyć menu podręczne, - wybierz polecenie Kopiuj z menu podręcznego, - ustaw kursor tekstowy w miejscu, w którym chcesz wkleić skopiowany fragment i otwórz menu podręczne, klikając prawym przyciskiem myszy, - wybierz jedną z opcji wklejania. Polecenie 2 Otwórz dostępny edytor tekstu. Napisz dowolne zdanie, a następnie powtórz je kilkakrotnie stosując poznaną metodę. Kopiowanie i wklejanie tekstu III sposób: Podczas korzystania z poleceń w grupie narzędzi schowek zapewne zauważyłeś, że narzędzia kopiuj, wklej oraz wytnij mają przypisane skróty klawiaturowe. Użycie klawiszy ctrl + C spowoduje skopiowanie bloku tekstu do schowka a klawiszy ctrl + V wklejenie tekstu ze schowka. Do kopiowania i wklejania tekstu stosuj skróty klawiaturowe. Zobacz kolejne kroki kopiowania i 70

wklejania tekstu z ich wykorzystaniem. Galeria 3 Wykorzystaniem skrótów klawiatury 1. 71

4. Aby wkleić jeszcze raz ten sam fragment tekstu, stosując skróty klawiaturowe: 1. zaznacz fragment tekstu dowolną poznaną metodą, 2. naciśnij kombinację klawiszy ctrl+c, co odpowiada poleceniu kopiuj, 3. ustaw kursor tekstowy w miejscu, w którym chcesz wkleić skopiowany fragment. Aby tekst wkleić w kolejnym wierszu, użyj klawisza enter, 4. naciśnij kombinację klawiszy ctrl+v, co odpowiada poleceniu wklej. Polecenie 3 Otwórz dostępny edytor tekstu. Napisz dowolne zdanie, a następnie powtórz je, stosując kilkakrotnie poznaną metodę. Przenoszenie fragmentu tekstu w inne miejsce dokumentu: Jeżeli chcesz przenieść fragment tekstu w inne miejsce dokumentu, zastosuj narzędzia wytnij, a następnie wklej. Tutaj, podobnie jak poprzednio, możesz wykorzystać polecenia znajdujące się w grupie narzędzi schowek, w menu podręcznym lub skorzystać ze skrótów klawiatury. Wycinanie i wklejanie sposób I: Do wycinania i wklejania tekstu zastosuj polecenia umieszczone w grupie narzędzi schowek. 74

Film na epodreczniki.pl Aby przenieść tekst w inne miejsce dokumentu, wykorzystując polecenia wytnij i wklej z grupy schowek: - zaznacz fragment tekstu dowolną metodą, np. wykorzystaj klawisz shift oraz oznaczenie początku i końca bloku tekstu. W tym celu: za pomocą lewego przycisku myszy ustaw kursor tekstowy na początku tekstu, który chcesz zaznaczyć. Następnie trzymając wciśnięty klawisz shift, kliknij lewym przyciskiem myszy na końcu bloku tekstu. Teraz możesz zwolnić klawisz shift. Metoda ta nadaje się do zaznaczania dłuższych fragmentów tekstu. - wybierz polecenie wytnij z grupy schowek. Operacja ta spowoduje usunięcie z tekstu zaznaczonego fragmentu i umieszczenie go w schowku, - ustaw kursor tekstowy w miejscu, w którym chcesz wstawić usunięty wcześniej fragment tekstu,- wybierz polecenie wklej z grupy schowek. Operację wklejania możesz powtórzyć wielokrotnie, zależnie od potrzeb. Wycinanie i wklejanie II sposób: Do przenoszenia tekstu w inne miejsce zastosuj menu podręczne. 75

Film na epodreczniki.pl Aby przenieść akapit w inne miejsce dokumentu, wykorzystując menu podręczne: - zaznacz jeden akapit dowolną metodą, np. klikając trzykrotnie lewym przyciskiem myszy (w innych edytorach tekstu, kliknij czterokrotnie lewym przyciskiem myszy), - kliknij prawym przyciskiem myszy na zaznaczonym fragmencie, aby otworzyć menu podręczne, - wybierz polecenie wytnij z menu podręcznego operacja ta spowoduje usunięcie zaznaczonego fragmentu, - ustaw kursor tekstowy w miejscu, w które chcesz przenieść wycięty fragment, - wybierz jedną z opcji wklejania. Wycinanie i wklejanie III sposób: Do przenoszenia tekstu w inne miejsce wykorzystaj skróty klawiatury. Użycie klawiszy ctrl + X spowoduje wycięcie, czyli usunięcie bloku tekstu i jednoczesne umieszczenie go w schowku. Aby wkleić tekst w nowe miejsce, tak jak poprzednio użyj klawiszy ctrl + V. 76

