Pakiet zdrowotny - przerwa na ćwiczenia w pracy Wiersz 88 W obecnych czasach dobre zdrowie i sprawność fizyczna traktowane są jako warunek podstawowych kompetencji zawodowych i społecznych, a także środek do osiągnięcia lepszej jakości życia. Powiązania aktywności fizycznej ze zdrowiem dobitnie wykazują, że podejmowanie aktywności fizycznej to obowiązek i integralny element całodziennego rytmu życia człowieka. Życie współczesnego człowieka związane zarówno z dobrodziejstwami cywilizacji, jak i z jej negatywnymi konsekwencjami wymusza nowy styl pracy (z pełnym uznaniem dla profesjonalizmu, wysokich aspiracji i silnej potrzeby samorealizacji) oraz powiązaną z nim nową sztukę życia, nowy styl życia w tym lansowane wzory wypoczynku, podróże po świecie, wysokie aspiracje materialne i konsumpcyjne, uczestnictwo w kulturze etc. W takiej rzeczywistości dobre zdrowie i sprawność fizyczna traktowane są jako warunek podstawowych kompetencji zawodowych i społecznych, a także środek do osiągnięcia lepszej jakości życia. Postęp w naukach medycznych sprawił wprawdzie, że wydłuża się średnia długość życia, ale badania wskazują jednocześnie, że procesy starzenia zaczynają się wcześniej i postępują zdecydowanie szybciej niż w poprzednich pokoleniach, a symptomy schorzeń cywilizacyjnych zaczynają się pojawiać w coraz młodszym wieku. Medycyna naprawcza często bezradna wobec znanych chorób cywilizacyjnych, a tym bardziej wobec nowych zagrożeń zdrowotnych apeluje o docenianie znaczenia profilaktyki i promocji zdrowia. Rola aktywności fizycznej jest wyjątkowo istotna w prewencji chorób cywilizacyjnych. Wskazuje się, że brak regularnych ćwiczeń fizycznych jest przyczyną rozwoju co najmniej 20 chorób przewlekłych. Wyniki badań epidemiologicznych i klinicznych dowodzą, że choroby te powszechniej występują u osób, które w małym stopniu podejmują aktywność fizyczną albo nie podejmują jej w ogóle. Hipokinezja (brak ruchu lub jego niedostateczna dawka) uznawana jest wręcz za jedno ze źródeł epidemii otyłości i
towarzyszącego jej zespołu metabolicznego, uznawana jest również za jedną z przyczyn powstawania chorób niedokrwiennych serca i chorób nowotworowych. Z kolei w przeciwieństwie do hipokinezji, odpowiednia dawka aktywności fizycznej przynosi wiele korzyści zdrowotnych, między innymi poprawia wydolność układu krążenia i oddychania oraz opóźnia pojawianie się objawów tych schorzeń. Zwiększa również pojemność życiową płuc, głębokość oddechu i zużycie tlenu, a zmniejsza liczbę oddechów na minutę i wielkość długu tlenowego. Ponadto, silne mięśnie oddechowe kształtują klatkę piersiową, powodując jej rozrost i poprawę postawy ciała, przez co znacznie usprawniają zaopatrzenie organizmu w tlen. Wysiłek fizyczny powoduje korzystne zmiany również w układzie ruchu: zwiększa masę i siłę mięśniową, wzmacnia i stabilizuje stawy, zwiększa ich zakres ruchomości, wzmacnia przyczepy, ścięgna i więzadła oraz zapobiega zwyrodnieniom stawów. Podtrzymuje także prawidłową mineralizację kości, zapobiega i koryguje wady postawy, a w przypadku bólu krzyża stwarza szansę