Prawo międzynarodowe publiczne

Paweł Filipek Brygida Kuźniak Prawo międzynarodowe publiczne testy kazusy tablice słownik zadania i ćwiczenia leksykon 5. wydanie

REPETYTORIA C H BECK Prawo międzynarodowe publiczne

W sprzedaży: A. Łazowski, A. Zawidzka-Łojek PRAWO MIĘDZYNARODOWE PUBLICZNE, wyd. 2 Podręczniki Prawnicze M. Marcinko, B. Kuźniak ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE, wyd. 4 Skrypty Becka E. Cała-Wacinkiewicz PODSTAWY SYSTEMU PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO. PYTANIA. TESTY. TABLICE, wyd. 3 Repetytoria C.H.Beck B. Kuźniak ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE. PYTANIA. TABLICE, wyd. 2 Ćwiczenia Beck E. Skibińska PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ, wyd. 7 Teksty Ustaw Becka www.ksiegarnia.beck.pl

Prawo międzynarodowe publiczne testy kazusy tablice słownik zadania i ćwiczenia leksykon 5. wydanie rozszerzone i zmienione dr Paweł Filipek adiunkt w Instytucie Europeistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie dr hab. Brygida Kuźniak adiunkt w Zakładzie Prawa Międzynarodowego Publicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie WYDAWNICTWO C.H.BECK WARSZAWA 2014

Wydawca: Aneta Flisek Wydawnictwo C.H.Beck 2014 Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C.H.Beck Druk i oprawa: Elpil, Siedlce ISBN 978-83-255-6218-2 ISBN e-book 978-83-255-6219-9

Spis treści Wykaz skrótów Literatura Przedmowa XIII XVII XXI Część A. Testy Uwagi do testów: 1 Test 1 2 Odpowiedzi do testu 1 80 Test 2 6 Odpowiedzi do testu 2 82 Test 3 9 Odpowiedzi do testu 3 85 Test 4 13 Odpowiedzi do testu 4 86 Test 5 17 Odpowiedzi do testu 5 88 Test 6 21 Odpowiedzi do testu 6 91 Test 7 25 Odpowiedzi do testu 7 94 Test 8 28 Odpowiedzi do testu 8 96 Test 9 32 Odpowiedzi do testu 9 98 Test 10 36 Odpowiedzi do testu 10 100 Test 11 40 Odpowiedzi do testu 11 102 Test 12 44 Odpowiedzi do testu 12 104 Test 13 48 Odpowiedzi do testu 13 107 Test 14 52 Odpowiedzi do testu 14 110 Test 15 56 Odpowiedzi do testu 15 112 Test 16 59 Odpowiedzi do testu 16 114 Test 17 64 Odpowiedzi do testu 17 116 Test 18 68 Odpowiedzi do testu 18 118 Test 19 72 Odpowiedzi do testu 19 120 Test 20 76 Odpowiedzi do testu 20 122 Część B. Kazusy Kazus 1. Traktaty objęte zasięgiem Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów z 1969 r. 125 Kazus 2. Przyjęcie tekstu traktatu 127 Kazus 3. Ratyfikacja 127 Kazus 4. Obowiązek nieudaremniania przedmiotu i celu traktatu przed jego wejściem w życie 128

