UCHWAŁA Nr XXXIV/252/2004 RADY MIEJSKIEJ W WIELICZCE z dnia 22 grudnia 2004 roku w sprawie: przyjęcia Planu Rozwoju Lokalnego Miasta i Gminy Wieliczka na lata 2004-2013. Na podstawie art. 18 ust.2 pkt. 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym / Dz. U. Nr 142, poz.1591 z 2001 roku z późniejszymi zmianami) Rada Miejska w Wieliczce uchwala, co następuje: 1 Przyjmuje się Plan Rozwoju Lokalnego Miasta i Gminy Wieliczka na lata 2004-2013 wraz z zawartymi w nim założeniami w brzmieniu stanowiącym załącznik do niniejszej uchwały. 2 Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Miasta i Gminy Wieliczka. 3 Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. U Z A S A D N I E N I E Opracowanie Planu Rozwoju Lokalnego jest elementem wprowadzanego od kilku lat systemu strategicznego zarządzania gmin. Dzięki opracowaniu w 1997 roku,,strategii Rozwoju Gminy Wieliczka" oraz uchwalonym przez Radę Miejską w 2002 roku,,programem gospodarczym w zakresie rozwoju i modernizacji infrastruktury technicznej Gminy Wieliczka na lata 2002-2006", jak również przyjętym w bieżącym roku programem wykonania sieci kanalizacyjnej i wodociągowej na terenie gminy na lata 2004-2015, projekt Planu Rozwoju Lokalnego jest w dużej części przygotowany, wymaga natomiast uzupełnień i aktualizacji. Należy przy tym pamiętać, że planowanie strategiczne jest procesem ciągłym, a wypracowane w jego toku wyniki końcowe winny być na bieżąco weryfikowane. Przygotowanie wyżej wymienionego planu jest również warunkiem koniecznym udziału naszej gminy w naborze wniosków do Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego zgodnie z wytycznymi Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 2004-2006 i uzupełnieniem ZPORR przyjętym przez Komitet Monitorujący ZPORR w dniu 16 kwietnia 2004 roku oraz Zespół Przygotowawczy Komitetu Integracji Europejskiej w dniu 20 kwietnia 2004 roku. W świetle powyższego Burmistrz Miasta i Gminy Wieliczka podjął decyzję o przygotowaniu Planu Rozwoju Lokalnego.
Załącznik do uchwały nr XXXIV/ 252/2004 Rady Miejskiej w Wieliczce z dnia 22 grudnia 2004 roku PLAN ROZWOJU LOKALNEGO MIASTA I GMINY WIELICZKA NA LATA 2004 2013
SPIS TREŚCI I I. WSTĘP...1 II. AKTUALNA SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA NA OBSZARZE OBJĘTYM WDRAŻANIEM PLANU... 3 III.ANALIZA SWOT...17 IV.ZADANIA INWESTYCYJNE ZMIERZAJĄCE DO POPRAWY SYTUACJI W GMINIE WIELICZKA... 19 V.REALIZACJA ZADAŃ I PROJEKTÓW... 25 VI.POWIĄZANIE PROJEKTÓW Z INNYMI DZIAŁANIAMI REALIZOWANYMI NA TERENIE GMINY/ POWIATU/ WOJEWÓDZTWA...63 VII.OCZEKIWANE WSKAŹNIKI OSIĄGNIĘĆ PRL GMINY WIELICZKA...64 VIII.PLAN FINANSOWANIA PRIORYTETOWYCH ZADAŃ INWESTYCYJNYCH NA LATA 2004-2006... 67 IX. SYSTEM WDRAŻANIA PRL GMINY WIELICZKA...73 X. SPOSOBY MONITOROWANIA, OCENY, KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ i PUBLIC RELATIONS PRL...73
I.WSTĘP Gmina Wieliczka ma charakter miejsko- wiejski. Pod względem powierzchni / 100,1 km 2/ jest największą z gmin w powiecie wielickim, zajmuje 23 % całej powierzchni powiatu. W skład gminy wchodzi miasto Wieliczka i 29 sołectw. Wieliczka ze względu na znajdującą się na jej terenie zabytkową kopalnię soli jest miastem turystyczno - uzdrowiskowym. Średniowieczne korzenie miasta, wartości krajobrazowo- architektoniczne oraz sąsiedztwo dużej metropolii dopełniają obrazu Wieliczki jako miasta stanowiącego znaczną atrakcję turystyczną. Na terenie gminy znajduje się kilka zakładów i przedsiębiorstw produkcyjnych. Sołectwa na terenie gminy mają charakter rolniczy. Główne uprawy to uprawa zbóż, ziemniaków wczesnych oraz hodowla bydła i trzody chlewnej. Na terenie gminy rozwija się pszczelarstwo. Plan Rozwoju Lokalnego Miasta i Gminy Wieliczka (dalej PRL) jest średniookresowym dokumentem planistycznym mającym na celu określenie głównych zamierzeń inwestycyjnych przewidzianych do realizacji na terenie miasta i gminy w latach 2004-2006, przy zaangażowaniu środków własnych gminy oraz zewnętrznych źródeł finansowania, w szczególności funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. W niektórych przypadkach, gdzie można już na obecnym etapie szczegółowo zdefiniować zamierzenia inwestycyjne gminy, wskazano planowane przedsięwzięcia konieczne do realizacji w latach 2007-2013. Jednakże należy podkreślić, iż nie są obecnie znane wytyczne i przesłanki mówiące o możliwościach korzystania ze środków Unii Europejskiej w kolejnym okresie programowania. PRL został opracowany w oparciu o zamierzenia dotyczące długo i średniofalowego rozwoju gminy, zawarte w Strategii Rozwoju Gminy Wieliczka i Studium Uwarunkowań i Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wieliczka, oraz ustalonym przez Radę Miejską w 2002 roku programem gospodarczym w zakresie rozwoju i modernizacji infrastruktury technicznej Gminy Wieliczka na lata 2002-2006, jak równie przyjętym w bieżącym roku programem wykonania sieci kanalizacyjnej i wodociągowej na terenie gminy na lata 2004-2015. Kolejnymi dokumentami, które dały podstawy do opracowania założeń finansowych PRL, są uchwały budżetowe na lata poprzednie i rok bieżący, które pozwalaj określić realne możliwości finansowania działań przez władze gminy. Opracowanie PRL dla Gminy Wieliczka ma duże znaczenie, zarówno dla władz gminy, jak i społeczności lokalnej, gdyż pozwala na szczegółowe określenie zamierzeń gminy zmierzających do zaspokojenia najważniejszych potrzeb mieszkańców gminy i określenie możliwych źródeł finansowania tych inwestycji, szczególnie ze strony funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Posiadanie przez gminę PRL pozwoli również na spełnienie wymogów formalnych zapisanych w Zintegrowanym Programie Operacyjnym Rozwoju Regionalnego (ZPORR), oraz jego Uzupełnieniu (UZPORR), które to dokumenty, będące podstawą do występowania o środki finansowe Unii Europejskiej. 1
