FIZYKA KLASA III LO LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO wymagania edukacyjne (zakres rozszerzony)

1. Kryteria oceny FIZYKA KLASA III LO LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO wymagania edukacyjne (zakres rozszerzony) OCENA DOPUSZCZAJĄCA Uczeń: zna definicje podstawowych pojęć fizycznych i potrafi formułować podstawowe prawa fizyczne bez umiejętności ich wyjaśnienia, podaje przykłady ilustrujące podstawowe pojęcia i prawa fizyczne, potrzebuje pomocy przy wykorzystaniu praw i pojęć fizycznych w prostych ch i do wyjaśniania zjawisk, potrafi się posługiwać przyrządami pomiarowymi i notować wyniki pomiarów, popełnia błędy, wykorzystując terminologię naukową. OCENA DOSTATECZNA Uczeń zna wszystkie zawarte w programie nauczania pojęcia i prawa fizyczne, wyjaśnia i opisuje podstawowe pojęcia i prawa fizyczne, zapisuje zależności między wielkościami fizycznymi, samodzielnie lub z pomocą nauczyciela wykorzystuje prawa i pojęcia fizyczne oraz zależności pomiędzy wielkościami fizycznymi w typowych, potrafi się posługiwać przyrządami pomiarowymi i notować wyniki pomiarów z uwzględnieniem niepewności pomiarów bezpośrednich, wykorzystuje terminologię naukową. OCENA DOBRA Uczeń: zna i potrafi wyjaśnić wszystkie zawarte w programie nauczania pojęcia i prawa fizyczne, podaje przykłady ilustrujące pojęcia i prawa fizyczne, samodzielnie wykorzystuje pojęcia i prawa fizyczne oraz zależności między wielkościami fizycznymi w typowych, wykorzystuje pojęcia i prawa fizyczne do wyjaśniania zjawisk, potrafi przewidywać ich bieg, wykazuje się umiejętnością kojarzenia faktów i wnioskowania logicznego, 1

poprawnie organizuje stanowisko pomiarowe zgodnie z instrukcjami nauczyciela, potrafi się posługiwać przyrządami pomiarowymi, notuje wyniki pomiarów z uwzględnieniem niepewności pomiarów bezpośrednich, wykorzystuje pomiary do wyznaczania wielkości pośrednich, formułuje własne opinie i wnioski, samodzielnie korzysta z różnych źródeł informacji, wykorzystuje terminologię naukową. OCENA BARDZO DOBRA Uczeń: zna i potrafi wyjaśnić wszystkie zawarte w programie nauczania pojęcia i prawa fizyczne, podaje uzasadnienie matematyczne niektórych zależności między wielkościami fizycznymi, podaje przykłady ilustrujące pojęcia i prawa fizyczne, samodzielnie wykorzystuje pojęcia i prawa fizyczne w problemowych, wykorzystuje pojęcia i prawa fizyczne oraz wiedzę z zakresu innych dziedzin przyrodniczych do wyjaśniania zjawisk, potrafi przewidywać ich bieg, wykazuje się umiejętnością kojarzenia faktów i wnioskowania logicznego, poprawnie organizuje stanowisko pomiarowe zgodnie z instrukcjami nauczyciela, potrafi się posługiwać przyrządami pomiarowymi, notuje wyniki pomiarów z uwzględnieniem niepewności pomiarów bezpośrednich, wykorzystuje pomiary do wyznaczania wielkości pośrednich, oblicza niepewności pomiarów pośrednich, formułuje i uzasadnia własne opinie i wnioski, samodzielnie korzysta z różnych źródeł informacji, wykorzystuje terminologię naukową, dostrzega związki praw fizyki z innymi dziedzinami naukowymi. OCENA CELUJĄCA Uczeń spełnia wymagania dopełniające, a ponadto: planuje i samodzielnie wykonuje fizyczne, opracowuje wyniki, wyciąga wnioski, dopełniające, podaje uzasadnienie matematyczne praw fizycznych, o ile nie wymaga ono stosowania wiedzy z zakresu matematyki j poza podstawę programową, szczególnie interesuje się fizyką lub astronomią, albo określoną jej dziedziną, bierze udział w konkursach. Uczeń niespełniający wymagań na ocenę dopuszczającą otrzymuje ocenę niedostateczną. 2

2. Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu. TEMAT (rozumiany jako lekcja) Dział 1. Elektrostatyka 1.1. Ładunek elektryczny. Elektryzowanie ciał 1.2. Prawo Coulomba OCENA DOPUSZCZAJĄCA (wymagania konieczne) definiujeterminy ładunek i ładunek elementarny; definiuje pojęcie jon; rozróżnia ładunki jedno- i różnoimienne; definiuje zjawisko elektryzowania ciał; wymienia sposoby elektryzowania ciał; formułuje zasadę zachowania ładunku; definiuje terminy izolator,przewodnik, półprzewodnik. definiuje terminy przenikalnośd elektryczna i stała dielektryczna; formułuje prawo Coulomba; definiuje termin ładunek punktowy. OCENA DOSTATECZNA (wymagania podstawowe) wyjaśnia mechanizm elektryzowania się ciał; opisuje sposoby elektryzowania ciał; oblicza ilośd elektronów na podstawie wartości ładunku całkowitego; wykorzystuje zasadę zachowania ładunku w opisuje budowę elektroskopu; zapisuje jednostkę ładunku elektrycznego za pomocą jednostek podstawowych układu SI. opisuje metody zastosowania substancji o różnej przenikalności elektrycznej; opisuje oddziaływanie elektryczne pomiędzy ciałami naładowanymi jednoimiennie i różnoimiennie; zapisuje zależnośd opisującą OCENA DOBRA (wymagania rozszerzające) zasady zachowania ładunku w praktycznych; opisuje własności przewodników, izolatorów i półprzewodników; wyjaśnia zasadę działania elektroskopu. uczeo wartości przenikalności elektrycznej różnych substancji; podaje przykłady materiałów o różnej przenikalności elektrycznej. OCENA BARDZO DOBRA (wymagania dopełniające) wyjaśnia mechanizm elektryzowania; wykorzystuje zasadę zachowania ładunku w wykorzystuje prawo Coulomba w zaznacza wektor siły Coulomba. OCENA CELUJĄCA (wymagania ) opisuje elektron jako cząstkę elementarną; doświadczenia prezentujące różne sposoby elektryzowania się ciał. poza wymagania 3

