na pozczególne oceny przy realizacji i podręcznika,,świa fizyki w klaie 7 1. Wykonujemy pomiary 1.1. Wielkości fizyczne, kóre mierzyz na co dzień 1.2. Pomiar warości iły ciężkości 1.3. Wyznaczanie gęości ubancji konieczne - wymienia przyrządy, z pomącą kórych mierzymy długość, emperaurę, cza, zybkość i maę zakre pomiarowy przyrządu - przelicza jednoki długości, czau i may - mierzy warość iły w niuonach za pomącą iłomierza - oblicza warość ciężaru poługując ię wzorem F=mg - odczyuje gęość ubancji z abeli - na podawie gęości podaje maę określonej objęości danej ubancji - mierzy objęość ciał o nieregularnych kzałach za pomocą menzurki podawowe - wymienia jednoki wzykich mierzonych dokładność przyrządu - oblicza warość najbardziej zbliżoną do rzeczywiej warości mierzonej jako średnią arymeyczną wyników, że warość iły ciężkości je wpro proporcjonalna do may ciała - uzaadnia porzebę wprowadzenia iły jako wekorowej - wyznacza gęość ciała ałego o regularnych kzałach - wyznacza gęość cieczy oblicza gęość ubancji ze wzoru ϱ = m V jednoki gęości rozzerzone dobra) - wyjaśnia np. przyczyny wyępowania niepewności pomiarowych - zapiuje różnice między warością końcową i począkową fizycznej - wyjaśnia, co o znaczy wyzerować przyrząd pomiarowy cechy wekorowej - przekzałca wzór F=mg i oblicza maę ciała, znając warość jego ciężaru - przelicza gęość wyrażoną w kg/m 3 na g/cm 3 i na odwró - przekzałca wzór na gęość i oblicza każdą z fizycznych w ym wzorze dopełniające - wyjaśnia pojęcie zacowania warości fizycznej - wyjaśnia co o je rząd - zapiuje wynik pomiaru bezpośrednio wraz z niepewnością - wymienia podawowe jednoki SI - ryuje wekor obrazujący iłę o zadanej warości (przyjmując odpowiednią jednokę) - zaokrągla wynik pomiaru pośredniego do dwóch cyfr znaczących - wyjaśnia, czym różni ię mierzenie fizycznej od jej wyznaczania (pomiaru pośredniego)
1.4. Pomiar 1.5. Sporządzamy wykrey - pokazuje na przykładach, że kuek naciku ciał na podłoże zależy od powierzchni zeknięcia jednokę i jej wielokroność - mierzy ciśnienie amoferyczne za pomocą baromeru - na podawie wyników zgromadzonych w abeli porządza wykre zależności jednej fizycznej od drugiej w podanym wcześniej układzie oi -wykazuje, że kuek naciku na podłoże ciała o ciężarze F zależy od powierzchni zeknięcia ciała z podłożem - oblicza ciśnienie za pomocą wzoru p=f/s - przelicza jednoki - mierzy ciśnienie w oponie amochodowej - na podawie wyników zgromadzonych w abeli porządza amodzielnie wykre zależności jednej od drugiej - przekzałca wzór P=F/S I oblicza każdą z wyępujących w ym wzorze -opiuje zależność amoferycznego od wyokości nad poziomem morza - rozpoznaje zjawika, w kórych ioną rolę odgrywa ciśnienie amoferyczne i urządzenia do działania kórych je ono niezbędne, że jeśli dwie ą iebie wpro proporcjonalne, o wykre zależności jednej od drugiej je półproą wychodzącą z począku układu oi - wyjaśnia zaadę działania wybranego urządzenia, w kórym ioną rolę odgrywa ciśnienie - wyznacza ciśnienie amoferyczne za pomocą rzykawki i iłomierza - wyciąga wnioki o warościach fizycznych na podawie kaa nachylenia wykreu do oi poziomej 2. Niekóre właściwości fizyczne ciał 2.1. Trzy any kupienia ciał 