Film na epodreczniki.pl Aby przenieść fragment tekstu w inne miejsce dokumentu, wykorzystując skróty klawiaturowe: 1. zaznacz fragment tekstu dowolną poznaną metodą, 2. naciśnij kombinację klawiszy ctrl+x, tak jak poprzednio operacja ta spowoduje wycięcie zaznaczonego fragmentu, co odpowiada poleceniu wytnij, 3. ustaw kursor tekstowy w miejscu, w które chcesz przenieść fragment, 4. naciśnij kombinację klawiszy ctrl+v co odpowiada poleceniu wklej. Przenoszenie fragmentu tekstu w inne miejsce dokumentu za pomocą przeciągania tekstu: Blok tekstu możesz przenieść w inne miejsce, stosując metodę przeciągania. Ten sposób przenoszenia tekstu nie wykorzystuje schowka, jak to miało miejsce w prezentowanych wcześniej metodach. Tutaj po prostu przesuwasz tekst za pomocą myszy. 77

Film na epodreczniki.pl Aby przenieść blok tekstu w inne miejsce dokumentu metodą przeciągania: - zaznacz blok tekstu dowolną poznaną metodą, np. zaznacz wiersz, używając lewego marginesu: ustawisz kursor myszy na lewym marginesie, na wysokości danego wiersza. Kursor przybierze kształt białej strzałki. Jeden raz kliknij lewym przyciskiem myszy wiersz zostanie zaznaczony, - ustaw kursor myszy na zaznaczonym tekście, - wciśnij lewy przycisk myszy i trzymając go, przeciągnij kursor w miejsce, gdzie chcesz umieścić tekst, następnie zwolnij przycisk myszy. Zwróć uwagę, jak wygląda kursor myszy podczas przeciągania bloku tekstu. 78

Polecenie 4 W dostępnym edytorze tekstu napisz tytuły sześciu książek, które ostatnio przeczytałeś. Wykorzystując poznaną metodę przeciągania tekstu, uporządkuj lektury w kolejności alfabetycznej. Usuwanie fragmentu tekstu: Podczas redagowania tekstu może się okazać, że jakiś fragment jest zbędny i należy go usunąć. Pomogą ci w tym dwa klawisze: delete lub backspace. Aby usunąć niepotrzebny fragment tekstu, zaznacz go dowolną, poznaną metodą, a następnie użyj jednego z klawiszy delete lub backspace. Fragment tekstu zostanie skasowany. 79

Zadania Aplikacja na epodreczniki.pl 80

Aplikacja na epodreczniki.pl Ćwiczenie 1Zaznacz prawidłową odpowiedź Które z poleceń nie zachowuje w schowku zaznaczony fragment tekstu? a) Wklej b) Wytnij c) Kopiuj (Pokaż odpowiedź) Ćwiczenie 2Zaznacz prawidłową odpowiedź Które z poleceń usuwa zaznaczony fragment z tekstu i jednocześnie zachowuje go w schowku? a) Wklej b) Wytnij 81

c) Kopiuj (Pokaż odpowiedź) Ćwiczenie 3Zaznacz prawidłową odpowiedź Które z poleceń wstawia do tekstu dane przechowywane w schowku? a) Wklej b) Wytnij c) Kopiuj (Pokaż odpowiedź) Aplikacja na epodreczniki.pl 82

Ćwiczenie 4Napisz krótki tekst o sobie W dostępnym edytorze tekstu, napisz krótki tekst prezentujący twoją osobę. W pierwszym akapicie przedstaw się i napisz, do jakiej szkoły uczęszczasz. W drugim akapicie napisz kilka zdań o sobie, np. jakie lubisz przedmioty, jakie są twoje zainteresowania. Zapisz dokument w pliku pod nazwą swojego imienia w folderze teksty. Zakończ pracę w edytorze tekstu. (Pokaż odpowiedź) Ćwiczenie 5Z mojej ulubionej książki W dowolnym edytorze tekstu przepisz trzy akapity swojej ulubionej książki. Pamiętaj, aby każdy akapit kończyć klawiszem enter. Dokument zapisz w folderze teksty. Nadaj mu nazwę ulubiona książka. Ćwiczenie 6Bloki tekstowe W dowolnym edytorze tekstu napisz następujące wiersze tekstu: Panie Janie! Rano wstań! Wszystkie dzwony biją, Bim bam bom, Wykorzystując poznane metody kopiowania i wklejania tekstu, uzupełnij brakujące wiersze, tak by nowy tekst miał formę znanej piosenki Panie Janie. W pierwszym wierszu wykorzystaj polecenia z grupy narzędzi schowek, w drugim menu podręczne, w trzecim i czwartym skróty klawiaturowe. W ćwiczeniu postaraj się zastosować wszystkie poznane sposoby zaznaczania tekstu. Efekt Twojej pracy powinien wyglądać następująco: Panie Janie! Panie Janie! Rano wstań! Rano wstań! Wszystkie dzwony biją, Wszystkie dzwony biją, Bim, bam, bom, Bim, bam, bom. (Pokaż odpowiedź) 83