1.3. Pole elektryczne. Natężenie pola elektrostatyczn ego 1.4. Badanie kształtu linii pola elektrycznego 1.5. Praca i energia potencjalna w polu definiuje pojęcie pola elektrycznego; definiuje źródło pola; definiuje pojęcie pola elektrostatycznego; wskazuje ładunek źródłowy; definiujetermin natężenie pola elektrycznego. sporządza szkice linii pól elektrycznych badanych w doświadczeniu. charakteryzuje energię i pracę w polu elektrycznym; prawo Coulomba; wykorzystuje prawo Coulomba w definiuje termin dipol; opisuje pole dipolowe; rysuje linie pola elektrycznego w podstawowych; korzysta z pojęcia pola elektrycznegodo opisywania pola w zadanej sytuacji; oblicza natężenie pola elektrycznego w kreśli wykres natężenia pola elektrycznego od odległości od źródła dla ładunku punktowego. porównuje sporządzone przez siebie szkice linii pól elektrycznych badanych w doświadczeniu z przewidywaniami teoretycznymi; formułuje wnioski na temat zgodności otrzymanych wyników z przewidywaniami. poprawnie posługuje się pojęciami energii i pracy w przedstawia graficznie pole dipolowe; rysuje linie pola elektrycznego w wykorzystuje zasadę superpozycji pól elektrycznych do obliczania natężenia pola, w kiedy kierunki wektorów natężenia są zgodne; kreśli wykres natężenia pola elektrycznego od odległości od źródła dla naładowanej powłoki kulistej. poprawnie organizuje stanowisko pomiarów; formułuje wnioski na temat zgodności otrzymanych wyników z przewidywaniami. wyjaśnia pojęcie zachowawczości opisuje natężenie pola elektrycznego jako wielkośd wektorową; oblicza natężenie pola elektrycznego w wykorzystuje zasadę superpozycji pól elektrycznych do obliczania natężenia polaw, kiedy kierunki wektorów natężeo są prostopadłe. sporządza samodzielnie sprawozdanie z przeprowadzonego doświadczenia. oblicza wartości energii i pracy w polu definiuje termin moment dipolowy i zapisuje zależnośd określającą wielkośd momentu dipolowego; wykorzystuje zasadę superpozycji pól elektrycznych do obliczania natężenia pola, w kiedy kierunki wektorów natężeo leżą pod dowolnym kątem; poza wymagania samodzielnie przeprowadza i sporządza dokumentację. 4

elektrostatyczn ym 1.6. Potencjał pola elektrostatyczn ego i potencjał przewodnika definiuje termin pole zachowawcze. uczeo potrafi: definiujetermin potencjał pola elektrycznego; definiujetermin napięcie elektryczne; definiuje pojęcie powierzchni ekwipotencjalnych. polu elektrycznym; zapisuje zależności pozwalające obliczyd energię i pracę w polu elektrycznym; oblicza wartości energii i pracy w polu elektrycznym w posługuje się pojęciem potencjału pola w wskazuje powierzchnie ekwipotencjalne; oblicza wartośd potencjału pola w kreśli wykres potencjału pola elektrycznego od odległości od źródła dla ładunku punktowego; zapisuje jednostkę potencjału pola elektrycznego za pomocą jednostek podstawowych układu SI; definiuje termin elektronowolt jako jednostkę energii. 5 pola elektrycznego; wskazuje wielkośd pracy w polu elektrycznym na wykresie wartości siły od odległości; kreśli wykresy zależności energii potencjalnej w centralnym polu elektrycznym. posługuje się pojęciem potencjału pola w kreśli wykres potencjału pola elektrycznego od odległości od źródła dla naładowanej powłoki kulistej; wykorzystuje zasadę superpozycji pól elektrycznych do obliczania potencjału pola w zamienia wartości energii zapisanej w elektronowoltach na wartości energii zapisane w dżulach i odwrotnie. elektrycznym w wyprowadza zależnośd określającą wartośd pracy w polu elektrycznym; wyprowadza warunek zachowawczości pola elektrycznego; wyprowadza zależnośd określającą wartośd energii potencjalnej w polu elektrycznym. oblicza wartośd potencjału pola w wykorzystuje zasadę superpozycji pól elektrycznych do obliczania potencjału pola w wyprowadza zależnośd pomiędzy pracą w polu elektrycznym a napięciem. 1.7. Rozmieszczeni poza wymagania

e ładunków na przewodniku 1.8. Pojemnośd elektryczna przewodnika rozumie, że ładunek w przewodniku gromadzi się na zewnętrznej powierzchni; rozumie, że rozmieszczenie ładunku na przewodniku nie zawsze jest równomierne; opisuje wpływ pola elektrycznego naładunek zgromadzony w przewodniku; definiuje termin klatka Faradaya; definiuje termin piorunochron. definiuje termin pojemnośd elektryczna przewodnika; definiuje termin elektrometr. definiujetermin powierzchniowa gęstośd ładunku; opisuje rozmieszczenie ładunku w przewodniku; wyjaśnia wpływ krzywizny przewodnika na rozmieszczenie ładunku; wpływu pola elektrycznego naładunek zgromadzony w przewodniku; opisuje potencjał pola elektrycznego na powierzchni przewodnika. wartości pojemności elektrycznej; zapisuje zależnośd określającą wielkośd pojemności elektrycznej; oblicza pojemnośd powierzchniowej gęstości ładunku; wykorzystuje pojęcie powierzchniowej gęstości ładunku w oblicza powierzchniową gęstośd ładunku w wyjaśnia zasadę działania klatki Faradaya i piorunochronu; zapisuje zależnośd natężenia pola elektrycznego na powierzchni przewodnika od powierzchniowej gęstości ładunku; wykorzystuje wielkośd potencjału do obliczania ładunku zgromadzonego na przewodniku w oblicza wymiary przewodnika na podstawie wartości pojemności w wykorzystuje pojęcie powierzchniowej gęstości ładunku w wykorzystuje zależnośd natężenia pola elektrycznego na powierzchni przewodnika od powierzchniowej gęstości ładunku; wykorzystuje wielkośd potencjału do obliczania ładunku zgromadzonego na przewodniku w wyjaśnia zjawisko wiatru elektronowego; wyjaśnia mechanizm wyładowao atmosferycznych. oblicza pojemnośd elektryczną i wymiary przewodnika w wyprowadza zależnośd natężenia pola elektrycznego na powierzchni przewodnika od powierzchniowej gęstości ładunku; prezentujące rozmieszczenie ładunku elektrycznego na przewodniku kulistym; 6

1.9. Kondensatory. Energia naładowanego kondensatora definiuje terminy kondensator i kondensator płaski; wskazuje okładki kondensatora płaskiego; definiuje termin powierzchnia czynna kondensatora płaskiego; definiuje termin dielektryk jako izolator umieszczany między okładkami kondensatora. elektryczną przewodnika w zapisuje jednostkę pojemności elektrycznej za pomocą jednostek podstawowych układu SI. zapisuje zależnośd opisującą pojemnośd kondensatora; oblicza pojemnośd elektryczną kondensatora w wskazuje powierzchnię czynną kondensatora płaskiego; zapisuje zależnośd opisującą pojemnośd kondensatora płaskiego; oblicza pojemnośd elektryczną kondensatora płaskiego w opisuje pole elektryczne w kondensatorze; rysuje linie pola elektrycznego w kondensatorze; oblicza natężenie pola elektrycznego w kondensatorze w oblicza wymiary kondensatora płaskiego oraz przenikalnośd elektryczną dielektryka w oblicza napięcie pomiędzy okładkami kondensatoraw opisuje wpływ dielektryka włożonego pomiędzy okładki kondensatora na pole elektryczne w kondensatorze oblicza energię kondensatora i pracę potrzebna do naładowania kondensatora w oblicza pojemnośd elektryczną kondensatora i kondensatora płaskiego w oblicza napięcie pomiędzy okładkami kondensatoraw oblicza natężenie pola elektrycznego w kondensatorze w oblicza energię kondensatora i pracę potrzebną do naładowania kondensatora w wyprowadza zależnośd opisującą energię kondensatora; 1.10. Łączenie kondensatoró w rozpoznaje sposoby łączenia kondensatorów: szeregowe i oblicza pojemnośd zastępczą połączonych kondensorów wyjaśnia różnice w zachowaniu ładunku oblicza pojemnośd zastępczą połączonych oblicza pojemnośd 7