2.2. Zmiany anów kupienia ciał konieczne - wymienia rzy any kupienia ciał i podaje ich ciał kruchych, prężyych i playcznych opnienia, krzepnięcia, podawowe - opiuje ałość objęości i nieściśliwości cieczy ściśliwość gazów - wymienia i opiuje zmiany anów kupienia rozzerzone dobra) zachowanie objęości ciała ałego przy zmianie jego kzału zmian właściwości ciał powodowanych zmianą emperaury i kuki powodowane przez ę zmianę - opiuje zależność emperaury wrzenia od dopełniające - opiuje właściwości plazmy - wyjaśnia przyczyny kraplania pary wodnej zawarej w powierzu,
2.3. Rozzerzalność emperaurowa ciał parowania emperaury krzepnięcia i wrzenia wody - odczyuje z abelki emperaury opnienia i wrzenia rozzerzalności emperaurowej w życiu codziennym i echnice ciał - odróżnia wodę w anie gazowym (jako niewidoczną) od mgły i chmur kraplania, ublimacji i reublimacji rozzerzalności emperaurowej ciał ałych, cieczy i gazów - opiuje anormalną rozzerzalność wody i jej znaczenie w przyrodzie - opiuje zachowanie aśmy bimealicznej przy jej ogrzewaniu - opiuje zależność zybkości parowania od emperaury zmiany objęości ciał podcza krzepnięcia - za pomocą ymboli zapiuje fak, że przyro długości druów lub objęości cieczy je wpro proporcjonalny do przyrou emperaury - wykorzyuje do obliczeń proą proporcjonalność przyrou długości do przyrou emperaury np. na okularach, zklankach i powierdza o - wyjaśnia zachowanie aśmy bimealicznej podcza jej ogrzewania - wymienia zaoowania prakyczne aśmy bimealicznej 3. Cząeczkowa budowa ciał 3.1. Cząeczkowa budowa ciał 3.2. Siły międzycząeczkowe konieczne przykład dyfuzji w cieczach i gazach przyczyny ego, że ciała ałe podawowe - opiuje doświadczenie uzaadniające hipoezę o cząeczkowej budowie ciał - opiuje zjawiko dyfuzji - przelicza emperaurę wyrażoną w kali Celcjuza na ę amą emperaurę w kali Kelvina i na odwró - na wybranym przykładzie opiuje rozzerzone dobra) zależność zybkości dyfuzji od emperaury - opiuje związek średniej zybkości cząeczek gazu lub cieczy z jego emperaurą dopełniające - wyjaśnia dlaczego dyfuzja w cieczach przebiega wolniej niż w gazach - uzaadnia wprowadzenie kali Kelvina - opiuje ruchy Browna - wyjaśnia zjawiko meniku wklęłego
3.3. Różnice w cząeczkowej budowie ciał ałych, cieczy i gazów 3.4. Gaz w zamknięym pojemniku i ciecze nie rozpadają ię na oddzielne cząki pierwiaków i związków chemicznych - wyjaśnia, dlaczego gazy ą ściśliwe a ciała ałe nie poobów, kórymi można zmienić ciśnienie gazu w zamknięym zbiorniku, np. w dęce rowerowej zjawiko napięcia powierzchniowego, demonrując odpowiednie doświadczenie - wyjaśnia rolę mydła i deergenów aomów i cząeczek - opiuje różnice w budowie ciał ałych, cieczy i gazów - wyjaśnia, dlaczego na wewnęrzne ściany zbiornika gaz wywiera parcie działania ił pójności i ił przylegania wykorzyania zjawika włokowaości w przyrodzie - wyjaśnia pojęcia: aomu, cząeczki, pierwiaka i związku chemicznego - objaśnia, co o znaczy, że ciało ałe ma budowę kryaliczną - wyjaśnia dlaczego ciśnienie gazu w zbiorniku zamknięym zależy od ilości gazu, jego objęości i emperaury i włokowaości - wymienia i objaśnia pooby zwiękzania gazu w zamknięym zbiorniku 4. Jak opiujemy ruch? 4.1., 