Rynek cukru Czynniki podażowo-popytowe Krajowa bieżąca produkcja cukru 1 z buraków w roku gospodarczym 2 2014/2015 (według wstępnych danych producentów cukru przesłanych do ARR) wyniesie 1 985 tys. ton i będzie o 16% większa niż w roku 2013/2014. Produkcja cukru w roku gospodarczym 2014/2015 powiększona została o 47,7 tys. ton cukru przeniesione- go z poprzedniego roku gospodarczego. Tak więc całkowita produkcja cukru w roku gospodarczym 2014/2015 wyniesie 2 033 tys. ton. Dotychczasowa produkcja cukru w Polsce w kampanii cukrowniczej 2014/2015 ukształtowała się na poziomie wyższym niż przed rokiem. Według wstępnych danych GUS w okresie od września 2014 r. do stycznia 2015 r. wyprodukowano 1 945 tys. ton 3 cukru, o 15% więcej niż przed rokiem. Handel zagraniczny Według wstępnych danych Ministerstwa Finansów w 2014 r. z kraju wywieziono 460 tys. ton cukru (o wartości 216 mln EUR), o mniej niż w 2013 r. Cukier sprzedawany był przede wszystkim na rynku unijnym z uwagi na dużo wyższe ceny transakcyjne niż w handlu z krajami trzeci- 1 Produkcja polskich producentów wykonana w zakładach własnych dla siebie oraz produkcja dla polskich producentów wykonana usługowo przez innych producentów. Wskazana ilość nie obejmuje produkcji wykonanej usługowo przez polskich producentów dla innych producentów. 2 Na rynku cukru rok gospodarczy trwa od 1 października do 30 września następnego roku. 3 Dane mogą obejmować cukier wyprodukowany z surowca z importu. mi. Eksport cukru do UE wyniósł 311 tys. ton i 165 mln EUR, a średnia cena eksportowa 531 EUR/t. Największymi unijnymi odbiorcami cukru były Niemcy (112 tys. ton), Litwa (40 tys. ton), Węgry (36 tys. ton) oraz Słowacja (35 tys. ton). Rosja 4% Łotwa 5% Czechy 6% Poza Unię Europejską wyeksportowano 149 tys. ton cukru (51 mln EUR) po średniej cenie 339 EUR/t. Cukier był eksportowany głównie do Izraela (42 tys. ton), Kazachstanu (37 tys. ton) i Rosji (20 tys. ton). Import cukru do Polski w 2014 r. był o 3,5% większy niż w 2013 r. i wyniósł 204 tys. ton (110 mln EUR). Z krajów pozaunijnych zaimportowano 116 tys. ton cu- spoza UE 6% Litwa 5% Francja Kierunki eksportu cukru z Polski w 2014 r. (wg wolumenu) spoza UE Słowacja Kierunki importu cukru do Polski w 2014 r. (wg wolumenu) Zimbabwe 12% UE 11% Węgry UE 13% Mozambik 12% Kazachstan Niemcy 24% Litwa Źródło: opracowanie ARR na podstawie wstępnych danych Ministerstwa Finansów Sudan 26% Niemcy 17% Źródło: opracowanie ARR na podstawie wstępnych danych Ministerstwa Finansów Izrael 1
USD/t zł/kg Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 2/2015 kru po średniej cenie 529 EUR/t. Import z Unii Europejskiej wyniósł 88 tys. ton, a średnia cena importowa ukształtowała się na poziomie 548 EUR/t. Głównymi państwami, w których krajowi przedsiębiorcy dokonywali zakupów cukru były: Sudan (54 tys. ton), Niemcy (34 tys. ton) oraz Mozambik i Zimbabwe (po 25 tys. ton). Saldo obrotów w handlu zagranicznym było dodatnie i wyniosło 257 tys. ton oraz 106 mln EUR wobec 311 tys. ton i 189 mln EUR w 2013 r. Tendencje cenowe Krajowe ceny cukru W pierwszym miesiącu 2015 r. w Polsce odnotowano wzrost cen zbytu cukru. Pomimo wzrostu ceny zbytu cukru kształtowały się na bardzo niskim poziomie, co było wynikiem spadku cen cukru na rynku światowym. 