Wprowadzenie do kontraktów energetycznych /ESCO/ Szymon Liszka s.liszka@fewe.pl 20 listopada 2008 CombinES Plan wystąpienia Finansowanie projektów poprawy efektywności energetycznej (w warunkach braku własnych środków) metoda ESCO Uwarunkowania polityczno - prawne Rola pomiarów efektów podejmowanych działań protokoły IPMVP 2 Dlaczego poprawa efektywności energetycznej? -ekonomia (rosnące koszty) - prawo (dyrektywa ES i ustawa EE) -ekologia (jakość powietrza, klimat) 3 1
Finansowanie przedsięwzięć Konwencjonalne sposoby finansowania - środki własne inwestora - dotacje - kredyty preferencyjne - kredyty komercyjne, leasing 4 Finansowanie przedsięwzięć Zadania inwestora podejmującego przedsięwzięcie : rozpoznać problem i dokonać wstępnych oszacowań; wykonać we własnym zakresie lub zlecić wykonanie analiz i koncepcji, a następnie projektu technicznego; zapewnić środki finansowe na realizację; podjąć się we własnym zakresie, bądź zlecić wykonawstwo; dokonać rozruchu i odbioru urządzeń; eksploatować urządzenia. 5 Finansowanie przedsięwzięć FINANSOWANIE PRZEZ TRZECIĄ STRONĘ: Third Party Financing (TPF) - finansowanie przez trzecią stronę; Energy Performance Contracting (EPC) - umowa o osiągnięcie oszczędności energii; Energy Services Company (ESCO) - firma usług energetycznych; 6 2
Finansowanie przedsięwzięć FINANSOWANIE PRZEZ TRZECIĄ STRONĘ: Third Party Financing (TPF) -finansowanie przedsięwzięć energooszczędnych przez zewnętrzną (trzecią) firmę (np. bank), która odbiera wyłożone pieniądze poprzez różnicę w rachunku za energię przed i po wdrożeniu przedsięwzięć; Energy Performance Contracting (EPC) -najczęściej jest to zmniejszenie zużycia energii u użytkownika poprzez wdrożenie przedsięwzięć energooszczędnych w zamian za opłatę, której wysokość jest proporcjonalna do ilości rzeczywiście zaoszczędzonej energii; 7 Finansowanie przedsięwzięć FINANSOWANIE PRZEZ TRZECIĄ STRONĘ: Energy Services Company (ESCO) - zazwyczaj prywatne firmy, które oferują użytkownikowi (klientowi) szeroki wachlarz usług energetycznych, w tym również inwestycje w przedsięwzięcia energooszczędne, gwarantując co najmniej, że rachunek za energię nie wzrośnie; 8 Finansowanie przedsięwzięć FINANSOWANIE PRZEZ TRZECIĄ STRONĘ: użytkownik nie angażuje własnego kapitału w inwestycje energooszczędne użytkownik gwarantuje regularne regulowanie należności za energię i usługi dodatkowe UNIKNIĘTE KOSZTY ENERGII = OPŁATA dla "TRZECIEJ STRONY" 9 3
Finansowanie przedsięwzięć FINANSOWANIE PRZEZ TRZECIĄ STRONĘ PIERWOTNE ODMIANY EPC: Najpierw Spłata - First Out ESCo dostarcza kompleksową usługę, a uzyskane oszczędności są w całości przeznaczone na spłatę poniesionych nakładów. Podział Oszczędności - Shared Savings ESCo dostarcza kompleksową usługę, a uzyskane oszczędności są dzielone pomiędzy ESCo a użytkownika. 10 Formuła - podział oszczędności rozpoznanie projektu inwestycja KLIENT ESCO Ryzyko osiągnięcia wyników Ryzyko kredytowe Spłata z oszczędności (po podziale) Finansowanie projektu Przygotowanie projektu Gwarancja oszczędności Obsługa projektu Wpłaty rat kredytu POŻYCZKODAWCA/ INWESTOR 100% FINANSOWANIA 11 Formuła gwarantowane oszczędności KLIENT Ryzyko rynkowe i ryzyko zadłużenia Gwarancja oszczędności Stała spłata ESCO Ryzyko osiągnięcia wyników POŻYCZKODAWCA/ INWESTOR Ryzyko kredytowe 12 4
