Kariera w finansach Jak studenci oceniają atrakcyjność pracy w branży finansowej i w jaki sposób planują swoją karierę? Prezentacja wyników ogólnopolskiego badania studentów Marcin Diakonowicz Tomasz Sołtys Barbara Czarnecka Warszawa, 3 lutego 2011 roku
Agenda O badaniu Nauka poprzez doświadczenie Wybór zawodu: najważniejsze czynniki, najnowsze trendy Pierwsza praca kiedy i za ile? Wnioski i rekomendacje 2
Tematyka i cel badania Celem badania było poznanie opinii studentów dotyczących: sposobów i źródeł zdobywania wiedzy i doświadczenia, oceny atrakcyjności zawodów oraz dostępności pracy w sektorze finansowym, czynników, które determinują wybór zawodu oraz przyszłego pracodawcy, oczekiwań związanych z pierwszą pracą. 3
O badaniu ogólnopolskie badanie Deloitte rozbudowana ankieta internetowa (26 pytań) na bezpiecznej platformie Deloitte Dex odpowiedzi zbierane w okresie 1-22 grudnia 2010 roku 1.413 respondentów, w tym 62% kobiet i 38 % mężczyzn studenci oraz absolwenci (do roku od ukończenia studiów) studenci studiów dziennych (92%); w trybie zaocznym - 6%, wieczorowym - 2% badanych 97% respondentów to studenci uczelni publicznych 69% studentów kierunków ekonomicznych, 14% prawniczych, 5% humanistycznych, informatycznych 3% a także studenci kierunków matematycznych, technicznych, przyrodniczych i medycznych najliczniejszą grupą byli studenci studiujący w Warszawie (29%), w dalszej kolejności Kraków, Poznań i Wrocław (odpowiednio 15%, 12%, 11% próby) dla ułatwienia analizy miejsce studiów respondentów sklasyfikowano na 6 regionów (zgodnie ze standardem NTS stosowanym w statystyce europejskiej) 4
Nauka poprzez doświadczenie 5
Preferowane sposoby zdobywania wiedzy i doświadczenia zawodowego Rozpoczynając pracę studenci i absolwenci pragną zdobywać wiedzę i umiejętności poprzez praktykę albo uczestniczenie w warsztatach i studiach przypadków. Które formy przyswajania wiedzy uważasz za najskuteczniejsze w procesie poszerzenia swoich kwalifikacji? Nauka przez zdobywanie doświadczenia 96% Praktyczne seminaria i warsztaty typu case studies 78% Indywidualne szkolenie z osobą szkolącą 74% Samodzielne zdobywanie wiedzy (z książek, artykułów, opracowań) 21% Wykłady i konferencje 17% E-learning (internet, e-booki, webcasty, podcasty, video, wikis) 11% 0% 50% 100% 150% Wyniki te pokazują potrzebę praktycznego zdobywania wiedzy i doświadczeń, ćwiczenia zadań, z którymi faktycznie studenci zetkną się w przyszłym życiu zawodowym. 6
Aktywność studentów doceniana i oczekiwana przez pracodawców Studenci i absolwenci są bardzo aktywni na polu zdobywania wiedzy i doświadczeń zawodowych: niemal 3/5 badanych korzystało już z dodatkowych programów edukacyjnych oferowanych przez pracodawców, niemal połowa badanych uczestniczyła w pracach studenckich kół naukowych, a co piąty odbył stypendium naukowe, koła naukowe i wolontariat są domeną kobiet, badani są dość aktywni społecznie co trzeci pracował jako wolontariusz, w większym stopniu studenci kierunków prawniczych i humanistycznych niż kierunków ekonomicznych, 2/5 zadeklarowało przynależność do organizacji studenckich, w tym co drugi student związany z kierunkami prawniczymi. 7