3,30 3,10 2,90 2,70 2,50 2,30 2,10 1,90 1,70 1,50 Według danych GUS w styczniu 2015 r. średnia krajowa cena zbytu cukru paczkowanego ukształtowała się na poziomie 1,74 zł/kg (z VAT) o 4% wyższym niż miesiąc wcześniej, ale o 26% niższym niż przed rokiem. Krajowe ceny zbytu cukru białego (z VAT) VIIVIII IX X XI XII I cukier workowany Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS. II III IV V VI VIIVIII IX X XI XII I 2014 2015 cukier paczkowany Mniejszy wzrost cen notowany był w przypadku cukru workowanego. W pierwszym miesiącu br. cukier workowany średnio w kraju zbywano po 1,81 zł/kg, tj. o 2% drożej niż w grudniu 2014 r., ale o 2 taniej niż rok wcześniej. Ceny cukru na giełdach światowych Ceny cukru surowego i białego na monitorowanych giełdach światowych w lutym 2015 r., podobnie jak w styczniu, odznaczały się dużymi wahaniami, ale były średnio niższe niż w poprzednim miesiącu. W pierwszej połowie miesiąca ceny cukru rosły pod wpływem prognoz mniejszej produkcji cukru w Brazylii w sezonie 2015/2016. W drugiej połowie lutego giełdowe ceny cukru uległy znacznej obniżce, co spowodowane było przede wszystkim dużą podażą cukru na rynku rzeczywistym. Do spadku cen w tym czasie przyczyniły się również prognozy wzrostu produkcji cukru w Indiach w sezonie 2014/2015. 550 500 450 400 350 300 Notowania cen kontraktów terminowych cukru białego i surowego VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II 2013 2014 2015 LIFFE Londyn - cukier biały ICE New York - cukier surowy Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych FAMMU/FAPA. Na giełdzie LIFFE w Londynie w lutym 2015 r. średnia cena cukru białego (w trzymiesięcznym kontrakcie terminowym) 2
wyniosła 380 USD/t i była o 4% niższa niż w styczniu. Natomiast na giełdzie IntercontinentalExchange (ICE) w Nowym Jorku średnie ceny trzymiesięcznych kontraktów terminowych na cukier surowy obniżyły się w nieco większym stopniu (o 4,5%), kształtując się na poziomie 320 USD/t. Ceny cukru białego w lutym br. były niższe niż przed rokiem o 17%, a surowego o 12% niższe. Działania ARR na rynku cukru Administrowanie przywozem cukru administruje przywozem cukru m.in. z Państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP) nienależących do krajów najsłabiej rozwiniętych. W roku gospodarczym 2014/2015 (dane za okres październik 2014 r. luty 2015 r.) ARR wydała łącznie 22 pozwolenia na preferencyjny przywóz około 2,4 tys. ton cukru z Mauritiusa. Zgodnie z danymi KE w całej UE w roku gospodarczym 2014/2015 (do 20 lutego 2015 r.) unijni przedsiębiorcy uzyskali pozwolenia na przywóz około 596 tys. ton cukru w ramach preferencyjnego importu z Państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP), niezaliczanych do krajów najsłabiej rozwiniętych (KNR). Administrowanie wywozem cukru Do zadań ARR należy także nadzorowanie wywozu cukru pozakwotowego. Zgodnie z rozporządzeniem KE nr 1248/2014 z 20 listopada 2014 r. limit wywozu cukru pozakwotowego w sezonie 2014/2015 dla całej UE wyniósł 1 350 tys. ton i został całkowicie rozdysponowany pomiędzy kraje członkowskie. Z tej ilości krajowi przedsiębiorcy uzyskali pozwolenia na wywóz łącznie 147 tys. ton cukru. Zgodnie z danymi ARR z 28 lutego 2015 r. w ramach pozwoleń wydanych na rok 2014/2015 z kraju wywieziono 59,7 tys. ton cukru pozakwotowego. Przetwarzanie cukru przemysłowego Jedną z możliwości zagospodarowania cukru pozakwotowego jest przetwarzanie cukru przemysłowego. W mechanizmie tym uczestniczą zatwierdzeni producenci cukru (jako dostawcy surowca) oraz zatwierdzeni przetwórcy, produkujący z dostarczonego cukru produkty końcowe określone przepisami UE. Na rok gospodarczy 2014/2015 (stan na 3 marca 2015 r.) zawarto dwanaście umów między krajowymi producentami i przetwórcami cukru na dostawę 24 tys. ton cukru. Ponadto zawarto pięć umów pomiędzy zagranicznymi producentami cukru i krajowymi przetwórcami na dostawę 7,5 tys. ton cukru oraz jedną umowę pomiędzy krajowym producentem a zagranicznym przetwórcą na dostarczenie 30 tys. ton cukru. 3