1.11. Ruch cząstki naładowanej w polu elektrostatyczn ym. Lampa oscyloskopowa równoległe; definiuje pojemnośd zastępczą. opisujetor ruchu cząstki naładowanej w polu elektrycznym; definiuje akcelerator cząstek naładowanych; podaje przykłady zastosowania lampy oscyloskopowej; połączonych szeregowo lub równolegle w wykorzystuje prawo Coulomba oraz wielkości opisujące pole do wyznaczania parametrów ruchu cząstki naładowanej w polu elektrycznym w wyjaśnia podstawową zasadę działania akceleratora cząstek naładowanych; definiuje termin lampa oscyloskopowa; wyjaśniad zasadę działania lampy oscyloskopowej. w kondensatorze włączonym i nie włączonym do obwodu; oblicza pojemnośd zastępczą połączonych kondensorów połączonych w sposób mieszany w wyznacza równanie toru ruchu cząstki naładowanej w polu elektrycznym w opisuje obrazy uzyskane na ekranie lampy oscyloskopowej dla różnych przebiegów napięd. kondensorów w wykorzystuje prawo Coulomba oraz wielkości opisujące pole do wyznaczania parametrów ruchu cząstki naładowanej w polu elektrycznym w wyznacza równanie toru ruchu cząstki naładowanej w polu elektrycznym w kondensatora płaskiego częściowo wypełnionego dielektrykiem lub wypełnionego różnymi dielektrykami Dział 2. Prąd stały 2.1. Prąd elektryczny. Źródła napięcia definiujetermin prąd elektryczny; definiuje termin nośnik prądu; definiuje termin źródło napięcia; opisuje elektrony i jony jako nośniki prądu; definiuje termin elektrolit; wyjaśnia mechanizm przepływu prądu; opisuje budowę ogniwa Volty; opisuje budowę baterii oraz akumulatora; wyjaśnia zasadę działania ogniwa Volty; wyjaśnia zasadę działania baterii oraz akumulatora; oblicza szybkośd unoszenia w wyjaśnia 8

definiuje termin siła elektromotoryczna; definiujetermin obwód elektryczny; wskazuje umowny kierunek przepływu prądu w obwodzie; definiuje terminy woltomierz i amperomierz; definiujetermin natężenie prądu elektrycznego. 2.2. Praca i moc prądu definiuje termin odbiornik energii elektrycznej; definiuje terminy praca i moc prądu elektrycznego; definiuje termin sprawnośd urządzeo elektrycznych. podaje przykłady źródeł napięcia; zapisuje zależności określające wartośd siły elektromotorycznej; rozumie różnicę miedzy kierunkiem ruchu elektronów i umownym kierunkiem przepływu prądu; opisuje zastosowania i sposób wykorzystania amperomierza i woltomierza; zapisuje zależnośd określająca wartośd natężenia prądu definiuje termin amper ; oblicza natężenie prądu elektrycznego w definiuje termin prąd stały. posługuje się wartością napięcia w obwodzie elektrycznym w oblicza pracę i moc prądu elektrycznego w definiuje termin kilowatogodzina jako jednostkę pracy prądu elektrycznego. oblicza wartośd siły elektromotorycznej; wskazuje poprawny sposób włączania mierników do obwodu amperomierza i woltomierza; definiuje termin szybkośd unoszenia. wyjaśnia zbeczenie wartości sprawności urządzeo elektrycznych; oblicza sprawnośd urządzeo elektrycznych; zamienia wartości energii wyrażone w kilowatogodzinach na wartości wyrażone w dżulach i odwrotnie; oblicza koszty energii elektrycznej. uzasadnia poprawny sposób włączania mierników do obwodu amperomierza i woltomierza; oblicza natężenie prądu elektrycznego w wykorzystuje pojęcie natężenia prądu w oblicza szybkośd unoszenia w posługuje się wartością napięcia w obwodzie elektrycznym w oblicza pracę i moc prądu elektrycznego w wykorzystuje zależności pomiędzy napięciem, natężeniem, pracą i mocą prądu w niedokładności pomiarowe wynikające z budowy mierników elektrycznych; poza wymagania poza wymagania 9

2.3. Prawo Ohma. Opór elektryczny definiujetermin opór elektryczny; definiuje termin opornik; formułuje prawo Ohma; opisuje charakterystykę prądowo-napięciową; definiuje termin opór właściwy. opisuje budowę opornika; zapisuje jednostkę oporu elektrycznego za pomocą jednostek podstawowych układu SI; wykorzystuje prawo Ohma do obliczania oporu, napięcia, natężenia, pracy i mocy prądu elektrycznego w opisuje charakterystykę prądowo-napięciową; opisuje przewodniki, izolatory i półprzewodniki za pomocą oporu właściwego; zapisuje zależnośd wartości oporu przewodnika od jego oporu właściwego i wymiarów; zapisuje zależnośd pomiędzy temperaturą a oporem przewodnika. oporu elektrycznego; kreśli charakterystyki prądowonapięciowe w zadanych ; wykorzystujepojęcie oporu właściwego do obliczania parametrów przewodnika w wyjaśnia zależnośd pomiędzy temperaturą a oporem przewodnika; wykorzystuje zależnośd pomiędzy temperaturą a oporem przewodnika w wyjaśnia techniczną metodę pomiaru oporu. wykorzystuje prawo Ohma do obliczania oporu, napięcia, natężenia, pracy i mocy prądu elektrycznego w wykorzystujepojęcie oporu właściwego doobliczania parametrów przewodnika w wykorzystuje prawo Ohma i pojęcie oporu właściwego w wykorzystuje zależnośd pomiędzy temperaturą a oporem przewodnika w prezentujące zjawisko oporu elektrycznego i prawo Ohma; wyjaśnia niedokładności technicznej metody pomiaru oporu wynikające z różnych sposobów podłączenia mierników elektrycznych; opisuje zjawisko nadprzewodnictw a; 2.4. Badanie charakterystyk prądowonapięciowych przeprowadza pomiar wartości napięcia i natężenia prądu dla rożnych wartości oporu opornika; notuje wyniki pomiarów w oznacza niepewności wykonanych pomiarów bezpośrednich; notuje wyniki pomiarów w tabeli pomiarowej z poprawnie organizuje stanowisko pomiarowe; poprawnie łączy formułuje wnioski na temat oceny błędów pomiarowych; sporządza samodzielnie samodzielnie przeprowadza, dokonuje obliczeo i sporządza wykresy. 10

2.5. Łączenie oporników. Pierwsze prawo Kirchhoffa 2.6. Prawo Ohma całego dla obwodu tabeli pomiarowej bez uwzględnienia niepewności pomiarowych. definiuje termin opór zastępczy obwodu; rozpoznaje różne sposoby łączenia oporników w obwodzie elektrycznym: szeregowe i równoległe; definiuje termin bezpiecznik; podaje przykłady zastosowania bezpieczników; formułuje pierwsze prawo Kirchhoffa; wskazuje węzły w obwodzie. definiujetermin ciepło Joule a; formułuje prawo Joule alenza; definiuje termin opór uwzględnieniem niepewności pomiarowych. wyznacza opór zastępczy w obwodach prądu stałego połączonych szeregowo lub równolegle w analizuje schematy prostych obwodów elektrycznych i na ich podstawie wyznacza wartości opisujące przepływ prądu w opisuje budowę i zasadę działania bezpiecznika, opisuje zastosowania bezpieczników; wykorzystuje pierwsze prawo Kirchhoffa do opisu obwodu prądu stałego w oporu wewnętrznego ogniwa; wyznacza siłę elementy obwodu elektrycznego; poprawnie podłącza amperomierz i woltomierz w obwodzie; sporządza charakterystykę prądowonapięciową; formułuje wnioski na temat zgodności otrzymanych wyników z przewidywaniami. wyznacza opór zastępczy w obwodach prądu stałego połączonych w sposób mieszany w rysuje schematy prostych obwodów elektrycznych; wyjaśnia zasadę działania bezpiecznika. wyjaśnia prawo Joule a-lenza; przedstawia na sprawozdanie z przeprowadzonego doświadczenia. wyznacza opór zastępczy w obwodach prądu stałego w wykorzystuje pierwsze prawo Kirchhoffa do opisu obwodu prądu stałego w analizuje schematy prostych obwodów elektrycznych i na ich podstawie wyznacza wartości opisujące przepływ prądu w problemowy ch. wyznacza siłę elektromotoryczną, opór wewnętrzny, moc i analizuje schematy obwodów elektrycznych o średnim stopniu skomplikowania i na ich podstawie wyznaczad wartości opisujące przepływ prądu w 11