Ćwiczenie 7Wstawienie grafiki do tekstu W dowolnym edytorze tekstu napisz podobne ogłoszenie. Zastosuj znane ci sposoby formatowania tekstu. Ważne informacje odpowiednio wyróżnij. Dokument zapisz na twardym dysku komputera. W dowolnym edytorze graficznym wykonaj ilustrację do swojego ogłoszenia. Zapisz rysunek na dysku. Otwórz tekst z ogłoszeniem i wstaw rysunek pod tekstem. Dostosuj wielkość rysunku do tekstu i wyśrodkuj go. Zapisz zmiany. (Pokaż odpowiedź) Ćwiczenie 8Wstawienie clipartów do tekstu W dowolnym edytorze tekstu zredaguj ogłoszenie o na przykład zgubionej w szkole książce. Zastosuj znane ci sposoby formatowania tekstu. Ważne informacje odpowiednio wyróżnij. Wyszukaj pasujący clipart i wstaw pod tekstem. Dostosuj wielkość rysunku i wyśrodkuj go. Dokument zapisz na twardym dysku komputera. (Pokaż odpowiedź) Słowniczek Definicja Akapit ozpoczyna się zawsze od nowego wiersza i zawiera od jednego do kilkunastu zdań tworzących jedną myśl. Definicja Blok tekstu Zaznaczony fragment tekstu przeznaczony do modyfikacji. Definicja Edycja tekstu (redagowanie tekstu) Czynność wprowadzania tekstu do komputera oraz 84

wprowadzania w nim zmian: poprawianie i uzupełnianie go nazywamy edycją lub redagowaniem tekstu. Definicja Edytor tekstu Program komputerowy służący do tworzenia dokumentów tekstowych. Definicja Formatowanie tekstu Zmiana jego wyglądu (m.in. zmiana koloru, rodzaju czcionki i wielkości, jej pogrubienie, podkreślenie) oraz układu na stronie, w celu nadania dokumentowi przejrzystej i estetycznej formy graficznej. Definicja Kursor myszy w edytorze tekstu Przybiera różne kształty, w zależności od wykonywanych czynności i miejsca na ekranie. Definicja Kursor tekstowy (punkt wstawiania) Migająca, pionowa kreska, wskazująca miejsce wprowadzenia tekstu (znaku) z klawiatury. Definicja Procesor tekstu Zaawansowany edytor tekstu. Nazwa ta jest jednak mało popularna i w praktyce nazwą edytor tekstu określa się wszystkie edytory. 85

Definicja Schowek Specjalne miejsce w pamięci komputera przeznaczone do przechowywania wskazanych danych do dalszego wykorzystania. Definicja Wiersz Jedna linia tekstu. 86

3.1. Zmiana kroju, wielkości i koloru czcionki Wstęp W rozdziale tym poznasz podstawowe zasady edycji tekstu. Nauczysz się tworzyć dokumenty tekstowe, zmieniać ich treść i wygląd oraz wstawiać do nich proste obiekty graficzne. Przedmiot lekcji Sprawdź swoją sprawność w posługiwaniu się klawiaturą. Uważnie przeczytaj zasady gry. Aplikacja na epodreczniki.pl Zasady gry: Celem gry jest zmiana tła, z czerwonego na zielone, dla sześciu znaków, umieszczonych w dolnej części ekranu. Zmiany te należy dokonać w kolejności od lewego do prawego znaku poprzez wybranie właściwego znaku z klawiatury komputera. Spadające znaki przeszkadzają w osiągnięciu celu gry. Ich obecność na ekranie uniemożliwia dokonywanie zmian tła znaków, z dolnej części ekranu. Spadające znaki usuwaj z ekranu poprzez wprowadzenie odpowiedniego znaku na klawiaturze. Ponadto każdy nieusunięty spadający znak spowoduje, że zielone tła kolejnych znaków, z dolnej części ekranu, ponownie staną się czerwone. Jeśli wszystkie znaki, umieszczone w dolnej części ekranu, staną się czerwone, gra kończy się porażką gracza. 87