Średnie ceny zbytu cukru białego (z VAT) Cukier w workach 50 kg Cukier w paczkach 1 kg Rok Miesiąc w zł/kg zmiana ceny w % zmiana ceny w % w zł/kg miesięczna roczna miesięczna roczna 2012 3,25 x 10,0 3,50 x -0,9 2013 I 3,27 1,2 1,2 3,33-1,5-5,1 II 3,25-0,6 1,2 3,32-0,3-6,5 III 3,24-0,3-1,2 3,29-0,9-7,1 IV 3,23-0,3-2,1 3,25-1,2-7,9 V 3,16-2,2-4,0 3,17-2,5-10,2 VI 3,09-2,2-4,3 2,99-5,7-15,3 VII 3,04-1,6-5,6 2,93-2,0-16,5 VIII 3,03-0,3-7,6 2,83-3,4-20,1 IX 3,00-1,0-8,3 2,86 1,1-18,1 X 2,94-2,0-9,5 2,74-4,2-20,3 XI 2,82-4,1-13,2 2,70-1,5-21,3 XII 2,72-3,5-15,8 2,53-6,3-25,1 2013 3,07 x -5,8 3,00 x -14,4 2014 I 2,54-6,6-22,3 2,36-6,7-29,1 II 2,44-3,9-24,9 2,33-1,3-29,8 III 2,32-4,9-28,4 2,15-7,7-34,7 IV 2,13-8,2-34,1 1,94-9,8-40,3 V 2,08-2,3-34,2 1,98 2,1-37,5 VI 2,05-1,4-33,7 1,95-1,5-34,8 VII 2,02-1,5-33,6 1,85-5,1-36,9 VIII 1,97-2,5-35,0 1,85 0,0-34,6 IX 1,94-1,5-35,3 1,83-1,1-36,0 X 1,88-3,1-36,1 1,76-3,8-35,8 XI 1,80-4,3-36,2 1,68-4,5-37,8 XII 1,78-1,1-34,6 1,67-0,6-34,0 2014 2,08 x -32,2 1,95 x -35,0 2015 I 1,81 1,7-28,7 1,74 4,2-26,3 Źródło: opracowanie ARR na podstawie danych GUS. 4
9 388 13 598 15 760 14 880 16 570 16 392 18 270 20 522 19 010 20 100 tys. zł Liczba umów Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 2/2015 Rynek produktów pszczelich Zgodnie z danymi Inspekcji Weterynaryjnej w 2014 r. liczba rodzin pszczelich zarejestrowanych w Polsce wyniosła 1 386 tys. i była o 42 tys. (o 3,1%) większa niż w 2013 r. Dane Instytutu Ogrodnictwa w Puławach wskazują, że w 2014 r. krajowa produkcja miodu wyniosła około 14 tys. ton i była o około 8 tys. ton mniejsza niż w poprzednim roku. Przyczyną tak dużego spadku produkcji miodu były niekorzystne warunki pogodowe (nadmierne opady i nieodpowiednia temperatura), szczególnie w okresie kwitnienia roślin pożytkowych. Ceny miodu Niska produkcja miodu skutkowała nieznacznym wzrostem cen detalicznych w 2014 r. Zgodnie z danymi GUS ceny detaliczne miodu w słoikach 400 g były o 1,4% wyższe niż przed rokiem i wyniosły średnio 14,61 zł. Handel zagraniczny W 2014 r. według wstępnych danych Ministerstwa Finansów eksport miodu z Polski ukształtował się na poziomie 14,2 tys. ton (36,8 mln EUR) i był o 26% większy niż w 2013 r. Głównymi kierunkami eksportu miodu były Francja (4,4 tys. ton) i Niemcy (3,3 tys. ton). Średnia cena eksportowa miodu w 2014 r. wyniosła 2,60 EUR/kg i była o wyższa niż poprzednim roku. Jednocześnie do Polski zaimportowano 21,8 tys. ton miodu o wartości 41 mln EUR wobec 20 tys. ton w roku poprzednim. Tak jak w poprzednich latach, miód do Polski był sprowadzany głównie z Ukrainy (9,6 tys. ton), z Chin (5,2 tys. ton) oraz z Belgii (3,8 tys. ton). Średnia cena importowanego miodu wynosiła 1,88 EUR/kg wobec 1,80 EUR/kg w 2013 r. Wsparcie rynku produktów pszczelich Na rynku produktów pszczelich ARR w 2014 r. realizowała pierwszą część trzyletniego Krajowego Programu Wsparcia Pszczelarstwa w Polsce na lata 2013/2014; 2014/2015; 2015/2016. W ramach rozliczenia 354 umów na realizację działań określonych w programie Agencja wypłaciła 20,1 mln zł (netto) podmiotom uprawnionym, m.in. związkom, stowarzyszeniom, zrzeszeniom i spółdzielniom pszczelarskim, grupom producenckim pszczelarzy. Realizację wypłat zakończono do 15 października 2014 r. Poniesione wydatki zostały sfinansowane po 50% z budżetu unijnego i krajowego. 40 000 30 000 20 000 10 000 0 178 Realizacja działań ARR na rynku produktów pszczelich* Ogółem wydatki 164,5 mln zł 232 272 210 199 217 335 331 344 354 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 wydatki (netto) * Zakończenie wypłat - 15 października każdego roku. Źródło: dane ARR. rozliczone umowy 400 300 200 100 0 5