PLANOWANIE NOWYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ Istota przedsiębiorczości kreowanie przedsięwzięć Andrzej Marjański Zakład Przedsiębiorczości i Firm Rodzinnych R e f l e k s y j n i e Człowiek przedsiębiorczy nie czeka na szansę. On sam ją tworzy. Mario Raich 1
Cele przedmiotu 3 Przygotowanie studentów do organizowania nowych przedsięwzięć gospodarczych i społecznych. Zaprezentowanie możliwości pozyskiwania pomocy ze źródeł zewnętrznych oraz wykorzystywania współpracy i kooperacji. Uświadomienie znaczenia postaw przedsiębiorczych, kreowania nowych przedsięwzięć oraz roli sektora małych i średnich przedsiębiorstw w gospodarce Polski i UE. Treści programowe 4 Rola nowych przedsięwzięć w rozwoju organizacji Pojęcie i typy przedsiębiorczości i organizacji przedsiębiorczych. Kompetencje przedsiębiorcze. Rola kreatywności w tworzeniu nowych przedsięwzięć. Kulturowe uwarunkowania postaw kreatywnych Determinanty i sposoby rozwoju małych przedsiębiorstw. Czynniki sukcesu nowej działalności gospodarczej. Poszukiwanie nisz rynkowych. Zewnętrzne uwarunkowania przedsiębiorczości. Postawy przedsiębiorcze w korporacjach. Nowe przedsięwzięcia w strategii podmiotów publicznych Inkubatory przedsiębiorczości. Przedsiębiorczość akademicka. Tworzenie kreatywnych idei na nowy biznes. Wiedza biznesowa i know-how. Jak je zdobyć? 2
Efekty kształcenia Wiedza Student ma wiedzę w zakresie sposobów obserwacji i interpretacji zjawisk ekonomicznych i procesów w zakresie zarządzania podejmowania nowych przedsięwzięć. Ponadto student zna metody wytworzone przez studia przedsiębiorczości dla badania relacji pomiędzy czynnikami ekonomicznymi oraz prawidłowości w zakresie relacji społeczno-ekonomicznych związanych z zakładaniem i prowadzeniem małych przedsiębiorstw. Student zna metody i narzędzia wykorzystywane do analizy sytuacji przedsiębiorczych i zjawisk w zakresie przedsiębiorczości. 5 Efekty kształcenia Umiejętności Student nabędzie praktyczne umiejętności obserwacji i interpretacji zjawisk ekonomicznych oraz procesów w zakresie zarządzania w nowymi przedsięwzięciami. Student będzie umiał zbudować strategię startu małej firmy, prosty model biznesowy. Przedmiot będzie prowadził do nabycia zasadniczych umiejętności w zakresie planowania biznesowego, oceny efektywności poszczególnych źródeł finansowania, budowy planów marketingowych dla mikro przedsięwzięć, planów i działań. 6 3
Efekty kształcenia 7 Kompetencje społeczne Student będzie charakteryzował się podejściem, które zachęca do uczenia się przez całe życie, duchem zespołowym, akceptacją dla przywództwa i podejścia twórczego. Ponadto będzie wiedział jak zastosować zasady społecznej odpowiedzialności biznesu w prowadzeniu małego przedsiębiorstwa. Przedmiot będzie kształtował budowę osobistej odpowiedzialności. Warunki zaliczenia przedmiotu Wykłady trwają semestr. Ocena podsumowującą Aktywność na zajęciach Prezentacja, wystąpienie, przygotowanie projektu lub zaliczenie ustne Warunki zaliczenia Znajomość zagadnień podstawowych podanych przez wykładowcę. Ewentualne przygotowanie zagadnień dodatkowych z wykazu zagadnień zaliczeniowych Opis ustny przez studenta osiągniętych kompetencji przedsiębiorczych 8 4
