CBRE RESEARCH H1 2017 CRE in POLAND Rynek nieruchomości komercyjnych w Polsce w 1 połowie 2017r.
POLSKA GOSPODARKA POZOSTAJE W FAZIE WZROSTU PERSPEKTYWY GOSPODARCZE Rysunek 1: Prognozy gospodarcze dla Polski 15% 12% 9% 6% 3% 0% -3% 2010 2011 2012 2016 2015 2014 2013 Wzrost PKP Inflacja Bezrobocie 2017 F 2018 F 2019 F 2020 F Źródło: Oxford Economics, Główny Urząd Statystyczny, 2017 r. CBRE Research 2017 CBRE Sp. z o.o. 2
CBRE RESEARCH H1 2017 WARSZAWSKI RYNEK BIUROWY
WARSZAWA W GRUPIE NAJBARDZIEJ AKTYWNYCH RYNKÓW W EUROPIE Rysunek 2: Wskaźnik pustostanów z uwzględnieniem wieku warszawskich budynków biurowych Powierzchnia wynajęta (m kw.) Powierzchnia niewynajęta (m kw.) Wskaźnik pustostanów (%) 3 000 000 2 500 000 2 000 000 1 500 000 1 000 000 500 000 0 87% 13% 34% 13% 6% 10 lat lub starsze 5-10 lat 2-5 lat 0-2 lat w budowie 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Źródło: CBRE, II kw. 2017 r. PODAŻ CBRE Research 2017 CBRE Sp. z o.o. 4
PUSTOSTANY Rysunek 3: Podaż nowoczesnej powierzchni biurowej w Warszawie 700 000 600 000 500 000 400 000 300 000 200 000 100 000 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 F 2018 F 2019 F 2020 F Roczna podaż W budowie Planowane Wskaźnik powierchni niewynajętej 20% 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Źródło: CBRE, II kw. 2017 r. CBRE Research 2017 CBRE Sp. z o.o. 5
POPYT CZYNSZE Tabela 4: Stawki czynszowe w Warszawie STAWKI CZYNSZOWE CENTRUM POZA CENTRUM Maksymalne stawki umowne za najlepsze powierzchnie (mies./mkw.) 23.00 15.50 Maksymalne stawki efektywne za najlepsze powierzchnie (mies./mkw.) 19.00 12.50 Maksymalne stawki umowne za powierzchnie klasy B (mies./mkw.) 18.00 14.00 Maksymalne stawki efektywne za powierzchnie klasy B (mies./mkw.) 15.00 12.00 Źródło: CBRE, 2 kw. 2017 PROGNOZY CBRE Research 2017 CBRE Sp. z o.o. 6
CBRE RESEARCH H1 2017 REGIONALNE RYNKI BIUROWE
ROSNĄCY POPYT I SPADAJĄCE WAKATY W REGIONACH Rysunek 4: Całkowite zasoby biurowe na regionalnych rynkach biurowych Katowice Lublin Szczecin Poznań Trójmiasto Łódź Wrocław Kraków 0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000 1100 1200 1300 1400 Źródło: CBRE, II kw. 2017 r. Istniejąca powierzchnia Powierzchnia w budowie Thousands PODAŻ CBRE Research 2017 CBRE Sp. z o.o. 8
Rysunek 5: Regionalne rynki biurowe SZCZECIN 156 100 50 000 14,3% 12,00 EUR POZNAŃ 442 800 62 800 12,3% 14,00 EUR WROCŁAW 867 800 202 700 7,9% 15,00 EUR KATOWICE 449 300 28 200 12,6% 13,00 EUR TRÓJMIASTO 652 100 134 960 7,0% 13,50 EUR ŁÓDŹ 371 200 167 200 7,9% 12,75 EUR LUBLIN 151 500 41, 00 10,5% 10.,0 EUR KRAKÓW 992 400 333 300 8,6% 14,00 EUR MIASTO ZASOBY POWIERZCHNI BIUROWEJ (M KW.) W BUDOWIE (M KW.) WSKAZNIK PUSTOSTANÓW CZYNSZE UMOWNE ZA NAJATRAKCYJNIEJSZE NIERUCHOMOŚCI (ZA M KW./M-C) Źródło: CBRE, II kw. 2017 r. PUSTOSTANY CBRE Research 2017 CBRE Sp. z o.o. 9
POPYT CZYNSZE PROGNOZY CBRE Research 2017 CBRE Sp. z o.o. 10
CBRE RESEARCH H1 2017 POLSKI RYNEK PRZEMYSŁOWY I LOGISTYCZNY
w tysiącach m kw. RYNEK NIERUCHOMOŚCI KOMERCYJNYCH W POLSCE H1 2017 Pomimo dynamicznego rozwoju rynku stawki czynszów przemysłowych utrzymują się na niskim poziomie Rysunek 6: Podaż i wskaźnik powierzchni niewynajętej z podziałem na regiony 3 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 0 Warszawa II Śląsk Poznań Polska Wrocław Warszawa I Północ Szczecin Kraków Wschód Istniejąca podaż (m kw.) Centralna Powierzchnia w budowie (m kw.) Wskaźnik powierzchni niewynajętej (%) Źródło: CBRE, II kw. 2017 r. CBRE Research 2017 CBRE, Sp. z o.o. 12