Praca i praktyki w kraju w swojej branży, za granicą w innej 75% ankietowanych zadeklarowało odbycie prac lub praktyk związanych z kierunkiem studiów jeśli praca i praktyki odbywały się za granicą, były raczej niezwiązane z kierunkiem studiów - spośród osób, które pracowały za granicą jedynie co trzeci pracował w branży związanej ze studiowanym kierunkiem, 2/3 badanych wykonywało krótkie prace dorywcze lub sezonowe, a nieco ponad 5% prowadzi własną działalność gospodarczą (mężczyźni trzykrotnie częściej niż ż kobiety, absolwenci częściej niż studenci) Czy w czasie swoich studiów zdobyłeś/-aś któreś z niżej wymienionych doświadczeń? (Zaznacz wszystkie, które Ciebie dotyczą): praca/ praktyki w Polsce związane z kierunkiem Twoich studiów krótkie prace dorywcze lub sezonowe dodatkowe programy edukacyjne oferowane przez pracodawców studenckie koło naukowe organizacja studencka praca/ praktyki w Polsce nie związane z kierunkiem Twoich studiów wolontariat stypendium wyjazdowe praca/praktyki za granicą nie związane z kierunkiem Twoich studiów praca/praktyki za granicą związane z kierunkiem Twoich studiów własna działalność gospodarczą inne 3% 8% 6% 16% 21% 46% 41% 38% 35% 57% 66% 75% 0% 20% 40% 60% 80% 8
Wybór zawodu 9
Podejmowanie decyzji wybór zawodu studenci mają dość dobrze sprecyzowane plany zawodowe (ponad połowa wybrała już zawód), jednak jak pokazują wyniki wciąż istnieje potrzeba rozwoju poradnictwa zawodowego w szkołach wyższych, jedynie 5% badanych nie zastanawiało się nad wyborem zawodu lub stwierdziło, że wybór zawodu nie zależy od ich decyzji. Czy wybrałeś/-aś już zawód, w którym zamierzasz pracować? Tak, wybrałem/-am już zawód, w którym chcę pracować, i będę się starał/-a osiągnąć ten cel 23% Tak, wybrałem/-am już zawód, lecz jestem otwarty/-a na zmianę planów 33% Nie, jeszcze się nad tym nie zastanawiałem/-am 2% Nie, to nie zależy ode mnie, lecz od warunków na rynku pracy 3% Mam ogólną koncepcję dziedziny, branży, w której chciałbym/chciałabym pracować, lecz nie mam jeszcze konkretnych planów 39% 10
Wybór zawodu oceniając czynniki wpływające na wybór zawodu wymieniają raczej wewnętrzne właściwości, takie jak posiadane umiejętności i kompetencje, kierunek wykształcenia oraz zainteresowania i hobby w dalszej kolejności pojawiają się dostępność ofert pracy (częściej wskazywane przez kobiety niż mężczyzn) czy trendy na rynku pracy, prestiż zawodu czy znajomości wynagrodzenie pojawiało się najczęściej pośród 3 najważniejszych czynników branych pod uwagę przy wyborze zawodu, ale na 1 miejscu spośród wszystkich czynników najczęściej wskazywana była możliwość realizacji swoich pasji oraz zainteresowań Co przede wszystkim bierzesz (lub sądzisz, że będziesz brał/-a) pod uwagę przy decyzji o wyborze zawodu? (Z poniższej listy wybierz trzy najważniejsze czynniki, oznaczając najważniejszy z nich 1, kolejno drugi i trzeci.) Wynagrodzenie Możliwość rozwoju kariery, osiągnięcia wysokich stanowisk Możliwość realizacji swoich pasji, zainteresowań Możliwość zachowania równowagi między pracą a życiem prywatnym Stabilność zatrudnienia Perspektywy osiągnięcia wysokiego statusu ekonomicznego Możliwość tworzenia nowych rozwiązań, pomysłów wybór 3 wybór 2 wybór 1 Prestiż Niezależność w pracy / wolny zawód Możliwość podróżowania Możliwość pomagania innym Możliwość zdobycia wpływu na otaczające nas środowisko/władze 0,00% 5,00% 10,00% 15,00% 20,00% 25,00% 11
Gdzie poszukują informacji o zawodach Poszukując informacji o zawodach badani najwyżej oceniają: instytucje targów pracy i informacje od znajomych, strony rekrutacyjne firm, wyszukiwarki internetowe, warsztaty typu case study, ponownie obserwujemy więc wagę praktycznych aspektów nauki, która nie tylko rozwija umiejętności ale pomaga też podejmować decyzje, mniej niż co trzeci badany umieścił biura karier na liście pięciu z dwunastu najważniejszych źródeł informacji, co wskazuje na potrzebę rozwoju tej dziedziny wsparcia studentów, - portale społecznościowe znalazły się dopiero na 12 miejscu wśród najbardziej popularnych miejsc poszukiwania informacji o zawodach. Targi Pracy 58% Znajomi 56% Strony rekrutacyjne firmy 46% Wyszukiwarki internetowe 44% Warsztaty typu case study 41% Wykłady i ścieżki edukacyjne pracodawcy 38% Dni otwarte w firmach 35% Biura karier 30% Portale rekrutacyjne 29% Fora internetowe 23% 0% 20% 40% 60% 80% 12