VI Spis treści Kazus 5. Wejście w życie umowy międzynarodowej 129 Kazus 6. Przystąpienie do umowy 130 Kazus 7. Zwolnienie z pełnomocnictw 131 Kazus 8. Sprzeciw wobec zastrzeżenia 132 Kazus 9. Interpretacja traktatu 133 Kazus 10. Traktaty a państwa trzecie 133 Kazus 11. Naruszenie prawa wewnętrznego w zakresie kompetencji zawierania umów międzynarodowych 134 Kazus 12. Błąd 136 Kazus 13. Przekupstwo przedstawiciela państwa 137 Kazus 14. Wygaśnięcie umowy międzynarodowej (zasadnicza zmiana okoliczności, jednostronne naruszenie umowy) 138 Kazus 15. Wygaśnięcie traktatu wskutek zawarcia traktatu późniejszego 139 Kazus 16. Zawieszenie działania traktatu 140 Kazus 17. Stosunki dyplomatyczne a traktaty 140 Kazus 18. Sukcesja traktatów w przypadku inkorporacji państwa 142 Kazus 19. Sukcesja traktatów w przypadku cesji 143 Kazus 20. Nowe państwo niepodległe a traktaty państwa poprzednika 144 Kazus 21. Odpowiedzialność państwa 145 Kazus 22. Immunitet nietykalności osobistej przedstawiciela dyplomatycznego 146 Kazus 23. Ograniczenia i zastosowanie immunitetu nietykalności osobistej 147 Kazus 24. Immunitety członków personelu administracyjno-technicznego 148 Kazus 25. Immunitety konsula 149 Kazus 26. Przesłuchiwanie przedstawicieli dyplomatycznych i urzędników konsularnych w charakterze świadków 150 Kazus 27. Wody wewnętrzne, morze terytorialne i strefa przyległa 151 Kazus 28. Linia podstawowa, wody wewnętrzne, morze terytorialne, strefa przyległa 153 Kazus 29. Linia podstawowa, wody wewnętrzne, morze terytorialne, strefa przyległa oraz wyspy 154 Kazus 30. Wody wewnętrzne, wody archipelagowe oraz morze terytorialne 155 Kazus 31. Prawo nieszkodliwego przepływu 157 Kazus 32. Nieszkodliwy przepływ z niebezpiecznym ładunkiem 158 Kazus 33. Zagrożenia dla żeglugi 159 Kazus 34. Prawo do szelfu kontynentalnego 159 Kazus 35. Prawo pościgu na morzu otwartym 160 Kazus 36. Kolizja na morzu otwartym 161 Kazus 37. Przelot przez narodową przestrzeń powietrzną 162 Kazus 38. Odpowiedzialność za szkody kosmiczne 163 Kazus 39. Skarga do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka 165 Kazus 40. Petycja do Komitetu Praw Człowieka ONZ 166 Kazus 41. Ekstradycja 167 Kazus 42. Wybór niestałych członków Rady Bezpieczeństwa 168 Kazus 43. Głosowanie w Radzie Bezpieczeństwa 168 Kazus 44. Rozpatrywanie sporu przez Radę Bezpieczeństwa 169 Kazus 45. Głosowanie w Zgromadzeniu Ogólnym ONZ 170

Spis treści VII Kazus 46. Znaczenie wyroku Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości 171 Kazus 47. Strony przed MTS 172 Kazus 48. Wykładnia wyroku MTS 172 Kazus 49. Rewizja wyroku MTS 173 Kazus 50. Jeńcy wojenni 174 Kazus 51. Cudzoziemiec w konflikcie zbrojnym 175 Kazus 52. Kurtuazja międzynarodowa, zasady pierwszeństwa 176 Kazus 53. Kurtuazja międzynarodowa, wizytówki 183 Kazus 54. Kurtuazja międzynarodowa, tytułowanie 183 Kazus 55. Kurtuazja międzynarodowa, zaproszenia 184 Część C. Tablice Tabl. 1. Skład społeczności międzynarodowej. Podmioty prawa międzynarodowego 187 Tabl. 2. Społeczność międzynarodowa a społeczność wewnętrzna poszczególnych państw 188 Tabl. 3. Prawo międzynarodowe a prawo krajowe 188 Tabl. 4. Relacje między prawem międzynarodowym publicznym, prawem krajowym i prawem Unii Europejskej 189 Tabl. 5. Transformacja norm prawa międzynarodowego do polskiego porządku prawnego 190 Tabl. 6. Hierarchia norm w prawie międzynarodowym 190 Tabl. 7. Typy zobowiązań w prawie międzynarodowym 191 Tabl. 8. Periodyzacja historii prawa międzynarodowego 191 Tabl. 9. Zasady w prawie międzynarodowym 192 Tabl. 10. Źródła prawa międzynarodowego 193 Tabl. 11. Źródła prawa międzynarodowego a podstawy wyrokowania MTS 194 Tabl. 12. Zasięg obowiązywania norm prawa międzynarodowego 195 Tabl. 13. Zwyczaj w prawie międzynarodowym a zwyczaj w prawie krajowym 196 Tabl. 14. Zwyczaj międzynarodowy elementy 197 Tabl. 15. Wygaśnięcie normy zwyczajowej 198 Tabl. 16. Niektóre podziały umów międzynarodowych 198 Tabl. 17. Zakres zastosowania Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów z 1969 r. 200 Tabl. 18. Forma umowy międzynarodowej 200 Tabl. 19. Uroczysta budowa umowy międzynarodowej 201 Tabl. 20. Zasada alternatu i zasada lewicy przy zawieraniu umów międzynarodowych 202 Tabl. 21. Porozumienie zawarte w drodze wymiany not 203 Tabl. 22. Przyjęcie tekstu umowy a przyjęcie umowy 203 Tabl. 23. Zawieranie umów międzynarodowych w oparciu o Konwencję wiedeńską 204 Tabl. 24. Procedura zawierania umów międzynarodowych według prawa polskiego 205 Tabl. 25. Tryby wiązania się umowami międzynarodowymi i ich stosowanie według prawa polskiego 206 Tabl. 26. Zwolnienie z obowiązku przedkładania pełnomocnictw 207 Tabl. 27. Udzielanie pełnomocnictw według prawa polskiego 207

