ZASADY OCENIANIA Z JĘZYKA POLSKIEGO OBOWIĄZUJĄCE W KLASACH IV-VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ Nauczyciel: Aneta Pluskota Na lekcjach języka polskiego ocenia się przede wszystkim stopień opanowania przez ucznia następujących umiejętności i wiadomości: słuchanie czytanie (głośne oraz ciche ze zrozumieniem) mówienie (w tym także recytacja) pisanie (redagowanie określonych form wypowiedzi, posługiwanie się poznanymi zasadami ortograficznymi, wykorzystywanie poznanych zasad interpunkcyjnych) docieranie do informacji znajomość treści lektur obowiązkowych znajomość określonych w programie nauczania i omówionych zagadnień z nauki o języku, terminów teoretycznoliterackich oraz pojęć kulturowych. Formy ocenianej na lekcjach języka polskiego aktywności uczniów, częstotliwość i skala ich oceniania, a także waga ocen za poszczególne formy aktywności są zgodne z zapisami w ogólnej (tj. dotyczącej wszystkich przedmiotów) karcie Jak oceniamy. I. WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE ŚRÓDROCZNE I ROCZNE OCENY KLASYFIKACYJNE NA OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ Wykazujesz braki w opanowaniu podstawowych treści przedmiotu (określonych w podstawie programowej), ale istnieje szansa, że uzyskasz podstawową wiedzę i umiejętności z języka polskiego w ciągu dalszej nauki. Próbujesz wykonywać polecenia na miarę swoich możliwości. Rozwiązujesz zadania o niewielkim stopniu trudności. Opanowałeś treści potrzebne w życiu. Częściowo, nie w pełni odtwarzasz wiadomości. Słuchasz uważnie wypowiedzi kolegów i nauczyciela. Doskonalisz technikę czytania. Czytasz ze zrozumieniem na poziomie dosłownym, ogólnym. Twoje wypowiedzi pisemne są krótkie, ale zrozumiałe, choć porządkowane nieporadnie. Posługujesz się ubogim, schematycznym językiem. Twoje pismo nie utrudnia zrozumienia wypowiedzi. Umiesz skorzystać z podręcznika, encyklopedii i słownika ortograficznego. Opanowałeś treści mało złożone, proste i uniwersalne umiejętności, niezbędne do życia, w mniejszym zaś zakresie wiadomości. Podejmujesz działania, ale nie kończą się one pełnym sukcesem. Pracujesz, lecz popełniasz błędy. Wykonujesz typowe zadania o średnim stopniu trudności. NA OCENĘ DOSTATECZNĄ Odtwarzasz wiadomości w stopniu wystarczającym. Słuchasz z uwagą wypowiedzi kolegów i nauczyciela. Rozumiesz ich podstawowe intencje (zamiary). Czytasz płynnie, wyraźnie. Poprawnie analizujesz i odtwórczo interpretujesz teksty (dostosowane trudnością do Twoich możliwości poznawczych - w zależności od wieku). Rozumiesz je na poziomie dosłownym. Potrafisz przedstawić i próbujesz uzasadnić własne zdanie. Wygłaszasz teksty z pamięci. Twoje wypowiedzi są logicznie uporządkowane. Umiesz uogólniać. Posługujesz się schematycznym, na ogół poprawnym językiem. Piszesz czytelnie. Wykorzystujesz zasadnicze zasady ortografii i interpunkcji. Bez problemu
korzystasz z podręcznika, encyklopedii, słownika ortograficznego i in. przewidzianych programem na poziomie danej klasy. Nie opanowałeś w pełni wiedzy i umiejętności określonych w programie nauczania języka polskiego na poziomie danej klasy, ale przyswoiłeś treści bardziej złożone niż te na ocenę dostateczną. Twoje prace są wykonane dobrze, choć zawierają drobne błędy. Samodzielnie wykonujesz typowe zadania - według wzorów (przykładów) znanych z lekcji i podręcznika. NA OCENĘ DOBRĄ Słuchasz z uwagą wypowiedzi