Gmina Wieliczka spełnia wszelkie kryteria uprawniające do korzystania ze znaczących środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) w ramach Priorytetu III Zintegrowanego Programu Rozwoju Regionalnego,,Rozwój lokalny, działanie 3.1.,, Obszary Wiejskie. Nasz powiat wielicki znajduje się na wykazie powiatów kwalifikujących się do wsparcia w ramach tego działania. Przyjęty Plan Rozwoju Lokalnego jest dokumentem dynamicznym. Oznacza to, że może ulegać aktualizacji i dostosowaniom w zależności od ilości pozyskanych środków finansowych z zewnątrz, oraz zmieniających się istotnych uwarunkowań rozwoju gminy jak również oceny skuteczności przyjętej strategii postępowania dokonywanej w trakcie ewaluacji. Rozszerzeniem PRL są programy, polityki i plany realizacyjne skoordynowane z ramami nakreślonymi w Planie. Zarówno w procesie aktualizacji jak i rozszerzenia ustaleń Planu Rozwoju Lokalnego stosowana jest procedura partycypacji i konsultacji społecznych, w celu budowania poczucia szerokiego uczestnictwa i współodpowiedzialności za losy gminy, integrowania lokalnej społeczności oraz wzmacniania lokalnej demokracji. PRL został opracowany przez zespół pracowników Urzędu Miasta i Gminy Wieliczka, przy szerokim zaangażowaniu społeczności lokalnej, z którą zostały skonsultowane zapisy niniejszego dokumentu. II.AKTUALNA SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA 2
NA OBSZARZE OBJĘTYM WDRAŻANIEM PLANU Położenie geograficzne Rys. 1. Przynależność administracyjna gminy Wieliczka / źródło: opracowanie własne/ Gmina Wieliczka położona jest w bezpośrednim sąsiedztwie miasta Krakowa. Graniczy z gminami: od północy z Krakowem, od zachodu ze Świątnikami Górnymi w ziemskim powiecie krakowskim, od południa z Sieprawiem i Dobczycami w powiecie myślenickim, od wschodu z Biskupicami i Niepołomicami, gminami powiatu wielickiego. 3
Rys. 2. Miejscowości wchodzące w skład Gminy Wieliczka. / źródło: opracowanie własne/ Gmina usytuowana jest w strefie podmiejskiej Krakowa, co znajduje odzwierciedlenie w jej wielofunkcyjnej strukturze gospodarczej. Granice miasta i gminy Wieliczka obejmują teren, który zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski, zalicza się do trzech mezoregionów. Północne krańce gminy leżą na obszarze zaliczanym do Niziny Nadwiślańskiej. Środkowa część gminy należy do Pogórza Bocheńskiego. Natomiast leżące na południe od nich i od Krakowa obszary gminy Wieliczka, to część Pogórza Wielickiego. Pod względem geologicznym obszar miasta i gminy Wieliczka obejmuje dwa fragmenty dwóch jednostek: Zapadliska Podkarpackiego oraz Karpat Zewnętrznych. Przynależność do dwóch odmiennych jednostek geologicznych decyduje o zróżnicowaniu geomorfologicznym oraz fizjograficznym obszaru gminy. 4
Północna jej część należy do obniżenia doliny Wisły, podczas gdy jej część południowa jest w granicach Pogórza Wielickiego. Dolina Wisły stanowi obszar obniżony w stosunku do Pogórza, o powierzchni płaskiej lub lekko pofalowanej. Na południe od doliny Wisły, powyżej wyraźnego progu morfologicznego, przebiegającego mniej więcej równoleżnikowo na linii Wieliczki, rozciąga się Pogórze Wielickie. Obszar osiągający wysokość 411 m npm, przy deniwelacjach rzędu 150 m. Ukształtowanie terenowe gminy jest silnie zróżnicowane. Część południowa jest z bardzo silnie zróżnicowaną rzeźbą terenu, poprzecinanego siatką licznych cieków wodnych, licznych jarów, parowów i zadrzewionych dolin. Obszar wielickiej gminy położony jest w zlewni rzeki Raby i Wilgi, dwie wsie Byszyce i Gorzków leżą w zlewni Zbiornika Dobczyckiego. Miejscowości znajdujące się w części środkowej położone są w typowej kotlinie zlewni rzeki Serafy. Część północna gminy to pradolina rzeki Wisły ze słabo zachowanymi teresami w części południowej. Północna granica gminy biegnie rzekami Wisłą i Podłężanką. Wieliczka posiada dogodne połączenia komunikacyjne. Przez obszar miasta przebiega główna magistrala kołowa Kraków-Przemyśl o znaczeniu międzynarodowym. Miasto pełni funkcję lokalnego węzła komunikacji drogowej, krzyżują się tutaj szlaki komunikacyjne łączące Wieliczkę z Krakowem, Niepołomicami, Gdowem i Dobczycami. Wieliczka posiada bezpośrednie połączenie kolejowe z Krakowem. Międzynarodowy port lotniczy znajduje się w pobliskich podkrakowskich Balicach. Łączność Wieliczki z Krakowem zapewniają linie PKP, MPK oraz prywatni przewoźnicy. Powierzchnia gminy i struktura użytkowania gruntów Gmina zajmuje obszar 100,1 km², z czego samo miasto Wieliczka - 13,4 km². Jej strukturę administracyjną tworzą: miasto Wieliczka i 29 sołectw. Użytki rolne zajmują: 7.088 ha, lasy - 774 ha, w tym w mieście użytki rolne stanowią 757 ha, za lasy - 48 ha. Struktura użytkowania gruntów w gminie Wieliczka, na tle powiatu i województwa w [ha] przedstawia się następująco: Wyszczególnienie Grunty Użytki rolne Lasy Pozostałe ogółem Ogółem Grunty orne Sady Łąki Pastwiska Wieliczka 10.010 7.088 4.374 552 1.656 506 774 2.148 Woj. Małopolskie 1.514.410 882.369 643.168 22.789 134.849 81.563 440.575 191.466 Powiat Wielicki 42.778 27.621 17.750 1.004 7.398 1.469 8.013 7.144 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Krakowie z 2002 roku. Rolnicze użytkowanie gruntów jest główną formą zagospodarowania terenów gminy i stanowi 71% jej powierzchni. Wśród użytków rolnych 61,7% powierzchni zajmują grunty orne. Tereny zielone zajmują pozostałe 38,3%, w tym z ogółu gruntów rolnych: 23,4% łąki, 7,8% sady, natomiast pastwiska 7,1%. Lasy zajmują jedynie 7,7% powierzchni gruntów na terenie gminy Wieliczka, a większość z nich wchodzi w skład systemu lasów Pogórza 5
Wielickiego, związanych z większymi kompleksami leśnymi Beskidu Wyspowego. Drugą grupę lasów stanowi niewielkie zadrzewienia położone w dolinach rzecznych, związane z tymi charakterystycznymi ekosystemami północno-wschodniej części gminy. Łąki stanowią jeden z dominujących elementów krajobrazu w gminie Wieliczka. Ich powstawanie oraz utrzymanie jest ściśle związane z działalnością człowieka. Struktura gospodarstw rolnych na terenie gminy Wieliczka przedstawia się następująco: - ilość działek rolnych o pow. od 0,01 ha do 1,00 ha 5.133 - ilość indywidualnych gospodarstw rolnych o pow. powyżej 1, 00 ha 1.619 Średnia wielkość gospodarstw: 1,83 ha 6