4.2. Układ odnieienia. Tor ruchu, droga 4.3. Ruch prooliniowy jednoajny konieczne - rozróżnia pojęcia or ruchu i droga - klayfikuje ruchy ze względu na kzał oru - wymienia cechy charakeryzujące ruch prooliniowy jednoajny podawowe - opiuje ruch ciała w podanym układzie odnieienia - na podawie różnych wykreów () odczyuje drogę przebywaną przez ciało w różnych odępach czau rozzerzone dobra) - obiera układ odnieienia i opiuje ruch prooliniowy w ym układzie - opiuje położenie ciała za pomocą wpółrzędnej x -oblicza przebyą przez ciało drogę ruchem prooliniowym jako = x 2 x 1 = Dx - bada ruch jednoajny prooliniowy i formułuje wnioek ~ zależności () na podawie wyników doświadczenia zgromadzonych w dopełniające - wyjaśnia, co o znaczy, że poczynek i ruch ą względne - rozróżnia drogę i przemiezczenie obliczeniowe, oblicza cza, wiedząc że ~
4.4. Warość prędkości (zybkość) ciała w ruchu jednoajnym prooliniowym 4.5. Prędkość w ruchu jednoajnym prooliniowym - zapiuje wzór v i nazywa wyępujące w nim - oblicza warość prędkości ze wzoru v - na przykładzie wymienia cechy prędkości, jako wekorowej 4.6. Ruch zmienny - oblicza średnią warość prędkości v r - wyznacza średnią warość prędkości biegu lub pływania lub jazdy na rowerze (9.2) 4.7. Ruch prooliniowy ruchu przypiezonego i przypiezony opóźnionego 4.8. Przypiezenie w ruchu prooliniowym przypiezonym warość ziemkiego ruchu przypiezonego - oblicza drogę przebyą przez ciało na podawie wykreu zależności v() - warość prędkości w km/h wyraża w m/ i na odwró - uzaadnia porzebę wprowadzenia do opiu ruchu wekorowej prędkości - planuje cza podróży na podawie mapy i ozacowanej średniej zybkości pojazdu - odróżnia średnią warość prędkości od chwilowej warości prędkości - opiuje ruch przypiezony - z wykreu zależności v() odczyuje przyroy zybkości w określonych jednakowych odępach czau wzór na warość jednoki - poługuje ię pojęciem warości do opiu ruchu przypiezonego abeli zależności v() na podawie danych z abeli inerpreację fizyczną pojęcia zybkości - przekzałca wzór v i oblicza każdą z wyępujących w nim - opiuje ruch prooliniowy jednoajny używając pojęcia prędkości - wyjaśnia, że pojęcie prędkość w znaczeniu fizycznym o prędkość chwilowa obliczeniowe, poługując ię średnią warością prędkości zależności v() dla ruchu przypiezonego - przekzałca wzór i oblicza każdą wielkość ego wzoru zależności a() dla ruchu przypiezonego inerpreację fizyczną pojęcia obliczeniowe korzyając ze wzoru v i wykreów () i v() przykład dwóch wekorów przeciwnych - ryuje wekor obrazujący prędkość o zadanej warości (przyjmując odpowiednią jednokę) definicję prędkości średniej - opiuje ruch, w kórym warość przemiezczenia je równa drodze obliczeniowe z użyciem średniej warościprędkości - uala rodzaj ruchu na podawie wykreów v(), odczyuje przyroy zybkości w podanych odępach czau zależności v() znając warość 4.9. Ruch - poługuje ię warość - opiuje ruch