Plan na rzecz efektywności energetycznej z 2011 r. Umowy o poprawę efektywności energetycznej Umowy o poprawę efektywności energetycznej stanowią ważne narzędzie przy renowacji budynków. Ta oparta na wynikach forma zamówień polega na sfinansowaniu części lub całości kosztów inwestycji w efektywność energetyczną oszczędnościami wynikającymi z niższych rachunków za media i kosztów utrzymania. Model ten został wypróbowany i okazał się opłacalny w szeregu państw członkowskich. Umowy o poprawę efektywności energetycznej mają zastosowanie przy podejmowaniu renowacji budynków publicznych i przy modernizacji infrastruktury publicznej, np. oświetlenia ulicznego, w celu poprawy jej efektywności energetycznej. Wprowadzenie umów o poprawę efektywności energetycznej napotyka jednak w wielu państwach członkowskich przeszkody wynikające z niejednoznaczności w ramach prawnych oraz z braku wiarygodnych danych na temat zużycia energii, które mogłyby posłużyć do ustalenia wartości referencyjnych, względem których mierzone byłyby charakterystyki. Komisja w 2011 r. przedstawi wnioski ustawodawcze mające na celu przezwyciężenie tych problemów. 13 Plan na rzecz efektywności energetycznej z 2011 r. Przedsiębiorstwa usług energetycznych katalizatorem renowacji Przedsiębiorstwa usług energetycznych realizują poprawę efektywności energetycznej, biorąc na siebie ryzyko finansowe poprzez pokrycie lub współfinansowanie ponoszonych z góry kosztów inwestycji i ich refinansowanie z uzyskiwanych oszczędności. Mogą pomóc władzom publicznym w modernizacji budynków, grupując je w skalowalne projekty w ramach umów o poprawę efektywności energetycznej. Z analiz wynika, że rynek usług energetycznych w Europie nie rozwija się tak, jak na to pozwala jego potencjał. Potencjalni klienci w sektorach prywatnym i publicznym często nie mają systematycznych informacji na temat dostępnych usług świadczonych przez przedsiębiorstwa usług energetycznych lub mają wątpliwości co do jakości oferowanych usług. W celu przezwyciężenia tych przeszkód i zwiększenia przejrzystości na rynku usług energetycznych Komisja zaproponuje, aby państwa członkowskie przedstawiały przeglądy rynku, zestawienia akredytowanych przedsiębiorstw usług energetycznych i wzory umów. ( ) 14 Plan na rzecz efektywności energetycznej z 2011 r. Przedsiębiorstwa usług energetycznych katalizatorem renowacji (..) Aby móc spełniać swoją rolę przedsiębiorstwa usług energetycznych muszą mieć dostęp do zasobów finansowych. Odpowiednim sposobem stymulowania rozwoju tego rynku byłoby innowacyjne finansowanie ze znacznym wykorzystaniem dźwigni finansowej na poziomie krajowym i europejskim, na przykład poprzez rozszerzenie dostępu do finansowania projektów za pomocą instrumentów, które mogą obejmować udostępnienie płynności i gwarancji, linie kredytowe i fundusze odnawialne. 15 5
Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej Zadania jednostek sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej Art. 10. 1. Jednostka sektora publicznego, realizując swoje zadania, stosuje co najmniej dwa ze środków poprawy efektywności energetycznej, o których mowa w ust. 2. 2. Środkiem jest: 1) umowa, której przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej; ( ) 16 Drugi Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej 3.3 Rynek dla usług energetycznych Mając na celu pobudzenie rynku dla firm świadczących usługi energetyczne, takich jak przedsiębiorstwa oszczędzania energii typu ESCO, w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej wprowadzono regulację dotyczącą możliwości przystępowania do przetargu przez tego typu podmioty w celu uzyskania świadectwa efektywności energetycznej (białego certyfikatu). Przedsiębiorstwa oszczędzania energii typu ESCO będą beneficjentami systemu białych certyfikatów, dzięki przewidzianej ustawą możliwości agregowania oszczędności energii i przystępowania z nimi do przetargu w imieniu innych podmiotów, u których zrealizowano przedsięwzięcie służące poprawie efektywności energetycznej, w sumie osiągające oszczędność energii na poziomie 10 toe. 17 Drugi Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej 3.3 Rynek dla usług energetycznych Ponadto jednostki sektora publicznego, będąc zobligowane do stosowania przewidzianych ustawą o efektywności energetycznej środków, będą mogły zawierać umowy, których przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej, z podmiotami takimi jak przedsiębiorstwa oszczędzania energii typu ESCO. Przyczyni się to do zwiększenia rynku dla usług tego typu podmiotów, które oferują różnorodne formy finansowania pozabudżetowego jak np. finansowanie przez stronę trzecią, czy umowa o poprawę efektywności energetycznej, na podstawie której inwestycja finansowana jest ze środków uzyskanych w związku z określoną w umowie oszczędnością energii. 18 6