Warunki glebowe Część północna gminy rozciąga się na nizinie nadwiślańskiej - teren płaski, część południowa leży w obrębie Pogórza Wielickiego, ukształtowanie terenu pagórkowate, wysoko faliste, co ma duży wpływ na wykorzystanie i użytkowanie rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Typy gleb na terenie gminy: gleby pseudo bielicowe, gleby brunatne, czarnoziemy, mady, gleby glejowe. Na terenie gminy Wieliczka gleby klasy III a i III b zajmują największą powierzchnię użytków rolnych tj. 47, 8%, natomiast gleby klasy I i II stanowi 6,4% powierzchni użytków rolnych, gleby klasy IV a i IV b to 40,5% użytków rolnych, zaś gleby klasy V i VI stanowi 5,3% powierzchni użytków rolnych. Uregulowane stosunki wodne poprzez meliorację posiadają wsie: Brzegi, Grabie, Kokotów i Węgrzce Wielkie. Są to zarazem wsie położone w terenach zalewowych, często występują podtopienia gruntów i zalew gruntów położonych w międzywałach rzeki Wisły i Podłężanki. Tereny południowe gminy narażone są na zniszczenia upraw rolnych na skutek działania warunków atmosferycznych, powodujących m. in. erozję gleb, osuwiska terenu. Wody Wśród głównych rzek Gminy Wieliczka należy wyróżnić: Wilgę, Zabawkę i Serafę. Na terenie gminy występuje niewiele wód stojących naturalnego pochodzenia. Sieć rzeczna praktycznie nie posiada żadnego znaczenia rekreacyjnego. Drobne potoki i strumyki wpływają jedynie na urozmaicenie krajobrazu. Wisła płynie na peryferiach gminy. Na terenie gminy Wieliczka leży zbiornik wód podziemnych,, SZWP w Piaskach Bogucickich, trzeciorzędowy o głębokości ujęć 60-200 m oraz szacunkowych zasobach 40 tys. m³/dobę, o jakości wód zakwalifikowanej do klasy I c. Pewien potencjał rekreacyjny, możliwy do wykorzystania po odpowiednim zagospodarowaniu stanowi kilka stawów, dwa na Grabówkach i w Wieliczce. Wyrobiska pożwirowe w Brzegach, starorzecze Wisły i jej odcinek w granicach gminy oraz rzeka Wilga stanowią już obecnie dosyć atrakcyjne tereny wędkarskie. W 1996 roku Małopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Rolnych dla terenu gminy Wieliczka opracował koncepcję zbiornika retencyjnego,, Janowice, zlokalizowanego w Janowicach na rzeczce Wildze, zamykającego zlewnię o powierzchni około 23 km². Maksymalna powierzchnia zalewu ok. 15 ha, wysokość zapory 8 m. W koncepcji określono następujące cele budowy: magazynowanie wody na cele rolnictwa, ochronę przeciwpowodziową i rekreację. 7
Infrastruktura techniczna Pod względem infrastrukturalnym gmina Wieliczka jest wyposażona we wszystkie niezbędne elementy infrastruktury. Sieć wodociągowa jest bardzo dobrze rozwinięta. Problemem natomiast jest niedorozwój sieci kanalizacyjnej, głównie na obszarach wiejskich, gdyż miasto jest w większości skanalizowane. Stan zgazyfikowania miasta i gminy oceniany jest jako dobry. Gmina ponadto charakteryzuje się dobrze rozwiniętym układem drogowym. S i e ć w o d o c i ą g o w a Gmina nadal prowadzi rozbudowę sieci wodociągowej. W 2003 roku łączna długość sieci wodociągowej w gminie Wieliczka wyniosła 437,20 km. Na terenie gminy nie ma ujęć do celów przemysłowych. Zakłady przemysłowe korzystają do celów produkcyjnych z zasobów wody pitnej. Gmina Wieliczka ma najdłuższą sieć wodociągową spośród gmin powiatu wielickiego. Zestawienie długości sieci wodociągowej w [km] na przestrzeni lat 1990-2003: Lp. Nazwa pow. w Długość sieci wodociągowej w latach w [km] [km²] 1990 1995 2000 2003 1. Gmina Wieliczka 100,10 107,20 164,80 412,30 437,20 2. Pow. Wielicki 427,78 - - 971,70 1.023,90 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Statystycznego w Krakowie Źródła zaopatrzenia miasta i gminy w wodę to: - ujęcie wód trzeciorzędowych w Krakowie-Bieżanowie, 4 studnie o łącznej wydajności 4000 m³/d, - ujęcie wód głębinowych 2 studnie w Węgrzcach Wielkich i Małej Wsi - 134 m³/d, - zakup wody z wodociągu Raba - 1.366 m³/ d. Urządzenia wodociągowe stanowiące integralną część sieci wodociągowej to: - hydrofornie 8 obiektów, - zbiorniki wody przepływowe, końcowe - miasto ul. Pułaskiego - 3000 m³, Rożnowa - 2000 m³, - zbiorniki przepływowe, końcowe - gmina: Koźmice Wielkie 300 m³, Gorzków 1000 m³, Raciborsko 300 m³, Mietniów 1000 m³, Węgrzce Wielkie 200 m³ + 1000 m³. Przez teren gminy przebiegają dwa główne rurociągi Ø 1.400 mm i Ø 1.000 mm, służące do zaopatrzenia miasta Krakowa i okolic. Znajdują się również zbiorniki służące do magazynowania wody w Gorzkowie i Sierczy (największe w Europie). Ogółem, pobór wody z sieci wodociągowej na potrzeby miasta i gminy wynosi ok. 4000 m³/d. Ogółem, w gminie Wieliczka na ogólną ilość gospodarstw domowych 15.479, liczba gospodarstw wyposażonych w wodociąg zbiorowy wynosi 10.590, co stanowi ok. 69%, zaś wskaźnik ten dla powiatu wielickiego wynosi ok. 21%. 8
W perspektywie zachodzi konieczność rozbudowy sieci wodociągowej we wsiach: Golkowice, Podstolice, Rożnowa i Mietniów - łącznie ok. 10 km, oraz budowy zbiornika wody pitnej wraz z hydrofornią w Janowicach i hydroforni w Mietniowie. S i e ć k a n a l i z a c y j n a W gminie Wieliczka długość zbiorczej sieci kanalizacyjnej wynosi 105,40 km jest to najdłuższa sieć kanalizacyjna spośród gmin tworzących powiat wielicki, niemniej jednak, o ile miasto Wieliczka jest w większości skanalizowane, to brak sieci kanalizacyjnej występuje na terenach wiejskich w większości sołectw. Zestawienie sieci kanalizacyjnej w [km] na przestrzeni lat 1990-2003: Lp. Nazwa Pow. [km²] Długość sieci kanalizacyjnej [km] 1990 1995 2000 2003 1. Gmina ogółem 101,10 19,30 27,20 43,70 105,40 W tym: miasto 13,40 19,30 21,60 31,60 77,00 2. Powiat wielicki 427,78 - - 128,80 220,40 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Krakowie Ogółem, w gminie Wieliczka na ogólną ilość gospodarstw domowych 15.479, liczba gospodarstw podłączonych do zbiorczej sieci kanalizacyjnej wynosi 2.693, co stanowi ok. 18%, zaś wskaźnik ten dla powiatu wielickiego wynosi ok. 14%. W mieście Wieliczka ok. 21,6 km stanowi sieć kanalizacyjna ogólnospławna wybudowana przed 1990 rokiem. Ścieki komunalne z miasta Wieliczki odprowadzane są do miejskiej oczyszczalni ścieków w Krakowie- Płaszowie, odbiornikiem jest rzeka Drwina Długa, dopływ rzeki Wisły. Oczyszczalnia ta warunkuje mechaniczny proces oczyszczania ścieków, obecnie rozbudowywana jest z pełną biologią. We wsi Węgrzce Wielkie zrealizowane zostały dwie oczyszczalnie typu KOS, oraz typu TMB. Oczyszczają ścieki bytowo-gospodarcze z miejscowości Węgrzce Wielkie. Odbiornikiem oczyszczonych ścieków jest potok Węgrzcanka, zlewnia rzeki Wisły. Oczyszczalnie te warunkują mechaniczno-biologiczny proces oczyszczania ścieków. 9
