Społeczna rola sportu w kontekście polityki europejskiej Dr hab. prof. AWF Jolanta Żyśko
Europejski Model Sportu struktura piramidy/ monopol federacji autonomia organizacji pozarządowych zasada finansowej solidarności (fundusze zwykłych osób) koncepcja promocji i degradacji jawność i otwartość systemu
Kompetencje Unii Europejskiej po Traktacie Lizbońskim Kompetencje wyłączne Kompetencje dzielone Kompetencje wspomagające funkcjonowanie rynku wewnętrznego, unia celna, polityka monetarna krajów, które przyjęły walutę euro, zasoby morskie i polityka rybołówstwa, wspólna polityka handlowa wspólny rynek, polityka społeczna (w zakresie spraw wymienionych w Traktacie), spójność ekonomiczna, społeczna i terytorialna, rolnictwo i połów ryb (wyłączając morskie zasoby), ochrona środowiska, ochrona konsumencka, transport, sieci, drogi, ochrona i polepszanie ludzkiego zdrowia, przemysł, kultura, turystyka, edukacja, młodzież, sport i doradztwo zawodowe, ochrona obywatelska, współpraca administracyjna
Subsydiarność jako kluczowa zasada funkcjonowania Unii Europejskiej Subsydiarność wertykalna Organizacje rządowe Organizacje pozarządowe transnarodowe europejskie narodowe regionalne lokalne transnarodowe europejskie narodowe regionalne lokalne Subsydiarność horyzontalna
Poprawa zdrowia publicznego przez aktywność fizyczną Istotna rola sportu w kształceniu i doskonaleniu zawodowym Propagowanie wolontariatu i aktywnej postawy obywatelskiej Społeczna rola sportu Wykorzystanie potencjału zawartego w sporcie do celów integracji społecznej, integracji i równości szans Wzmacnianie środków zmierzających do zapobiegania rasizmowi i przemocy oraz do walki z nimi Popieranie zrównoważoneg o rozwoju
Społeczna rola sportu Sport jest dziedziną działalności ludzkiej, wzbudzającą duże zainteresowanie obywateli Unii Europejskiej oraz posiadającą wielką możliwość zrzeszania ich, docierania do wszystkich, niezależnie od wieku czy pochodzenia społecznego. Większość zajęć sportowych odbywa się w ramach struktur amatorskich. Znaczenie sportu uprawianego zawodowo wciąż wzrasta i przyczynia się tym samym do wzmacniania społecznej roli sportu. Sport ma nie tylko znaczenie dla poprawy zdrowia obywateli Europy, lecz posiada również wymiar wychowawczy oraz odgrywa rolę społeczną, kulturową i rekreacyjną. Społeczna rola sportu daje również możliwość zacieśniania zewnętrznych relacji Unii.
Poprawa zdrowia publicznego przez aktywność fizyczną Brak aktywności fizycznej sprzyja występowaniu nadwagi, otyłości oraz dużej liczby przypadłości przewlekłych, takich jak schorzenia układu krążenia czy cukrzyca, co przyczynia się do pogorszenia jakości życia, jest zagrożeniem dla życia jednostki oraz obciąża gospodarkę i budżet wydatkami na leczenie.
BMI (ang. Body Mass Index Masę ciała podaną w kilogramach przez wzrost podniesiony do kwadratu (podany w metrach). Niedowaga < 18,5 Waga w normie 18,5 24,9 Nadwaga 25,0 29,9 Otyłość stopnia I 30,0 34,9 Otyłość stopnia II 35,0-39,9 Otyłość stopnia III >40,0 Przykład: Waga = 78 Wzrost = 176 BMI = 25,2
Otyłość osób dorosłych w USA Źródło: Emerging Strategies for the Clinical Management of Chronic Obesity at http://cme.medscape.com/viewarticle/571556; 13.10.2009.