kolegów i nauczyciela. Rozumiesz ich intencje (zamiar). Czytasz płynnie, wyraźnie, z właściwą intonacją, akcentem, przestankowaniem (dopuszczalne drobne błędy). Umiesz samodzielnie interpretować teksty (dostosowane trudnością do Twoich możliwości poznawczych - w zależności od wieku). Rozumiesz je na poziomie dosłownym i przenośnym. Wyciągasz poprawne wnioski. Potrafisz wyrażać własne sądy, ale nie zawsze umiesz je uzasadnić. Wygłaszasz teksty z pamięci, przestrzegając zasad pięknego mówienia (dopuszczalne nieliczne usterki). Budujesz wypowiedzi zgodne z intencją i uporządkowane. Posługujesz się poprawnym i dość urozmaiconym językiem. Piszesz czytelnie i starannie. Stosujesz większość ujętych w programie zasad ortograficznych i interpunkcyjnych. Sprawnie posługujesz się podręcznikami i in. książkami, słownikami i encyklopediami (na poziomie danej klasy). Opanowałeś pełny zakres wiedzy i umiejętności określony w programie nauczania języka polskiego na poziomie danej klasy - w tym treści trudne, złożone. Sprawnie posługujesz się zdobytymi umiejętnościami. Twoje wypowiedzi ustne i pisemne są wyczerpujące oraz wolne od błędów. Korzystasz z różnych źródeł informacji. Potrafisz stosować posiadaną wiedzę do samodzielnego rozwiązywania problemów i zadań w nowych sytuacjach. NA OCENĘ BARDZO DOBRĄ Słuchasz z uwagą wypowiedzi kolegów i nauczyciela. Rozumiesz ich intencje (zamiar). Czytasz płynnie, wyraźnie, z właściwą intonacją, akcentem, przestankowaniem. Potrafisz samodzielnie i wnikliwie interpretować teksty (dostosowane trudnością do Twoich możliwości poznawczych - w zależności od wieku). Rozumiesz je na poziomie dosłownym i przenośnym. Umiesz wnioskować. Wygłaszasz teksty z pamięci, przestrzegając zasad pięknego mówienia. Budujesz wypowiedzi zgodne z intencją i świadomie je komponujesz (porządkujesz). Wyrażasz samodzielne sądy i przekonująco je uzasadniasz. Posługujesz się w pełni poprawnym, urozmaiconym językiem. Piszesz czytelnie i starannie. Stosujesz ujęte w programie zasady ortograficzne i interpunkcyjne. Sprawnie posługujesz się podręcznikami i in. książkami, słownikami i encyklopediami (na poziomie danej klasy). NA OCENĘ CELUJĄCĄ Prezentujesz wysoki poziom wiedzy. Tworzysz bezbłędne pod każdym względem wypowiedzi ustne i pisemne. Biegle posługujesz się zdobytymi wiadomościami i umiejętnościami w rozwiązywaniu problemów objętych programem nauczania i wynikających z podstawy programowej. Jesteś samodzielny i twórczy, proponujesz nietypowe
rozwiązania. Rozwijasz własne uzdolnienia polonistyczne. Osiągasz sukcesy w konkursach i olimpiadach. Posiadasz wiedzę i umiejętności wymagane na ocenę bardzo dobrą, a ponadto: potrafisz dojrzale interpretować teksty; rozumiesz je nie tylko na poziomie dosłownym oraz przenośnym, ale i symbolicznym; wyciągasz logiczne, odkrywcze wnioski; Twoje wypowiedzi są oryginalne; posługujesz się w pełni poprawnym, bogatym językiem o walorach literackich. OCENĘ NIEDOSTATECZNĄ otrzymujesz, jeśli nie spełniłeś wymagań na ocenę dopuszczającą. Nie jesteś w stanie wykonać zadań o niewielkim nawet stopniu trudności. Braki w wiadomościach i umiejętnościach uniemożliwiają Ci osiągnięcie choćby minimalnego postępu i naukę języka polskiego w klasie programowo wyższej. II. TREŚCI Z PROGRAMU NAUCZANIA JĘZYKA POLSKIEGO W KLASACH IV-VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ NAUKA O JĘZYKU