Treść Każdy tekst wygląda inaczej w zależności od przeznaczenia. Inaczej prezentuje się piękne zaproszenie, inaczej sprawozdanie z wycieczki, a jeszcze inaczej szkolne ogłoszenie czy plakat. Dlatego, po wpisaniu tekstu do komputera, modyfikuj go tak, aby był zgodny z treścią i sprawił ci radość. Formatowanie tekstu to właśnie nadanie mu odpowiedniego wyglądu, zgodnego z treścią. Zaawansowane edytory tekstu pozwalają na zmianę m.in. rodzaju czcionki, jej wielkości i koloru, stosowania wyróżnień oraz wyrównania tekstu na stronie. Zobacz, jakie narzędzia możesz wykorzystać do formatowania tekstu. Galeria 1 Narzędzia do formatowania tekstu 1. 88

2. 3. 89

4. Opisy ilustracji: 2. 3. 4. W zależności od stosowanego edytora tekstu, ikony oznaczające poszczególne narzędzia formatowania mogą wyglądać nieco inaczej, jednak ich sposób działania jest taki sam we wszystkich tych programach. Ikony na przyciskach wskazują ich przeznaczenie: oznaczenie B, to skrót od angielskiego słowa bold, co oznacza pogrubienie, oznaczenie I, jest skrótem od angielskiego słowa italic oznaczającego kursywę, czyli pismo pochyłe, oznaczenie U, pochodzi od słowa underline, co oznacza podkreślenie. Inne oznaczenia tych ikon to: G, K, P (pogrubienie, kursywa, podkreślenie) lub A, A, A (pogrubienie, kursywa, podkreślenie). Porównaj narzędzia formatowania tekstu w różnych edytorach. 90

Galeria 2 3.2 1. 2. 91

Opisy ilustracji: 1. 2. Zobacz, jak można sformatować proste ogłoszenie i jakich użyć wyróżnień. Poznaj nowe sposoby zaznaczania tekstu. Do formatowania tekstu, możesz użyć narzędzi umieszczonych w menu programu lub skorzystać z tzw. minipaska, który uaktywnia się z chwilą zaznaczenia fragmentu tekstu. 92

Film na epodreczniki.pl Film na epodreczniki.pl 93

Instrukcja: Aby zmienić czcionkę w całym tekście: Krok 1. Zaznacz cały tekst dowolną metodą, np. wybierz zaznacz wszystko z grupy edytowanie na karcie narzędzia główne lub użyj klawiszy ctrl + A. Cały tekst zostanie zaznaczony. Krok 2. Kliknij lewym przyciskiem myszy na listę rozwijalną i wybierz czcionkę, która najbardziej ci odpowiada. Do wyboru masz wiele czcionek. Najczęściej używane to m.in. Calibri, Times New Roman i Arial. Zapamiętaj Nie wszystkie dostępne kroje czcionek mają w swoim zestawie polskie litery, np.: ą, ć, ę, ł, ń, ó, ś, ź, ż. Jeśli wybierzesz taką czcionkę, znaki odpowiadające polskim literom zostaną zastąpione innym krojem czcionki. 94

Film na epodreczniki.pl Instrukcja: Aby zmienić rozmiar czcionki w tytule tekstu: Krok 1. Zaznacz tekst dowolną metodą: wiersz z tytułem zaznacz, klikając jeden raz na lewym marginesie, na wysokości wiersza. Krok 2. Kliknij lewym przyciskiem myszy na listę rozwijalną i wybierz odpowiadający ci rozmiar czcionki. Krok 3. Teraz wyróżnij te fragmenty tekstu, które są szczególnie ważne. W tym celu wykorzystaj takie narzędzia formatowania, jak: pogrubienie, kursywa, podkreślenie. Zastosuj wyróżnienie kolorem. Zobacz, jak to można zrobić na przykładzie ogłoszenia. 95

Instrukcja: Zmień styl czcionki, korzystając z narzędzi: pogrubienie, kursywa i podkreślenie. Aby to zrobić: Krok 1. Zaznacz fragment tekstu dowolną metodą. Krok 2. Wybieraj kolejno odpowiednie narzędzia formatowania: pogrubienie, kursywa, podkreślenie, kolor czcionki. Wskazówka Aby zmienić formatowanie w obrębie jednego wyrazu, nie musisz go zaznaczać, wystarczy, że wstawisz w nim kursor. Zobacz, jak teraz prezentuje się tekst ogłoszenia. Ogłoszenie 96

Zapamiętaj Pamiętaj że, aby wprowadzić zmianę w tekście, musisz najpierw zaznaczyć ten fragment tekstu, który chcesz modyfikować, a następnie wybrać właściwe narzędzie. Jeśli nie zaznaczysz tekstu, a użyjesz przycisków formatowania, zmienią się ustawienia czcionki i od tego momentu wpisywany przez ciebie tekst będzie miał inny wygląd. Jeśli chcesz usunąć z tekstu pogrubienie, kursywę lub podkreślenie, zaznacz ten fragment tekstu i ponownie wybierz odpowiednie przyciski narzędzi formatowania. Zobacz jak to zrobić: Zadania Aplikacja na epodreczniki.pl 97