Literatura Literatura podstawowa M. Christensen Clayton, Przełomowe innowacje, Wydawnictwo Profesjonalne PWN. Warszawa 2010. B. Glinka, S. Gudkowa, Przedsiębiorczość, Wolters Kluwer, Warszawa 2011. J. Cieslik, Przedsiębiorczość dla ambitnych, WAiP, Warszawa 2006. G. Kawasaki, Sztuka rozpoczynania, Helion, Gliwice 2007. Literatura uzupełniająca Kroger f., Vizjak A., Kwiatkowski A., Sukces w niszach rynkowych. Studio Emka, Warszawa 2007. K. Kuchciński, Przedsiębiorczosć a rozwój regionalny w Polsce, Difin, Warszawa 2010. 9 Przedsięwzięcie 10 Przedsięwzięcie (zadanie, program, projekt) działanie podjęte w jakim celu W ujęciu prakseologicznym (nauki o sprawnym działaniu) przedsięwzięcie jest to złożone, wielopodmiotowe oraz przeprowadzone zgodnie z planem działanie (celowe i świadome zachowanie ludzkie). Przedsięwzięcie jest zespołem zaplanowanych, wzajemnie ze sobą powiązanych czynności, których celem jest powstanie lub unowocześnienie określonego pod względem rzeczowym, finansowym, lokalizacyjnym i czasowym zasobu majątku trwałego 5
Synonimy słowa przedsięwzięcie 11 Jakie mamy skojarzenia? inicjatywa, pomysł, koncepcja, koncept, myśl, plan, program, projekt, wyobrażenie, zamiar, zamierzenie, zamysł Pomysł i co dalej 12 Jeżeli zrodzi się w naszej głowie jakiś pomysł i na myśl o nim jesteśmy bardzo podekscytowani, to znaczy, że możemy przeto dokonać czegoś ciekawego i obrać sobie fajny cel. Jednakże, musimy pamiętać, że taka ekscytacja w miarę szybko przemija. I to jest częstym powodem dla którego porzucamy swoje, nawet najbardziej kuszące plany i cele. Musimy wiedzieć, że jest to naturalne i nie oznacza to tego, że już się do czegoś nie nadajemy. 6
Warto planować 13 Wiadomo już, że jeżeli mamy ważny cel do zrealizowania w swoim życiu, lub nawet chwilowe przedsięwzięcie, to musi być to poparte planem działania, który można wykonać na zasadzie mapy myśli, bądź nawet krótkich notatek. Szybko okaże się, że do zrobienia może być więcej niż myśleliśmy. I to będzie jednym z powodów słabnącej ekscytacji danym zajęciem i zmniejszeniem zapału. Uwaga na przeszkody 14 Wiedząc już, że kiedy przewidzimy w swoim życiu jakąś zmianę, jakiś ciekawy projekt do zrealizowania, pojawią się przeszkody, już samo to daje nam odrobinę spokoju. Wiemy przeto, że nie tylko my borykamy się z problemami, że nie tylko my mamy trudno. * 7
Uwaga na przeszkody Ludzie, którzy odnieśli wielkie sukcesy, mieli więcej problemów, niż może się to wydawać, jednak oni potrafili do tego podejść. Mieli świadomość od początku, i może nawet nie na poziomie realnej świadomości, a bardziej podświadomie wiedzieli, że problemy prędzej czy później się pojawią. Obowiązki pojawiają się wszędzie, a im wcześniej będziemy potrafili z nimi współżyć, tym lepiej będzie dla nas i dla naszego celu. * 15 16 8
17 Jakie postawy umożliwiają kreowanie nowych przedsięwzięć? 9
Przedsiębiorczość 19 Prawdopodobnie pierwszym przejawem przedsiębiorczości były próby ujarzmienia przyrody podejmowane przez człowieka pierwotnego. Dzięki postępowi cywilizacyjnemu i stopniowemu odkrywaniu praw rządzących naturą ludzie coraz bardziej ingerowali w poszczególne elementy środowiska przyrodniczego. Przedsiębiorczość 20 Konstruowanie nowych narzędzi i udoskonalanie już istniejących oraz umiejętność gospodarowania zasobami naturalnymi stały się głównymi przejawami działalności i przedsiębiorczości rosnącej populacji ludzi. Wzrost świadomości społecznej i postęp techniczny są możliwe dzięki ludzkim działaniom, których celem jest zaspokajanie rosnących potrzeb przy ograniczonych zasobach Ziemi 10
21 Działania przedsiębiorcze Od zarania dziejów człowiek podejmuje działania mające zaspokoić jego potrzeby W zależności od epoki historycznej mają one różne formy Ale zawsze chodzi oto aby robić więcej, lepiej taniej przy mniejszych nakładach Takie działania współcześnie określamy mianem przedsiębiorczych 22 unowocześnić się i udoskonalić albo zginąć A.Kaufmann, M. Fuster, A. Drevert (1975) Alternatywa, przed którą staje polskie społeczeństwo w dobie zmian ekonomicznych i politycznych. Zaspokojenie potrzeb społeczeństwa, poprawa jakości życia i potrzeba stania się Polski krajem atrakcyjnym dla własnych obywateli 11
