Phylum Arthropoda stawonogi Podtyp Crustacea skorupiaki
kikutnice ostrogony wieloraki pajęczaki trylobity skorupiaki owady wije pazurnice niesporczaki jednoczułkowce SZCZĘKOCZUŁKOWCE ŻUWACZKOWCE ARTROPODYZACJA BEZKRĘGOWCE O MIĘKKICH CIAŁACH
SCHEMAT BUDOWY SKORUPIAKA ODWŁOK GŁOWOTUŁÓW głowa karapaks rostrum oko złożone czułki I pary czułki II pary telson uropod odnóża odwłokowe (pleopoda) odnóża tułowiowe (thoracopoda) szczęki II pary szczęki I pary
Płetwa ogonowa uropoda otwór odbytowy telson (lub furka)
Typy odnóży występujących na tułowiu stawonogów epipodity coxa endit basis protopodit ischium merus endopodit dactylus carpus propodus
SCHEMAT BUDOWY SKORUPIAKA - skrzela TERGIT jama skrzelowa KARAPAKS skrzele odnóże tułowiowe STERNIT
SCHEMAT BUDOWY WEWNETRZNEJ SKORUPIAKA serce + osierdzie skrzela pień nerwowy
SCHEMAT BUDOWY WEWNETRZNEJ SKORUPIAKA UKŁAD NERWOWY
Charakterystyka podtypu Crustacea: 1. organizmy wodne, tylko nieliczne opanowały środowisko lądowe (wilgotne); 2. Ciało skorupiaków jest przeważnie wyraźnie zróżnicowane na 3 odcinki (tagmy): q q q głowa (caput, cephalon) tułów (thorax, peraeon) odwłok (abdomen, pleon); 3. Głowa jest jednolicie zbudowana z akronu i 5 segmentów zaopatrzonych w parę przydatków: q czułki I pary - antennule (A 1) q czułki II pary - antennae (A 2) q żuwaczki - mandibulae (Md) q szczęki I pary maxillule 1 (Mx 1) q szczęki II pary - maxillae 2 (Mx 2)
Charakterystyka podtypu - cd: 4. W skład tułowia i odwłoka wchodzi różna liczba segmentów, na ogół jednak w poszczególnych grupach liczba segmentów jest stała; 5. Ciało często pokryte pancerzem (karapaksem); 6. Przydatki ciała są członowane, dwugałęziste (lub wtórnie jednogałęziste); 7. Oddychanie: skrzela, jako skrzela funkcjonują epipodity odnóży tułowiowych (wyjątek lądowe Isopoda pseudotchawki); 8. Wydalanie: zmienione metanefridia - gruczoły czułkowe (A2) lub szczękowe (Mx2); 9. Rozwój bezpośredni (rzadko) lub pośredni; najbardziej typwe larwyto pływik nauplius i żywik - zöea
Bruzdkowanie i stadia larwalne skorupiaków czułek I p. czułek II p. żuwaczka pływik (nauplius) żywik (zoea) mysis
odwłok karapaks megalopa szczypce żywik (zoea) phyllosoma żywik (zoea)
Gromada: Remipedia łopatonogi A+5 + (16 39) + T Gromada: Branchiopoda skrzelonogi wioślarki, skrzelopływki, zadychry, przekopnice A+5 + (4 44) + (0-33) + T Gromada: Ostracoda małżoraczki A+5 + 2? + 0 + T Gromada: Copepoda widłonogi oczliki, kalanusy A+5 + 5(4) + 5 + T Gromada: Cirripedia wąsonogi pąkle, kaczenice, rozgłowce A+5 + 6 + (0 6) + T Gromada Branchiura splewki A+5 + 4 + 2? + T
Podtyp CRUSTACEA Gromada: Malacostraca pancerzowce A+5 + 8 + 7(6) + T Rząd: Euphausiacea eufauzje kryl Rząd: Amphipoda obunogi kiełże, bełkaczki Rząd: Isopoda równonogi ośliczki, stonogi Rząd: Tanaidacea kleszczugi Rząd: Cumacea - pośródki Rząd: Decapoda dziesięcionogi krewetki, raki, homary, langusty, kraby
Cephalocarida (9) Mystaocarida (9) Branchiopoda (821) Remipedia (2) CRUSTACEA (38 000) Copepoda (13 000) Malacostraca (22 651) Cirripedia (900) Branchiura (150) Ostracoda (8 000)
Gromada: Remipedia łopatonogi ok. 20 gat. głowa korpus 16-39 segmentów
Gromada: Branchiopoda skrzelonogi Rząd: Diplostraca dwupancerzowce Daphnia Rząd: Notostraca przekopnice Rząd: Anostraca bezpancerzowce Artemia Ok 1200 gat.
oko złożone czułek II p. jelito serce karapaks dziób czułek I p. komora jajowa odnóża tułowiowe (phyllopoda) otwór odbytowy odwłok (z furką) Daphnia sp.
Ephippium - siodełko z jajami zimowymi Daphnia sp. Cyklomorfoza u Daphnia sp.