VIII Spis treści Tabl. 28. Stosowanie umowy międzynarodowej w czasie 208 Tabl. 29. Dopuszczalność zastrzeżeń do umów międzynarodowych 208 Tabl. 30. Sprzeciw wobec zastrzeżenia 209 Tabl. 31. Cel i metoda interpretacji umów międzynarodowych 209 Tabl. 32. Interpretacja umów międzynarodowych rodzaje 209 Tabl. 33. Reguły interpretacji umów międzynarodowych 210 Tabl. 34. Traktaty a państwa trzecie 210 Tabl. 35. Przyczyny nieważności umowy międzynarodowej 211 Tabl. 36. Przyczyny wygaśnięcia umowy międzynarodowej 212 Tabl. 37. Procedura postępowania w przypadkach nieważności i wygaśnięcia umowy międzynarodowej 213 Tabl. 38. Zawieszenie stosowania traktatu 214 Tabl. 39. Kodyfikacja prawa międzynarodowego 215 Tabl. 40. Rozwój historyczny kodyfikacji prawa międzynarodowego 216 Tabl. 41. Akty jednostronne państw w prawie międzynarodowym 217 Tabl. 42. Atrybuty podmiotowości międzynarodowej 217 Tabl. 43. Podmioty prawa międzynarodowego 218 Tabl. 44. Elementy definicji państwa państwo suwerenne 218 Tabl. 45. Podział państw 219 Tabl. 46. Powstawanie i zaprzestanie istnienia państw 219 Tabl. 47. Odpowiedzialność międzynarodowa 220 Tabl. 48. Formy odpowiedzialności międzynarodowej 220 Tabl. 49. Środki przymusu w prawie międzynarodowym 221 Tabl. 50. Podstawowe definicje sukcesji państw 221 Tabl. 51. Przedmiot sukcesji państw 222 Tabl. 52. Typ sukcesji państw i zasady sukcesji w odniesieniu do traktatów 222 Tabl. 53. Przedmiot uznania 222 Tabl. 54. Znaczenie uznania 223 Tabl. 55. Rodzaje uznania 223 Tabl. 56. Organy państwa w stosunkach zewnętrznych 224 Tabl. 57. Funkcje dyplomatyczne 225 Tabl. 58. Ustanowienie misji dyplomatycznej 225 Tabl. 59. Członkowie misji dyplomatycznej 226 Tabl. 60. Przywileje i immunitety dyplomatyczne 227 Tabl. 61. Członkowie urzędu konsularnego 227 Tabl. 62. Kurtuazja międzynarodowa a protokół dyplomatyczny 228 Tabl. 63. Niektóre skróty używane w życiu dyplomatycznym 228 Tabl. 64. Zwierzchnictwo terytorialne i jego ograniczenia 229 Tabl. 65. Sposoby nabycia terytorium 230 Tabl. 66. Terytorium państwa 231 Tabl. 67. Niektóre podziały granic państwowych 231 Tabl. 68. Ustalenie przebiegu granic 232 Tabl. 69. Rzeki w prawie międzynarodowym 232 Tabl. 70. Kodyfikacja prawa morza w XX wieku 233 Tabl. 71. Obszary morskie podział 233 Tabl. 72. Linia podstawowa (zasadnicza) 234

