Cz. 4
1. Nadzór sprawowany w ramach układu scentralizowanego (administracji rządowej): A) nadzór wewnątrzadministracyjny rozporządzeń B) nadzór wewnątrzadministracyjny aktów prawa miejscowego terenowych organów administracji rządowej
2. Nadzór sprawowany w ramach układu zdecentralizowanego (nad aktami prawotwórczymi organów samorządu terytorialnego) A) nadzór wojewody B) nadzór regionalnej izby obrachunkowej
Art. 61. ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz. U. Nr 31, poz. 206 ze zm.): Prezes Rady Ministrów uchyla, w trybie nadzoru, akty prawa miejscowego, w tym rozporządzenia porządkowe, ustanowione przez wojewodę lub organy niezespolonej administracji rządowej, jeżeli są one niezgodne z ustawami lub aktami wydanymi w celu ich wykonania, a także może je uchylać z powodu niezgodności z polityką Rady Ministrów lub naruszenia zasad rzetelności i gospodarności.
Prezes Rady Ministrów określił, w drodze rozporządzenia, tryb kontroli aktów prawa miejscowego ustanowionych przez wojewodę i organy niezespolonej administracji rządowej (Dz. U. z 2009 r., nr 222, poz. 1754).
TRYB 1. Akt prawa miejscowego jest przekazywany wraz z uzasadnieniem właściwemu rzeczowo ministrowi. 2. Właściwy rzeczowo minister dokonuje wstępnej kontroli aktu i przekazuje go: - ministrowi właściwemu ds. administracji publicznej (jeśli akt wydał wojewoda) lub - Prezesowi Rady Ministrów (jeśli akt wydał organ niezespolonej administracji rządowej)
TRYB 3. Akt prawa miejscowego ustanowiony przez wojewodę wraz z opinią właściwego rzeczowo ministra oraz informacją o wynikach kontroli przeprowadzonej przez ministra ds. administracji publicznej, minister ten (czyli ds. administracji) przekazuje Prezesowi Rady Ministrów.
KRYTERIA Akty prawa miejscowego wojewody i organów administracji niezespolonej kontrolowane są pod względem zgodności z: 1) przepisami powszechnie obowiązującymi (legalności) 2) polityką Rady Ministrów (rządu) 3) zasadami rzetelności i gospodarności
ZARZĄDZENIE NADZORCZE Jeśli akt prawa miejscowego wojewody (lub organu niezespolonej administracji rządowej) jest niezgodny z ww. kryteriami, Prezes Rady Ministrów może uchylić ten akt. Uchylenie aktu ma charakter konstytutywny (działa ex nunc).
Nadzór nad aktami prawotwórczymi sprawowany w ramach układu zdecentralizowanego przewidują wszystkie ustawy samorządowe. Regulacje na ten temat zawierają odpowiednie rozdziały tych ustaw dotyczące nadzoru (rozdział 10 u.s.g., rozdział 8 u.s.p., rozdział 7 u.s.w.)
TRYB Akty prawa miejscowego (uchwały, zarządzenia) są przekazywane organowi nadzoru (wojewodzie lub regionalnej izbie obrachunkowej) w terminie 7 dni od ich podjęcia (przepisy porządkowe w terminie 2 dni)
KRYTERIA Jedynym dopuszczalnym kryterium nadzoru nad działalnością prawotwórczą samorządu terytorialnego jest LEGALNOŚĆ (ZGODNOŚĆ Z PRAWEM) (art. 171 Konstytucji)
ROZSTRZYGNIĘCIA NADZORCZE 1. Stwierdzenie nieważności (gdy akt narusza prawo w sposób istotny) (akt traci moc prawną ze skutkiem ex tunc) 2. Stwierdzenie, że akt wydano z naruszeniem prawa (w razie nieistotnego naruszenia prawa) (akt nie traci mocy prawnej) 3. Wstrzymanie wykonania aktu prawa miejscowego (obligatoryjne i fakultatywne)
Termin na wydanie rozstrzygnięcia nadzorczego (stwierdzenia nieważności) Organ nadzoru (wojewoda lub r.i.o.) ma 30 dni od dnia doręczenia mu aktu prawa miejscowego na wydanie rozstrzygnięcia nadzorczego stwierdzającego nieważność aktu prawa miejscowego. Po upływie tego terminu organ nadzoru nie może już stwierdzić nieważności aktu; może go jednak zaskarżyć do sądu administracyjnego.
1. Kontrola sprawowana przez Trybunał Konstytucyjny (kontrola konstytucyjności) 2. Kontrola sprawowana przez sądy administracyjne (kontrola legalności)
Zgodnie z art.188 Konstytucji RP Trybunał Konstytucyjny orzeka w sprawach: 1) zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją, 2) zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, 3) zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe, z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami, 4) zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych, 5) skargi konstytucyjnej, o której mowa w art. 79 ust. 1.
1) Wniosek o zbadanie konstytucyjności (legalności) aktu prawa powszechnie obowiązującego (nie dotyczy aktów prawa miejscowego por. art. 188 Konstytucji) 2) Skarga konstytucyjna (art. 79 Konstytucji) 3) Instytucja pytań prawnych do TK
Art. 79 Konstytucji RP Uprawnienie każdego, czyje konstytucyjne wolności i prawa zostały naruszone, do wniesienia do Trybunału Konstytucyjnego skargi w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach, albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji.
Art. 193 Konstytucji RP Każdy sąd rozpoznający konkretną sprawę może przedstawić Trybunałowi pytanie prawne co do zgodności aktu normatywnego z Konstytucją RP, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami, jeżeli od odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed tym sądem.
Poddanie kontroli sądu administracyjnego następuje poprzez zaskarżenie, czyli w drodze złożenia skargi. Określenie kategorii zaskarżalnych form działania znajduje się w art. 3 2 p.p.s.a. p.p.s.a. ustawa Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi
Przedmiotem skargi do WSA mogą być m.in.: akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego oraz inne akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej, akty prawa miejscowego terenowych organów administracji rządowej akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego, bezczynność organów
Rodzaje skarg wnoszonych do WSA: - skarga powszechna (może ją wnieść każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone aktem prawa miejscowego) art. 101 usg, art. 87 usp, art. 90 usw - skarga wnoszona przez prokuratora, RPO, RPD lub organizację społeczną - skarga organu nadzoru na akt prawa miejscowego samorządu terytorialnego - skarga jednostki samorządu terytorialnego na akt nadzoru (rozstrzygnięcie nadzorcze) dot. samorządowych aktów prawa miejscowego - skarga na bezczynność prawotwórczą (w razie niewykonywania czynności nakazanych prawem art. 101a usg, art. 88 usp, art. 91 usw) odpowiednio stosuje się zasady dot. skargi powszechnej
Rodzaje rozstrzygnięć WSA: 1) uchylenie aktu nadzoru 1) stwierdzenie nieważności aktu prawa miejscowego 2) stwierdzenie, że akt wydano z naruszeniem prawa