Aplikacja na epodreczniki.pl Ćwiczenie 1Zaznacz prawidłową odpowiedź Które z poleceń nie zachowuje w schowku zaznaczony fragment tekstu? a) Wklej b) Wytnij c) Kopiuj (Pokaż odpowiedź) Ćwiczenie 2Zaznacz prawidłową odpowiedź Które z poleceń usuwa zaznaczony fragment z tekstu i jednocześnie zachowuje go w schowku? a) Wklej b) Wytnij 98

c) Kopiuj (Pokaż odpowiedź) Ćwiczenie 3Zaznacz prawidłową odpowiedź Które z poleceń wstawia do tekstu dane przechowywane w schowku? a) Wklej b) Wytnij c) Kopiuj (Pokaż odpowiedź) Aplikacja na epodreczniki.pl 99

Ćwiczenie 4Napisz krótki tekst o sobie W dostępnym edytorze tekstu, napisz krótki tekst prezentujący twoją osobę. W pierwszym akapicie przedstaw się i napisz, do jakiej szkoły uczęszczasz. W drugim akapicie napisz kilka zdań o sobie, np. jakie lubisz przedmioty, jakie są twoje zainteresowania. Zapisz dokument w pliku pod nazwą swojego imienia w folderze teksty. Zakończ pracę w edytorze tekstu. (Pokaż odpowiedź) Ćwiczenie 5Z mojej ulubionej książki W dowolnym edytorze tekstu przepisz trzy akapity swojej ulubionej książki. Pamiętaj, aby każdy akapit kończyć klawiszem enter. Dokument zapisz w folderze teksty. Nadaj mu nazwę ulubiona książka. Ćwiczenie 6Bloki tekstowe W dowolnym edytorze tekstu napisz następujące wiersze tekstu: Panie Janie! Rano wstań! Wszystkie dzwony biją, Bim bam bom, Wykorzystując poznane metody kopiowania i wklejania tekstu, uzupełnij brakujące wiersze, tak by nowy tekst miał formę znanej piosenki Panie Janie. W pierwszym wierszu wykorzystaj polecenia z grupy narzędzi schowek, w drugim menu podręczne, w trzecim i czwartym skróty klawiaturowe. W ćwiczeniu postaraj się zastosować wszystkie poznane sposoby zaznaczania tekstu. Efekt Twojej pracy powinien wyglądać następująco: Panie Janie! Panie Janie! Rano wstań! Rano wstań! Wszystkie dzwony biją, Wszystkie dzwony biją, Bim, bam, bom, Bim, bam, bom. (Pokaż odpowiedź) 100

Ćwiczenie 7Wstawienie grafiki do tekstu W dowolnym edytorze tekstu napisz podobne ogłoszenie. Zastosuj znane ci sposoby formatowania tekstu. Ważne informacje odpowiednio wyróżnij. Dokument zapisz na twardym dysku komputera. W dowolnym edytorze graficznym wykonaj ilustrację do swojego ogłoszenia. Zapisz rysunek na dysku. Otwórz tekst z ogłoszeniem i wstaw rysunek pod tekstem. Dostosuj wielkość rysunku do tekstu i wyśrodkuj go. Zapisz zmiany. (Pokaż odpowiedź) Ćwiczenie 8Wstawienie clipartów do tekstu W dowolnym edytorze tekstu zredaguj ogłoszenie o na przykład zgubionej w szkole książce. Zastosuj znane ci sposoby formatowania tekstu. Ważne informacje odpowiednio wyróżnij. Wyszukaj pasujący clipart i wstaw pod tekstem. Dostosuj wielkość rysunku i wyśrodkuj go. Dokument zapisz na twardym dysku komputera. (Pokaż odpowiedź) Słowniczek Definicja Akapit ozpoczyna się zawsze od nowego wiersza i zawiera od jednego do kilkunastu zdań tworzących jedną myśl. Definicja Blok tekstu Zaznaczony fragment tekstu przeznaczony do modyfikacji. Definicja Edycja tekstu (redagowanie tekstu) Czynność wprowadzania tekstu do komputera oraz 101

wprowadzania w nim zmian: poprawianie i uzupełnianie go nazywamy edycją lub redagowaniem tekstu. Definicja Edytor tekstu Program komputerowy służący do tworzenia dokumentów tekstowych. Definicja Formatowanie tekstu Zmiana jego wyglądu (m.in. zmiana koloru, rodzaju czcionki i wielkości, jej pogrubienie, podkreślenie) oraz układu na stronie, w celu nadania dokumentowi przejrzystej i estetycznej formy graficznej. Definicja Kursor myszy w edytorze tekstu Przybiera różne kształty, w zależności od wykonywanych czynności i miejsca na ekranie. Definicja Kursor tekstowy (punkt wstawiania) Migająca, pionowa kreska, wskazująca miejsce wprowadzenia tekstu (znaku) z klawiatury. Definicja Procesor tekstu Zaawansowany edytor tekstu. Nazwa ta jest jednak mało popularna i w praktyce nazwą edytor tekstu określa się wszystkie edytory. 102