Rysunek 7: Wskaźnik powierzchni niewynajętej 10% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% Rysunek 8: Transakcje najmu w odniesieniu do powierzchni przemysłowej (m kw.) 4 500 000 4 000 000 3 500 000 3 000 000 2 500 000 2 000 000 1 500 000 1 000 000 500 000 2% 2015H2 2016H1 2016H2 2017H1 0 2014 2015 2016 H12017 Warszawa I i II Regiony Polska Powierzchnia wynajęta Prognozy Rysunek 9: Nowa powierzchnia (m kw.) Rysunek 10: Wybrane transakcje najmu w pierwszym półroczu 2017 roku 450 000 400 000 350 000 300 000 Projekt Panattoni BTS Sosnowiec Najemca Wielkość powierzchni (m kw.) Amazon 135 000 250 000 200 000 150 000 BTS Central Poand Castorama 102 000 Panattoni BTS Central Poland BSH 79 000 100 000 50 000 0 Panattoni BTS Boleslawiec P3 Piotrkow Trybunalski H&M 60 000 K+N 56 000 BTS Lodz OBI 51 000 W budowie Źródło: CBRE, II kw. 2017 r. Oddane do użytku Goodman BTS Swiecko Segro Logistics Park Strykow BMW 32 000 Arvato 30 000 CBRE Research 2017 CBRE, Sp. z o.o. 13
+11% Zasoby powierzchni przemysłowej i logistycznej (11,8 mln m kw.), zmiana r/r +26% Poziom popytu w pierwszym półroczu 2017 roku (1,9 mln m kw.), zmiana r/r -0,4pp Wskaźnik powierzchni niewynajętej (5,7%), zmiana k/k CBRE Research 2017 CBRE, Sp. z o.o. 14
Rysunek 11: Ośrodki logistyczne w Polsce SZCZECIN 213 000 293, 00 14% 12,00 EUR POZNAŃ 1 815 000 145 000 12% 2,80 3,50 EUR WROCŁAW 1 491 000 54 000 8% 1,90 2,90 EUR ŚLĄSK 2,071,000 397,000 4% 2.50 3.50 EUR PÓŁNOC 717 000 78 000 5% 2,50 3,25 EUR POLSKA CENTRALNA 1 532 000 183 000 0,5% 2,40 3,50 EUR WSCHÓD 343 000 17 000 3% 2,60 3,60 EUR KRAKÓW 328,000 113,000 7% 3,50 4,90 EUR WARSZAWA I 707 000 11 600 8% 4,0 5,50 EUR WARSZAWA II 2 600 000 116 000 6% 2.,0 3,40 EUR Źródło: CBRE, II kw. 2017 r. OŚRODEK ZASOBY (M KW.) W BUDOWIE (M KW.) WSKAŹNIK POWIERZCHNI NIEWYNAJĘTEJ CZYNSZE UMOWNE ZA NAJATRAKCYJNIEJSZE NIERUCHOMOŚCI (ZA M KW./M-C/) CBRE Research 2017 CBRE, Sp. z o.o. 13
C Z Y N S Z E PROGNOZY Rysunek 12: Rynek przemysłowy - podsumowanie WARSZAWA I WARSZAWA II RYNKI REGIONALNE POLSKA Zasoby 707 000 m kw. 2 586 000 m kw. 8 511 000 m kw. 11 805 000 m kw. Powierzchnia oddana do użytku w pierwszym półroczu 11 620 m kw. 115 720 m kw. 655 000 m kw. 783 000 m kw. Powierzchnia w budowie 58 000 m kw. 309 000 m kw. 1 282 000 m kw. 1 649 000 m kw. Wskaźnik powierzchni niewynajętej Transakcje najmu w pierwszym półroczu 8,4% 6,4% 5,6% 5,7% 39 000 m kw. 378 000 m kw. 1 494 000 m kw. 1 911 000 m kw. Źródło: CBRE, IRF, II kw. 2017 r. CBRE Research 2017 CBRE, Sp. z o.o. 16
CBRE RESEARCH H1 2017 POLSKI RYNEK HANDLOWY
PLANOWANE I BUDOWANE OBECNIE WIELKOFORMATOWE OBIEKTY ZMIENIĄ HANDLOWĄ MAPĘ POLSKI Rysunek 13: Centra handlowe w przygotowaniu na terenie Polski 900 000 800 000 700 000 600 000 500 000 400 000 300 000 200 000 100 000 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 Roczna podaż W budowie Planowane Całkowita podaż 14 000 000 12 000 000 10 000 000 8 000 000 6 000 000 4 000 000 2 000 000 0 Źródło: CBRE, II kw. 2017 r. CBRE Research 2017 CBRE, Sp. z o.o. 18