Zawody z przyszłością IT i finanse Jako najbardziej przyszłościową pod względem szans zatrudnienia branże studenci uznali IT i finanse Które z wymienionych branż uważasz za najbardziej przyszłościowe pod względem możliwości zatrudnienia (tzn. przyszłej liczby dostępnych w nich ofert pracy)? (proszę wybrać nie więcej niż 3) IT Finanse Biotechnologia Budownictwo Sprzedaż Marketing/reklama Logistyka/spedycja Służba zdrowia/ weterynaria Prawo Farmacja Media Administracja państwowa Turystyka/sport Kultura i sztuka 26% 23% 18% 16% 14% 11% 10% 9% 6% 5% 3% 0% 55% 67% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 13
Ocena zawodów w branży finansowej W opinii studentów najciekawszymi zawodami w branży finansowej są zawody: dyrektora finansowego, maklera giełdowego, analityka finansowego oraz audytora 100,0% 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% bardzo ciekawy raczej ciekawy ani ciekawy, ani nieciekawy raczej nieciekawy zupełnie nieciekawy 20,0% 10,0% 0,0% 14
Zawód audytora to start do kariery finansisty Prawie połowa badanych rozważa rozpoczęcie kariery w zawodzie audytora i traktuje jako start do dalszej kariery finansach Skoro chciałbyś/chciałabyś zostać audytorem, jak wyobrażasz sobie swoją ewentualną karierę w tym zawodzie? Planuję zdobyć doświadczenie w audycie, by później założyć własną firmę (nie audytorską) 8% Nie wiem 6% Planuję pracować jako audytor przez wiele lat 24% Planuję zdobyć doświadczenie w audycie, by później założyć własną praktykę audytorską 8% Planuję zdobyć pierwsze doświadczenie w audycie, jako start do dalszej kariery w finansach 54% praca w audycie kojarzy się studentom z odpowiedzialnością, pracą z liczbami, częstymi wyjazdami oraz wysokimi zarobkami a także jako praca z ludźmi, za najbardziej przydatne certyfikaty i kursy w rozwoju kariery w audycie studenci uznali: uprawniania biegłego rewidenta oraz certyfikaty: ACCA, CIA, CFA oraz kurs na głównego księgowego 15
Zawód audytora korporacja czy lokalna firma? dla studentów ważne jest w jakiej firmie zdobywa się pierwsze doświadczenie zawodowe - jedynie 10% uważa, że nie jest ważne to, w jakiej firmie rozpocznie się pracę audytora, wśród osób zainteresowanych pracą w audycie, ¾ gdyby miało taką możliwość, rozpoczęłoby pracę międzynarodowej korporacji, osoby, które chciałyby pracować w korporacji wśród trzech najważniejszych powodów 2/3 osób wskazało współpracę z wysokiej klasy specjalistami, a 58% prestiż pracodawcy. Współpraca z wysokiej klasy specjalistami 66% Prestiżowy pracodawca 58% Bogata oferta szkoleń Dostęp do globalnej wiedzy Możliwość pracy z prestiżowymi klientami 39% 39% 38% Wysokie wynagrodzenie Międzynarodowe środowisko 20% 22% Możliwość szybkiego awansu 11% Stabilność zatrudnienia Dobry pakiet socjalny 2% 2% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 16 Footer
Pierwsza praca 17
Pierwsza praca kiedy i za ile? Preferowany czas rozpoczęcia pracy wydaje się być zgodny z rytmem studiów: jedynie co dwunasty badany chciałby rozpocząć pracę na etat wcześniej niż na czwartym roku studiów i dotyczy to przede wszystkim studentów zaocznych, co piąty badany chciałby rozpocząć pracę na czwartym, co trzeci na piątym a nieco ponad 30% dopiero po uzyskaniu dyplomu. Pierwsza płaca równa średniej krajowej: studenci pytani o oczekiwane zarobki netto średnio deklarowali 2.475 zł netto co odpowiada opodatkowanemu przeciętnemu wynagrodzeniu w sektorze przedsiębiorstw w 2010 roku. 45% 40% 35% 30% 25% 20% Oczekiwane Szacowane 15% 10% 5% 0% do 1000 netto 1001-1500 netto 1501-2000 netto 2001-2500 netto 2501-3000 netto 3001-4000 netto powyżej 4000 netto 18
