Potencjał kreatywny cyberprzestrzeni Dr Dominik Batorski Dr Jan Zając V Seminarium Kultura i Rozwój Warszawa, 6 czerwca 2010 r.
O czym powiemy? Jak i gdzie przejawiają się działania kreatywne online? Jaką rolę ze względu na kreatywność pełnią społeczności internetowe? Jakie są mechanizmy kreatywności w sieci? Czy treści tworzone przez samych uŝytkowników (UGC) są w polskim Internecie popularne? Kto tworzy treści w polskim Internecie? Jak wielu uŝytkowników Internetu jest twórcami?
Twórczość i kreatywność: podejście systemowe Podejście systemowe: wypadkowa wielu elementów i atrybutów cechujących poszczególne osoby oraz społeczeństwo jako całość Odchodzi się od pojmowania kreatywności i twórczości jako wyłącznie cech osobowości jednostki waŝny jest teŝ szerszy kontekst Internet i inne technologie komunikacyjne odgrywają waŝną rolę w tworzeniu kontekstu sprzyjającego twórczości i kreatywności i są przestrzenią zachowań tego rodzaju 37% polskich internautów zamieszcza własne treści w Internecie (DLink Technology Trend, 2009)
PRZESTRZENIE KREATYWNOŚCI W SIECI
Serwisy słuŝące publikacji własnej twórczości Np. DeviantArt, Digart, Flickr, Demotywatory Czasem odnoszę wraŝonko Wrzucone 5 czerwca 2010 o 21:10 przez jatutylkodemotywuje Ocena: 7315 (Liczba głosów:7981)
Demotywatory WciąŜ rosnąca popularność: Ponad 3 mln real users (Megapanel PBI / Gemius, marzec 2010) Zasięg 17,7% polskich internautów (jw., marzec 2010) 205 tys. fanów w serwisie Facebook najpopularniejszy polski Fan Page Nie tylko śmieszne treści takŝe rodzaj felietonu, komentarza, a czasem odwołania do historii Świetny przykład kreatywności epoki Web 2.0
Demotywatory nie tylko śmieszne treści Prawdziwy przyjaciel zawsze Wrzucone 18 kwietnia 2010 o 23:10 przez pogmejster Ocena: 8287 (Liczba głosów:9747) Wrzucone 4 czerwca 2010 o 0:03 przez macqucz Ocena: 5107 (Liczba głosów:5635)
Serwisy poradnikowo-lifehackingowe Lifehacks: sposoby i triki uŝywane do ułatwiania sobie Ŝycia Przykłady: Polski przykład: Spryciarze.pl; podobno narodził się z pomysłu na przystosowanie polskiej wtyczki do angielskiego gniazdka Szerszy kontekst: dyskusje, omawianie przypadków, wzajemne przedstawianie rozwiązań
Fan art twórczość fanowska Fan art: twórczość artystyczna oparta na dziełach innych autorów, wykorzystująca postacie, miejsca, przedmioty itp. stworzone przez kogoś innego Fan fiction: opowiadania nawiązujące do innego utworu Harry Potter Compilation by BlackGargie http://www.fanart-central.net/pic-738374.html
SPOŁECZNOŚCI: GŁÓWNA PRZESTRZEŃ TWÓRCZOŚCI ONLINE
Społeczności: główna przestrzeń kreatywności Główną przestrzenią kreatywności online są obecnie róŝne rodzaje społeczności internetowych: Serwisy społecznościowe w tym MySpace: specjalizacja muzyczna Serwisy z multimediami Blogi Mikroblogi
Zasięg społeczności online 81% internautów odwiedziło serwisy społecznościowe w tym 51% odwiedza regularnie (Diagnoza Społeczna, 2009) Jest to 3. najpopularniejsza aktywność w Internecie, po przeglądaniu stron i e-mailu Nasza-klasa: 12-14 mln uŝytkowników mies. (real users Megapanel PBI / Gemius oraz dane portalu) 20 najpopularniejszych serwisów i grup z kategorii społeczności ma w Polsce ponad 1 mln uŝytkowników miesięcznie (real users; Megapanel PBI / Gemius, marzec 2010)
Kreatywność w społecznościach Wgrywanie zdjęć i innych treści: Świat: na Facebook wgrywa się ponad 3 mld zdjęć / mies. Polska: na Naszą Klasę wgrywa się 1 mln zdjęć dziennie Mobile - tu i teraz: Na 460 mln uŝytkowników Facebooka na świecie, aŝ 100 mln korzysta z dostępu mobilnego Ale takŝe kreatywna autoprezentacja z wykorzystaniem własnego profilu i awatara, tworzenie własnej toŝsamości i wizerunku poprzez wygląd, treści, komentarze, zainteresowania, linki, itd. ma to takŝe charakter statusowy
Infrastruktura porządkowania wytworów W serwisach Web 2.0 sami uŝytkownicy poprzez oceny, rankingi, plusy, komentarze, itp. mogą wpłynąć na popularność danych treści Co więcej, w coraz większym stopniu wdraŝane są automatyczne metody tworzące rekomendacje, hierarchie i sugestie w oparciu o dane o zachowaniach uŝytkowników Ale czy wystarczą one do wyróŝnienia tego co naprawdę twórcze? Czy teŝ będzie to kakofonia?