W ostatnich latach gmina zaczęła realizować program uporządkowania gospodarki ściekowej. Zrealizowane zostały małe przydomowe oczyszczalnie ścieków, oczyszczające ścieki z gospodarstw domowych, jak również zbiorcze oczyszczalnie, oczyszczające ścieki z kilkunastu gospodarstw. Na terenie gminy funkcjonuje obecnie 347 przydomowych oczyszczalni ścieków, w tym 103 szt. stanowią własność gminy. Małe, przydomowe oczyszczalnie znajdują się we wsiach: Gorzków - 90 szt., Byszyce -74 szt., Janowice - 4 szt., Raciborsko - 56 szt., Koźmice Wielkie - 96 szt., Koźmice Małe - 9 szt., Siercza - 6 szt., Sułków - 2 szt., Sygneczów - 2 szt., Śledziejowice - 2 szt., Zabawa - 4 szt., miasto Wieliczka - 4 szt. Wsie Byszyce i Gorzków znajdują się w strefie ochrony sanitarnej zbiornika dobczyckiego. Warunki nałożone na strefę ochrony pośredniej ujęcia wody wymagają skanalizowania w/w miejscowości. Na terenie gminy znajdują się również małe oczyszczalnie ścieków zlokalizowane bezpośrednio przy szkołach, przedszkolach, remizach OSP, oraz niektórych drobnych zakładach produkcyjnych. Istniejące oczyszczalnie ścieków zlokalizowane na terenie gminy są oczyszczalniami mechaniczno-biologicznymi opartymi o metody osadu czynnego lub błony biologicznej. Odbiornikami oczyszczonych ścieków są cieki wodne powierzchniowe. Aktualnie w trakcie realizacji jest budowa sieci kanalizacyjnej we wsiach: Kokotów, Strumiany, Śledziejowice i Czarnochowice. W perspektywie koniecznym jest wykonanie kanalizacji w osiedlach: Ogrodowe i Zdrojowe - ok. 12 km, oraz w pozostałych wsiach gminy - 189,1 km sieci, a także 1639 szt. oczyszczalni przydomowych, co wynika z przyjętej w br. przez Radę Miejską,, Koncepcji kanalizacji sanitarnej dla miasta i gminy Wieliczka". S t a n s y s t e m u k o m u n i k a c j i Gmina Wieliczka charakteryzuje się bardzo wysokim wskaźnikiem długości dróg gminnych i lokalnych przypadających na 100 km². Z uwagi na dużą ilość dróg o charakterze krajowym (29, 27 km/100 km²/, wojewódzkim oraz lokalnym, gmina posiada bardzo dobrze rozwinięty układ drogowy. Przez gminę Wieliczka przebiega droga krajowa nr 4 - odcinek Kraków-Tarnów i drogi wojewódzkie jako ulice: Niepołomska - 1010 m, Piłsudskiego - 248 m, Asnyka - 570 m, Lednicka - 716 m, Dobczycka - 878 m, Gdowska - 960 m, oraz drogi wojewódzkie: nr 964 - odcinek Wieliczka-Niepołomice, nr 966 - odcinek Wieliczka- Gdów, nr 962 - odcinek Wieliczka-Dziekanowice. Długość dróg wojewódzkich na terenie miasta wynosi - 4,587 km, zaś na terenie gminy - 9,997 km. Łączna długość dróg powiatowych na terenie miasta Wieliczka wynosi 25,5 km, zaś na terenie wsi - 64,7 km. Gmina zarządza drogami i ulicami o łącznej długości - 295.630 m, w tym: 10
ulice gminne asfaltowe - 27.430 m, tłuczniowe - 21.241 m, gruntowe - 462 m, drogi gminne asfaltowe - 68.596 m, tłuczniowe - 139.102 m, gruntowe - 36.649 m, betonowe - 870 m. Stan ogólny dróg nie jest zadawalający, konieczne jest utwardzenie wielu odcinków, oraz modernizacja już utwardzonych, asfaltowych - zniszczonych. Dotyczy to wielu odcinków ulic oraz dróg gminnych i powiatowych o znaczeniu lokalnym. Wszystkie wsie w gminie posiadają połączenia komunikacyjne z siedzibą gminy w większości usługi te wykonywane są przez przewoźników prywatnych. Nasycenie ilości połączeń komunikacyjnych należy uznać za dobre. S i e ć g a z o w a Miasto Wieliczka, oraz wszystkie sołectwa gminy są zgazyfikowane. Ogólny stan zgazyfikowania oceniany jest jako dobry. Ł ą c z n o ś ć - t e l e k o m u n i k a c j a W gminie Wieliczka wszystkie miejscowości posiadają kablową sieć telefoniczną sterowaną przy pomocy central automatycznych. Ponadto wybudowane są maszty telefoniczne we wsiach: Węgrzce Wielkie, Raciborsko, Czarnochowice, Byszyce, Koźmice Wielkie i Sygneczów umożliwiające instalowanie nowych telefonów przy pomocy telefonicznych łączy radiowych, oraz funkcjonowanie na szeroką skalę telefonii komórkowej. Telefonizacja gminy dokonana została w latach 1990-2002. S i e ć e n e r g e t y c z n a Na obszarze gminy Wieliczka występuje sieć linii elektroenergetycznych niskiego oraz średniego i wysokiego napięcia. Sieć przesyłowa wykonana jest liniami napo-wietrznymi. W chwili obecnej potrzeby gminy na energię elektryczną są zbilansowane i w pełni zabezpieczone z istniejącego systemu energetycznego. G o s p o d a r k a o d p a d a m i Gospodarka odpadami w gminie Wieliczka prowadzona jest w oparciu o uchwałę Rady Miejskiej w Wieliczce nr XLI/470/2002, z dnia10 maja 2002 roku, w sprawie zasad utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Wieliczka. Odpady gromadzone są w specjalnych pojemnikach i kontenerach i wywożone są przez zakłady posiadające odpowiednie uprawnienia na wysypisko BARYCZ. D z i e d z i c t w o k u l t u r o w e 11
Wieliczka, położona w malowniczej kotlinie, otrzymała prawa miejskie w 1290 roku z rąk Przemysła II, a jej ponad 700-letnia historia nierozerwalnie związana jest z wydobyciem soli. Dzięki kopalni soli, jednego z najcenniejszych zabytków kultury polskiej, Wieliczka jest licznie odwiedzana przez turystów zarówno z Polski, jak i prawie z wszystkich krajów świata. Salina w Wieliczce sięga początkami swej produkcji warzelniczej aż do neolitu i wytwarzając sól od ponad pięciu tysięcy lat jest jednym z najstarszych dotąd czynnych zakładów przemysłowych w Europie. Na dziewięciu poziomach sięgających 327 m w głąb, znajduje się 300 kilometrowy labirynt chodników i ponad 2.000 komór. Dzisiaj kopalnię soli odwiedza około 800 tys. turystów. Doceniając niezwykłą wartość historyczną i niespotykany urok wyrobisk górniczych kopalni, agenda Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury UNESCO, wpisała kopalnię na Pierwszą światową Listę Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego. Natomiast w 1994 roku prezydent RP uznał Kopalnię Soli Wieliczka za Pomnik Historii Narodowej. Wieliczka to nie tylko bajkowy i niepowtarzalny świat soli, to także bogactwo zabytków na powierzchni. Wśród nich czołowe miejsce zajmuje zespół Zamku żupnego dawna siedziba zarządców żup krakowskich. Zbudowany na przełomie XIII i XIV wieku, wielokrotnie przebudowywany, w czasie drugiej wojny światowej uległ zniszczeniu. Obecnie po zrekonstruowaniu znalazła w nim miejsce część ekspozycji Muzeum Żup Krakowskich. Z zamkiem sąsiaduje kościół parafialny p.w. św. Klemensa (dawniej gotycki, przebudowany w XIX w.) - wielicka fara. Do jej prezbiterium przylega kaplica Morsztynów ze stiukami Baltazara Fontany, powstała w 1693 roku, a wolno stojącą dzwonnicę ufundował pod koniec XVII wieku król Jan III Sobieski. Kolejnym zabytkiem godnym uwagi jest kościół pod wezwaniem św. Franciszka z Asyżu i klasztor oo. franciszkanów-reformatów, pierwsza murowana świątynia małopolskiej prowincji reformatów wybudowana w I połowie XVII wieku. W kościele mieści się sanktuarium Matki Boskiej Łaskawej, Księżnej Wieliczki oraz Sługi Bożego, brata Alojzego Kosiby, związanego przez większą część swojego życia z klasztorem. Zwiedzając zabytki Wieliczki nie można pominąć najmniejszego, lecz jakże uroczego kościoła pw. św. Sebastiana. Ten modrzewiowy kościółek zbudowano w 1582 roku, a w 1598 nastąpiła jego konsekracja przez kardynała Jerzego Radziwiłła. Wnętrze kościółka zdobi - secesyjna polichromia wykonana przez Włodzimierza Tetmajera w 1906 roku oraz witraże krakowskiej firmy Żelińskiego wg projektu Stanisława Matejki. 12