FONETYKA alfabet, litera a głoska, podział na samogłoski i spółgłoski, sylaba, dzielenie wyrazów na sylaby, wymiana głosek głoska a litera, samogłoska i spółgłoska, alfabet, kolejność alfabetyczna wyrazów, głoski ustne i nosowe, spółgłoski dźwięczne i bezdźwięczne, upodobnienia fonetyczne, spółgłoski twarde i miękkie, różne funkcje samogłoski i, podział wyrazu na sylaby, akcent wyrazowy, intonacja, spółgłoski dźwięczne i bezdźwięczne akcent zdaniowy nadawca i odbiorca, komunikat, znak, dostosowanie wypowiedzi do sytuacji komunikacyjnej, niewerbalne środki komunikacji, synonim/ wyraz bliskoznaczny, zdrobnienia i zgrubienia, antonim/ wyraz przeciwstawny znaczenie, rodzaj (męski, żeński, nijaki), odmiana przez przypadki i liczby znaczenie, odmiana przez osoby, liczby, czasy i rodzaje, forma osobowa i nieosobowa czasownika (bezokolicznik), formy proste i złożone czasownika w czasie ELEMENTY KOMUNIKACJI nadawca i odbiorca, komunikacja, znak i znaczenie, synonim, zależność formy komunikatu od intencji jego nadawcy, rola czynników zewnątrzjęzykowych (mimiki, intonacji) w komunikowaniu, związek frazeologiczny CZĘŚCI MOWY Rzeczownik znaczenie, rozpoznawanie i wskazywanie w tekście, odmiana przez przypadki, odmiana przez liczby, rodzaj, podział na rzeczowniki własne i pospolite, związek rzeczownika z innymi wyrazami, funkcje rzeczownika w zdaniu Czasownik znaczenie, rozpoznawanie i wskazywanie w tekście, odmiana przez osoby, liczba pojedyncza i mnoga, rodzaj, forma czasu (czas przeszły, uzależnienie doboru słownictwa od adresata wypowiedzi, ewolucja języka (neologizmy) znaczenie rzeczowników (rzeczowniki konkretne i abstrakcyjne), rzeczownik jako przydawka i dopełnienie formy bezosobowe na -no, -to, czasownik jako dopełnienie
przyszłym znaczenie, odmiana przez przypadki, liczby i rodzaje, formy rodzaju męsko- i niemęskoosobowego przysłówek jako nieodmienna część mowy teraźniejszy, przyszły prosty i złożony), bezokolicznik, odmiana czasowników typu umiem, rozumiem, związek czasownika z innymi wyrazami, funkcje czasownika w zdaniu Przymiotnik znaczenie, rozpoznawanie i wskazywanie w tekście, odmiana przez przypadki, odmiana przez liczby, odmiana przez rodzaje, stopniowanie, związek przymiotnika z innymi wyrazami Przysłówek rozpoznawanie i wskazywanie w tekście, przysłówki odprzymiotnikowe i pozostałe, stopniowanie, związek przysłówka z czasownikiem Liczebnik Zaimek funkcje przymiotnika w zdaniu (przydawka) funkcje przysłówka w zdaniu (okolicznik) znaczenie, rozpoznawanie i wskazywanie w tekście, rodzaje liczebników (główne, porządkowe, zbiorowe, ułamkowe, nieokreślone), odmiana, liczebnik w związku z rzeczownikiem rozpoznawanie i wskazywanie w tekście, rodzaje zaimków (rzeczowne, przymiotne, przysłowne, liczebne), stosowanie krótkich i długich form zaimków osobowych rola przyimka w wypowiedzi, wyrażenie przyimkowe funkcja spójnika w wypowiedzi Przyimek rozpoznawanie i wskazywanie w tekście, przyimek jako wyraz oznaczający stosunki przestrzenne i czasowe, związek przyimka z rzeczownikiem, wyrażenie przyimkowe, funkcje wyrażenia przyimkowego, przyimki złożone, pisownia trudnych wyrażeń przyimkowych Spójnik rozpoznawanie i wskazywanie w tekście, funkcja łączenia wypowiedzeń składowych, użycie w zdaniu pojedynczym, rodzaje spójników (wskazywanie stosunków Jak w klasie V Jak w klasie V