powrotu do codziennych czynności. Zwiększa również przekrój i objętość włókien mięśniowych, napięcie, siłę i sprężystość mięśni (przez co stabilizuje układ kostny i wzmacnia tzw. gorset mięśniowy). Zmiany biochemiczne w mięśniach prowadzą do poprawy odporności na zmęczenie oraz do szybszej odnowy sił. Ćwiczenia fizyczne mogą również usuwać lub zmniejszać zaburzenia równowagi i koordynacji ruchów. Regularna aktywność fizyczna skutkuje pozytywnymi zmianami także w odniesieniu do funkcjonowania układu nerwowego: wspomaga sprawność intelektualną, zmniejsza napięcia nerwowe, stany depresyjne i lękowe, poprawia jakość snu i samopoczucie. Ma także pozytywny wpływ na układ hormonalny, gdyż wspomaga budowę i czynność przysadki mózgowej co w konsekwencji prowadzi do intensyfikacji rozwoju fizycznego. Ponadto umiarkowany, systematyczny wysiłek wpływa na ogół korzystnie na układ immunologiczny poprzez zwiększenie odporności organizmu na zachorowania. Powoduje również zwiększenie współczynnika pracy użytecznej (poprzez poprawę koordynacji ruchów), a także poprawę wydolności (wzrost mocy aerobowej) i
sprawności fizycznej. Nie do przecenienia jest pozytywny wpływ wysiłku fizycznego na funkcjonowanie organizmu w wieku starszym i zjawisko tzw. pozytywnego starzenia się (successfull ageing). Opóźnia bowiem procesy demencji i postępowanie choroby Alzheimera. Osoby systematycznie trenujące deklarują wyższą subiektywną ocenę stanu zdrowia, lepsze samopoczucie, zarówno z punktu widzenia fizycznego, jak i psychicznego, oraz cieszą się lepszą jakością życia. Rozliczne powiązania aktywności fizycznej ze zdrowiem dobitnie wykazują, że w obecnej cywilizacji podejmowanie aktywności fizycznej to obowiązek i integralny element całodziennego rytmu życia człowieka. To sposób zachowania się, tryb życia. Dlatego takie organizacje światowe, jak WHO (Światowa Organizacja Zdrowia), FIMS (Międzynarodowa Federacja Medycyny Sportowej), CDDS (Komitet Rozwoju Sportu), NIH (Narodowy Instytut Zdrowia w Stanach Zjednoczonych), UNESCO (Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty), zaniepokojone ogromnymi stratami, jakie ponoszą społeczeństwa w wyniku narastającej hipokinezji i niskiego stanu sprawności fizycznej obywateli, wezwały do promocji prozdrowotnej aktywności fizycznej jako zasadniczego celu nowoczesnej strategii zdrowia publicznego. Opiniotwórcze towarzystwa naukowe, takie jak ESC (European Society of Cardiology), EAS (European Atherosclerosis Society), ESH (European Society of Hypertension) podkreślają, że podniesienie poziomu aktywności fizycznej społeczeństwa jest równie istotne jak np. leczenie nadciśnienia tętniczego, zaburzeń przemiany lipidowej czy walka z nałogiem palenia tytoniu. Wskazują na prozdrowotną aktywność fizyczną jako zasadniczy cel nowoczesnej strategii zdrowia. Nowe tendencje utrzymania tzw. healthrelated fitness wydają się łatwiejsze, prostsze i tańsze niż ograniczenie czynników ryzyka. Jakie ćwiczenia warto wykonywać codziennie, a jakie można rzadziej? Czego należy unikać? To obrazuje piramida aktywności fizycznej.