W centrum miasta, w,, Magistracie", swoją siedzibę mają władze samorządowe. W tym odrestaurowanym w stylu baroku angielskiego obiekcie, mieścił się pierwotnie zespół szpitala św. Ducha ufundowany przez króla Kazimierza Wielkiego. Kolejny neogotycki budynek dawnej Szkoły Górniczej, wzniesiony w 1898 roku, zaprojektował architekt lwowski prof. Tadeusza Dołęga-Mostowski. Przez 10 lat budynek był siedzibą Miejskiego Domu Kultury. Obecnie,,Sztygarówka" jest siedzibą starostwa powiatu wielickiego. Na uwagę zasługuje aula na I piętrze z bogato rzeźbionym plafonem. Zwiedzając Wieliczkę nie można pominąć zabytków budownictwa przemysłowego, tak charakterystycznego dla miast górniczych. Są to m.in. nadszybia szybów Górsko, św. Kingi - wzniesionego w XIX wieku, Jana Mikołaja Daniłowicza - będącego szybem turystycznym i Regis - najstarszego szybu, zagłębionego w XIV wieku. Do cennych obiektów należy również zaliczyć pałac Konopków, zwany także Salinarnym, obecna siedziba Instytutu Pamięci Narodowej, Ogród Żupny, zamkowe Międzymurze ze średniowieczną basztą, aleję Jana Pawła II oraz przydrożne kapliczki znajdujące się na terenie całej gminy. Z ważniejszych miejsc pamięci narodowej znajdujących się na terenie gminy Wieliczka wymienić należy: - grób Dembickiego uczestnika powstania w 1830 r. (pomnik na Cmentarzu Komunalnym w Wieliczce), - tablica ku czci powstania w1863 r., na Cmentarzu Komunalnym w Wieliczce, - tablica pamiątkowa dla uhonorowania pamięci zamordowanych na wschodzie - kaplica na Cmentarzu Komunalnym w Wieliczce, - Kwatera Wojskowa - pomnik na Cmentarzu Komunalnym w Wieliczce, - cokół dawnego pomnika wielickich żołnierzy walczących o wolność Polski w latach 1914-1920, upamiętniający odzyskanie niepodległości - planty w Wieliczce, - tablica upamiętniająca walki żołnierzy AK - cokół na plantach w Wieliczce, - tablica upamiętniająca wymarsz Oddziału Strzelców Wielickich do walki w legionach Piłsudskiego - cokół na plantach w Wieliczce, - obelisk upamiętniający rozstrzelanie 10 Polaków przez okupanta hitlerowskiego - ul. Sienkiewicza w Wieliczce, - obelisk upamiętniający miejsce egzekucji w okresie okupacji hitlerowskiej - ul. Dembowskiego w Wieliczce, - Cmentarz żydowski na Grabówkach - upamiętniający zamordowanych przez okupanta żydów. Średniowieczne korzenie miasta, wartości krajobrazowo - architektoniczne oraz sąsiedztwo dużej metropolii dopełniają obrazu Wieliczki, jako miasta będącego niewątpliwie dużą atrakcją turystyczną. G o s p o d a r k a W skali gospodarki krajowej zachodzą procesy, które będą miały wpływ na sytuację gminy Wieliczka. Na pierwszy plan wysuwają się następujące zjawiska: - spadek zatrudnienia w rolnictwie do minimum, istotny spadek zatrudnienia w przemyśle, 13
- wzrost znaczenia usług w stosunku do branż wytwórczych, udział pracowników usług w pracujących ogółem, - globalny rynek, konkurencja cenowa w skali kraju i świata, dotyczy to wszystkich branż przemysłu dominujących w regionie. Na terenie gminy Wieliczka aktualnie prowadzi działalność 4.190 podmiotów gospodarczych, na ogólną ilość zarejestrowanych - 8.771. Zdecydowana większość to podmioty zajmujące się handlem artykułami spożywczymi i przemysłowymi. Poza tym zarejestrowane są takie usługi jak: usługi budowlane, ślusarstwo, kowalstwo, instalatorstwo sanitarne, prowadzenie piekarni i rzeźni, prowadzenie aptek itp. Usługi te w znacznym stopniu zabezpieczają potrzeby społeczności, mają one jednak charakter lokalny, brakuje działalności prowadzonej w szerszym zakresie takiej jak przetwórstwo rolno-spożywcze, czy zakłady produkcyjne, które pozwoliłyby na zaktywizowanie części bezrobotnych z terenu gminy. Liczba podmiotów w gminie Wieliczka kształtuje się na stosunkowo wysokim poziomie. S t r e f a s p o ł e c z n a Sytuacja demograficzna gminy Ludność Gminy wg stanu na dzień 30 czerwca 2004 roku liczyła 46.091 osób, w tym w mieście Wieliczka 18.469 osób. Daje się zaobserwować tendencje stałego wzrostu w związku z napływem ludności z zewnątrz. Stan ludności w gminie w latach 1999-2004 przedstawiał się następująco: Rok 1999-44.144 osoby, w tym : miasto - 18.011 osób, Rok 2000-44.479 osoby, - 18.057 osób, Rok 2001-44.823 osoby, - 18.223 osób, Rok 2002-45.146 osób, - 18.177 osób, Rok 2003-45.795 osób, - 18.332 osób, Rok 2004-46.091 osób, - 18.468 osób. W latach 1992-2004 nastąpił wzrost liczby mieszkańców Gminy Wieliczka o 9,2 %. Podstawowe dane na temat ludności w gminie Wieliczka w 2003 roku: Gęstość Ludność w wieku zaludnienia Powierzchnia [km²] Przyrost naturalny Ogółem Przed Produkcyjny Produkcyjny Po produkcyjny 100,1 457,6 45.779 10.982 27.084 7.713 + 1,2 2,96 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Statystycznego w Krakowie Przeszło połowa (50,9%) czynnej zawodowo ludności znajduje zatrudnienie w przemyśle i budownictwie, 25,5% w usługach nierynkowych, a 23,6 % w usługach rynkowych. Liczba osób na 1 mieszkanie 14
