ZZSK DEFINICJA Przewlekły, postępujący proces zapalny, obejmujący stawy krzyżowo-biodrowe, stawy i więzadła kręgosłupa, pierścienie włókniste, niemal zawsze prowadzący do ich kostnego zesztywnienia.
ZZSK - EPIDEMIOLOGIA 0.5 1 % populacji 15 40 r.ż. częściej u mężczyzn (M : K jak 5 : 1) rzadko u Japończyków i rasy czarnej związek choroby z układem antygenów zgodności tkankowej HLA-B27: 95 % chorych na ZZSK 8 % nie chorujących osoby z HLA-B27: 2 10 % ryzyko zachorowania
ZZSK KLINIKA (I) podstępny początek niewielkie natężenie objawów chory późno zgłasza się do lekarza Wczesne: - przewlekły ból kręgosłupa, najczęściej okolicy krzyżowej, promieniujący do pośladków, pachwin, stawów kolanowych - sztywność kręgosłupa (test palec-podłoga) - tkliwość stawów krzyżowo-biodrowych (sacroiliitis), objaw Patricka - nasilenie objawów przy niewielkiej aktywności chorego, w spoczynku - złagodzenie dolegliwości po ćwiczeniach - entezopatia pięt, stóp (rozcięgno podeszwowe, ścięgno Achillesa) - łagodne objawy ogólne: osłabienie, stany podgorączkowe, spadek masy ciała
ZZSK KLINIKA (II) Późne: - niemal całkowite ograniczenie ruchomości kręgosłupa i klatki piersiowej (objawy Otta, Schobera, rozszerzalność kl. piersiowej), przykurcze mięśniowe - złamanie w obrębie nieruchomych segmentów kręgosłupa - podwichnięcie w stawie szczytowo - obrotowym - zmiana toru oddychania z piersiowego na brzuszny - ograniczenie pola widzenia (okulary pryzmatyczne)
ZZSK KLINIKA (III) Pozastawowe: - zapalenie tęczówki (iritis) 25 %, najczęściej jedno oko, nawracające - zap. aorty, prowadzące do niedomykalności zastawki aorty - zaburzenia przewodzenia A-V - zap. osierdzia (wyjątkowo) - rzadko włóknienie szczytów płuc, powikłane aspergillozą - powikłania neurologiczne (zapalenie korzeni nerwowych) - amyloidoza CHOROBA SERCA ZWIĄZANA Z ANTYGENEM HLA-B27
ZZSK BADANIA DODATKOWE badania laboratoryjne: leukocytoza, niedokrwistość, OB, CRP, RF (-) inne badania dodatkowe: rtg, scyntygrafia, KT, MRI, spirometria
ZZSK BADANIE RADIOLOGICZNE obustronne, symetryczne zmiany w stawach krzyżowo biodrowych kwadratowienie trzonów kręgowych syndesmofity (mosty kostne łączące sąsiednie trzony kręgowe, otaczające łukowato krążki międzykręgowe) obraz kija bambusowego zarośnięcie stawów międzywyrostkowych kręgosłupa, stawów żebrowo kręgowych zrosty kręgów wyrośla kostne
ZZSK STAWY KRZYŻOWO BIODROWE I. Okres wątpliwy nieostre zarysy powierzchni stawowych II. Rzekome poszerzenie szpary stawowej, ubytki cieniowe na powierzchniach stawowych, odczyn sklerotyczny w tkance kostnej podchrzęstnej III. Podobnie jak w okresie II, ale o większym nasileniu, pojawia się zwężenie szpary stawowej IV. Zrost kostny, szpary stawowe niewidoczne, brak odczynów sklerotycznych
ZZSK RÓŻNICOWANIE choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa, dyskopatie, ŁZS, zespół Reitera, zapalenia stawów towarzyszące chorobom jelit, chondrokalcynoza, artropatia ochronozowa, hiperostoza kostna, choroba Scheuermanna
ZZSK LECZENIE cele leczenia: ograniczenie bólu i sztywności, utrzymanie lub przywrócenie prawidłowej ruchomości kręgosłupa, bioder, klatki piersiowej, utrzymanie prawidłowej postawy, zapobieganie rozwojowi kalectwa i innych powikłań. leczenie: rehabilitacja, fizjoterapia, NLPZ, glikokortykosteroidy, leki modyfikujące przebieg choroby (sulfasalazyna), leki biologiczne, leczenie operacyjne, dieta (?) leczenie zapalenia tęczówki: miejscowo glikokortykosteroidy, leki rozszerzające źrenicę, ochrona przed światłem.
ŁZS DEFINICJA I EPIDEMIOLOGIA skojarzenie przewlekłego, postępującego zapalenia stawów z łuszczycą częstość występowania w populacji ogólnej 0.1 % wśród chorych na łuszczycę 5 8 % szczyt zachorowania 20 40 r.ż.