Psychologiczne mechanizmy kreatywności i twórczości w sieci Modelowanie twórczości przez obserwowanie zachowań innych uŝytkowników Łatwy dostęp do informacji synteza i benchmarking Większa odwaga wpływająca na zachowania nieszablonowe i rozhamowanie: WraŜenie anonimowości, które moŝe występować nawet w środowiskach, gdzie uŝytkownicy są identyfikowalni Mniejszy lęk przed oceną obserwatorzy niewidoczni Działania wykonywane z własnego, bezpiecznego miejsca (własny dom, biurko, komputer)
Wykorzystanie kreatywności uŝytkowników w działaniach marketingowych Prosument: konsument i zarazem producent; ma wiedzę i uczestniczy w tworzeniu produktów i usług Crowdsourcing: czerpanie wiedzy, pomysłów i inspiracji od społeczności lub klientów, np. Bank Pomysłów BZ WBK TakŜe coraz częstsze wykorzystanie kreatywności uŝytkowników w konkursach i podobnych działaniach promocyjnych, np. konkurs na zdjęcia z Wrocławia zorganizowany przez Miasto Wrocław na Naszej-Klasie Motywacja materialna (nagrody) a działania non-profit i na rzecz trzeciego sektora
POPULARNOŚĆ SERWISÓW Z TREŚCIAMI TWORZONYMI PRZEZ UśYTKOWNIKÓW
Konsumpcja treści w internecie Dane Google AdPlanner pokazują, Ŝe choć społeczności internetowe nie są najpowszechniejszymi usługami internetu (więcej osób korzysta z wyszukiwarek i serwisów informacyjnych), to jednak przyciągają uŝytkowników na dłuŝej i odpowiadają za większą liczbę odsłon.
Koncentracja produkcji treści w internecie Olbrzymią część odsłon generowanych przez polskich uŝytkowników internetu stanowią witryny niewielkiej grupy firm. Wbrew powszechnemu przekonaniu w internecie istnieje znacząca koncentracja producentów.
Zdecydowana większość czasu na kilku witrynach Największe serwisy przyciągają nie tylko największą liczbę uŝytkowników, ale dodatkowo angaŝują ich uwagę na znacznie dłuŝszy czas
Najwięcej odsłon na serwisach UGC
UGC przyciąga na długo
KTO ZAMIESZCZA TREŚCI W INTERNECIE? WYNIKI DIAGNOZY SPOŁECZNEJ 2009
Tworzenie treści w sieci
Tworzenie w sieci ze względu na płeć
Tworzenie w sieci ze względu na status społeczno-zawodowy
Tworzenie w sieci ze względu na wiek
Tworzenie w sieci ze względu na dochody w gosp.dom.
PROPORCJA AKTYWNYCH TWÓRCÓW I BIERNYCH ODBIORCÓW
ŁyŜka dziegciu Sieć umoŝliwia udział w kulturze, dzięki publikacji, dzieleniu się, współpracy i wspólnej twórczości (Charles Leadbeather) Niewielu uŝytkowników tworzy, dodaje coś od siebie Tylko niektórzy z nich czasem oceniają, komentują Zdecydowana większość wyłącznie obserwuje, czyta Co więcej, czasem twórczość to tylko kopiowane i mieszanie treści stworzonych przez innych, takŝe w celach pozycjonowania serwisu w wyszukiwarkach
Przykład Wikipedii Język Artykuły (tys.) UŜytkownicy (tys.) Aktywni uŝytkownicy (tys.) Obrazy (tys.) Głębokość Angielski 3 317 12 494 149 847 516 Niemiecki 1 078 1 010 25 192 88 Francuski 956 847 16 40 139 Polski 706 368 6 1,2 11 Włoski 695 521 9 78 74 Aktywnie współtworzy tylko mała część uŝytkowników Polska wyróŝnia się negatywnie na tle innych krajów (źródło: http://meta.wikimedia.org/wiki/list_of_wikipedias#1_000_000.2b_articles )
PODSUMOWANIE
Wnioski Internet jest nowym i coraz waŝniejszym obszarem twórczości i kreatywności Przenoszone znane formy i procesy oraz powstają nowe Kreatywność w sieci wspierają mechanizmy społeczne i psychologiczne oraz infrastruktura technologiczna Treści tworzone przez samych uŝytkowników (UGC) juŝ obecnie są w Polsce bardzo popularne Do twórców naleŝy jednak tylko mała grupa uŝytkowników Większość odbiorców pozostaje bierna
Dziękujemy za uwagę! Dr Dominik Batorski db@uw.edu.pl Dr Jan Zając jan.zajac@psych.uw.edu.pl Podziękowania: Jacek Szejda Dr Andrzej Garapich, Iwona Matecka i Prezentacja będzie dostępna na stronie www.snrs.pl w sekcji