INSTYTUT ROZWOJU WSI I ROLNICTWA POLSKIEJ AKADEMII NAUK KONFERENCJA pt. Społeczno-ekonomiczne zróŝnicowanie obszarów wiejskich a perspektywy rozwoju wsi POD PATRONATEM HONOROWYM Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Pana Dr. Marka SAWICKIEGO 16 czerwca 2010 r. Warszawa, ul. Nowy Świat 72, Pałac Staszica, Sala Lustrzana
Regionalne zróŝnicowanie rolniczej produkcji towarowej w Polsce wg danych FADN dr inŝ. Lech Goraj IERiGś-PIB
Tezy prezentacji Produkcja towarowa gospodarstw rolnych warunkowana jest ich wielkością ekonomiczną. ZróŜnicowanie struktury gospodarstw rolnych pod względem wielkości ekonomicznej powoduje regionalne róŝnicowanie średniego poziomu produkcji towarowej gospodarstwa rolnego. Struktury jednostek gospodarczych i organizacja funkcjonalna państwa determinują bardzo niską wydajność społeczną pracy w Polsce.
Teza 1. Produkcja towarowa gospodarstw rolnych warunkowana jest ich wielkością ekonomiczną.
Wg danych GUS, w 2008 r. wartość towarowej produkcji rolniczej w Polsce osiągnęła 56 mld zł. Gospodarstwa rolne objęte monitorowaniem dochodów przez Polski FADN (o wielkości ekonomicznej 2 i więcej ESU), mają 32,1% udział w ogólnej liczbie gospodarstw i 94,4% udział w towarowej produkcji rolniczej.
W regionie FADN 785 Pomorze i Mazury, wartość sprzedaŝy gospodarstw naleŝących do klasy wielkości ekonomicznej 8-16 esu odnotowano 3,5 krotnie wyŝszą wartość sprzedaŝy od gospodarstw naleŝących do klasy 2-4 esu Krotności wartości sprzedaŝy gospodarstw rolnych z róŝnych klas wielkości ekonomicznej względem klasy 2-4 esu
Teza 2. ZróŜnicowanie struktury gospodarstw rolnych pod względem wielkości ekonomicznej powoduje regionalne róŝnicowanie średniego poziomu produkcji towarowej gospodarstwa rolnego.
Udział gospodarstw rolnych naleŝących do klas wielkości ekonomicznej poniŝej 2 i powyŝej 8 esu w całkowitej liczbie gospodarstw rolnych w 2007 r. według NTS 2 100,0 90,0 8 esu i wiecej 86,5 86,1 89,4 % 80,0 70,0 60,0 50,0 49,5 51,7 do 2 esu 54,7 48,1 54,7 63,4 56,5 72,3 59,9 72,2 71,6 64,7 67,0 40,0 30,0 25,3 24,2 22,1 21,2 20,0 10,0 0,0 Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie 18,3 16,3 13,4 12,2 11,1 8,9 8,7 Pomorskie Zachodniopomorskie Mazowieckie Opolskie Łódzkie Dolnośląskie Lubuskie 6,7 4,8 3,5 Lubelskie Świętokrzyskie Śląskie Małopolskie 1,6 1,1 Podkarpackie Gospodarstwa do 2 esu są wyłączone z pola obserwacji Polskiego FADN, Gospodarstwa powyŝej 8 esu dostarczają dochód netto z gospodarstwa rolnego w kwocie przekraczającej średnie wynagrodzenie netto w gospodarce narodowej
Średnia wartość produkcji standardowej (SO) z gospodarstwa rolnego wg NTS 2 (w tys. zł) z achodniopomorsk ie warmińsko-mazursk ie wielk opolsk ie pomorsk ie kujawsko-pomorsk ie podlask ie lubusk ie opolsk ie mazowieck ie dolnośląsk ie łódzk ie lubelsk ie świętokrzyskie śląsk ie małopolsk ie podkarpack ie 22,9 20,9 17,9 13,0 11,6 33,8 32,4 37,3 44,7 43,9 47,4 74,1 71,8 66,5 61,5 60,4 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 80,0 tys. zł Według danych Polskiego FADN, średni dla lat 2004-2005 wskaźnik relacji wartości sprzedaŝy do wartości produkcji standardowej (SO) wyniósł 0,89.
Teza 3. Struktury jednostek gospodarczych i organizacja funkcjonalna państwa determinują bardzo niską wydajność społeczną pracy w Polsce.
Wartość PKB lokuje Polskę w grupie ekonomicznie największych krajów członkowskich Unii Europejskiej, a wydajność ekonomiczna pracy w grupie krajów najsłabszych Wg wartości produktu krajowego brutto wytworzonego w 2007 roku skorygowanej wskaźnikiem Purchasing Power Parity (PPP), Polska zajmowała 7 miejsce wśród 27 państw członkowskich UE. Jednak skorygowana wskaźnikiem PPP wartość produktu krajowego brutto, liczona na mieszkańca, ulokowała Polskę z wartością 15,9 tys. USD na 3 miejscu od końca (przed Bułgarią i Rumunią które wstąpiły do UE w 2007 r.). Wartość produktu krajowego brutto w przeliczeniu na mieszkańca w 2007 r. stanowi zaledwie 48,2% średniej wartości w Unii Europejskiej i 47,5% wartości zrealizowanej w Niemczech.