Definicja Schowek Specjalne miejsce w pamięci komputera przeznaczone do przechowywania wskazanych danych do dalszego wykorzystania. Definicja Wiersz Jedna linia tekstu. 103

3.2. Zmiana układu tekstu na stronie Wstęp W rozdziale tym poznasz podstawowe zasady edycji tekstu. Nauczysz się tworzyć dokumenty tekstowe, zmieniać ich treść i wygląd oraz wstawiać do nich proste obiekty graficzne. Przedmiot lekcji Sprawdź swoją sprawność w posługiwaniu się klawiaturą. Uważnie przeczytaj zasady gry. Aplikacja na epodreczniki.pl Zasady gry: Celem gry jest zmiana tła, z czerwonego na zielone, dla sześciu znaków, umieszczonych w dolnej części ekranu. Zmiany te należy dokonać w kolejności od lewego do prawego znaku poprzez wybranie właściwego znaku z klawiatury komputera. Spadające znaki przeszkadzają w osiągnięciu celu gry. Ich obecność na ekranie uniemożliwia dokonywanie zmian tła znaków, z dolnej części ekranu. Spadające znaki usuwaj z ekranu poprzez wprowadzenie odpowiedniego znaku na klawiaturze. Ponadto każdy nieusunięty spadający znak spowoduje, że zielone tła kolejnych znaków, z dolnej części ekranu, ponownie staną się czerwone. Jeśli wszystkie znaki, umieszczone w dolnej części ekranu, staną się czerwone, gra kończy się porażką gracza. 104

Treść Tekst będzie wyglądał estetycznie i czytelnie, jeśli odpowiednio rozmieścisz go na stronie. Zobacz, jak wyglądają przykładowe teksty: jak prezentuje się strona w książce, a jak w gazecie? Może w domu masz tomik poezji sprawdź, jak zostały w nim zapisane wiersze? Poznaj narzędzia odpowiedzialne za ustawienia tekstu na stronie. Narzędzie wyrównywania Tekst możesz wyrównać: do lewego marginesu, do prawego marginesu, wyśrodkować, wyjustować, to znaczy rozciągnąć od prawego do lewego marginesu. Rozmieszczenie tekstu na stronie odnosi się do całych akapitów. Zobacz różnicę w zastosowaniu poszczególnych narzędzi wyrównywania tekstu. 105

Galeria 1 Wyrównywanie tekstu 1. 106

2. 107

3. 108

4. 109

5. 110

6. Nie musisz zaznaczać całego akapitu. Wystarczy, że kursor tekstowy umieścisz w dowolnym miejscu akapitu, który chcesz zmienić. Jeżeli chcesz wprowadzić zmiany w więcej niż jednym akapicie, wówczas zaznacz te akapity. Zobacz, jak to zrobić na przykładzie ogłoszenia. 111

Film na epodreczniki.pl Instrukcja: Wyrównanie tekstu: Krok 1. Aby ustawić tytuł na środku strony, ustaw kursor w dowolnym miejscu tego tekstu a następnie kliknij na ikonę odpowiedzialną za wyśrodkowanie tekstu. Tekst został wyśrodkowany. Krok 2. Zaznacz akapit, który chcesz zmienić. Kliknij na ikonę odpowiedzialną za wyrównanie tekstu do prawej. Zwróć uwagę, że twój tekst został przesunięty i wyrównany do prawego marginesu. Kliknij w dowolne miejsce dokumentu, aby odznaczyć tekst. Krok 3. Zaznacz tekst, który chcesz zmienić. Kliknij na ikonę odpowiedzialną za wyrównanie tekstu do lewej. Zwróć uwagę, że twój tekst został wyrównany do lewego marginesu. Kliknij w dowolne miejsce dokumentu, aby odznaczyć tekst. 112

Krok 4. Zaznacz tekst, który chcesz zmienić. Kliknij na ikonę odpowiedzialną za wyjustowanie tekstu. Zwróć uwagę, że twój tekst został wyrównany jednocześnie do prawego i do lewego marginesu. Kliknij w dowolne miejsce dokumentu, aby odznaczyć tekst. Zobacz, jak wygląda ogłoszenie, w którym zastosowano wyjustowanie tekstu i wyśrodkowanie tytułu. Zadania 113