zdanie, zdania oznajmujące, pytające, rozkazujące, główne części zdania: podmiot i orzeczenie, zdanie a równoważnik zdania, grupa podmiotu i grupa orzeczenia, zdanie pojedyncze i złożone współrzędnych lub nadrzędnopodrzędnych) Składnia zdanie a równoważnik zdania, rodzaje zdań (oznajmujące, pytające, rozkazujące), zdanie pojedyncze rozwinięte i nierozwinięte, zdanie pojedyncze a zdanie złożone, główne części zdania (podmiot i orzeczenie), grupa podmiotu i grupa orzeczenia, określenia (przydawka, dopełnienie, okolicznik), związki wyrazowe w zdaniu, wyraz określany i określający TERMINY TEORETYCZNOLITERACKIE zdanie bezpodmiotowe, podmiot domyślny autor, narrator, postać mówiąca, opowiadanie, baśń, motyw wędrowny, rym, wiersz rymowany, rytm, świat rzeczywisty, świat wyobrażony, wyobrażenie literackie fantastyka, realizm, świat przedstawiony (miejsce, czas, bohater, wydarzenie), chronologia, wiersz, wers, akapit, zwrotka (strofa), kontrast, wyraz dźwiękonaśladowczy, dźwiękonaśladownictwo, pieśń, piosenka, refren, narracja, fikcja literacka, poezja, proza, porównanie, epitet, przenośnia, rym, wiersz rymowany, wiersz nierymowany (biały), akcja, wątek, powieść, legenda, podanie, mit, mitologia, bajka, morał, refren nastrój wiersza, wers, zwrotka (strofa), epitet, tekst informacyjny, publicystyczny, popularnonaukowy, bohater literacki, narrator, rym, ożywienie i jego funkcja w utworze, opowiadanie jako gatunek, cechy opowiadania, podmiot liryczny/ osoba mówiąca w wierszu, adresat wiersza, porównanie i jego funkcja w utworze, hymn państwowy, legenda i jej cechy gatunkowe, wydarzenia i postacie realistyczne oraz fantastyczne, rytm, baśń jako gatunek, cechy i przesłanie baśni, znaczenie dosłowne i przenośne w utworze literackim, refren historia i budowa książki, osoby biorące udział w powstawaniu książki, dialog i monolog, elementy spektaklu teatralnego, ludzie teatru, plakat teatralny, elementy dzieła filmowego, gatunki filmowe, ludzie kina, historia i cechy komiksu, biblioteka, karta katalogowa POJĘCIA KULTUROWE fraszka, przenośnia, fikcja literacka, fabuła, akcja, wątek, powieść, fantastyka, fantastyka naukowa przezwisko, przydomek, pseudonim, monolog, adaptacja, ekranizacja, internet, portal społecznościowy, inscenizacja, pantomima, komiks, malarstwo (portret, autoportret, pejzaż, malarstwo rodzajowe, martwa natura), teatr (scenariusz, akt, scena, dialog, monolog, rola, aktor, dekoracja, kos um, charakteryzacja, scenogra a, rekwizyt, kompozytor, reżyser), architektura, rzeźba i płaskorzeźba, afisz, plakat, muzeum (eksponat, ekspozycja, prasa, plany filmowe, katalog, scenariusz filmowy, reklama, sentencja, symbol
redagowanie kartki pocztowej z pozdrowieniami i życzeniami, redagowanie listu prywatnego, zasady budowy akapitu, redagowanie notatki, różne formy notatek, opis postaci, opis przedmiotu, ramowy i szczegółowy plan wydarzeń do tekstu literackiego, redagowanie planu wydarzeń, opowiadanie twórcze związane z treścią utworu, redagowanie zaproszenia, uczestnictwo w rozmowie, zapisywanie dialogu, redagowanie podziękowania, redagowanie ogłoszenia galeria, posąg, zabytek), biblioteka, katalog, przysłowie (powiedzenie), film, gatunki filmowe, telewizja, radio; adaptacja radiowa, rodzaje filmu (fabularny, dokumentalny), animacja, rodzaje animacji, muzeum (eksponat, ekspozycja, galeria, posąg, zabytek), zwiedzanie wirtualne, muzeum etnograficzne, skansen, komiks, scenariusz