Spis treści IX Tabl. 73. Rozkład obszarów morskich 234 Tabl. 74. Maksymalna szerokość obszarów morskich 235 Tabl. 75. Zatoki wchodzące w skład wód wewnętrznych 236 Tabl. 76. Prawo nieszkodliwego przepływu na morzu terytorialnym 237 Tabl. 77. Jurysdykcja państwa nadbrzeżnego na morzu terytorialnym 237 Tabl. 78. Różnice między prawem nieszkodliwego przepływu a prawem przejścia archipelagowym szlakiem morskim na wodach archipelagowych 238 Tabl. 79. Obszary morskie charakterystyka 239 Tabl. 80. Prawo wizyty i rewizji na morzu otwartym 240 Tabl. 81. Prawo pościgu 240 Tabl. 82. Sytuacja prawna przestrzeni powietrznej 241 Tabl. 83. Międzynarodowa żegluga powietrzna 241 Tabl. 84. Sytuacja prawna przestrzeni kosmicznej 242 Tabl. 85. Zasady ratownictwa kosmicznego 242 Tabl. 86. Traktatowe potwierdzenie granic Polski 243 Tabl. 87. Ludność podlegająca jurysdykcji terytorialnej państwa 244 Tabl. 88. Sposoby nabycia obywatelstwa polskiego 244 Tabl. 89. Rozwiązywanie konfliktów wielokrotnego obywatelstwa (dwóch i więcej państw) 245 Tabl. 90. Obywatelstwo Unii Europejskiej a obywatelstwo państw członkowskich Unii 245 Tabl. 91. Uprawnienia wynikające z obywatelstwa Unii Europejskiej 246 Tabl. 92. Generacje praw człowieka 246 Tabl. 93. System ochrony praw człowieka 247 Tabl. 94. Kontrola przestrzegania praw człowieka mechanizmy Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych z 1966 r. 248 Tabl. 95. System Europejskiej konwencji praw człowieka z 1950 r. 249 Tabl. 96. Postępowanie przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w trybie skargi indywidualnej (po wejściu w życie Protokołu dodatkowego Nr 14 do Europejskiej konwencji praw człowieka z 1950 r.) 250 Tabl. 97. Formy ochrony udzielanej cudzoziemcom na terytorium Polski 251 Tabl. 98. Ekstradycja w prawie międzynarodowym 252 Tabl. 99. Ekstradycja w prawie polskim 252 Tabl. 100. Definicja międzyrządowej organizacji międzynarodowej 253 Tabl. 101. Niektóre podziały organizacji międzynarodowych* 254 Tabl. 102. Niektóre podziały członkostwa w organizacjach międzynarodowych 255 Tabl. 103. Jednostki organizacyjne organizacji międzynarodowych 256 Tabl. 104. Niektóre podziały organów organizacji międzynarodowych 256 Tabl. 105. Struktura organizacji międzynarodowych 257 Tabl. 106. Uchwały organizacji międzynarodowych charakterystyka 258 Tabl. 107. Uchwały organizacji międzynarodowych podział 258 Tabl. 108. Podejmowanie uchwał w organizacjach międzynarodowych 258 Tabl. 109. Zasady Organizacji Narodów Zjednoczonych 259 Tabl. 110. Członkostwo w Organizacji Narodów Zjednoczonych 260 Tabl. 111. System Organizacji Narodów Zjednoczonych 261 Tabl. 112. Głosowanie w głównych organach ONZ 262