opóźniony pojęciem przyśpiezenia do opiu ruchu opóźnionego przyśpiezenia w ruchu opóźnionym zależności v() - odczyuje zmianę warości prędkości z wykreu zależności v() - przekzałca wzór na przyśpiezenie i oblicza każdą z opóźniony - oblicza drogę do chwili zarzymania ię na podawie wykreu v() -podaje inerpreację fizyczną pojęcia przyśpiezenia w ruchu opóźnionym 5. Siły w przyrodzie 5.1. Rodzaje i kuki oddziaływań 5.2. Siła wypadkowa, iły równoważące ię 5.3. Pierwza zaada Newona 5.4. Trzecia zaada konieczne - rozpoznaje na przykładach oddziaływania bezpośrednie i na odległość - porafi pokazać na przykładach, że oddziaływania ą wzajemne przykład dwóch ił równoważących ię przykład wypadkowej dwóch ił zwróconych zgodnie i przeciwnie - na proych przykładach ciał poczywających wkazuje iły równoważące ię - rozpoznaje zjawiko bezwładności w podanych przykładach - objaśnia zaadę akcji i reakcji na wkazanym przykładzie podawowe oddziaływań grawiacyjnych, elekroaycznych, magneycznych, elekromagneycznych aycznych i dynamicznych kuków oddziaływań - oblicza warość i określa zwro wypadkowej dwóch ił działających na ciało wzdłuż jednej proej od zwroach zgodnych i przeciwnych - analizuje zachowanie ię ciał podcza pierwzej zaady, że iły wzajemnego oddziaływania mają jednakowe warości, en am kierunek, przeciwne zwroy i rozzerzone dobra) układów ciał wzajemnie oddziałujących - oblicza warość i określa zwro iły równoważącej kilka ił działających na ciało wzdłuż jednej proej - opiuje doświadczenie powierdzające pierwzą zaadę - na dowolnym przykładzie wkazuje iły wzajemnego oddziaływania, ryuje je i podaje cechy ych ił - opiuje zjawiko dopełniające - wkazuje iły wewnęrzne i zewnęrzne w układzie ciał oddziałujących - oblicza warość i określa zwro wypadkowej kilku ił działających na ciało wzdłuż jednej proej o zwroach zgodnych i przeciwnych - na przykładzie opiuje zjawiko bezwładności - opiuje doświadczenie i przeprowadza rozumowanie, z kórego wynika, że iły akcji reakcji mają jednakową warość
5.5. Siły prężyości wyępowania ił prężyości w ooczeniu różne punky przyłożenia - wymienia iły działające na ciężarek wizący na prężynie odrzuu - wyjaśnia, że wkuek rozciągania lub ścikania ciała pojawiają ię w nim iły dążące do przywrócenia począkowych rozmiarów i kzałów, czyli iły prężyości, że iłą prężyości je wpro proporcjonalna do wydłużenia - wyjaśnia na czym polega prężyość podłoża, na kórym kładziemy przedmio 5.6. Siła oporu powierza. Siła arcia, w kórych na ciała poruzające ię w powierzu działa iłą oporu powierza - wymienia niekóre pooby zmniejzania i zwiękzania arcia 5.7. Prawo Pacala parcia gazów i cieczy na ściany zbiornika wykorzyania prawa Pacala w urządzeniach hydraulicznych 5.8. Siły wyporu - wyznacza warość iły wyporu działającej na ciało zanurzone w cieczy (9.3) świadczące o ym, że warość iły oporu powierza wzraa ze wzroem zybkości ciała, że iły arcia wyępujące przy oczeniu mają mniejze warości niż przy przeuwaniu jednego ciała po drugim pożyecznych i zkodliwych kuków działania iły arcia prawo Pacala - wkazuje przyczyny wyępowania hydroaycznego - opiuje prakyczne kuki wyępowania hydroaycznego - wkazuje, od czego zależy ciśnienie hydroayczne warunek pływania i onięcia ciała zanurzonego w cieczy przyczyny wyępowania ił arcia, że warość iły arcia kineycznego nie zależy od pola powierzchni ciał rących o iebie i warości iły docikającej e ciała do iebie - wykorzyuje prawo Pacala w zadaniach obliczeniowych - wykorzyuje wzór