2.7. Drugie prawo Kirchhoffa wewnętrzny ogniwa; formułuje prawo Ohma dla całego obwodu. formułuje drugie prawo Kirchhoffa; wskazuje oczka w obwodzie. elektromotoryczną, opór wewnętrzny, moc i sprawnośd źródła w wyznacza całkowity opór obwodu elektrycznego za pomocą pierwszego prawa Ohma w wykorzystuje drugie prawo Kirchhoffa do opisu obwodu prądu stałego w analizuje obwody prądu stałego w wykresie i wyjaśnia zależnośd napięcia miedzy biegunami ogniwa od natężenia prądu płynącego w obwodzie; wyjaśnia zjawisko zwarcia. wyjaśnia zasady łączenia źródeł siły elektromotorycznej; oblicza parametry zastępcze układów źródeł siły elektromotorycznej. sprawnośd źródła w wyznaczad całkowity opór obwodu elektrycznego za pomocą pierwszego prawa Ohma w wykorzystuje drugie prawo Kirchhoffa do opisu obwodu prądu stałego w analizuje obwody prądu stałego w proste obwody elektryczne dla zadanych parametrów. Dział 3. Magnetyzm 3.1. Magnesy. Pole magnetyczne definiujetermin magnes; definiujeterminy bieguny magnesu i dipol magnetyczny; podaje przykłady zastosowania magnesu; definiujetermin pole magnetyczne; ma świadomośd istnienia pola magnetycznego Ziemi; wskazuje bieguny magnetyczne Ziemi. opisuje właściwości magnesów i dipoli magnetycznych; własności magnesów; opisuje właściwości pola magnetycznego; kreśli linie pola magnetycznego wokół i wewnątrz magnesów trwałych; podaje przykłady źródeł pola magnetycznego; opisuje pole magnetyczne Ziemi; poprawnie oznacza bieguny pola magnetycznego Ziemi. kreśli linie pola magnetycznego wokół prostoliniowego i kołowego przewodnika z prądem; kreśli linie pola magnetyczne Ziemi. pola magnetycznego Ziemi; wyjaśnia zasadę działania kompasu. prezentujące zjawisko pola magnetycznego wokół magnesu trwałego i przewodnika z prądem. 12

3.2. Badanie kształtu linii pola magnetycznego 3.3. Siła Lorentza. Wektor indukcji magnetycznej 3.4. Pole magnetyczne przewodników z prądem rysuje linie pola magnetycznego wokół magnesów trwałych, przewodnika z prądem oraz cewki na podstawie wykonanego doświadczenia. definiujetermin siła Lorentza; definiuje termin indukcja magnetyczna; korzystad z pojęcia siły Lorentza w uczeo ma świadomośd istnienia pola magnetycznego wokół przewodnika z prądem; wykorzystuje udostępnione materiały i przyrządy do uzyskania kształtów linii pola magnetycznego wokół magnesu trwałego. siły Lorentza; zapisuje zależnośd określającą wartośd siły Lorentza; posługuje się indukcją pola magnetycznego w zapisuje jednostkę indukcji magnetycznej z pomocą jednostek podstawowych układu SI; korzysta z pojęcia siły Lorentza w zapisuje zależności określające wartośd indukcji magnetycznej wokół poprawnie organizuje stanowisko pomiarowe; wykorzystuje udostępnione materiały i przyrządy do uzyskania kształtów linii pola magnetycznego wokół przewodnika z prądem; formułuje wnioski na temat zgodności otrzymanych wyników z przewidywaniami. definiuje termin indukcja magnetyczna jako wektor; wyznacza zwrot, kierunek i wartośd wektora siły Lorentza za pomocą reguły lewej dłoni w wyznacza zwrot i kierunek wektora indukcji sporządza samodzielnie sprawozdanie z przeprowadzonego doświadczenia. posługuje się indukcją pola magnetycznego w wyznaczad zwrot, kierunek i wartośd wektora siły Lorentza za pomocą reguły lewej dłoni w korzysta z pojęcia siły Lorentza w oblicza wartośd indukcji magnetycznej wokół przewodnika samodzielnie przeprowadza i sporządza rysunki. definiuje termin siła Lorentza jako iloczyn wektorowy i analizuje działanie tej siły; poza wymagania poza 13

3.5. Ruch cząstki naładowanej w polu magnetycznym. Cyklotron podaje przykłady zastosowania pola magnetycznego wokół przewodnika z prądem. opisujetor ruchu cząstki naładowanej w jednorodnym polu magnetycznym; definiuje termin cyklotron; definiuje termin spektrometr masowy; opisuje budowę i zasadę działania spektrometru masowego; ma świadomośd związku pola magnetycznego Ziemi ze zjawiskiem zorzy polarnej. przewodnika prostoliniowego, kołowego oraz we wnętrzu zwojnicy; oblicza wartośd indukcji magnetycznej wokół przewodnika prostoliniowego, kołowego oraz we wnętrzu zwojnicy w oblicza wartośd indukcji pola oraz siły Lorentza działającej na ładunek poruszający się w jednorodnym polu magnetycznym oraz wartośd prędkości ładunku w oblicza parametry ruchu ładunku w jednorodnym polu magnetycznym w opisuje budowę cyklotronu; opisuje budowę spektrometru masowego; definiuje terminczęstotliwośd cyklotronowa; opisuje oddziaływanie pola magnetycznego Ziemi na cząstki pochodzące z wiatru słonecznego; wyjaśnia mechanizm powstawania zorzy polarnej. magnetycznej wokół prostoliniowego przewodnika z prądem oraz przewodnika kołowego za pomocą reguły prawej dłoni; wyznacza zwrot i kierunek wektora indukcji magnetycznej we wnętrzu zwojnicy za pomocą reguły prawej dłoni. wyznacza kierunek i zwrot siły Lorentza działającej na ładunek poruszający się w jednorodnym polu magnetycznym, prędkości cząstki oraz indukcji magnetycznej w wykorzystuje pole elektryczne i magnetyczne do opisu ruchu cząstki naładowanej w cyklotronie; częstotliwości cyklotronowej; wyjaśniapodstawow ą zasadę działania prostoliniowego, kołowego oraz we wnętrzu zwojnicy w opisuje pole magnetyczne przewodnika z prądem w oblicza wartośd indukcji pola oraz siły Lorentza działającej na ładunek poruszający się w jednorodnym polu magnetycznym oraz wartośd prędkości ładunku w wyznacza kierunek i zwrot siły Lorentza działającej na ładunek poruszający się w jednorodnym polu magnetycznym, prędkości cząstki oraz indukcji magnetycznej w oblicza parametry ruchu ładunku w jednorodnym polu magnetycznym w wymagania wyznacza równanie toru ruchu cząstki naładowanej w jednorodnym polu magnetycznym; poza wymagania 14