Wartość PKB ogółem i w przeliczeniu na mieszkańca w 2007 w cenach bieŝących według krajów członkowskich UE. Wartość w USD skorygowana wskaźnikiem parytetu siły nabywczej (PPP) Niemcy Wielka Brytania Francja Włochy Hiszpania Holandia Polska Belgia Szwecja Grecja Austria Rumunia Czechy Portugalia Dania Irlandia Węgry Finlandia Słowacja Bułgaria Litw a Słowenia Luksemburg Łotwa Estonia Cypr Malta 539 125 516 904 306 126 279 770 258 629 254 234 223 405 205 925 199 661 164 895 160 765 156 866 155 416 90 943 71 787 49 858 44 574 32 904 31 575 23 013 18 275 7 809 2 372 054 1 772 096 1 722 437 1 529 801 1 174 027 Polska- 7 miejsce 0 500 000 1 000 000 1 500 000 2 000 000 2 500 000 mln USD Luksemburg Irlandia Holandia Austr ia Szw ecja Dania Belgia Finlandia Wielka Brytania Niemcy Francja Hiszpania Włochy Grecja Cypr Słow enia Malta Czechy Portugalia Estonia Węgry Litw a Słow acja Łotw a Polska Rumunia Bułgar ia 17 661 17 585 17 416 15 854 11 387 11 303 22 907 22 009 22 003 21 245 18 703 32 782 31 484 29 880 28 841 27 429 26 148 38 554 37 759 37 173 36 192 34 793 34 226 34 220 33 359 40 716 81 434 Polska-3 miejsce od końca 0 20 000 40 000 60 000 80 000 100 000 USD na mieszkańca Źródło:The Word Factbook. C.I.A. https://www.cia.gov/library/publications/theworld-factbook/index.html
Dane FADN odnoszące się do towarowych gospodarstw rolnych Unii Europejskiej ukazują róŝnice porównywane do wykazywanych przez dane makroekonomiczne. O ile wartość dodana brutto (WDB - bez dopłat) wytworzona w rolnictwie ulokowała Polskę na 7 miejscu w Unii Europejskiej to wskaźnik wydajności ekonomicznej pracy polskich rolników wyraŝony WDB (bez dopłat) na osobę pełnozatrudnioną uplasował Polskę na 6 miejscu od końca wśród 27 krajów członkowskich. WDB - bez dopłat w przeliczeniu na osobę pełnozatrudnioną, stanowiła w Polsce w 2007 r. zaledwie 42,5% średniej wartości zrealizowanej w Unii Europejskiej i zaledwie 19,2% wartości zrealizowanej w Niemczech.
Wartość dodana brutto w rolnictwie (bez dopłat), ogółem i w przeliczeniu na osobę pełnozatrudnioną w 2007 r. według krajów członkowskich UE, wg FADN Francja 51 922,3 Dania 59 239 Włochy 43 834,6 Holandia 53 995 Niemcy 40 820,4 Belgia 43 683 Hiszpania 31 909,4 Luksemburg 41 681 Holandia 23 095,9 Wielka Brytania 34 737 Wielka Brytania 21 134,6 Niemcy 34 261 P olska Grecja Dania Rum unia Belgia Wegry Austria Ir landia Republika Czech Szwecja Finlandia Portugalia Bułgaria Słowacja Litwa Łotwa Słowenia E stonia Cypr Luks emburg Malta 10 342,8 9 284,2 8 741,8 6 523,0 5 534,2 5 310,4 4 601,6 4 429,4 4 227,6 3 307,2 2 542,3 2 297,3 1 768,3 1 415,7 939,9 896,8 593,3 561,5 249,6 88,2 20 877,1 Polska- 7 miejsce Francja Szw ecja Włoc hy Austria Hisz pania UE 27 Ir landia Finlandia Malta Wegry Grecja Es tonia Republika Czech Cypr Słowacja Litwa Polska Portugalia Łotwa Słowenia Bułgaria Rumunia 9 840 9 800 9 350 9 148 8 873 8 211 6 594 6 157 4 948 3 327 3 308 2 019 31 230 29 325 25 307 22 402 19 200 15 504 12 527 10 835 10 421 10 404 Polska-6 miejsce od końca 0,0 10 000,0 20 000,0 30 000,0 40 000,0 50 000,0 60 000,0 mln euro 0 10 000 20 000 30 000 40 000 50 000 60 000 70 000 eur o Źródło: Obliczenia własne wg danych FADN z 2007 r.