na ciśnienie hydroayczne w zadaniach obliczeniowych - objaśnia zaadę działania podnośnika hydraulicznego i hamulca amochodowego wyniki obliczeń zaokrąglone do dwóch i rzech cyfr znaczących wzór na warość iły wyporu i wykorzyuje go do wykonywania obliczeń - wyjaśnia pływanie i onięcie ciał, wykorzyując zaady - rozwiązuje jakościowo problemy doyczące iły arcia - wykorzyuje wzór na ciśnienie łupa cieczy na dnie cylindrycznego naczynia p = rgh - opiuje wykorzyanie prakyczne naczyń połączonych - przeprowadza rozumowanie związane z wyznaczeniem warości iły wyporu - wyprowadza wzór na warość iły wyporu działającej na proopadłościenny klocek zanurzony w
5.9. Druga zaada działania iły wyporu w powierzu - opiuje ruch ciała pod działaniem ałej iły wypadkowej zwróconej ak amo jak prędkość - zapiuje wzorem drugą zaadę i odczyuje en zapi - ouje wzór a = F/m do rozwiązywania zadań - oblicza każdąz we wzorze F = ma wymiar 1 niuona - przez porównanie wzorów F = ma i F c = mg uzaadnia, że wpółczynnik g o warość, z jakim padają ciała cieczy - wyjaśnia pochodzenie iły nośnej i zaadę unozenia ię amolou - oblicza drogi przebye w ruchu przypiezonym w kolejnych jednakowych przedziałach czau 6. Praca. Moc. Energia 6.1. Praca mechaniczna konieczne wykonania pracy w enie fizycznym jednokę pracy (1 J) 6.2. Moc - wyjaśnia, co o znaczy, że urządzenia pracują z różną mocą jednokę mocy 1 W 6.3. Energia mechaniczna 6.4. Energia poencjalna i kineyczna - wyjaśnia, co o znaczy, że ciało poiada energię mechaniczną jednokę energii 1 J ciał poiadających podawowe warunki konieczne do ego, by w enie fizycznym była wykonywana praca - oblicza pracę ze wzoru W = F urządzeń pracujących z różną mocą - oblicza moc na podawie wzoru P = (W/) jednoki mocy i przelicza je zmiany energii mechanicznej przez wykonanie pracy - opiuje każdy z rodzajów energii mechanicznej rozzerzone dobra) - wyraża jednokę pracy ograniczenia oowalności wzoru W = F - oblicza każdą z we wzorze W = F - objaśnia en fizyczny pojęcia mocy - oblicza każdą z ze wzoru P = (W/) - oblicza moc na podawie wykreu zależności W() - wyjaśnia pojęcia układu ciał wzajemnie oddziałujących oraz ił wewnęrznych w układzie i zewnęrznych poza układu - oblicza energię poencjalną ciężkości ze wzoru dopełniające zależności W() oraz F(), odczyuje i oblicza pracę na podawie ych wykreów wymagające oowania równocześnie wzorów W = F, F = mg złożone, oując wzory P = (W/), W = F, F = mg - wyjaśnia i zapiuje związek DE = W - oblicza każdą wielkość ze wzorów E p = mgh,
6.5. Zaada zachowania energii mechanicznej energię poencjalną ciężkości i energię kineyczną - wymienia czynności, kóre należy wykonać, by zmienić energię poencjalną ciała - omawia przemiany energii mechanicznej na podanym przykładzie przemiany energii poencjalnej w kineyczną i na odwró, poługując ię zaadą zachowania energii mechanicznej E p = mgh kineyczną ze wzoru E k = (mv 2 )/2 - oblicza energię poencjalną względem dowolnie wybranego poziomu zerowego - ouje zaadę zachowania energii mechanicznej do rozwiązywania zadań obliczeniowych E k = (mv 2 )/2 - za pomocą obliczeń udowadnia, że ΔE k = W iły wypadkowej - objaśnia i oblicza prawność urządzenia mechanicznego