3.6. Właściwości magnetyczne substancji 3.7. Siła elektrodynamiczn a. Silnik elektryczny definiujeterminyferromagnetyk i, diamagnetyki i paramagnetyki; podaje przykłady ferromagnetyków, diamagnetyków i paramagnetyków; definiuje terminy przenikalnośd magnetyczna i względna przenikalnośd magnetyczna. definiuje termin siła elektrodynamiczną; definiuje termin silnik elektryczny; podaje przykłady zastosowania siły elektrodynamicznej. przenikalności magnetycznej; opisuje wpływ materiału na pole magnetyczne; definiuje termin moment magnetyczny. siły elektrodynamicznej; oblicza wartośd siły elektrodynamicznej w zapisuje zależnośd opisującą wartośd siły cyklotronu; wyjaśnia zasadę działania spektrometry masowego; wskazuje kierunek i zwrot poruszania się cząstek naładowanych w polu magnetycznym Ziemi. opisuje własności magnetyczne ferromagnetyków: rysuje pętlę histerezy orazdefiniuje termin punkt Curie; oblicza wartośd momentu magnetycznego w wyjaśnia mechanizm magnesowania jako porządkowanie domen magnetycznych. wyznacza kierunek, zwrot siły elektrodynamicznej za pomocą reguły lewej dłoni; oblicza parametry pracy silnika wyprowadza zależnośd opisującą częstotliwośd cyklotronową. opisuje własności magnetyczne ferromagnetyków: omawia pętlę histerezy oraz wyjaśnia znaczenie punktu Curie; oblicza wartośd momentu magnetycznego w oblicza wartośd siły elektrodynamicznej oraz wyznacza jej kierunek i zwrotw oblicza parametry definiuje terminyorbitalny moment magnetyczny i spinowy moment magnetyczny; definiuje terminwypadkowy moment magnetyczny atomu; wyjaśnia mechanizm magnesowania; dotyczące własności ferromagnetyków. definiuje terminsiła elektrodynamiczna jako iloczyn wektorowy i analizuje dzianie tej siły; 15

elektrodynamicznej; opisuje oddziaływanie dwóch równoległych przewodników z prądem; opisuje budowę silnika elektrycznego. elektrycznego w opisuje zasadę działania silnika elektrycznego; opisuje zasadę działania mierników elektrycznych; oblicza wartośd siły, z jaką przewodniki działają na siebie w pracy silnika elektrycznego w oblicza wartośd siły, z jaką przewodniki działają na siebie w pokazujące działanie siły elektrodynamicznej ; poza wymagania Dział 4. Indukcja elektromagnetyczna 4.1. Zjawisko indukcji elektromagnetycz nej 4.2. Siła elektromotoryczn a indukcji definiuje termin prąd indukcyjny; podaje przykłady wykorzystania zjawiska indukcji elektromagnetycznej; definiuje terminstrumieo indukcji elektromagnetycznej. definiujeterminsiła elektromotoryczna indukcji; opisuje zjawisko indukcji elektromagnetycznej; zjawiska indukcji elektromagnetycznej; oblicza napięcie na koocach przewodnika poruszającego się w jednorodnym polu magnetycznym ze stałą prędkością w oblicza warnośd strumienia indukcji elektromagnetycznej w zapisuje jednostkę strumienia indukcji magnetycznej za pomocą jednostek podstawowych układu SI. prawa indukcji Faradaya; opisuje zjawisko indukcji magnetycznej na podstawie przewodnika poruszającego się w jednorodnym polu magnetycznym ze stałą prędkością; formułuje warunek powstania prądu indukcyjnego. opisuje zjawiska zachodzące podczas oblicza napięcie na koocach przewodnika poruszającego się w jednorodnym polu magnetycznym ze stałą prędkością w oblicza warnośd strumienia indukcji elektromagnetycznej w oblicza wartośd siły elektromotorycznej prezentujące zjawisko indukcji elektromagnetycz nej; definiuje strumieo indukcji elektromagnetycz nej jako iloczyn skalarny; wyprowadza zależnośd opisująca 16

formułuje prawo indukcji Faradaya; formułuje prawo Ohma dla prądu indukcyjnego. zapisuje zależnośd opisującą wartośd siły elektromotorycznej indukcji; oblicza wartośd siły elektromotorycznej indukcji w wykorzystuje prawo Ohma dla prądu indukcyjnego w ruchu magnesu wewnątrz solenoidu, przez który płynie prąd elektryczny. indukcji w wykorzystuje prawo Ohma dla prądu indukcyjnego w wartośd siły elektromotorycznej indukcji; poza wymagania 4.3. Reguła Lenza formułuje regułę Lentza; definiuje termin prąd wirowy; podaje przykłady zastosowania prądów wirowych. 4.4. Zjawisko samoindukcji definiujeterminsiła elektromotoryczna samoindukcji; definiuje termin prąd samoindukcyjny; definiuje terminindukcyjnośd. wyznacza kierunek przepływu prądu indukcyjnego na podstawie reguły Lentza w opisuje zjawisko samoindukcji; wskazuje kierunek przepływu prądu samoindukcyjnego; wyjaśnia znaczenia zjawiska samoindukcji; obliczawartośd siły elektromotorycznej samoindukcjiw przedstawia jednostkę indukcyjności za pomocą jednostek podstawowych opisuje zjawisko powstawania prądów wirowych. kreśli wykres zależności natężenia prądu indukcyjnego od czasu; wartości indukcyjności. wyznacza kierunek przepływu prądu indukcyjnego na podstawie reguły Lentzaw zjawiska powstawania prądów wirowych; opisuje przykładowe sposoby przeciwdziałania powstawaniu prądów wirowych; oblicza wartośd siły elektromotorycznej samoindukcji w prezentujące regułę Lentza; prezentujące zjawisko samoindukcji; 17

4.5. Prądnica prądu przemiennego definiuje termin prądnica prądu przemiennego; podaje przykłady zastosowania prądnicy prądu przemiennego. 4.6. Prąd przemienny definiujeterminprąd przemienny; definiuje terminy charakteryzujące prąd przemienny: okres, częstotliwośd, częstośd kołowa, amplituda i faza; definiujeterminynapięcie i natężenie skuteczne; definiuje moc skuteczną; formułuje prawo Ohma dla obwodów prądu przemiennego. układu SI. opisuje budowę prądnicy prądu przemiennego; opisuje siłę elektromotoryczną indukcji powstającej podczas pracy prądnicy; typowe dotyczące prądnicy prądu przemiennego. opisuje wielkości charakteryzujące prąd przemienny: okres, częstotliwośd, częstośd kołową, amplitudę; zapisuje zależności napięcia i natężenia prądu przemiennego od czasu; wartości napięcia i natężenia skutecznego; zapisuje zależności pracy i mocy prądu przemiennego od czasu; mocy skutecznej; rozumie sposób opisu urządzeo prądu opisuje zasadę działania prądnicy prądu przemiennego; opisuje przemiany energii podczas pracy prądnicy prądu przemiennego. opisuje zależności napięcia i natężenia prądu przemiennego od czasu; na podstawie zależności napięcia i natężenia prądu przemiennego od czasu określa wartości okresu, częstotliwości, częstości kołowej, amplitudy, fazy oraz wartości chwilowe; opisuje zależności pracy i mocy prądu przemiennego od zapisuje zależności opisujące przemiany energii podczas pracy prądnicy prądu przemiennego; dotyczące prądnicy prądu przemiennego; kreśli wykresy zależnośd natężenia prądu elektrycznego w prądnicy od czasu. oblicza wielkości charakteryzujące prąd przemienny w wykorzystuje terminynapięcie, natężenie i moc skuteczna w rozróżnia prąd zmienny i przemienny; proste dotyczące prądu zmiennego. prezentujące pracęprądnicy prądu przemiennego; wyprowadza zależnośd opisującą siłę elektromotoryczn ą powstającą w prądnicy; dotyczące prądu zmiennego; poza wymagania 18