ŁZS KLINIKA 5 klinicznych postaci: 1 Łuszczycowe zapalenie stawów ograniczone do stawów międzypaliczkowych dalszych rąk i stóp (5 10 %) 2 Symetryczne zapalenie wielostawowe przypominające reumatoidalne zapalenie stawów (25 %) 3 Niesymetryczne zapalenie nielicznych stawów z procesem zapalnym dotyczącym palców (dactylitis) (50 %) 4 Łuszczycowe zapalenie stawów krzyżowo biodrowych i kręgosłupa (40 %) 5 Okaleczające zapalenie stawów (arthritis mutilans) (5 %) tendencja do usztywniania zajętych stawów, palce teleskopowe
ŁZS BADANIA DODATKOWE badania laboratoryjne: leukocytoza, niedokrwistość, RF (-), OB, kwas moczowy rtg: nadżerki stawów międzypaliczkowych dalszych, asymetryczne zapalenie stawów krzyżowo biodrowych, narośla kostne wokół nadżerek, kręgosłup: syndesmofity, parasyndesmofity, osteoliza paliczków paznokciowych (obraz zaostrzonego ołówka)
ŁZS RÓŻNICOWANIE I LECZENIE różnicowanie: o ZZSK, o RZS, o zespół Reitera, o zap. stawów w przebiegu chorób jelit, o gorączka reumatyczna, o dna leczenie: NLPZ, glikokortykosteroidy, leki immunosupresyjne (MTX), leki biologiczne, kinezyterapia, fizykoterapia, fotochemioterapia, leczenie chirurgiczne (synowektomia, artroplastyka), dieta
ZESPÓŁ REITERA EPIDEMIOLOGIA HLA-B27 obecny u 40 90 % chorych 10 x częściej u chorych na AIDS związek z przebytymi zakażeniami układu pokarmowego (Yersinia enterocolitica, Y. Pseudotuberculosis, Salmonella, Shigella, Campylobacter) i układu moczowo-płciowego (Chlamydia trachomatis, Ureaplasma urealyticum) u około 1% chorych na zapalenie cewki moczowej 16 35 r.ż.
ZESPÓŁ REITERA KLINIKA Triada objawów: zapalenie stawów (arthritis) zapalenie spojówek (conjunctivitis) zapalenie cewki moczowej (urethritis) i/lub zapalenie szyjki macicy (cervicitis) wyciek z cewki jałowy! inne objawy: - ogólne: gorączka, zmęczenie, brak apetytu ( masy ciała) - zmiany w obrębie skóry i błon śluzowych (keratoderma blennorrhagicum) - zapalenie serca, niedomykalność zastawki aortalnej, blok A-V - zapalenie opłucnej - białkomocz (nefropatia IgA, amyloidoza) - neuropatie, uszkodzenie CUN (zapalenie opon m.-rdz., mózgu)
ZESPÓŁ REITERA BADANIA DODATKOWE, RÓŻNICOWANIE I LECZENIE badania laboratoryjne: leukocytoza, niedokrwistość, OB, CRP, RF (-) inne badania dodatkowe: rtg, scyntygrafia, bad. mikrobiologiczne, ekg różnicowanie: ZZSK, RZS, ŁZS, zap. stawów w przebiegu chorób jelit. leczenie: NLPZ, glukokortykosteroidy, leki immunosupresyjne, antybiotyki, kinezy- i fizykoterapia
ZAPALENIA STAWÓW W COLITIS ULCEROSA zapalenie stawów obwodowych u około 10-12 % chorych (przelotne, zwykle asymetryczne, duże stawy) 25 45 r.ż. zapalenie stawów kręgosłupa 6-12 % (HLA-B27 50 70 % chorych), stawów krzyżowo biodrowych około 14 % zapalenie stawów kręgosłupa może poprzedzać, wystąpić prawie równocześnie lub po pewnym czasie trwania zapalenia jelita grubego najczęściej w ciągu pierwszych 5 lat trwania choroby
ZAPALENIE STAWÓW W COLITIS ULCEROSA OBJAWY, LECZENIE rumień guzowaty, zapalenie tęczówki, pyoderma gangrenosum, nadżerkowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej zwężenie szpar stawowych, niewielka osteoporoza okołostawowa rzadko geody i nadżerki stawowe leczenie: edukacja, NLPZ, sulfasalazyna, glikokortykosteroidy, leki biologiczne, kinezyterapia, fizykoterapia
ZAPALENIE STAWÓW W Ch. LEŚNIOWSKIEGO CROHNA najczęściej we wczesnym okresie choroby zapalenie stawów obwodowych występuje u około 10 20 % chorych (gł. stawy kończyn dolnych, asymetryczne, kilkustawowe) zapalenie stawów krzyżowo biodrowych i kręgosłupa w 6 20 % zwykle powierzchowne zapalenie błony maziowej, ale również ziarniniaki objawy pozastawowe: rumień guzowaty, pyoderma gangrenosum, zapalenie tęczówki, zapalenie jamy ustnej leczenie: NLPZ, sulfasalazyna, glukokortykoidy, cytostatyki
ZAPALENIA STAWÓW W INNYCH CHOROBACH JELIT 2. Choroba Whipple a. zapalenie stawów u około 80 % chorych (wędrujące, asymetryczne) może wyprzedzać objawy ze strony układu pokarmowego leczenie: długoterminowa antybiotykoterapia 3. Zespół skórno stawowy po zespoleniach jelit. nienadżerkowe zapalenie kilku lub wielu stawów u 8-40 % chorych, zapalenie pochewek ścięgien (tenosynovitis) towarzyszące zmiany skórne leczenie: antybiotyki, reanastomoza jelit, resekcja ślepej pętli 4. Zapalenia stawów towarzyszące różnym postaciom trądziku.