Czym jest ta tajemnicza piramida aktywności fizycznej? Została stworzona, aby zobrazować prawidłowy rozkład różnych form aktywności fizycznej dla każdego człowieka (również takiego, który nie miał dotychczas do czynienia ze sportem), pozwalający na utrzymanie dobrego zdrowia i kondycji. Działa na takiej samej zasadzie, jak piramida żywieniowa: czynności i różne formy aktywności fizycznej znajdujące się na dole piramidy powinny być wykonywane częściej, niż te znajdujące się wyżej. Praca w pozycji siedzącej i jej zdrowotne konsekwencje
Nie ulega wątpliwości, że praca siedząca wpływa niekorzystnie na funkcjonowanie wielu układów i narządów. Szczególnie dotkliwie odczuwa to aparat ruchu, ból kręgosłupa to w zasadzie nieodłączna przypadłość osób spędzających znaczą część dnia za biurkiem. Często pojawiają się też bóle karku i nadgarstków. Przy okazji obrywa także układ krążenia badania naukowe potwierdzają, że ryzyko powstawania zatorów jest znacznie większe u osób prowadzących siedzący tryb życia. Podobnie wygląda sytuacja w przypadku funkcjonowania przewodu pokarmowego pojawić się mogą m.in. dokuczliwe zaparcia. Osobną kwestią jest wpływ pracy siedzącej na metabolizm oraz na masę i skład ciała. Im więcej czasu siedzimy, tym więcej mamy tłuszczu i mniej tkanki mięśniowej. Co istotne powyżej wymienione konsekwencje związane są nie tylko nieprawidłową ergonomią stanowisk pracy, ale z samym faktem przebywania przez większość dnia w tej samej, niefizjologicznej pozycji i brakiem aktywności fizycznej. Praca w pozycji stojącej i jej zdrowotne konsekwencje Praca w pozycji stojącej wiąże się z bólem nóg, kręgosłupa, karku. Osoby wykonujące prace w pozycji stojącej skarżą się na obrzęki stóp, łydek, kurcze mięśni, żylaki. Wielogodzinne stanie jest bowiem bardzo obciążające dla organizmu. Mocno je odczuwają układ kostno-mięśniowy i krążenia. Stąd po latach pracy w takiej pozycji pojawiają się nie tylko problemy natury ortopedycznej, ale i naczyniowej. Praca na stojąco sprzyja zastojowi krwi w żyłach nóg. Trudno jej bowiem odpłynąć w kierunku serca, gdy nie pomaga jej w tym praca mięśni stóp i łydek, które niczym pompa tłoczą ją do góry. Konsekwencją są obrzęki, uczucie ciężkich nóg, żylaki. Zaleganiu krwi w nogach przeciwdziała noszenie w pracy pończoch lub podkolanówek uciskowych. W przypadku stwierdzenia przewlekłej niewydolności żylnej stopień ucisku powinien dobrać lekarz. Ważne jest, abyśmy podczas pracy nie stali nieruchomo.
Regularna aktywność fizyczna Okazuje się, że rekreacja ruchowa możne zmniejszać, a niekiedy nawet znosić niekorzystny wpływ pracy za biurkiem na kondycję zdrowotną oraz masę i skład ciała. Podjęcie regularnych treningów skutkuje poprawą funkcjonowania aparatu ruchu, co skutkuje nie tylko zmniejszeniem dolegliwości bólowych, obniżeniem ryzyka osteoporozy i rozwojem tkanki mięśniowej (trening z obciążeniem). Do listy korzyści dopisać także należy poprawę funkcjonowania układu krążenia skutkującą zmniejszonym ryzykiem miażdżycy, nadciśnienia i innych chorób sercowo-naczyniowych. Osobną kwestią jest pozytywny wpływ aktywności fizycznej na masę i skład ciała, a więc i na atrakcyjność i poczucie własnej wartości. Trening pomaga także rozładować napięcie psychiczne związane ze stresem oraz poprawia nastrój i samopoczucie ten efekt obserwowany jest już w pierwszych sesjach wysiłkowych. Ćwiczenia w pracy służą poprawie stanu zdrowia w miejscu pracy i nie powinny sprawiać żadnych dolegliwości bólowych. W przypadku występowania bólu lub dyskomfortu przy którymkolwiek z nich, należy natychmiast przerwać aktywność i skonsultować się ze specjalistą.