Bezrobocie Rynek pracy w gminie jest stosunkowo płytki i notuje niekorzystne tendencje - niepokojąco wzrastają wskaźniki bezrobocia. Dotyczy to nie tylko gminy, ale i jej najbliższego otoczenia, tj. obszaru powiatu, jak i województwa małopolskiego. Liczba bezrobotnych ogółem w lata 2001-2004 kształtuje się następująco: 2001 rok - 2.878 osób 2002 rok - 2.970 osób 2003 rok - 2.977 osób 2004 rok - 2.980 osób W grupie bezrobotnych 51 % stanowią kobiety. Stopa bezrobocia w gminie wynosi ok. 14,8% przy stopie bezrobocia dla powiatu wielickiego 19,4 %, oraz 15,8 % dla woj. małopolskiego. Największą liczbę bezrobotnych zaobserwować można wśród ludzi, którzy powinni być czynni zawodowo, tj. w wieku 18-54 lata. Ze względu na wykształcenie, największą grup bezrobotnych stanowią ludzie z wykształceniem zawodowym i podstawowym, a najmniejszą ludzie z wyższym wykształceniem. Zaobserwować się daje, że większy problem bezrobocia dotyka mieszkańców obszarów wiejskich gminy Wieliczka, niż mieszkańców miasta. O ś w i a t a, ku l t u r a, t u r y s t y k a, s p o r t i r e k r e a c j a Na terenie gminy działają: 1. Przedszkola: samorządowe - 8 (4 miejskie i 4 wiejskie) prywatne - 1 2. Szkoły podstawowe - 17 (w tym 3 miejskie) 3. Gimnazja: Publiczne - 4 (w tym 1 miejskie) Niepubliczne - 1 4. świetlice szkolne - 6 (w tym 4 miejskie) 5. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna 1 Przedszkola prowadzą łącznie 23 oddziały, do których uczęszcza 548 dzieci. W szkołach podstawowych jest 165 oddziałów, do których uczęszcza 3.683 dzieci. Najbardziej mało liczebne szkoły: (w Sygneczowie: 6 oddziałów - 77 dzieci i w Byszycach: 6 oddziałów - 90 dzieci). W gimnazjach są 73 oddziały - ok. 1.800 dzieci. Baza dydaktyczna placówek oświatowych wymaga rozbudowy w Wieliczce i Węgrzcach Wielkich. Słabe jest wyposażenie placówek szkolnych w sale gimnastyczne wraz z zapleczem. Zachodzi konieczność budowy sal gimnastycznych przy gimnazjum w Koźmicach Wielkich, Dobranowicach i w Wieliczce oraz szkołach podstawowych w Sierczy, Janowicach, Podstolicach, Mietniowie i Raciborsku. 15
W zakresie kultury konieczny jest obiekt, który stanowiłby centrum kultury, a zarazem siedzibę Miejskiego Domu Kultury. Wymagają również remontu, modernizacji, lub rozbudowy istniejące Wiejskie Domy Kultury (świetlice wiejskie) we wsiach: Brzegi, Czarnochowice, Koźmice Wielkie, Lednica Górna, Mała Wieś, Pawlikowice, Śledziejowice, Sułków, Pawilon Wielofunkcyjny w Węgrzcach Wielkich oraz Dom Kultury w osiedlu Krzyszkowice. Pewien potencjał rekreacyjny możliwy do wykorzystania, po odpowiednim zagospodarowaniu, stanowi kilka stawów (dwa na Grabówkach, staw Syberia, stawy w parkach Kingi i Mickiewicza). Wyrobiska pożwirowe (Brzegi i Grabie), starorzecze Wisły i jej odcinek w granicach gminy oraz rzeka Wilga są już obecnie dosyć atrakcyjnymi terenami wędkarskimi. Natomiast tzw. stok Pod Baranem w Wieliczce przewidziany jest do wykorzystania na całoroczny stok narciarski. Za walor turystyczny w gminie Wieliczka można uznać interesujący krajobraz, przyjemny, łagodny klimat i zalesienie na niewielkim, ale w dogodnym położeniu obszaru gminy. Z uwagi na położenie w pobliżu Krakowa może gmina stanowić naturalne zaplecze rekreacji jego mieszkańców, jak i mieszkańców Wieliczki. Teren nadaje się szczególnie dla różnych form turystyki aktywnej (turystyka piesza, rowerowa, konna, narciarstwo śladowe, itp.), możliwy jest także rozwój agroturystyki. Ogromne możliwości rozwoju funkcji turystycznych samej Wieliczki wiążą się natomiast z występującymi tu złożami soli kamiennej i komorami po wydobywczymi, których klimat posiada wyjątkowe walory lecznicze. Stanowi to podstawę rozwoju funkcji uzdrowiskowych o znaczeniu międzynarodowym. O randze turystycznej Wieliczki decyduje obecność na jej terenie kopalni soli wpisanej we wrześniu 1978 r. na Pierwszą Światową Listę Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO. Podziemna trasa turystyczna stanowi najważniejszy produkt turystyczny Wieliczki decydujący o jej tożsamości na rynku krajowym i zagranicznym. Obok tej głównej atrakcji turystycznej, Wieliczka posiada szereg interesujących zabytków architektury. Bazę hotelową i gastronomiczną w gminie Wieliczka stanowi: - ilość punktów gastronomicznych 60 - ilość obiektów noclegowych - 13, w tym: hotele: 4 - ilość miejsc noclegowych 500 w tym: - hotele, motele 315 - Dom Pielgrzyma - 50, - inne - 135. Gmina posiada stosunkowo nieźle rozwiniętą sieć urządzeń sportowo-rekreacyjnych. Jej podstawowym elementem są boiska, głównie piłkarskie, w które wyposażona jest niemal każda wieś. Boiska te w większości wymagają modernizacji i wyposażenia w podstawowe zaplecze socjalne. Dotyczy to w szczególności boisk sportowych zlokalizowanych we wsiach: Grajów, Grabie, Sułków, Węgrzce Wielkie, Koźmice Wielkie, Pawlikowice, Chorągwica, Brzegi, Czarnochowice, Sygneczów i Podstolice. Gmina nie posiada krytej pływalni, odpowiedniej hali widowisko-sportowej, oraz odpowiedniego stadionu sportowego. 16
III. ANALIZA SWOT GMINY WIELICZKA Analiza SWOT jest powszechnie stosowaną metodą wspierającą opis i diagnozę pozycji rozwojowej obszarów. Pozwala ona na uporządkowanie wiedzy o charakterystyce danego obszaru w układzie czterech kategorii: mocnych stron, słabych stron, szans i zagrożeń, przy czym poszczególne kategorie definiowane są jako: a/ mocne strony - pozytywne cechy rzeczywistości, b/ słabe strony - negatywne cechy rzeczywistości, c/ szanse - pozytywne tendencje, jakie niesie przyszłość oraz pozytywne okoliczności tkwiące w otoczeniu, d/ zagrożenia - negatywne tendencje, jakie niesie przyszłość oraz negatywne okoliczności tkwiące w otoczeniu. W trakcie prac nad wytycznymi do Strategii Rozwoju Gminy Wieliczka zdiagnozowane zostały cechy charakterystyczne gminy majce podstawowe znaczenie dla jej rozwoju, które po siedmiu latach od chwili ich sprecyzowania wymagają uzupełnień i aktualizacji. Obecnie można cechy te scharakteryzować w sposób następujący: M o c n e s t r o n y 1. Lokalizacja - położenie gminy w pobliżu Krakowa, 2. Lokalizacja zabytkowej kopalni soli w Wieliczce (obiekt turystyczny), 3. Łatwy dostęp do lotniska w Balicach, 4. Bezpośredni dostęp do autostrady, 5. Proturystyczna świadomość mieszkańców, 6. Siedziba władz lokalnych, 7. Łatwy dostęp do urzędów, 8. Istnienie elementów więzi społecznej, 9. Istnienie bazy oświatowej i sieci szkół, 10. Dogodna dla działalności gospodarczej i turystycznej lokalizacja gminy, 11. Duża liczba podmiotów gospodarczych, 12. Wyedukowane społeczeństwo, 13. Potencjał ludzki - dużo młodych ludzi, 14. Dziedzictwo kulturowe (architektura sakralna, urbanistyka), 15. Dobrze rozbudowana baza noclegowa i gastronomiczna, 16. Dobra baza lokalowa - Wiejskie Domy Kultury, Remizy OSP. S ł a b e s t r o n y 1. Niewielka podaż pracy 2. Rozdrobniona struktura własnościowa gruntów, 3. Niewykorzystana baza szkolna do zajęć pozalekcyjnych, 17