X Spis treści Tabl. 113. Sprawy ważne w Zgromadzeniu Ogólnym ONZ 263 Tabl. 114. Skład Rady Bezpieczeństwa ONZ 264 Tabl. 115. Sankcje Rady Bezpieczeństwa ONZ 264 Tabl. 116. Prawo europejskie 265 Tabl. 117. Źródła prawa Unii Europejskiej 265 Tabl. 118. Instytucje Unii Europejskiej 266 Tabl. 119. Środki rozwiązywania sporów międzynarodowych 267 Tabl. 120. Procedura wyboru sędziów MTS 268 Tabl. 121. Funkcje MTS 269 Tabl. 122. Rewizja wyroku MTS 269 Tabl. 123. Jurysdykcja MTS 270 Tabl. 124. Doktryna Rousseau-Portalisa 270 Tabl. 125. Etapy rozwoju regulacji prawa międzynarodowego związane z wojną 271 Tabl. 126. Zakaz użycia siły zbrojnej w prawie międzynarodowym 272 Tabl. 127. Definicja agresji 273 Tabl. 128. Prawo do samoobrony w Karcie Narodów Zjednoczonych 274 Tabl. 129. Źródła prawa wojennego 274 Tabl. 130. Siły zbrojne 275 Tabl. 131. Podstawowe prawa jeńców 276 Tabl. 132. Zakończenie wojny 276 Tabl. 133. Międzynarodowe trybunały karne 277 Tabl. 134. Jurysdykcja przedmiotowa Międzynarodowego Trybunału Karnego 278 Część D. Słownik wybranych wyrazów i wyrażeń obcojęzycznych Część E. Zadania i ćwiczenia 1. Zadania i ćwiczenia z zakresu prawa traktatów 303 2. Zadania i ćwiczenia z zakresu prawa dyplomatycznego i konsularnego 307 3. Zadania i ćwiczenia z zakresu prawa morza 311 4. Zadania i ćwiczenia z zakresu prawa lotniczego i kosmicznego 314 5. Zadania i ćwiczenia z zakresu praw człowieka 317 6. Zadania i ćwiczenia z zakresu prawa organizacji międzynarodowych 321 7. Zadania i ćwiczenia z zakresu prawa rozwiązywania sporów międzynarodowych 324 8. Zadania i ćwiczenia z zakresu prawa humanitarnego 327 9. Zadania i ćwiczenia z zakresu historii prawa międzynarodowego 330 Część F. Leksykon Historia prawa międzynarodowego w zarysie 337 Wprowadzenie 337 I. Starożytność... 339

Spis treści XI II. Średniowiecze... 340 III. XVIII XIX w.... 344 IV. Okres współczesny/nowożytny... 348 Indeks rzeczowy 353

Wykaz skrótów 1. Akty prawne AKPC Amerykańska Konwencja Praw Człowieka ANZUS Pakt Bezpieczeństwa Pacyfiku (Pacific Security Treaty) EKPC Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z 4.11.1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) EKS Europejska Karta Społeczna z 18.10.1961 r. (Dz.U. z 1999 r. Nr 8, poz. 67 ze zm.) JAE Jednolity Akt Europejski z 17.2.1986 r. (Dz.Urz. UE L 169/1987, s. 1) KNZ Karta Narodów Zjednoczonych z 6.3.1947 r. (Dz.U. z 1947 r. Nr 23, poz. 90 ze zm.) Konstytucja RP Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm. i ze sprost.) KPM 82 Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza sporządzona w Montego Bay 10.12.1982 r. (Dz.U. z 2002 r. Nr 59, poz. 543 z załącznikiem) KWPT Konwencja wiedeńska o prawie traktatów z 23.5.1969 r. (Dz.U. z 1990 r. Nr 74, poz. 439 z załącznikiem) KWSD Konwencja wiedeńska o stosunkach dyplomatycznych z 18.4.1961 r. (Dz.U. z 1965 r. Nr 37, poz. 232 z załącznikiem) KWSK Konwencja wiedeńska o stosunkach konsularnych z 24.4.1963 r. (Dz.U. z 1982 r. Nr 13, poz. 98 z załącznikiem) KWSPT Konwencja wiedeńska o sukcesji państw w odniesieniu do traktatów z 22.8.1978 r. PLN Pakt Ligi Narodów Traktat pokoju między mocarstwami sprzymierzonemi i skojarzonemi i Niemcami podpisany w Wersalu 28.6.1919 r. (Dz.U. z 1920 r. Nr 35, poz. 200) Statut MTS Statut Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości (integralna część Karty Narodów Zjednoczonych (Dz.U. z 1947 r. Nr 23, poz. 90 ze zm.) TfUE Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana, Dz.Urz. UE C 326 z 2012 r., s. 47) TUE Traktat o Unii Europejskiej z 26.10.2012 r. (wersja skonsolidowana, Dz.Urz. UE C 326 z 2012 r., s. 1)