Działania przedsiębiorcze 23 W latach 30-tych XX wieku A.N. Whitehead sformułował zasadę tzw. Potrójnego ponaglenia, która stanowi wytłumaczenie dlaczego człowiek jest aktywny w stosunku do swego otoczenia Po pierwsze, aby żyć Po drugie, aby żyć dobrze Po trzecie, aby żyć lepiej Zasada ta dotyczy również organizacji i oznacza działania mające na celu powiększanie korzyści właściciela poprzez jej utrzymywanie i rozwój. Aby to zrealizować konieczne jest podejmowanie działań przedsiębiorczych Jakie działania są przedsiębiorcze 24 Przedsiębiorczość człowieka dotyka wszystkich dziedzin życia Kiedy zatem mamy do czynienia z przedsiębiorczością,a kiedy z normalną działalnością? Działania przedsiębiorcze to działania powyżej przeciętnych Cel działań przedsiębiorczych kreowanie postępu we wszystkich dziedzinach działalności człowieka Miara przedsiębiorczości postęp w rozwiązywaniu problemów Wskaźniki mierzenia postępu liczba podmiotów gospodarczych, liczba zatrudnionych, wielkość produkcji, udział danej firmy w zaspokajaniu potrzeb rynku, wielkość przychodów, stopa przedsiębiorczości (udział osób podejmujących działania przedsiębiorcze w ogólnej liczbie osób w wieku produkcyjnym) 12
Istota i pojęcie przedsiębiorczości 25 Organizacje obecnie funkcjonują w turbulentnym otoczeniu, które wg I. Ansoffa charakteryzują następujące tendencje: wzrost nowości zmiany wzrost intensywności otoczenia wzrost szybkości zmian otoczenia rosnąca złożoność otoczenia Co musi zrobić organizacja, aby przetrwać w turbulentnym otoczeniu? Musi się zmieniać. Zachowując dynamiczną równowagę (homeostaza), zdobywać umiejętności radzenia sobie z pojawiającymi się stale nowymi wyzwaniami. Przedsiębiorczość w ujęciu J. Schumpetera 26 Przedsiębiorczość proces twórczej destrukcji, przeciwny procesom zrutynizowanym i biurokratycznemu administrowaniu Rola przedsiębiorcy reformowanie lub rewolucjonizowanie wzorca produkcji poprzez wykorzystywanie nowych pomysłów (techniczne możliwości, nowy produkt, nowe metody wytwarzania...) Funkcja przedsiębiorczości - zasadniczo nie sprowadza się do dokonywania odkryć czy wynalazków polega na wprowadzaniu ich w życie 13
Przedsiębiorczość w ujęciu P. F. Druckera P. F. Drucker sprowadza istotę przedsiębiorczości do kreowania nowych przedsięwzięć gospodarczych opartych na autentycznych innowacjach lub na ich twórczej imitacji Rodzaje przedsiębiorczości 28 Garażowa Intelektualna Pasjonatów Kobiet Rodzinna Międzynarodowa Korporacyjna. 14
Przedsiębiorczość garażowa Symbol wczesnej fazy rozwoju przedsiębiorczości Esencja działań przedsiębiorczych Ukazuje siłę: innowacyjności pomysłu, pasji i zaangażowania przedsiębiorców, dzięki którym nowe przedsięwzięcia biznesowe zapoczątkowane w garażu dynamicznie się rozwijają i osiągają imponujące rozmiary np. Dolina Krzemowa. Najważniejszą rolę odgrywają: dostęp do cennych informacji pozyskana wiedza nawiązane kontakty poczucie własnej skuteczności potencjalnego przedsiębiorcy zbudowane w czasie pracy w organizacji 29 Przedsiębiorczość intelektualna 30 Tworzenie podstaw materialnego bogactwa z niematerialnej wiedzy; bogactwa jednostek, grup społecznych, narodów. (S. Kwiatkowski) Cechy: rozbudowana i wyjątkowo zróżnicowana sieć kontaktów szeroka i zróżnicowana baza wiedzy działanie w sposób globalny przedsiębiorczość traktowana jest jako intelektualne wyzwanie umiejętność znalezienia się we właściwym miejscu i właściwym czasie przywiązywanie szczególnej wagi do kwestii etycznych i rozwoju pracowników * 15