4. Brak zorganizowanego centrum edukacyjno-sportowego, 5. Zły stan techniczny dróg i ulic (wielu zarządców) 6. Brak gruntów w posiadaniu gminy (dużych powierzchni) 7. Zdegradowana substancja mieszkaniowa - kamienice czynszowe, 8. Brak uzbrojonych terenów do inwestowania i zamieszkania, 9. Brak sieci kanalizacyjnej w większości sołectw, 10. Bariery mentalne - podziały społeczne, 11. Brak wolnych mieszkań komunalnych - socjalnych, 12. Niewykorzystana baza WDK i OSP, 13. Zmniejszenie poczucia bezpieczeństwa, 14. Brak bazy lokalowej dla Miejskiego Domu Kultury. S z a n s e 1. Możliwość pozyskania środków, 2. Bliskość Krakowa - dogodne położenie geograficzne, 3. Położenie przy ważnych szlakach komunikacyjnych - autostrada, lotnisko, 4. Rozwijający się zewnętrzny rynek turystyczny, 5. Renoma Kopalni Soli w Wieliczce na arenie międzynarodowej, 6. Dostęp do fachowej kadry, 7. Sensowna polityka pro rozwojowa dla przedsiębiorczości, 8. Sypialnia miast, napływ ludności spoza terenu gminy - rozwój budownictwa mieszkaniowego, dodatnie saldo migracji, 9. Członkostwo w UE, 10. Możliwość wykorzystania wyrobisk pożwirowych na obiekty rekreacyjne. Z a g r o ż e n i a 1. Przepisy cedujące na gmin zbyt wiele zadań jako obowiązki bez zabezpieczenia środków na ich realizację, 2. Występujące problemy patologii społecznej, 3. Niekorzystne trendy społeczne i demograficzne, 4. Polityka Państwa (fiskalna), 5. Utrzymanie obecnego modelu finansowania samorządu, 6. Duże bezrobocie, 7. Powstawanie dzikich wysypisk śmieci, oraz wzrost liczby bezdomnych psów. 18
IV. ZADANIA INWESTYCYJNE ZMIERZAJCE DO POPRAWY SYTUACJI W GMINIE WIELICZKA Na podstawie zidentyfikowanych w poprzedniej części dokumentu problemów charakterystycznych dla gminy Wieliczka oraz na podstawie głównych kierunków działań zdefiniowanych w dotychczas tworzonych dokumentach programowych obejmujących swym zasięgiem miasto i gminę, jak równie na podstawie potrzeb zdefiniowanych przez samorządy wiejskie i osiedlowe na terenie gminy, można określić główne zadania konieczne do realizacji w latach 2004-2013. Mając na uwadze powyższe oraz opierając się na wytycznych określonych w ZPORR i UZPORR, mówiących o możliwościach pozyskania bezzwrotnej pomocy finansowej z EFRR oraz odnosząc się do wytycznych określających zawartość PRL, zdefiniowano następujące zadania, których realizacja przyczyni się do rozwoju gminy w najbliższych latach: 1. Działania zmierzające do poprawy stanu środowiska naturalnego gminy, gospodarki wodnej oraz zwiększenia standardu życia mieszkańców gminy: Ważnym zadaniem dla gminy Wieliczka na najbliższe lata jest kontynuacja budowy kanalizacji sanitarnej. W latach 2004-2006 planuje się wykonanie 30 km sieci kanalizacyjnej we wsiach Stumiany, Kokotów, Śledziejowice, Czarnochowice oraz 50 szt. przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie pozostałych sołectw. Przy czym w zależności od ilości pozyskanych środków termin realizacji powyższych inwestycji może ulec pewnym wahaniom, co wynika z procesu oceny wniosków do ZPORR. W przyjętym przez Radę Miejską w Wieliczce programie wykonania sieci kanalizacyjnej na lata 2007-2015 zakłada się wykonanie 189,1 km sieci, oraz 1.639 szt. przydomowych oczyszczalni ścieków za kwotę 164,2 mln. zł. Budowę sieci kanalizacyjnej oraz przydomowych oczyszczalni ścieków przewiduje się we wsiach: Zabawa, Lednica Górna, Siercza, Grabówki, Mietniów, Sułków, Janowice, Chorągwica, Koźmice Małe, Sygneczów, Koźmice Wielkie, Byszyce, Dobranowice, Gorzków, Grajów, Jankówka, Pawlikowice, Podstolice, Raciborsko i Rożnowa. Natomiast we wsiach Brzegi i Grabie oraz osiedlach: Ogrodowe, Zdrojowe i Lekarka, przewidziana do realizacji jest kanalizacja rozdzielcza. Kolejnym ważnym aspektem poprawy jakości życia mieszkańców jest zaopatrzenie w wodę pitną. Stąd też w programie gospodarczym na lata 2004-2006 zakłada się budowę 10 km sieci wodociągowej we wsiach: Golkowice, Podstolice, Rożnowa i Mietniów - koszt 1 mln. zł oraz budowę zbiornika wody pitnej wraz z hydrofornią we wsi Janowice - koszt 1mln. zł i budowę hydroforni w Mietniowie - koszt 150 tys. zł. 2. Działania w zakresie poprawy stanu infrastruktury społecznej 19
Zadanie to dotyczy przede wszystkim poprawy stanu istniejącej infrastruktury edukacyjnej. Na terenie gminy zlokalizowanych jest 17 szkół podstawowych (w tym 3 miejskie) oraz 5 gimnazjów (w tym 1 miejskie i 1 niepubliczne we wsi Podstolice). Łącznie w 238 oddziałach uczy się ok. 5.500 uczniów. Przewiduje się spadek liczby uczniów w najbliższych latach, co może doprowadzić do redukcji szkół o małej ilości uczniów. Stan niektórych placówek może budzić wiele zastrzeżeń. Stąd też w programie inwestycyjnym na lata 2004-2006 przewiduje się do realizacji następujące zadania: - budowę gimnazjum w Węgrzcach Wielkich (budynek gimnazjum wraz salą gimnastyczną, gdzie uczyć się będzie - 285 uczniów), - budowę Centrum Edukacyjno-Rekreacyjnego w Wieliczce, w skład, którego wchodzi hala sportowa, kryta pływalnia i ośrodek szkoleniowy. Wiele szkół nie posiada odpowiedniej bazy dla zapewnienia prowadzenia zajęć wychowania fizycznego. W tym zakresie w programie na lata 2004-2006 przewidziano: - budowę sali gimnastycznej w gimnazjum w Koźmicach Wielkich, - budowę sali gimnastycznej w gimnazjum w Wieliczce. W latach 2006-2013 zakłada się budowę sal gimnastycznych przy szkołach podstawowych we wsiach: Janowice, Siercza, Podstolice, Mietniów, Raciborsko i Dobranowice oraz budowę stadionu sportowego w Wieliczce. Kolejnym obszarem, który wymaga zdecydowanej interwencji władz gminnych jest przystosowanie Ośrodków Zdrowia dla potrzeb osób niepełnosprawnych. Stąd też w latach 2004-2006 planuje się modernizację Ośrodków Zdrowia w Chorągwicy, Węgrzcach Wielkich i Koźmicach Wielkich. 3. Działania w zakresie poprawy infrastruktury komunikacyjnej Głównym zadaniem władz gminnych w tym obszarze, prowadzącym do realizacji Strategii Rozwoju Gminy Wieliczka, jest stałe polepszanie stanu lokalnej infrastruktury drogowej poprzez budowę, bądź modernizację dróg gminnych, ulic i chodników, w celu osiągnięcia jak najwyższych standardów jakości. Większość z planowanych inwestycji ma za zadanie zwiększenie komfortu mieszkańców korzystających z dróg gminnych oraz ułatwienie dostępu do miejsc zamieszkania lub obszarów prowadzenia działalności gospodarczej. I tak w programie modernizacji dróg i ulic zakłada się realizację następujących przedsięwzięć: - w ramach środków własnych (zaciągniętej pożyczki i ewentualnych pozyskanych środków z zewnątrz) modernizację dróg we wsiach: Janowice, Raciborsko, Węgrzce Wielkie, Lednica Górna, Gorzków, Sułków, Siercza, Podstolice, Grabówki, Golkowice, Koźmice Małe, Zabawa, Koźmice Wielkie, Byszyce, Mietniów, Strumiany, Jankówka, Kokotów, Mała Wieś, Rożnowa, Sygneczów, Chorągwica, Pawlikowice, Brzegi i Dobranowice, Czarnochowice, Śledziejowice, Grajów, o r a z 20