XIV Wykaz skrótów 2. Czasopisma i publikatory Dz.U. Dziennik Ustaw Dz.Urz. Dziennik Urzędowy Zb.Orz. Zbiór Orzeczeń 3. Organy, instytucje i organizacje, państwa COREPER Komitet Stałych Przedstawicieli (ang. Committee of Permanent Representatives, fr. Comité des représentants permanents) EKG Europejska Komisja Gospodarcza ONZ / Komisja Gospodarcza dla Europy ETS Europejski Trybunał Sprawiedliwości (Trybunał Sprawiedliwości UE) EWG Europejska Wspólnota Gospodarcza FAO Organizacja do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa (ang. Food and Agricultural Organization) GO organizacja międzyrządowa (ang. governmental organization) IAEA Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (ang. International Atomic Energy Agency) ICAO Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego (ang. International Civil Aviation Organization) IFAD Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa (ang. International Fund for Agricultural Development) IPU Unia Międzyparlamentarna (ang. Inter-Parliamentary Union) ITU Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny (ang. International Telecommunication Union) KPC Komitet Praw Człowieka ONZ KPM Komisja Prawa Międzynarodowego ONZ LN Liga Narodów LPA Liga Państw Arabskich MBOR Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (ang. International Bank for Reconstruction and Development IBRD) MFW Międzynarodowy Fundusz Walutowy (ang. International Monetary Fund IMF) MOP Międzynarodowa Organizacja Pracy (International Labour Organization ILO) MTS Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości NATO Organizacja Paktu Północnego Atlantyku (North Atlantic Treaty Organization) NGO organizacja pozarządowa (ang. non-governmental organization) NRD Niemiecka Republika Demokratyczna OBWE Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie OECD Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (ang. Organization for Economic Cooperation and Development)

Wykaz skrótów XV ONZ Organizacja Narodów Zjednoczonych (ang. United Nations UN, fr. Organisation des Nations Unies) RB Rada Bezpieczeństwa ONZ RE Rada Europy Regulations Rada Gospodarczo-Społeczna ONZ RFN Republika Federalna Niemiec RM Rada Ministrów RP Rzeczypospolita Polska UE Unia Europejska UNCTAD Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (ang. United Nations Conference on Trade and Development) UNDP Program Narodów Zjednoczonych do spraw Rozwoju (ang. United Nations Development Programme) UNEP Program Środowiskowy ONZ (ang. United Nations Environment Programme) UNESCO Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (ang. United Nations Educational Scientific and Cultural Organization) UNHCR Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców (ang. United Nations High Commissioner for Refugees) UNICEF Fundusz Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci (ang. United Nations International Children s Emergency Fund) UNIDO Światowa Organizacja Rozwoju Przemysłowego (ang. United Nations Industrial Development Organization) UNRWA Agencja Narodów Zjednoczonych dla Pomocy Uchodźcom Palestyńskim na Bliskim Wschodzie (ang. United Nations Relief and Works Agency for Palestine Refugees in the Near East) UNWTO Światowa Organizacja Turystyki (ang. World Tourism Organization) UPU Powszechny Związek Pocztowy (ang. Universal Postal Union) UZE Unia Zachodnioeuropejska WHO Światowa Organizacja Zdrowia (ang. World Health Organization) WIPO Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (ang. World Intellectual Property Organization) WMO Światowa Organizacja Meteorologiczna (ang. World Meteorogical Organization) WTO Światowa Organizacja Handlu (ang. World Trade Organization) ZO Zgromadzenie Ogólne ONZ ZSRR Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich 4. Inne skróty ang. angielski (-a, -e) art. artykuł (-y) cyt. cytowany (-a, -e)

XVI Wykaz skrótów fr. francuski (-a, -e) km kilometr (-y) l.mn. liczba mnoga łac. łaciński (-a, -e) pkt punkt (-y) pyt. pytanie (-a) sprost. sprostowanie tabl. tablica (-e) ust. ustęp ze zm. ze zmianami