Przedsiębiorczość społeczna 31 Aktywne poszukiwanie szans i wykorzystywanie szans na rozwiązywanie problemów społecznych. Zysk nie jest celem w sobie, ale wskaźnikiem. Łączy: podejście społeczne - pasję, motywację i ogromne zaangażowanie podejście biznesowe -podejmowanie ryzyka, innowacyjność, elastyczność Dwa podstawowe podejścia: innowacyjne w organizacjach nienastawionych na zysk realizacja przedsięwzięć biznesowych - z przekazaniem zysku na cele społeczne Przedsiębiorczość kobiet 32 Podejmowanie działalności gospodarczej przez kobiety Ok. 40% firm w Polsce jest prowadzonych przez kobiety!!! Decyzja o podjęciu działalności gospodarczej jest w przypadku kobiet uwarunkowana większą liczbą czynników niż w przypadku mężczyzn Dominuje większa wrażliwość na czynniki pozafinansowe Zróżnicowanie celów zakładania przedsiębiorstwa Inny styl zarządzania 16
Przedsiębiorczość rodzinna 33 Najbardziej pierwotna forma przedsiębiorczości Łączy więzy rodzinne i biznesowe Przedsiębiorczość międzynarodowa Identyfikacja i wykorzystywanie szans na arenie międzynarodowej Szanse dotyczą zarówno produktów i usług jak i pozyskiwania zasobów oraz organizacji produkcji Rynek międzynarodowy stanowi miejsce poszukiwania źródeł przewagi konkurencyjnej 34 17
Przedsiębiorczość korporacyjna Intraprzedsiębiorca (przedsiębiorca korporacyjny) Działania przedsiębiorcze podejmowane w istniejących organizacjach przez osoby lub grupy osób Świadomie nie zakłada zakładają własnych firm, ale działania przedsiębiorcze rozwijają w obrębie istniejących organizacji Kierują się poczuciem większego bezpieczeństwa oraz szerszymi możliwościami jakie daje korporacja Często realizacja pomysłu jest uzależniona od dostępu do specjalistycznej wiedzy, laboratoriów badawczych, itp. Łatwiejsze wdrożenie pomysłu w ramach istniejącego przedsiębiorstwa Wymiary: innowacyjność, podejmowanie ryzyka, proaktywne nastawienie, tworzenie nowych przedsięwzięć, odnowa strategiczna 35 Inne rodzaje przedsiębiorczości 36 Przedsiębiorczość społeczności lokalnych Przedsiębiorczość mniejszości narodowych i emigrantów Przedsiębiorczość internetowa 18
Co sprzyja przedsiębiorczości 37 Czynniki zewnętrzne: uregulowania prawne, otoczenie około-biznesowe (inkubatory, instytucje doradcze), zmniejszenie biurokracji, Czynniki związane z otoczeniem przedsiębiorcy: pieniądze, doświadczenie np. przykłady w rodzinie, wczesne doświadczenia bycia zaradnym, edukacja Czynniki związane z osobą przedsiębiorcy: wytrwałość, pasja, niezależność, otwartość, gotowość do podejmowania ryzyka, kreatywność, inteligencja emocjonalna, umiejętności społeczne, umiejętności związane z zarządzaniem Przedsiębiorczość w zarządzaniu 38 Zmiany w warunkach funkcjonowania organizacji wynikają z: procesów globalizacji gospodarczej, rozwoju techniki, ochrony środowiska naturalnego, przemian w strukturze potrzeb społecznych poziomie ich zaspokojenia stawiają przed podmiotami nowe wyzwania we wszystkich obszarach ich działalności 19
39 Przedsiębiorczość a różne dyscypliny naukowe Problematyka przedsiębiorczości jest interdyscyplinarna ekonomia, prawo, demografia, socjologia, psychologia, nauki o zarządzaniu Nauki te mają cenny wkład w określenie znaczenia przedsiębiorczości Ale trudno w literaturze znaleźć jednolite stanowisko w kwestii definiowania pojęcia przedsiębiorczość 40 Przedsiębiorczość a różne dyscypliny naukowe P. Drucker każdy ekonomista wie, że przedsiębiorca jest ważny i że wywiera określony wpływ, jednak dla ekonomistów przedsiębiorczość jest wydarzeniem metaekonomicznym, czymś co silnie oddziałuje, a nawet kształtuje ekonomię, nie będąc jej częścią P. Drucker przedsiębiorca zawsze poszukuje zmiany, reaguje na nią i wykorzystuje jako okazję. 20