- modernizację i przebudowę ulic: Podgórskiej, Solnej, W. Pola, Osiedle Przyszłość, Gwarków, Nowa, Reformacka, Różana, Prusa, Złota, Sikorskiego, Seraf, Kilińskiego, Szpunara, Górsko, Jagiellońska, Osiedlowa, Łąkowa, Solarskiego, Jagielskiego, Dębowa, Barbary, Kaczeńce, Akacjowa, Pułaskiego, Do Świdówki, Mietniowska Boczna, Tetmajera, Wyspiańskiego, Polna. Planowane działania drogowe będą miały duży wpływ na polepszenie jakości życia mieszkańców, zwiększenie bezpieczeństwa, a tym samym uatrakcyjnienie terenów gminy dla potencjalnych inwestorów. Ważnym aspektem jest również zwiększenie bezpieczeństwa mieszkańców gminy poprzez budowę chodników dla pieszych w mieście Wieliczka, oraz we wsiach Kokotów, Chorągwica, Sułków, Mietniów, Gorzków, Janowice, Pawlikowice, Raciborsko, Siercza, Koźmice Wielkie, Węgrzce Wielkie oraz Zabawa - w ciągach drogowych, którymi w większości młodzież uczęszcza do szkół. Koniecznym jest właściwe oznakowanie i wykonanie jednolitych przystanków komunikacji zbiorowej, oraz zapewnienie jednolitych tablic ogłoszeń na terenie gminy Wieliczka. 4. Działania w zakresie kultury, turystyki i rekreacji Ze względu na nieprzemysłowy charakter gminy, w którym dominującą rolę pełni rolnictwo oraz działalność usługowa, zwiększenie potencjału kulturowego oraz turystycznego będzie miało niezwykle duży wpływ na rozwój gminy. Ważnym jest wykorzystanie obecnego potencjału, wynikającego ze struktury będących w posiadaniu gminy terenów, które w większości spełniać mogą potrzeby potencjalnych gości z zewnątrz jak i mieszkańców samej gminy. W tym zakresie gmina zakłada opracowanie w 2005 roku,,programu Aktywizacji Turystycznej Miasta oraz atrakcji turystycznych Gminy Wieliczka". Opracowanie niniejsze obejmować będzie: - audyt turystyczny zawierający analizę i ocenę istniejących walorów i infrastruktury turystycznej pozwalających na podniesienie atrakcyjności gminy, - program rozwoju produktu turystycznego pozwalającego na realizację,,strategii rozwoju produktu turystycznego Gminy Wieliczka". Gmina szczególnie musi dbać o swoje dziedzictwo kulturowe oraz przyrodnicze, stąd też bardzo ważne są wszelkie prace na rzecz renowacji tych obiektów, które mogą wpłynąć na atrakcyjność turystyczną gminy. Do takich przedsięwzięć planowanych na kolejny okres programowania tj. lata 2005-2006 wymienić należy rewitalizację zieleni miejskiej na terenie miasta (opracowany w tym zakresie projekt koncepcji programowoprzestrzennej zakłada rewitalizację zieleni miejskiej w wyznaczonych 15 - obiektach - ogólny szacunkowy koszt rewitalizacji ok. 800 tys. zł) Ważnym przedsięwzięciem, które wpłynie na zwiększenie atrakcyjności gminy będzie zagospodarowanie w mieście Wieliczka przy ul. DOBCZYCKIEJ, tzw. stoku Pod Baranem - poprzez budowę całorocznej - SKOCZNI NARCIARSKIEJ przez inwestora STOK POD BARANEM sp. z o.o. Inwestor zamierza zrealizować następujące obiekty: wyciągi narciarskie, dwie górne i dwie dolne stacje obsługi, trasę zjazdową, budynek 21
gastronomiczny, zaplecze socjalne, usługi towarzyszące, letnie zjeżdżalnie i parking przy ul. Dobczyckiej. W związku z wykazywaniem w wielu badaniach pogarszającym się stanem sprawności fizycznej dzieci i młodzieży, w najbliższych latach główny nacisk położony zostanie na stworzenie nowoczesnej i spełniającej wszystkie wymogi bazy sportowej w postaci budowy Centrum Edukacyjno-Rekreacyjnego w Wieliczce (będzie to obiekt posiadający halę sportowo-widowiskową, zespół basenów wraz całym zapleczem edukacyjnym). Realizacja niniejszego przedsięwzięcia umożliwi korzystanie z obiektu przez wszystkich mieszkańców gminy, w zależności od zgłaszanego zapotrzebowania. Takie podejście na pewno zwiększy również atrakcyjność gminy jako ośrodka, w którym organizowane będą liczne imprezy sportowe i kulturalne o zasięgu gminnym i powiatowym. Działanie to można również zaliczyć do interwencji w lokalną strukturę społeczną (pkt.2). Przedsięwzięcie niniejsze posiada opracowaną dokumentację projektowo- kosztorysową oraz pozwolenie na budowę. Aktualnie przygotowany jest projekt do pozyskania niezbędnych środków z zewnętrznych źródeł finansowania. Poza funduszami strukturalnymi należy zabiegać o środki będące w dyspozycji ministerstw Kultury oraz Edukacji Narodowej i Sportu (tzw. "Fundusz, Totalizatora Sportowego"), które pozwolą na uzupełnienie wkładu własnego gminy Wieliczka. Ze względu na konieczność prowadzenia polityki opartej na zasadzie zrównoważonego rozwoju, trudno jest wskazać na dużą, bądź małą wagę poszczególnych zadań, czy obszarów problemowych. Gmina, przy ograniczonych środkach, musi realizować zadania na wielu płaszczyznach tak, aby osiągnąć wysokie kompetencje we wszystkich dziedzinach funkcjonowania i stworzyć odpowiednie warunki dla lepszego rozwoju społecznogospodarczego. Jednakże z analizy planów inwestycyjnych na najbliższe lata (opisanych szczegółowo w rozdziale IV) można stwierdzić, iż w gminie Wieliczka wskazuje się na następującą hierarchię zadań do realizacji w latach 2004-2013, co wynika przede wszystkim z potrzeb zgłaszanych przez społeczność lokalną oraz ze zróżnicowanych możliwości pozyskania zewnętrznych źródeł finansowania: - budowa Centrum Edukacyjno-Rekreacyjnego, - wykonanie kanalizacji sanitarnej oraz uporządkowanie gospodarki wodno-ciekowej z zagospodarowaniem wód deszczowych na terenie miasta i gminy, w tym dążenia do rozdziału kanalizacji ogólnospławnej w Wieliczce, na sanitarną i deszczową, - budowa gimnazjum w Węgrzcach Wielkich, budowa sal gimnastycznych przy gimnazjach w Koźmicach Wielkich, Dobranowicach i Wieliczce, oraz przy szkołach podstawowych: we wsiach Janowice, Siercza, Podstolice, Mietniów, Raciborsko, - budowa cmentarza komunalnego w osiedlu Krzyszkowice, - rewitalizacja zieleni miejskiej w Wieliczce, - modernizacja boisk sportowych wraz zapleczem socjalnym we wsiach: Koźmice Wielkie, Grajów, Grabie, Sułków, Węgrzce Wielkie, Pawlikowice, Chorągwica, Brzegi, Podstolice, Sygneczów i Czarnochowice oraz organizacja placów zabaw w osiedlach i na wsiach. -budowa stadionu sportowego w Wieliczce, -budowa Domu Kultury w Wieliczce, - modernizacja, rozbudowa, bądź budowa placówek kulturalnych we wsiach: Brzegi, Czarnochowice, Koźmice Wielkie, Lednica Górna, Mała Wieś, Sułków, Janowice, 22