Wybór pracodawcy przy wyborze pracodawcy studenci będą kierowali się przede wszystkim prestiżem firmy oraz możliwością pracy przy ciekawych, rozwijających projektach, studenci chcą też uczyć się od najlepszych przy wyborze pracodawcy będą kierować się również atmosferą w pracy oraz możliwością współpracy z wysokiej klasy specjalistami. Z poniższej listy wybierz trzy aspekty, które są Twoim zdaniem najważniejsze i decydują o wyborze pierwszego pracodawcy Prestiżowy pracodawca / Brand Ciekawe, rozwijające projekty Wysokie wynagrodzenie Bogata oferta szkoleń Dobra atmosfera pracy Współpraca z wysokiej klasy specjalistami Szybki awans Równowaga miedzy pracą a życiem prywatnym Międzynarodowe środowisko pracy Możliwość wyjazdów zagranicznych Samodzielność w działaniu Poczucie bezpieczeństwa Dobry pakiet socjalny Lokalizacja / prestiżowy budynek Firma realizuje działania CSR 8% 7% 5% 3% 2% 0% 12% 15% 23% 41% 41% 39% 37% 33% 31% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 19
Wnioski Studenci są coraz bardziej świadomi swoich planów zawodowych, nie potrafią ich jednak w pełni sprecyzować Aktywność dodatkowa studentów przestaje być wyróżnikiem staje się obowiązującym trendem Pracodawcy muszą wypracować nowy mix benefitów materialnych jak i tych miękkich, aby zachęcić swoją ofertą młodych pracowników Prestiż firmy i kontakt z wysokiej klasy specjalistami przyciągają studentów do dużych korporacji. Warto robić karierę w finansach - jest to wymagająca praca, ale opłacalny start. 20
Rekomendacje Studenci, powinni: dalej aktywnie zbierać doświadczenia związane z dziedziną studiów, wykazywać wyższą aktywność w samodzielnym zdobywaniu informacji o zawodach oraz potencjalnych pracodawcach, jak najwcześniej oswajać się z procesem rekrutacji (udział w testach, rozmowach), patrzeć i działać szeroko sprawdzać swoje mocne i słabe strony, zdobywać doświadczenie, poznawać zawody Uczelnie, powinny: poszerzyć ofertę praktycznych zajęć, najlepiej we współpracy z przedsiębiorcami (zajęcia prowadzone przez praktyków biznesu), poszerzyć ofertę biur karier nie tylko w obszarze pośrednictwa w znalezieniu pracy; powinny przyciągać studentów ofertą informacji i wsparcia w wyborze zawodu Pracodawcy, powinni: rozwijać współpracę z uczelniami w organizacji praktycznych zajęć dla studentów, edukować studentów w zakresie informacji o zawodach, rozważyć kwestie wizerunkowe, weryfikując i ewentualnie zmieniając stereotypowe wyobrażenia o zawodach w branży finansowej. 21
Kontakt Marcin Diakonowicz Dyrektor w dziale Audytu Deloitte e:mail: mdiakonowicz@deloittece.com Tel. +48 (22) 5110123 Tomasz Sołtys Menedżer w dziale Audytu Deloitte e-mail: esoltys@deloittece.com Tel. +48 (22) 5110433 Barbara Czarnecka Starszy Koordynator w dziale Audytu Deloitte e-mail: bczarnecka@deloittece.com Tel. +48 (22) 5110146 Deloitte Al. Jana Pawła II 19 Warszawa www.deloitte.com/pl 22
Deloitte refers to one or more of Deloitte Touche Tohmatsu Limited, a UK private company limited by guarantee, and its network of member firms, each of which is a legally separate and independent entity. Please see www.deloitte.com/pl/about for a detailed description of the legal structure of Deloitte Touche Tohmatsu Limited and its member firms.