4.7. Obwody prądu przemiennego wymienia i definiujeterminy oznaczające elementy obwodów RLC - opornik, cewka, kondensator; definiujeterminy opór omowy, opór indukcyjny i opór pojemnościowy oraz zawada; formułuje prawo Ohma dla obwodów RLC definiuje częstotliwośd rezonansową. przemiennego zamieszczony na tabliczkach znamionowych; oblicza wielkości charakteryzujące prąd przemienny w wykorzystujeterminynapięcie, natężenie i moc skuteczna w opisuje elementy obwodów RLC - opornik, cewkę, kondensator; zapisuje zależności napięcia, natężenia i mocy prądu od czasu w elementach obwodu RLC; oblicza opór indukcyjny cewki i opór pojemnościowy kondensatora; wykorzystuje prawo Ohma dla obwodów prądu przemiennego w czasu; na podstawie zależności pracy i mocy prądu przemiennego od czasu określa wartości okresu, częstotliwości, częstości kołowej, amplitudy oraz wartości chwilowe; odczytuje wartości wielkości charakteryzujących pracę urządzeo prądu przemiennego z tabliczek znamionowych; rysuje wykresy przebiegu napięcia i natężenia prądu przemiennego w czasie. poprawnie sporządza wykresy wskazowe w zadanych ; wykorzystuje wykresy wskazowe do obliczania zawady obwodu RLC oraz zapisywania zależności napięcia, natężenia i mocy prądu od czasu w obwodach RLC; wykorzystuje prawo Ohma dla obwodów prądu przemiennego w rysuje wykresy zależności napięcia, natężenia i mocy prądu od czasu w obwodach RLC; oblicza wartości skuteczne napięcia, natężenia i mocy prądu w obwodach RLC w 19

4.8. Transformator definiuje termin transformator; definiuje termin przekładnia transformatora; podaje przykłady zastosowania transformatora. 4.9. Półprzewodniki. Dioda półprzewodniko wa definiuje terminpółprzewodnictwo samoistne; termin definiuje półprzewodnictwo domieszkowe; definiuje termindioda półprzewodnikowa; podaje przykłady zastosowania diody półprzewodnikowej; definiuje termindioda prostownicza; podaje przykłady zastosowania prostownika. oblicza wartości skuteczne napięcia, natężenia i mocy prądu w obwodach RLC w oblicza częstotliwośd rezonansową w opisuje budowę transformatora; wskazuje uzwojenie wtórne i pierwotne; przekładni transformatora; oblicza natężenia prądu i napięcie na uzwojeniu wtórnym i pierwotnym oraz przekładnię transformatora w oblicza moc na uzwojeniach transformatora w opisuje mechanizm półprzewodnictwa samoistnego; wskazuje nośniki prądu w półprzewodniku; opisuje budowę diody półprzewodnikowej; opisuje budowę prostownika. opisuje zjawisko rezonansu napięd. opisuje zasadę działania transformatora; oblicza sprawnośd transformatora. oblicza częstotliwośd rezonansową w oblicza natężenia prądu i napięcie na uzwojeniu wtórnym i pierwotnym oraz przekładnię transformatora w oblicza moc na uzwojeniach transformatora w opisuje półprzewodnik domieszkowy typu n, podaje przykłady domieszek; opisuje półprzewodnik domieszkowy typu p, podaje przykłady domieszek; opisuje zasadę działania diody półprzewodnikowej; rysuje charakterystykę napięciowo rysuje schematy układów prostowniczych i wyjaśnia zasadę ich działania; wyjaśnia zjawisko półprzewodnictwa za pomocą modelu bodowy atomu i pasm energetycznych. prezentujące działanie transformatora; prezentujące działanie diody półprzewodnikow ej; wyjaśnia zasady włączania diody prostowniczej do obwodu; wyjaśnia zasadę działania filtrów pojemnościowych ; 20

prądową diody prostowniczej; opisuje zasadę działania prostownika. Dział 5. Fale elektromagnetyczne i optyka 5.1. Prawa Maxwella. Fale elektromagnetycz ne 5.2. Przegląd fal elektromagnetycz nych definiuje termin pole wirowe i opisuje działanie tego pola; formułuje prawa Maxwella; definiuje termin fale elektromagnetyczne; definiujeterminy charakteryzujących fale elektromagnetyczne: długośd fali, częstotliwośd; podaje przykłady zastosowao fal elektromagnetycznych. wymienia rodzaje fal elektromagnetycznych; potrafi uszeregowad fale; elektromagnetyczne pod względem długości; podaje przykłady źródeł różnych fal elektromagnetycznych. wyjaśnia zjawisko fal elektromagnetycznych; opisuje istotę fal elektromagnetycznych jako złożenia wzajemnie prostopadłych pól elektrycznego i magnetycznego; opisuje obwód drgający LC; typowe dotyczące obwodów drgających; zapisuje zależnośd natężenia pola elektrycznego i indukcji pola magnetycznego tworzących falę elektromagnetyczną od położenia i czasu. opisuje widmo fal elektromagnetycznych; opisuje różne rodzaje fal elektromagnetycznych: wymienia ich zastosowania, występowanie, własności; opisuje znaczenie fal elektromagnetycznych w przyrodzie i technice. praw Maxwella; wyjaśnia zjawisko drgao; elektromagnetyczny ch wyjaśnia zjawisko rezonansu elektromagnetyczne go; opisuje wielkości charakteryzujące fale elektromagnetyczne : długośd fali, częstotliwośd. rozpoznaje rodzaje fal elektromagnetyczny ch na podstawie długości fali; opisuje istotę światła białego jako fali elektromagnetyczne j o określonym zakresie długości fali; formułuje wnioski płynące z praw Maxwella; opisuje przemiany energii w obwodzie drgającym; oblicza wartości energii drgao elektromagnetycznych; dotyczące obwodów drgających. opisuje mechanizm widzenia światła białego; szacuje długośd fali świetlnej w zależności od barwy światła. opisuje działanie anteny radiowej; opisuje działanie łączności radiowej; 21