Przedsiębiorczość a różne dyscypliny naukowe 41 Przedsiębiorczość nie jest nauką ani sztuką Stanowi czwarty czynnik wytwórczy w biznesie praca kapitał ziemia przedsiębiorczość Przedsiębiorczość a różne dyscypliny naukowe 42 Istota przedsiębiorczości połączenie i skierowanie do biznesu prowadzonego w warunkach niepewności i ryzyka innych czynników wytwórczych, które przyniosą zysk osobie (grupie osób) pełniącej funkcje przedsiębiorcy wg. J. Schumpetera to przede wszystkim: innowacyjność, wdrażanie nowych technologii, wprowadzanie nowych wyrobów, nowa forma organizacji produkcji i sprzedaży 21
Przedsiębiorczość w biznesie 43 Dwie formy przedsiębiorczości: Odkrywanie nowego sposobu zaspokajania potrzeb klientów (innowacyjność). Postawa wobec zarządzania, która prowadzi do wykorzystywania szans. Forma arbitrażu przenoszenie czynników wytwórczych (aktywów) z działalności przynoszącej mniejsze zyski do działalności przynoszącej większe zyski. Tworzenie podaży tam, gdzie jest wysoki popyt i obniżanie jej tam, gdzie popyt jest niski. Przedsiębiorczość jako postawa lub proces Postawa cecha jednostek ludzkich polegająca na skłonności do podejmowania nowych działań, ulepszania istniejących elementów środowiska, twórcza postawa wobec otaczającej jednostkę rzeczywistości. Postępowanie jednostki ludzkiej posiadającej predyspozycje i swoiste cechy: skłonność do podejmowania ryzyka gotowość do przyswajania nowej wiedzy niespokojny i poszukiwawczy umysł zdolność obserwacji środowiska i zauważania rzeczy wymagających zmiany umiejętność kontaktów z otoczeniem zdecydowanie, odpowiedzialność i rzeczowość w postępowaniu z innymi 44 22
Przedsiębiorczość jako postawa 45 Istotą jest sposób zachowania, którego podstawą jest wiedza, nie intuicja. Stałe poszukiwanie i odkrywanie okazji do innowacji, które mają celowy i zorganizowany charakter. Wykreowanie przedsiębiorczości szanse rodzące się w otoczeniu przedsiębiorczych jednostek Przedsiębiorczość jako postawa 46 Cechy osoby podejmującej działalność gospodarczą: Chłonność na innowacje (zmiana to szansa, a nie zagrożenie) Zdolność do pomiarów efektów swego działania (zarówno sukcesów jak i porażek) umiejętność wyodrębnienia w strukturze organizacyjnej ludzi, czynności i środków dla wprowadzenia innowacji w biznesie Zdolność do odrzucania rozwiązań nieefektywnych i koncentrowania się na tworzeniu rozwiązań efektywnych. 23
Przedsiębiorczość jako proces Powstawanie i rozwój jednostek przedsiębiorczej działalności gospodarczej (przedsiębiorstwa) Istota działalności gospodarczej angażowanie obecnego aparatu wytwórczego w przyszłe oczekiwania w warunkach ryzyka i niepewności, Wyzwalanie inicjatywy i tworzenie nowych atrybutów przedsiębiorczości Innowacja jest urzeczywistnieniem przedsiębiorczości uzyskuje nowe zastosowania dla istniejących zasobów i w ten sposób tworzy nowe zasoby 47 Przedsiębiorczość w zarządzaniu 48 Uzyskiwanie przewagi konkurencyjnej staje się formą ujawniania różnych przejawów przedsiębiorczości Przedsiębiorczość upatruje się najczęściej w: rozwiniętych sposobach wykorzystywania posiadanych zasobów, efektywnych powiązaniach wewnętrznych i zewnętrznych firmy, zdolności poznawania swoich klientów postrzegania firmy przez klientów, zdolności do tworzenia nowych produktów, technologii i sposobów zarządzania 24
Przedsiębiorczość jako proces i postawa 49 Postawa przedsiębiorcza i proces przedsiębiorczości przenikają się wzajemnie Przedsiębiorstwa odnoszą sukces wtedy, gdy pozytywnie odpowiadają na okazje wynikające ze zmian w otoczeniu i potrafią oddalić się od zagrożeń Przedsiębiorczy zarządzają efektywniej, podejmują różne inicjatywy, kreują postęp Zachowania przedsiębiorcze 50 Przedsiębiorczość wiąże się z zachowaniem: Osób Przedsiębiorstw Samorządów Organizacji. 25