teatralny, tekst główny i poboczny, pantomima, malarstwo (pejzaż, martwa natura, paleta barw), ceramika, grafika FORMY WYPOWIEDZI opowiadanie twórcze, opowiadanie odtwórcze, dziennik (pisany z perspektywy bohatera literackiego lub własnej), list prywatny, opis postaci literackiej, opis przedmiotu, opis krajobrazu, zaproszenie, przepis, dialog, ramowy plan odtwórczy, życzenia, gratulacje, opowiadanie twórcze z dialogiem, pamiętnik (pisany z perspektywy bohatera literackiego lub własnej), proste sprawozdanie (z wycieczki, z wydarzeń sportowych, z uroczystości szkolnej), opis postaci rzeczywistej, ogłoszenie, zawiadomienie, instrukcja opowiadanie odtwórcze z dialogiem, list oficjalny, prosta notatka, szczegółowy plan odtwórczy ZAGADNIENIA ORTOGRAFICZNE Ó, u Pisownia wyrazów z ó wymiennym na o, e lub a. Pisownia ó w zakończeniach rzeczowników -ów, -ówka, -ówna. Pisownia wyjątków zasuwka, wsuwka, skuwka. Ó na początku wyrazów ósemka, ósmy, ósmoklasista, ów, ówczesny, ówdzie. Pisownia wyrazów z ó niewymiennym. Brak ó na końcu wyrazów. U na początku i w środku wielu wyrazów. U w zakończeniach typu -un, -ulec, -uch, -unek, -us. U w zakończeniach wyrazów zdrabniających i spieszczających typu: -uchna, -utki, -uszek, -, -unia. U w zakończeniach typu -, -ujesz, -uje, -ujemy, -ujecie, - czasowników czasu teraźniejszego i form rozkazujących mimo wymiany na o. Rz, ż Pisownia wyrazów z rz wymiennym na r. Pisownia wyrazów z rz w zakończeniach -arz, -erz, -mierz, -mistrz. Pisownia rz po spółgłoskach p, b, t, d, k, g, ch, j, w. Pisownia wyrazów z rz niewymiennym. Pisownia wyjątków pszenica, pszczoła, kształt, wszystko, wsz dzie, obszar, zawsze, wszak, wykształcenie. Wyjątkowość pisowni stopnia wyższego i najwyższego przymiotników.
Pisownia wyrazów z ż wymiennym na g, dz, h, s, z,. Pisownia wyrazów z ż niewymiennym. Ch, h Pisownia wyrazów z ch wymiennym na sz. Pisownia wyrazów z ch na końcu wyrazów. Pisownia wyrazów z ch po spółgłosce s. Pisownia wyrazów z ch niewymiennym. Pisownia wyrazów z h wymiennym na g, ż lub z. Pisownia wyrazów z h niewymiennym. Pisownia wyrazów z h po spółgłosce z. Ą, ę Pisownia i w wyrazach rodzimych lub całkowicie spolszczonych. Pisownia w M., B., W. liczby pojedynczej niektórych rzeczowników rodzaju nijakiego. Pisownia i w B. lp i w N. lp zakończeń rzeczowników i przymiotników. Pisownia w zakończeniach czasowników w. osobie liczby pojedynczej w czasie teraźniejszym. Pisownia w formie prostej czasu przyszłego. Pisownia i w zakończeniach czasu przeszłego. Pisownia na końcu czasowników w 3. osobie liczby mnogiej w czasie teraźniejszym. Pisownia na końcu czasowników w 3. osobie liczbymnogiej form prostych czasu przyszłego. Om, on, em, en Pisownia om, on, em, en w wyrazach obcego pochodzenia. Pisownia om w zakończeniach rzeczowników w C. liczby mnogiej. Pisownia em w zakończeniach rzeczowników w N. liczby pojedynczej. Wielka litera Pisownia wielkiej litery na początku zdania. Pisownia wielkiej litery w imionach ludzi i zwierząt, postaci mitologicznych i literackich. Pisownia wielkiej litery w nazwiskach, przezwiskach, pseudonimach, przydomkach, nazwach rodów i rodzin. Pisownia wielkiej litery w nazwach kontynentów i ich mieszkańców. Pisownia wielkiej litery w nazwach krajów i ich mieszkańców. Pisownia wielkiej litery w nazwach miejscowości i regionów. Pisownia wielkiej litery w nazwach