5.3. Wyznaczanie wartości prędkości światła 5.4. Dyfrakcja i interferencja światła podaje wartośd prędkości światła; opisuje przebieg jednej z metod wyznaczania prędkości światła ( Roemera, Fizeau Foucaulta). opisuje zjawiska dyfrakcji i interferencji; podaje przykłady dyfrakcji i interferencji światła w życiu codziennym; formułuje zasadę Huygensa dla światła białego. wyjaśnia wnioski płynące z jednego z doświadczeo mających na celu wyznaczenie prędkości światła ( Roemera, Fizeau Foucaulta). opisuje zjawiska dyfrakcji i interferencji światła widzialnego; podaje przykłady zastosowania zjawisk dyfrakcji i interferencji w technice. opisuje widmo światła białego; wyjaśnia, iż światło białe jest sumą fal świetlnych o różnych długościach. opisuje przebieg doświadczenia Galileusza; wyjaśnia wnioski płynące z doświadczenia Galileusza; wyjaśniad znaczenie wartości prędkości światła; wyjaśniad znaczenie znajomości wartości prędkości światła dla współczesnej nauki. zasady Huygensa dla światła białego. wyjaśnia przyczyny niepowodzenia doświadczenia Galileusza; wymienia doświadczenia mające na celu wyznaczyd prędkośd światła; opisuje przebieg i wyjaśnia wniosku płynące z doświadczeo mających na celu wyznaczenie prędkości światła ( Roemera, Fizeau Foucaulta). przedstawia graficznie zjawiska dyfrakcji i interferencji. podaje przykłady doświadczeo mających na celu wyznaczenie prędkości światła nie objętych wymaganiami dopełniającymi. prezentujące zjawisko dyfrakcji i interferencji światła białego. 5.5. Doświadczenie Younga definiuje termin fale spójne; definiuje termin światło jednobarwne podaje przykłady źródeł światła jednobarwnego; wyjaśnia istotę i znaczenie wyjaśnia równanie siatki dyfrakcyjnej; przedstawia zapisuje zależności definiujące fale spójne; wykorzystuje równanie prezentujące 22

5.6. Badanie dyfrakcji światła na siatce dyfrakcyjnej i płycie CD 5.7. Polaryzacja światła (monochromatyczne); definiuje termin punktowe źródło światła; opisuje przebieg doświadczenia Younga oraz wyjaśnia płynące z niego wnioski; definiuje termin siatka dyfrakcyjna; definiuje termin stała siatki dyfrakcyjnej. mierzy odległości prążków dyfrakcyjnych od prążka zerowego w obu pomiarowych; mierzy odległośd siatki dyfrakcyjnej od ekranu w obu pomiarowych; notuje wyniki pomiarów w tabeli pomiarowej bez uwzględnienia niepewności pomiarowych. definiujeterminyświatło niespolaryzowane i światło spolaryzowane; definiuje zjawisko polaryzacji światła; definiuje terminpolaryzator; podaje przykłady polaryzatorów; definiujeterminkąt Brewstera. falowej natury światła; podaje przykłady zjawisk, które dowodzą falowej natury światła; wyjaśnia wnioski płynące z doświadczenia Younga; zapisuje zależnośd opisująca stałą siatki dyfrakcyjnej; zapisuje równanie siatki dyfrakcyjnej; wykorzystuje równanie siatki dyfrakcyjnej w oznacza niepewności wykonanych pomiarów bezpośrednich; notuje wyniki pomiarów w tabeli pomiarowej z uwzględnieniem niepewności pomiarowych; wyznacza wielkośd stałej siatki dyfrakcyjnej w obu pomiarowych. opisuje zjawisko polaryzacji światła; opisuje różne metody uzyskiwania światła spolaryzowanego; zapisuje zależnośd opisującą kąt Brewstera; oblicza kąt Brewstera w 23 graficznie przejęcie światła jednobarwnego przez siatkę dyfrakcyjną. poprawnie organizuje stanowisko pomiarowe; formułuje wnioski na temat zgodności otrzymanych wyników z przewidywaniami. opisuje znaczenie polaryzacji światła w technice. siatki dyfrakcyjnej w opisuje przejście światła białego przez siatkę dyfrakcyjną. oblicza błąd pomiaru pośredniego stałej siatki dyfrakcyjnej; formułuje wnioski na temat oceny blędów pomiarowych; sporządza samodzielnie sprawozdanie z przeprowadzonego doświadczenia. wyprowadza zależnośd opisującą kąt Brewstera; oblicza kąt Brewstera w 5.8. Odbicie i zjawisko dyfrakcji i interferencji światła białego. samodzielnie przeprowadza, dokonuje obliczeo i sporządza wykresy. prezentujące zjawisko polaryzacji światła;

załamanie światła wymienia podstawowe założenia optyki geometrycznej; definiuje termin promieo światła; formułuje prawo odbicia dla fal świetlnych; formułuje prawo załamania dla fal świetlnych; podaje przykłady występowania zjawisk odbicia i załamania światła; definiuje termin współczynnik załamania światła; definiowad termin kąt graniczny; podaje przykłady wykorzystania zjawisk odbicia i załamania oraz całkowitego wewnętrznego odbicia światła w technice. opisuje zjawisko odbicia światła; wykorzystuje prawo odbicia dla fal świetlnych w opisuje zjawisko załamania światła; wykorzystuje prawo załamania dla fal świetlnych w wyznaczad współczynnik załamania światła dla rożnych ośrodków w opisuje zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia; zapisuje zależnośd opisującą wartośd kąta granicznego; oblicza wartośd kąta granicznego w współczynnika załamania i względnego współczynnika załamania światła; opisuje działanie światłowodu. wykorzystuje prawo odbicia dla fal świetlnych w wykorzystuje prawo załamania dla fal świetlnych w wyznaczad współczynnik załamania światła dla rożnych ośrodków w wyprowadza zależnośd opisującą wartośd kąta granicznego; oblicza wartośd kąta granicznego w prezentujące zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia; 5.9. Wyznaczanie współczynnika załamania światła 5.10. Zwierciadła płaskie i kuliste mierzypromieo widocznego okręgu oraz wysokośd warstwy wody; notuje wyniki pomiarów w tabeli pomiarowej bez uwzględnienia niepewności pomiarowych. definiujeterminzwierciadło; oznacza niepewności wykonanych pomiarów bezpośrednich; notuje wyniki pomiarów w tabeli pomiarowej z uwzględnieniem niepewności pomiarowych; wyznacza wielkośd współczynnika załamania światła. opisuje zwierciadło płaskie poprawnie organizuje stanowisko pomiarowe; formułuje wnioski na temat zgodności otrzymanych wyników z przewidywaniami. rozpoznaje cechy oblicza błąd pomiaru pośredniego współczynnika załamania światła; formułuje wnioski na temat oceny bledów pomiarowych; sporządza samodzielnie sprawozdanie z przeprowadzonego doświadczenia. wyznacza ogniskową i samodzielnie przeprowadza, dokonuje obliczeo i sporządza wykresy. 24

5.11. Konstruowanie obrazów w zwierciadłach kulistych definiujeterminyzwierciadło płaskie oraz zwierciadło kuliste (wklęsłe i wypukłe); wymienia cechy obrazu; wymienia pojęcia i wielkości opisujące zwierciadła kuliste: oś zwierciadła, ogniskowa, promieo krzywizny; wskazuje oś zwierciadła kulistego; definiujeterminzdolnośd skupiająca. definiujeterminpowiększenie; formułuje zasady konstruowania obrazów w zwierciadłach. oraz kuliste (wklęsłe i wypukłe); konstruuje obrazy w zwierciadle płaskim; opisuje cechy obrazu; charakteryzuje pojęcia i wielkości opisujące zwierciadła kuliste: oś zwierciadła, ogniskowa, promieo krzywizny; wyznacza ogniskową i promieo krzywizny zwierciadła kulistego w wyznacza zdolnośd skupiającą zwierciadła kulistego w zapisuje jednostkę zdolności skupiającej za pomocą jednostek podstawowych układu SI; opisuje budowęperyskopu. zapisuje równanie zwierciadła kulistego; zapisuje zależnośd opisującą powiększenie; wykorzystuje równanie zwierciadła kulistego oraz pojęcie powiększenia w rozumie zasady konstruowania obrazów w zwierciadłach; poprawnie oznacza na rysunku zwierciadło, oś zwierciadła, ogniskową i obiekt; obrazu na podstawie rysunku w zadanej sytuacji; wyjaśnia zasadę działania peryskopu. określa cechy obrazu w zwierciadle kulistym na podstawie rysunku oraz na podstawie wyników obliczeniowych w korzysta z podobieostwa trójkątów do obliczania odległości i wysokości obrazu i obiektu w promieo krzywizny zwierciadła kulistego w wyznacza zdolnośd skupiającą zwierciadła kulistego w wyjaśnia pojecie aberracji sferycznej zwierciadła. wykorzystuje równanie zwierciadła kulistego oraz pojęcie powiększenia w określa cechy obrazu w zwierciadle kulistym na podstawie rysunku oraz na podstawie wyników obliczeniowych w 25