Wstęp W rozdziale tym poznasz podstawowe zasady edycji tekstu. Nauczysz się tworzyć dokumenty tekstowe, zmieniać ich treść i wygląd oraz wstawiać do nich proste obiekty graficzne. Przedmiot lekcji Sprawdź swoją sprawność w posługiwaniu się klawiaturą. Uważnie przeczytaj zasady gry. Aplikacja na epodreczniki.pl Zasady gry: Celem gry jest zmiana tła, z czerwonego na zielone, dla sześciu znaków, umieszczonych w dolnej części ekranu. Zmiany te należy dokonać w kolejności od lewego do prawego znaku poprzez wybranie właściwego znaku z klawiatury komputera. Spadające znaki przeszkadzają w osiągnięciu celu gry. Ich obecność na ekranie uniemożliwia dokonywanie zmian tła znaków, z dolnej części ekranu. Spadające znaki usuwaj z ekranu poprzez wprowadzenie odpowiedniego znaku na klawiaturze. Ponadto każdy nieusunięty spadający znak spowoduje, że zielone tła kolejnych znaków, z dolnej części ekranu, ponownie staną się czerwone. Jeśli wszystkie znaki, umieszczone w dolnej części ekranu, staną się czerwone, gra kończy się porażką gracza. 120

Treść Twój dokument tekstowy będzie wyglądał ciekawiej, jeśli wstawisz do niego elementy graficzne tematycznie związane z tekstem. Mogą to być np. wcześniej przygotowane zdjęcia lub samodzielnie wykonane prace w programie Paint lub w innym edytorze grafiki. W edytorze tekstu wyszukaj narzędzia odpowiedzialne za wstawianie obrazów. W programie MS Word 2013 narzędzia te znajdują się na karcie wstawianie w grupie ilustracje. Aplikacja na epodreczniki.pl W innych edytorach tekstu narzędzia wstawiania obrazu znajdują się w menu Wstaw. Zobacz, jak to wygląda w edytorze Writer z pakietu LibreOffice: 121

Wstawianie do tekstu plików graficznych z zasobów komputera: Do ogłoszenia o znalezionym psie chcemy wstawić zdjęcie psa zapisane na twardym dysku komputera. Zobacz, jak to zrobić: 122

Film na epodreczniki.pl Instrukcja: Wstaw do tekstu zdjęcie lub inny plik graficzny, znajdujący się w zasobach komputera np. na dysku lub na zewnętrznym nośniku: Krok 1. Ustaw kursor pod tekstem, w nowym akapicie. Krok 2. Wybierz kartę wstawianie i w grupie ilustracje wybierz polecenie obrazy. Krok 3. W otwartym oknie wyszukaj plik graficzny: zdjęcie psa. Zaznacz właściwe i wybierz polecenie wstaw. Zdjęcie zostanie umieszczone pod tekstem. 123

Zmiana rozmiaru obrazu: Jeśli obraz po wstawieniu jest za mały lub za duży, możesz zmienić jego wielkość. Zobacz, jak to zrobić: Film na epodreczniki.pl 124

Instrukcja: Aby zmienić rozmiar wstawionego zdjęcia: Krok 1. Kliknij na zdjęcie lewym przyciskiem myszy. Dookoła obrazu pojawi się krawędź z charakterystycznymi punktami tzw. uchwytami do zmiany rozmiaru. Zwróć uwagę, jak zmienia się kursor, kiedy znajduje się nad obrazem i kiedy znajduje się nad uchwytami zmiany rozmiaru. Krok 2. Ustaw kursor nad jednym z punktów do zmiany rozmiaru i kiedy kursor przybierze kształt dwustronnej, białej strzałki, wciśnij i trzymaj lewy przycisk myszy. Kursor zmieni kształt na czarny krzyż. Krok 3. Nie zwalniając przycisku myszy, ustaw właściwy rozmiar zdjęcia. Wybór punktu na krawędzi pozwala zmienić jeden z wymiarów: wysokość lub szerokość. Wybór punktu na rogu obrazu zmienia jednocześnie te dwa wymiary. 125

Galeria 1 Transformacje 1. 126

2. 127

3. Opisy ilustracji: 1. Przenoszenie 2. Rotacja 3. Skalowanie Nad zdjęciem, po środku, znajduje się jeszcze jeden punkt pozwalający na jego obrót. Kliknij i przytrzymaj lewy przycisk myszy, jednocześnie lekko nią przesuwając. W ten sposób możesz obrócić wstawione zdjęcie lub inny element graficzny. Przesunięcie obrazu względem tekstu: Wstawione do tekstu zdjęcie domyślnie znajduje się przy lewym marginesie strony. Przesunięcie go myszą w inne miejsce np. do prawego marginesu nie jest takie proste. Obraz sprawia wrażenie przyklejonego. Dzieje się tak dlatego, że w grupie akapit aktywny jest przycisk wyrównanie do lewej. Zobacz, jak można szybko ustawić obraz na stronie, wykorzystując znane już polecenia z grupy akapit. 128