Literatura I. Zbiory dokumentów M. Flemming, Międzynarodowe prawo wojenne. Zapobieganie konfliktom zbrojnym. Odpowiedzialność za przestępstwa wojenne. Zbiór dokumentów, Warszawa 1978 B. Gronowska, T. Jasudowicz, C. Mik, Prawa Człowieka. Dokumenty międzynarodowe, Toruń 1996 D. J. Harris, Cases and Materials on International Law, Londyn 1998 K. Kocot, K. Wolfke, Wybór dokumentów do nauki prawa międzynarodowego, Wrocław Warszawa 1976 A. Łazowski, Prawo międzynarodowe publiczne. Zbiór przepisów, Kraków 2003 T. Łoś-Nowak (red.), Współczesne stosunki międzynarodowe. Wybór tekstów źródłowych z komentarzem, Wrocław 1997 A. Przyborowska-Klimczak, Prawo międzynarodowe publiczne. Wybór dokumentów, Lublin 2008 E. Skibińska, Prawo Unii Europejskiej, Warszawa 2010 J. Staszków, Prawo międzynarodowe publiczne. Wybór dokumentów, Kraków 1998 M. Sykulska, Prawo międzynarodowe publiczne, Sopot 1998 B. Wierzbicki (red.), Prawo międzynarodowe. Materiały do studiów, Białystok 2000 II. Wybrane podręczniki, encyklopedie i monografie M. Ahlt, M. Szpunar, Prawo europejskie, Warszawa 2005 L. Antonowicz, Podręcznik prawa międzynarodowego, Warszawa 2011 B. Banaszak i in., System ochrony praw człowieka, Kraków 2003 J. Barcik, T. Srogosz, Prawo mi edzynarodowe publiczne, Warszawa 2007 J. Barcz (red.), Prawo Unii Europejskiej. Zagadnienia systemowe, Warszawa 2006 J. Barcz (red.), Ustrój Unii Europejskiej, Warszawa 2009 C. Berezowski, Międzynarodowe prawo lotnicze, Warszawa 1964 J. Białocerkiewicz, Organizacje europejskie i ich standardy prawne, Włocławek 2003 J. Białocerkiewicz, Prawo międzynarodowe publiczne. Zarys wykładu, Olsztyn 2007 R. Bierzanek, Morze otwarte ze stanowiska prawa międzynarodowego, Warszawa 1960 R. Bierzanek, Wojna a prawo międzynarodowe, Warszawa 1982 R. Bierzanek, Załatwianie sporów międzynarodowych 1945 1973. Studium prawnopolityczne, Warszawa 1974

XVIII Literatura R. Bierzanek, J. Symonides, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 2009 B. A. Boczek, Historical Dictionary of International Tribunals, Londyn 1994 I. Brownlie, Principles of Public International Law, Oksford 1998 E. Cała-Wacinkiewicz, Podstawy systemu prawa międzynarodowego. Pytania. Testy. Tablice, Warszawa 2007 A. Cassesea, International Law, Oksford 2005 J. Combacau, S. Sur, Droit international public, Paryż 1995 W. Czapliński, C. Mik, Traktat o Unii Europejskiej. Komentarz, Warszawa 2005 W. Czapliński, A. Wyrozumska, Prawo międzynarodowe publiczne. Zagadnienia systemowe, Warszawa 2004 W. Czapliński, A. Wyrozumska, Sędzia krajowy wobec prawa międzynarodowego, Warszawa 2001 E. Cziomer, L. Zyblikiewicz, Zarys współczesnych stosunków międzynarodowych, Warszawa Kraków 2000 K. Doehring, Völkerrecht, Heidelberg 1999 Z. Doliwa-Klepacki, Encyklopedia organizacji międzynarodowych, Warszawa 1997 L. Ehrlich, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 1958 F. Emmert, M. Morawiecki, Prawo europejskie, Warszawa Wrocław 2001 M. Frankowska, Prawo traktatów, Warszawa 2007 L. Gelberg, Zarys prawa międzynarodowego, Warszawa 1979 J. Gilas, Prawo międzynarodowe, Toruń 1999 W. Góralczyk, S. Sawicki, Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, Warszawa 2011 A. Górbiel, Międzynarodowe prawo kosmiczne, Warszawa 1985 M. Herdegen, Prawo europejskie, Warszawa 2006 J. Hołda i in., Prawa człowieka. Zarys wykładu, Kraków 2004 C. Ikonowicz, J. Piekarski, Protokół dyplomatyczny i dobre obyczaje w biznesie, Warszawa 1997 K. Ipsen, Völkerrecht, Monachium 2004 M. M. Kenig-Witkowska (red.), Prawo instytucjonalne Unii Europejskiej, Warszawa 2008 A. Klafkowski, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 1981 A. Klafkowski (red.), Encyklopedia prawa międzynarodowego i stosunków międzynarodowych, Warszawa 1976 K. M. Klein, Podręczny słownik łacińsko-polski dla prawników, Warszawa 1956 B. Kuźniak, Organizacje międzynarodowe. Pytania. Tablice, Warszawa 2012 B. Kuźniak, M. Marcinko, Organizacje międzynarodowe, Warszawa 2013 E. Latoszek, M. Proczek, Organizacje międzynarodowe. Założenia, cele, działalność, Warszawa 2001 A. Łazowski, A. Łabędzka, M. Szpunar, Prawo Unii Europejskiej. Testy. Kazusy. Tablice, Warszawa 2004 A. Łazowski, A. Zawidzka, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 2008