Przedsiębiorczość w zarządzaniu 51 Zachodzące zmiany w otoczeniu przedsiębiorstwa i ich rosnący wpływ na jego działalność powodują konieczność ciągłego pokonywania trudności i wdrażania nowych rozwiązań Wymaga to od menedżerów: elastyczności w działaniu, twórczego zachowania, zdolności do podejmowania ryzyka, oraz poszukiwania nowych rozwiązań w zakresie zarządzania i stosowania ich we wszystkich strukturach przedsiębiorstwa Sposób zarządzania ma wyzwalać u pracowników ich aktywność, twórczość w działaniu oraz poczucie odpowiedzialności za własne działania i sytuację firmy Sposób zarządzania ma stwarzać- akceptację ciągłości zmian, myślenie kategoriami kosztów, efektywności Zarządzanie przez przedsiębiorczość 52 Uwidacznia się w zarządzaniu poprzez: wybór odpowiedniej strategii tworzenie elastycznych struktur promowanie innowacyjności, inicjatywy, samodzielności unikanie przerostu administracji wybór właściwych form kontroli Przedsiębiorczość w zarządzaniu znajdowanie bardziej skutecznych sposobów prowadzenia działalności gospodarczej w konkurencyjnym otoczeniu 26
53 Proces przedsiębiorczości Nowatorski pomysł stanowi impuls do działania i jest wynikiem pracy koncepcyjnej, przekonuje decydentów o konieczności wprowadzenia zmian ze względu na uzyskanie określonych korzyści Wprowadzenie nowych rozwiązań pozyskanie środków realizacji umożliwiających urzeczywistnienie pomysłu wszelkie działania związane z realizacją pomysłu. Środki są zróżnicowane: czynnik ludzki organizacja i kapitał a także: cena kredytu, podatki, marketing, pojemność rynku Uzyskanie korzyści w wyniki wprowadzonej zmiany uzyskanie efektów w postaci zysku lub innych wartości (np. niematerialnych) 54 Proces przedsiębiorczości Efekty działań przedsiębiorczych korzyści dla gospodarki, organizacji i społeczeństwa, w postaci: wzrost gospodarczy zwiększenie wydajności tworzenie nowych technik tworzenie nowych wyrobów i usług zmiany i ożywienie konkurencji na rynku zmniejszenie bezrobocia itd. Funkcje przedsiębiorczości są wynikiem możliwości organizacji, a także warunków społeczno-gospodarczych państwa 27
Efekty przedsiębiorczości 55 Wynik końcowy przedsiębiorczości może zostać uznany za pełny jeśli został osiągnięty cel i uzyskane określone korzyści Funkcja przedsiębiorczości najpełniej ujawnia się w realizacji funkcji menedżera, który posiada szerszy zakres kompetencji, potrafi wykorzystać właściwie soje umiejętności, wiedzę, zasoby do osiągania celów, jakie przyjęła firma dla osiągnięcia zysku. Organizacja przedsiębiorcza jest wtedy, gdy rezultaty jej funkcjonowania osiągają lub przewyższają standardy wyznaczające cele przedsiębiorstwa Cechy osoby przedsiębiorczej 56 elastyczna, umiejąca zaakceptować potrzebę ciągłych zmian, dobrze radząca sobie z niepewnością otoczenia, kreatywna i innowacyjna, posiadająca skłonność do tworzenia nowych rozwiązań, a także wprowadzania ich w życie, lubiąca samodzielnie decydować o swojej pracy ceniąca niezależność potrafiąca racjonalnie szacować prawdopodobieństwo powodzenia danego przedsięwzięcia, unikająca skłonności do działań hazardowych. Posiadająca umiarkowaną skłonność do podejmowania ryzyka, potrafiąca wytrwale i ciężko pracować dla osiągnięcia zamierzonego celu, charakteryzująca się wewnętrznym poczuciem kontroli, oznaczającym przekonanie, że wyniki jej działalności, odnoszone sukcesy czy porażki są głównie zdeterminowane jej postępowaniem, a nie wpływem czynników zewnętrznych, posiadająca dużą potrzebę osiągnięć. 28
Pytania? 57 To możliwość spełniania marzeń sprawia, że życie jest tak fascynujące Paulo Coelho - Alchemik www.amarjanski.san.edu.pl 58 Życie jest przedsięwzięciem, którego wyniki absolutnie nie pokrywają kosztów.autor: Arthur Schopenhauer Połączenie sił to początek, pozostanie razem to postęp, wspólna praca to sukces. Henry Ford 29