PODAŻ POPYT +2% Przewidywany wzrost zagęszczenia w dużych aglomeracjach po oddaniu do użytku największych tegorocznych obiektów handlowych (Wroclavia, Ikea Lublin oraz Serenada) CBRE Research 2017 CBRE, Sp. z o.o. 19
CZYNSZE 2017 CBRE, Sp. z o.o. 20
CBRE RESEARCH H1 2017 MSSF 16 W POLSCE
MSSF 16 DOTYCZĄCY LEASINGU OZNACZA GRUNTOWNE ZMIANY W SPRAWOZDANIACH Z SYTUACJI MAJĄTKOWEJ LEASINGOBIORCÓW WPŁYW NA SPRAWOZDANIE FINANSOWE LEASINGOBIORCY ORAZ NA WSKAŹNIKI FINANSOWE ZMIANY DLA LEASINGOBIORCÓW CBRE Research 2017 CBRE, Sp. z o.o. 22
ZMIANY DLA LEASINGODAWCÓW WDROŻENIE ORAZ PRZEJŚCIE DO MSSF 16 Rysunek 14: Porównanie MSR 17 i MSSF 16 MSR 17 MSSF 16 (po stronie leasingobiorcy) Leasing finansowy Leasing operacyjny Aktywa niskocenne lub umowy krótkoterminowe Pozostałe leasingi Aktywa Pasywa Aktywa/zobowiązania pozabilansowe Amortyzacja / odpisy aktualizujące Koszty operacyjne (bez amortyzacji) Koszty finansowe CBRE Research 2017 CBRE, Sp. z o.o. 23
CBRE RESEARCH H1 2017 POLSKI RYNEK INWESTYCYJNY
CZY HOTELE TO WSCHODZĄCA GWIAZDA POLSKIEGO RYNKU INWESTYCYJNEGO? DUŻY POPYT NA AKTYWA HANDLOWE CBRE Research 2017 CBRE, Sp. z o.o. 25
CAŁKOWITY WOLUMEN INWESTYCYJNY -24,00% Zmiana w porównaniu z H1 2016 STOPY KAPITALIZACJI DLA NAJATRAKCYJNIEJSZYCH NIERUCHOMOŚCI BIUROWYCH +5,25% STOPY KAPITALIZACJI DLA NAJATRAKCYJNIEJSZYCH NIERUCHOMOŚCI HANDLOWYCH +5,15% STOPY KAPITALIZACJI DLA NAJATRAKCYJNIEJSZYCH NIERUCHOMOŚCI PRZEMYSŁOWYCH +6,00% HOTELE DYWERSYFIKACJA PORTFELI CBRE Research 2017 CBRE Sp. z o.o. 26
SPOWOLNIENIE W SEKTORZE BIUROWYM POLITYKA MA ZNACZENIE CBRE Research 2017 CBRE Sp. z o.o. 27
CO WIADOMO O PROJEKCIE Rysunek 15: Opodatkowanie REIT-ów 0% INWESTOR 0% 8.5% / 19% R E I T NAJEM 0% 8.5% / 19% WYMOGI LICZBOWE DLA REIT SPRZEDAŻ 0% Źródło: CRIDO, 2017 PODSUMOWANIE OPODATKOWANIE CBRE Research 2017 CBRE, Sp. z o.o. 28
Dane kontaktowe y uzyskać więcej informacji na temat świadczonych przez nas usług, prosimy o kontakt z: Lukasz Kałędkiewicz Aby uzyskać więcej informacji na temat poszczególnych rozdziałów niniejszego raportu lub w celu uzyskania dostępu do naszych szczegółowych prognoz, prosimy o kontakt z: Piotr Pikiewicz Piotr Paściak Joerg Kreindl Emilia Filimoniuk Magdalena Frątczak Krystyna Waszak Sean Doyle Joanna Mroczek ZMIANY PRAWNE Mateusz Stańczyk Mateusz Baran Mateusz Budner Aby uzyskać więcej informacji na temat CBRE Research lub w celu uzyskania dostępu do naszych pozostałych raportów, prosimy o odwiedzenie Global Research Gateway pod następującymi adresami: www.cbre.com/researchgateway, www.officego.pl or www.industrialgo.pl Disclaimer: CBRE oświadcza, iż informacje zawarte w raportach pochodzą ze źródeł, które uważa za wiarygodne, jakkolwiek prawdziwość informacji nie została przez CBRE zweryfikowana i związku z tym CBRE nie gwarantuje ani nie zapewnia, że informacje te są prawdziwe. Jakiekolwiek przewidywania, opinie, założenia, oszacowania zawarte w raportach zostały podane jedynie dla przykładu i nie odzwierciedlają aktualnej ani przyszłej sytuacji na rynku. Ani CBRE ani jakikolwiek jej reprezentant, lub pracownik CBRE nie ponosi odpowiedzialności za szkody poniesione przez Klienta powstałe na skutek wykorzystania w jakikolwiek sposób raportów w całości lub w części.