Literatura XIX T. Łoś-Nowak (red.), Organizacje w stosunkach międzynarodowych istota, mechanizmy działania, zasięg, Wrocław 2004 L. Łukaszuk, Międzynarodowe prawo morza, Warszawa 1997 L. Łukaszuk, Prawo konsularne. Zarys wykładu, Warszawa 1988 P. Malanczuk, Akehurst`s Modern Introduction to International Law, Londyn Nowy Jork 1997 J. Menkes, A. Wasilkowski, Organizacje międzynarodowe. Wprowadzenie do systemu, Warszawa 2004 G. Michałowska, Ochrona praw człowieka w Radzie Europy i Unii Europejskiej, Warszawa 2007 C. Mik, Europejskie prawo wspólnotowe: zagadnienia teorii i praktyki, Warszawa 2000 S. E. Nahlik, Kodeks prawa traktatów, Warszawa 1976 S. E. Nahlik, Prawo międzynarodowe i stosunki międzynarodowe, z. I, Kraków 1981 S. E. Nahlik, Wstęp do nauki prawa międzynarodowego, Warszawa 1967 M. A. Nowicki, Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Warszawa 2010 T. Orłowski, Protokół dyplomatyczny. Ceremoniał i etykieta, Warszawa 2010 E. J. Osmańczyk, Encyklopedia ONZ i stosunków międzynarodowych, Warszawa 1986 J. Pieńkos, Prawo międzynarodowe publiczne, Kraków 2004 E. Pietkiewicz, Protokół dyplomatyczny, Warszawa 1990 E. Pietkiewicz, Savoir vivre dla każdego, Warszawa 1997 J. Rajski, Odpowiedzialność międzynarodowa za szkody wyrządzone przez obiekty kosmiczne, Warszawa 1974 J. Rezler, Język łaciński dla prawników, Warszawa 1993 Z. Rybicki (red.), Mała encyklopedia prawa, Warszawa 1980 J. Rydzykowski, Słownik Organizacji Narodów Zjednoczonych, Warszawa 2003 S. Sawicki, Prawo konsularne. Studium prawnomiędzynarodowe, Warszawa 2003 M. N. Shaw, Prawo międzynarodowe, Warszawa 2006 K. Skubiszewski, Zachodnia granica Polski w świetle traktatów, Poznań 1975 R. Sonnenfeld (red.), Odpowiedzialność państwa w prawie międzynarodowym, Warszawa 1980 J. Sozański, Współczesne prawo traktatów, Warszawa Poznań 2008 J. Sutor, Pokojowe załatwianie sporów międzynarodowych, Wrocław 1979 J. Sutor, Prawo dyplomatyczne i konsularne, Warszawa 2010 J. Symonides, Nowe prawo morza, Warszawa 1986 R. Szafarz, Sukcesja państw w odniesieniu do traktatów we współczesnym prawie międzynarodowym, Wrocław 1982 Z. Tomkowski, Vademecum protokołu dyplomatycznego, Warszawa 1997 B. Wierzbicki (red.), Prawo międzynarodowe publiczne, Białystok 2001 A. Wróbel (red.), Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską. Komentarz, t. 1 3, Warszawa 2008 2010 A. Wyrozumska, Umowy międzynarodowe. Teoria i praktyka, Warszawa 2006