Film na epodreczniki.pl Instrukcja: Aby przesunąć wstawiony obraz względem tekstu: Krok 1. Ustaw kursor przy zdjęciu (lub zaznacz zdjęcie kliknij lewym przyciskiem myszy na zdjęcie, by widoczne były jego krawędzie z punktami uchwytu). Krok 2. Znajdź przyciski odpowiedzialne za wyrównanie w grupie akapit. Krok 3. Wybierając kolejno każdy z nich, obserwuj, co dzieje się ze zdjęciem na stronie. Krok 4. 129

Wybierz przycisk wyśrodkuj. Teraz ogłoszenie ma następujący wygląd: Więcej na temat ustawienia obrazu względem tekstu i jego formatowania dowiesz się w klasie piątej. Wstawianie do tekstu obrazów typu clipart: Jeśli nie dysponujesz zdjęciem ani rysunkiem wykonanym w jakimś programie graficznym, możesz wstawić do tekstu obraz typu clipart. Jest to szczególny rodzaj grafiki. Clipart to prosty plik graficzny w postaci obrazka lub zdjęcia wstawiany do dokumentu w celu jego ozdoby. W Internecie możesz znaleźć wiele bogatych zbiorów clipartów. Przed ich wykorzystaniem pamiętaj o prawach autorskich. Niektóre edytory tekstu lub grafiki posiadają wbudowane galerie clipartów pogrupowanych w kategorie. Takie kolekcje posiada edytor tekstu MS Word 2007 i 2010 oraz Writer z pakietów OpenOffice i LibreOffice. Przykład galerii clipart w edytorze tekstu Writer LibreOffice: 130

Zobacz, jak wstawić clipart w edytorze tekstu Writer LibreOffice: Film na epodreczniki.pl 131

Instrukcja: Aby wstawić Clipart: Krok 1. Ustaw kursor pod tekstem. Krok 2. Wybierz pozycję galeria. W prezentowanych kategoriach wyszukaj interesujący cię rysunek. Na wybrany rysunek kliknij prawym przyciskiem myszy i wybierz polecenie wstaw. Krok 3. Korzystając z uchwytów do zmiany rozmiaru, zmień wielkość rysunku oraz wyrównaj względem tekstu. Edytor tekstu MS Word 2013 nie posiada wbudowanej galerii obrazów. Aby wstawić clipart do dokumentu tekstowego, musisz mieć połączenie z Internetem. Zobacz, jak wstawić obraz clipart do ogłoszenia. 132

Film na epodreczniki.pl Instrukcja: Aby wstawić Clipart do tekstu w edytorze MS Word 2013: Krok 1. Ustaw kursor w miejscu, gdzie ma być umieszczony obraz, np. pod tekstem. Wybierz zakładkę wstawianie i w grupie ilustracje wybierz polecenie obrazy online. Krok 2. Jeśli twój komputer ma połączenie z Internetem, zostanie uruchomione okno wstawianie obrazów. W polu wyszukiwania wpisz nazwę szukanego obrazka, a następnie zatwierdź czynność klawiszem enter. Krok 3. W otwartym oknie zostaną wyświetlone grafiki obrazy i zdjęcia z witryny Office.com odpowiadające wpisanej nazwie. Do ogłoszenia potrzebujesz clipart 133

przedstawiający psa. Wpisz w wyszukiwarce słowo pies. Krok 4. Jeśli obrazów jest bardzo dużo, trudno będzie ci przejrzeć całą kategorię. Spróbuj wpisać bardziej szczegółowe określenie. Poszukaj psa rasy beagle. Uwaga: nie wszystkie polskie litery można wpisać w oknie wyszukiwarki. Nie uda ci się wpisać liter: ł, ń, ó. W przeglądaniu galerii clipartów w witrynie Office.com pomocne może okazać się zastosowanie angielskich odpowiedników szukanych nazw, np. zamiast słowa szkoła możesz wpisać słowo school. Krok 5. Wybierz obrazek, kliknij lewym przyciskiem myszy, a następnie zatwierdź swój wybór przyciskiem wstaw. Ten sam efekt otrzymasz, jeśli dwukrotnie klikniesz na obrazek lewym przyciskiem myszy. Krok 6. Aby zmienić wielkość clipartu i jego ustawienia na stronie, postępuj tak samo jak ze zdjęciem. Teraz ogłoszenie ma następujący wygląd: 134

Zadania 135