gór, nizin, wyżyn, rzek, jezior, mórz, oceanów. Pisownia wielkiej litery w nazwach ulic. Pisownia wielkiej litery w tytułach utworów literackich. Przeczenie nie Rozdzielna pisownia przeczenia nie z osobowymi forma- mi czasownika. Rozdzielna pisownia przeczenia nie z bezokolicznikami. Rozdzielna pisownia przeczenia nie z bezosobowymi formami czasowników zakończonymi na -no, -to. Rozdzielna pisownia przeczenia nie z wyrazami o znaczeniu czasownikowym: nie brak, nie można, nie wolno, nie wiadomo, nie warto, nie trzeba, nie należy, nie potrzeba. Rozdzielna pisownia przeczenia nie z przymiotnikami i przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym. Rozdzielna pisownia przeczenia nie z przysłówkami niepochodzącymi od przymiotników. Rozdzielna pisownia przeczenia nie z liczebnikami. Rozdzielna pisownia przeczenia nie z zaimkami. ączna pisownia przeczenia nie z rzeczownikami. ączna pisownia przeczenia nie z przymiotnikami w stopniu równym. ączna pisownia przeczenia nie z przysłówkami (w stopniu równym) utworzonymi od przymiotników. Wyrażenia przyimkowe (w zakresie czynnego słownictwa ucznia) Zasadniczo rozdzielna pisownia przyimków z rzeczownikami, przymiotnikami, przysłówkami, liczebnikami, zaimkami. ączna pisownia kilkudziesięciu wyrażeń przyimkowych, których pisownia została ustalona dłuższą tradycją. Inne zasady Pisownia przymiotników złożonych. Pisownia przymiotników pochodzących od nazw własnych. Pisownia liczebników prostych i złożonych. Pisownia przyimków złożonych.
Pisownia niektórych przedrostków. Pisownia -ji, -ii, -i w zakończeniach niektórych rzeczowników. Pisownia zakończeń przymiotników -ski, -cki, -dzki. Pisownia zakończeń rzeczowników -stwo, -ctwo, -dztwo. Pisownia zmiękczeń (w tym zakończeń bezokoliczników). Rozbieżności między mową a pismem udźwięcznienie i ubezdźwięcznienie śródwyrazowe i w wygłosie. Ortografia skrótowców typu RP, PZU i NATO. INTERPUNKCJA Stosowanie znaków interpunkcyjnych w zdaniach oznajmujących, pytających, rozkazujących oraz wykrzyknikowych. Rozdzielanie przecinkiem równorzędnych części zdania w zdaniu pojedynczym. Rozdzielanie przecinkiem zdań (wypowiedzeń) składowych w zdaniu (wypowiedzeniu) złożonym. Stosowanie przecinka przy wyliczaniu. Poprawny pod względem interpunkcji zapis dialogu. Stosowanie cudzysłowu przy zapisie tytułów utworów oraz w przytoczeniach wypowiedzi. Stosowanie łącznika przy przenoszeniu wyrazów do następnej linii. Stosowanie dwukropka przy wyliczaniu. Stosowanie wielokropka w zakończeniu zdań urwanych. Stosowanie nawiasów przy wtrąceniach. Stosowanie przecinka przed powtarzającym się spójnikiem. Obowiązkowe: 1. Jan Brzechwa, Akademia Pana Kleksa 2. Janusz Christa, Kajko i Kokosz. Szkoła latania 3. René Gościnny, Jean-Jacques Sempe, Mikoła ek Uzupełniające: 1. Janusz Korczak, Król Maci Pierwszy 2. Andrzej Maleszka, powieść z serii Magiczne drzewo Dodatkowe: 1. Barbara Gawryluk, Moje Bullerbyn 2. Astrid Lindgren, Bracia Lwie Serce 3. Roald Dahl, Charlie i fabryka czekolady LEKTURY 1. Frances Hodgson Burnett, Ta emniczy ogród 2. Henryk Sienkiewicz, W pustyni i w puszczy 3. Roald Dahl, Matylda 4. Ferenc Molnár, Chłopcy z Plac Broni 5. Ewa Nowak, Pa czek na rowerze 6. Mark Twain, Przygody Tomka Sawyera 1. Irena Jurgielewiczowa, Ten obcy 2. Daniel Defoe, Robinson Cruzoe 3. Lucy Maud Montgomery, Ania z Zielonego Wzgórza 4. Kornel Makuszyński, Szatan z siódme klasy