Rząd: Notostraca przekopnice kilkanaście gat. oczy karapaks odnóża tułowiowe (phyllopoda) 35 71 par furca + wyrostki (cerkopodia) przekopnica
Gromada: BRANCHIOPODA skrzelonogi formy pierwotne, zazwyczaj planktonowe karapaks pokrywa głowę, tułów i odwłok prymitywne odnóża tułowiowe phyllopodia czułki I p. zredukowane czułki II p. duże i dwugałęziste ciało różna liczba segmentów (do 50 segmentów) telson z widełkami furca około 1200 gatunków
Gromada: Ostracoda - małżoraczki czułek I p. jajo Budowa małżoraczka czułek II p. V i VI p. odnóży krocznych odwłok zakonczony furką
Podgromada: Ostracoda małżoraczki drobne skorupiaki (0,1-2,0 mm długości) o zatartej segmentacji; zamknięte w dwuklapowym pancerzu; posiadają 6-7 par przydatków (łącznie z głowowymi) najmniej ze wszystkich podgromad skorupiaczych; narządem ruchu są czułki (głównie A2); ciało zakończone furką (służy również do porusznia); brak narządów oddechowych; 8 000 gat.+ 25 000 kopalnych morskie (do 7000 m), slodkowodne, oraz w wilgotnych siedliskach lądowych; nieliczne żyją jako komensale na innych skorupiakach i szkarłupniach
Gromada: Copepoda - widłonogi czułek II p. oko naupliusowe czułek I p. głowotułów worek jajowy furca
Budowa i przegląd różnych typów ekologicznych widłonogów worki jajowe
Gromada: COPEPODA widłonogi brak karapaksu; ciało cylindryczne, członowane; głowotułów = głowa + 2 segm. tułowia; oko naupliusowe; czułki I p. funkcja lokomotoryczna; czułki II p. zredukowane; I segment odwłoka płciowy worki jajowe; odwłok zakończony widełkami furca; ok. 2000 gatunków, głównie morskie.
Gromada: Cirripedia - wąsonogi płytki korony pąkle płytki wieczka wąsy capitulum trzonek krab zaatakowany przez wąsonoga Sacculina carcini kaczenica pasożytnicze wąsonogi
Gromada: CIRRIPEDIA wąsonogi odnóża tułowiowe dwugałęziste, nitkowate 6 par ciało dorosłych osobników często silnie zmienione, przystosowane do osiadłego trybu życia bądź pasożytnictwa wyłącznie morskie ok. 800 gatunków
Gromada: Branchiura Tarczenice (splewki) czułek II p. czułek I p. 175 gatunków kolec oko złożone szczęka I pary szczęka II pary odnóże tułowiowe I p. odwłok Przystosowanie splewki do pasożytniczego trybu życia
Gromada: Malacostraca - pancerzowce głowotułów płetwa ogonowa telson segmenty odwłoka 6 5 4 3 odnóża odwłokowe odnóża tułowiowe uropoda karapaks 2 1 8 7 segmenty tułowiowe 6 5 4 3 2 1 dziób oko złożone czułek I p. łuska czułków II p. czułek II p. Budowa pancerzowca
Gromada: MALACOSTRACA pancerzowce skorupiaki wysoko wyspecjalizowane; 19 segmentów ciała: głowotułów 13 + acron, odwłok 6 + telson na głowie: 2 pary czułków + żuwaczki, szczęki I p. i szczęki II p. wielkość od 0,7 mm do 3 metrów (odnóża) morskie, słodkowodne, lądowe
Stomatopoda (85) Euphausiacea (85) Tanaidacea (1 000) Amphipoda (6 000) Malacostraca (22 651) Cumacea (1 000) Isopoda (4 000) Decapoda (10 000)
Rząd: Euphausiacea - eufauzje pancerz pokrywa tylko stronę grzbiet. segmentów tułowiowych, brak jamy skrzelowej; odnóża tułowiowe (8 par) dwugałęziste, niekiedy ostatnie pary zredukowane; brak szczękonóży; rozwój z przeobrażeniem; występują w olbrzymich ławicach, są ważnym źródłem pokarmu dla ryb i waleni
Rząd: Euphausiacea - eufauzje Kryl"
Gromada: MALACOSTRACA pancerzowce Rząd: Isopoda równonogi ciało spłaszczone grzbietowo brzusznie; głowotułów = głowa + 1-2 segm. tułowia; brak karapaksu (?); ostatnie segmenty odwłoka zlane z telsonem; I para odnóży tułowiowych szczękonóże; skrzela na odnóżach odwłokowych; morskie, słodkowodne; lądowe
Przegląd pancerzowców - równonogi dziób czułek I p. głowa + I segment tułowia oko złożone czułek II p. tułów (7 segmentów) odwłok pleotelson uropod
Rząd: Amphipoda obunogi głowa + I segment tułowia oko złożone czułek I p. odwłok telson czułek II p. uropoda odnóża tułowiowe urosoma pleon płytki biodrowe tułów pleopoda
Gromada: MALACOSTRACA pancerzowce Rząd: Amphipoda obunogi ciało spłaszczone bocznie brak karapaksu; głowotułów = głowa + 1 seg. tułowia; jedna para szczękonóży; odnóża tułowiowe jednogałęziste; skrzela na odnóżach tułowiowych; czułki I p. dwugałęziste
Gromada: MALACOSTRACA pancerzowce Rząd: DECAPODA dziesięcionogi pancerz pokrywa cały głowotułów; na przodzie rostrum dziób pancerza; 5 par odnóży krocznych; pierwsza para zwykle w postaci szczypiec; odnóża odwłokowe często zredukowane; rozwój na ogół z przeobrażeniem; jaja noszone pod odwłokiem.
Gromada Decapoda - dziesięcionogi Ze względu na wykształcenie odwłoka można podzielić je na 3 grupy: 1. długoodwłokowe 2. miękkoodwłokowe 3. krótkoodwłokowe
Długoodwłokowe: krewetki
Długoodwłokowe: langusta
Krótkoodwłokowe: Kraby szczypce karapaks odwłok płytki brzuszne tułowiowe