5.12. Soczewki sferyczne 5.13. Konstruowanie obrazów w soczewkach definiujeterminsoczewka; wymienia pojęcia i wielkości opisujące soczewki: oś soczewki, ogniskowa, promieo krzywizny, zdolnośd skupiająca; wymienia rodzaje soczewek sferycznych: dwuwypukle, płasko-wypukle, płaskowklęsłe, dwuwklęsłe, płaskowypukłe. formułuje zasady konstruowania obrazów w soczewkach. konstruuje obrazy w zwierciadłach kulistych (wklęsłych i wypukłych) przy różnych położeniach obiektu. charakteryzuje pojęcia i wielkości opisujące soczewki: oś soczewki, ogniskowa, promieo krzywizny, zdolnośd skupiająca; opisuje rodzaje soczewek sferycznych: dwuwypukle, płasko-wypukle, płaskowklęsłe, dwuwklęsłe, płaskowypukłe; opisuje własności soczewek skupiających i rozpraszających; zapisujewzór soczewkowy; wyznacza ogniskową i zdolnośd skupiającą soczewki w zapisuje równanie soczewki; wykorzystuje równanie soczewki oraz pojęcie powiększenia w rozumie zasady konstruowania obrazów w soczewkach; poprawnie oznacza na rysunku soczewkę, oś soczewki, ogniskową i obiekt; konstruuje obrazy w soczewkach skupiających i rozpraszających przy różnych zwierciadle kulistym; rysuje wykres zależności odległości obrazu od odległości obiektu w zwierciadle kulistym. rozpoznaje rodzaje soczewek na podstawie ich własności; wyjaśnia znaczeniewzoru soczewkowego. określa cechy obrazu w soczewkach na podstawie rysunku oraz na podstawie wyników obliczeniowych w korzysta z podobieostwa trójkątów do obliczania odległości i wysokości obrazu i obiektu w względnego współczynnika załamania w równaniu soczewkowym; wyznacza ogniskową i zdolnośd skupiającą soczewki w wyjaśnia pojęcie aberracji sferycznej soczewki. wykorzystuje z równanie soczewki oraz pojęcie powiększenia w wyjaśnia pojęcie aberracji chromatycznej; opisuje układ achromatyczny; 26

położeniach obiektu. soczewkach. 5.14. Badanie obrazów otrzymywanyc h za pomocą soczewek 5.15. Przechodzenie światła przez pryzmat 5.16. Przyrządy optyczne mierzypołożenie obiektu i obrazu; notuje wyniki pomiarów w tabeli pomiarowej bez uwzględnienia niepewności pomiarowych. definiujeterminpryzmat; definiuje termin rozszczepienie (dyspersja) światła; definiuje terminkąt łamiący i kąt odchylający. opisuje metody korekcji wad wzroku; wymienia podstawowe przyrządy optyczne; oznacza niepewności wykonanych pomiarów bezpośrednich; notuje wyniki pomiarów w tabeli pomiarowej z uwzględnieniem niepewności pomiarowych; sporządza rysunki z wykonanego doświadczenia; oblicza ogniskową soczewki oraz powiększenie. opisuje zjawisko rozszczepienia światła za pomocą widma światła białego; obliczawartośd kąta łamiącego i rozpraszającego pryzmatu. opisuje budowę oka ludzkiego; opisuje budowę aparatu fotograficznego; poprawnie organizuje stanowisko pomiarowe; formułuje wnioski na temat zgodności otrzymanych wyników z przewidywaniami. opisuje mechanizm powstawania zjawiska rozszczepiania światła w pryzmacie; wyznacza parametry fali świetlnej po przejściu przez pryzmat w opisuje zjawisko rozszczepienia światła w opisuje mechanizm powstawania tęczy. wyjaśnia mechanizm powstawania obrazu w oku oblicza błąd pomiarów pośrednich ogniskowej soczewki oraz powiększenia; formułuje wnioski na temat oceny błędów pomiarowych; sporządza samodzielnie sprawozdanie z przeprowadzonego doświadczenia. wyznacza parametry fali świetlnej po przejściu przez pryzmat w wyjaśnia, w jaki sposób przedmioty uzyskują kolor. oblicza odległośd dobrego widzenia oraz zdolności skupiającej soczewek samodzielnie przeprowadza, dokonuje obliczeo i sporządza rysunki. prezentujące zjawisko rozszczepienia światła; wyjaśnia mechanizm akomodacji oka; opisuje sposoby 27

podaje przykłady zastosowania rożnych przyrządów optycznych. opisuje budowę lupy i mikroskopu; opisuje budowę lunety i lornetki pryzmatycznej; opisuje budowę teleskopu zwierciadlanego. ludzkim; wyjaśnia przyczyny wad wzroku: krótkowzroczności, dalekowzroczności i astygmatyzmu; opisuje zasadę działania aparatu fotograficznego; opisuje zasadę działania lupy i mikroskopu; opisuje zasadę działania lunety i lornetki pryzmatycznej; opisuje zasadę działania teleskopu zwierciadlanego; korekcyjnych; oblicza powiększenie lupy i mikroskopu; oblicza powiększenie kątowe lunety, lornetki i teleskopu; oblicza zdolnośd rozdzielczą przyrządów optycznych; oblicza parametry przyrządów optycznych w korekcji astygmatyzmu; poza wymagania Dział 6. Kwanty promieniowania elektromagnetycznego 6.1. Zjawisko fotoelektryczne zewnętrzne. Fotokomórka definiuje termin zjawisko fotoelektryczne; definiuje termin natężenie promieniowania; definiuje termin częstotliwośd graniczna; definiuje terminy prąd nasycenia i napięcie hamowania; formułuje doświadczalne prawa fotoemisji. opisuje zjawisko fotoelektryczne w częstotliwości granicznej; rysuje charakterystykę prądowo-napięciową fotokomórki; oblicza wielkości fizyczne towarzyszące zjawisku fotoelektrycznemu zewnętrznemu w doświadczalnych praw fotoemisji; opisuje budowę wyjaśnia zjawisko fotoelektrycznego; opisuje charakterystykę prądowonapięciową fotokomórki; wskazuje prąd nasycenia i napięcie hamowania na charakterystyce prądowonapięciowej fotokomórki; opisujei wyjaśnia zasadę działania fotokomórki. opisuje zjawisko fotoelektryczne w oblicza wielkości fizyczne towarzyszące zjawisku fotoelektrycznemu zewnętrznemu w wyjaśnia niezgodnośd zjawiska fotoelektrycznego z falową teoria promieniowania. poza wymagania 28