Drugi Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej 3.3 Rynek dla usług energetycznych Na stronach internetowych Ministerstwa Gospodarki planowane jest umieszczenie listy przedsiębiorstw oszczędzania energii typu ESCO wraz ze wzorem umowy na usługi gwarantujące poprawę efektywności energetycznej. 19 Przedsięwzięcia energooszczędne Czy to się opłaca? Ile kosztuje nas uzyskanie efektu energetycznego? Jaki efekt możemy zagwarantować? Jak zmierzyć oszczędności? 20 Do czego nam ta wiedza jest potrzebna? określenie efektywności wydatkowanych środków znalezienie sposobu na sfinansowanie przedsięwzięcia - np. w oparciu o umowy o gwarantowany efekt energetyczny zweryfikowania czy nie zostaliśmy oszukani Zarządzanie ryzykiem związanym z inwestowaniem w przedsięwzięcia energooszczędne. 21 7
Pomiar oszczędności Oszczędności to brak zużycia energii NIE MOŻNA zmierzyć czegoś, czego nie ma Zatem NIE MIERZYMY oszczędności MIERZYMY zużycie energii ANALIZUJEMY zmierzone zużycie energii dla WYZNACZENIA oszczędności 22 Jak nie należy określać oszczędności? Oszczędność energii = zużycie energii w stanie odniesienia zużycie w stanie porównawczym Oszczędność kosztów = koszty w stanie odniesienia koszty w okresie porównawczym albo Oszczędność kosztów = zużycie energii w stanie odniesienia * cena energii zużycie energii w okresie porównawczym * cena energii 23 24 8
Jak określać oszczędności? Oszczędność energii = zużycie energii w stanie odniesienia zużycie w stanie porównawczym +/- poprawki (korekty) Plan pomiarów i weryfikacji powinien być przygotowany i zatwierdzony na wstępie (przed realizacją przedsięwzięcia) i powinien zawierać wszystkie kluczowe informacje, dane i formuły do obliczeń. 25 PROTOKOŁY MIĘDZYNARODOWE IPMVP International Performance Measurement and Verification Protocol - Międzynarodowy Protokół Pomiarów Eksploatacyjnych i Weryfikacji; Tom I zasady określania oszczędności energii i wody Tom II zasady i praktyczne zastosowania służące poprawie jakości środowiska wewnątrz budynków Tom III zastosowania część 1 - zasady określania oszczędności energii w nowych budynkach część 2 - zasady określania oszczędności energii we wdrożeniach z użyciem technologii wykorzystujących energię ze źródeł odnawialnych IEEFP International Energy Efficiency Financing Protocol - Międzynarodowy Protokół Finansowania Efektywności Energetycznej 26 IPMVP - Dwie podstawowe metody Metoda całego obiektu: Uwzględnia wszystkie efekty w obiekcie - usprawnienia i inne zmiany (zamierzone i niezamierzone) Często wykorzystuje pomiary dostawców energii Poprawki mogą być skomplikowane (złożone) Metoda wyodrębnionych usprawnień: Uwzględnia tylko efekty usprawnień -zmiany zachodzące poza osłoną bilansową nie wpływają na oszczędności Zazwyczaj wymaga zastosowania nowych urządzeń pomiarowych. Poprawki nie są zbyt skomplikowane. 27 9
IPMVP - Wybór opcji Opcja A wyodrębnione usprawnienia, pomiar kluczowych parametrów Opcja B wyodrębnione usprawnienia, pomiar wszystkich parametrów Opcja C cały obiekt, pomiar wszystkich parametrów, wymagane są dane zarówno dla okresu odniesienia jak i porównywanego Opcja D kalibrowany model cały obiekt Zastosowania: - w przypadku braku danych dla okresu odniesienia, -dla określenia wpływu poszczególnych przedsięwzięć. 28 Szczegóły: http://www.evo-world.org/ 29 10