Uwydatnienie roli sportu w kształceniu i szkoleniu Sport odgrywa rolę w kształceniu formalnym i pozaformalnym, przez co wzmacnia kapitał ludzki w Europie. Wartości, których sport jest nośnikiem, przyczyniają się do rozwoju wiedzy, motywacji, umiejętności i gotowości do osobistego wysiłku. Czas spędzony na aktywności sportowej w szkole i na uniwersytecie przynosi korzyści dla zdrowia i kształcenia, które muszą być uwydatnione.
Propagowanie wolontariatu i aktywnej postawy obywatelskiej przez sport Przynależność do zespołu, zasady, takie jak fair play, stosowanie reguł gry, szacunek do innych, solidarność i dyscyplina oraz organizowanie amatorskich klubów sportowych nienastawionych na zysk i opartych na wolontariacie wzmacniają aktywne postawy obywatelskie. Działanie na zasadzie wolontariatu w organizacjach sportowych dostarcza wielu okazji do kształcenia pozaformalnego, które powinno być uznane i podkreślone. Sport oferuje również atrakcyjne możliwości dla zaangażowania osobistego i na rzecz społeczeństwa i może pomóc w zerwaniu ze światem przestępczym.
Wykorzystanie potencjału zawartego w sporcie do celów integracji społecznej, integracji i równości szans Sport przyczynia się w znacznym stopniu do spójności gospodarczej i społecznej oraz do większej integracji społeczeństw. Wszyscy obywatele powinni mieć dostęp do sportu. Należy zająć się szczególnymi potrzebami i sytuacją grup, które nie są wystarczająco reprezentowane; należy uwzględnić szczególną rolę, którą sport może odegrać dla młodych ludzi, ludzi niepełnosprawnych oraz osób z mniej uprzywilejowanych środowisk. Sport może również sprzyjać integracji imigrantów i osób obcego pochodzenia w społeczeństwie oraz wspomagać dialog międzykulturowy.
Wzmacnianie środków zmierzających do zapobiegania rasizmowi i przemocy oraz do walki z nimi Przemoc podczas wydarzeń sportowych, zwłaszcza meczy piłkarskich, pozostaje niepokojącym problemem i może przybierać różne formy. Wyszła ona poza stadiony piłkarskie, dosięgając obszarów miejskich. Komisja zobowiązała się wnieść wkład w zapobieganie incydentom, poprzez propagowanie i ułatwianie dialogu z państwami członkowskimi, organizacjami międzynarodowymi (np. z Radą Europy), organizacjami sportowymi, organami ścigania i innymi zainteresowanymi stronami (np. organizacjami kibiców i władzami lokalnymi). Organy ścigania nie mogą same zwalczać powodów, które powodują przemoc w sporcie.
Popieranie zrównoważonego rozwoju Uprawianie sportu, obiekty i wydarzenia sportowe mają istotny wpływ na środowisko. Ważne jest, aby propagować należyte zarządzanie środowiskiem, w którym zawierają się między innymi ekologiczne zamówienia publiczne, zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, zwiększenie efektywności energetycznej, usuwanie odpadów oraz uprawa gleby i uzdatnianie wody.
Instytucjonalna aktywność fizyczna 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 EU 27 Polska
Dlaczego nie? 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Eu 27 Polska
Instytucjonalna aktywność fizyczna W Niemczech tylko 39% nie jest członkami żadnego klubu, a w Austrii tylko 43%. Duży odsetek obywateli jest też członkami klubów w Holandii i Szwecji (nie należy tylko 51%) i w Danii (nie należy 53%). Państwa o najmniejszym odsetku osób należących do klubów to Węgry (92% nie należy do żadnego klubu), Grecja (88%), Litwa (88%), Polska (87%) i Estonia (85%).
Zadowolenie z klubów Najwyższy odsetek respondentów zdecydowanie zadowolonych z lokalnych klubów sportowych mają: Dania (89%), Holandia (87%), Francja (86%), Niemcy (85%), Szwecja i Belgia (po 84%). Wyraźnie widać wzorzec geograficzny, w którym kraje skandynawskie i Holandia oferują wysoki poziom możliwości sportowych, a możliwości te są przez obywateli wysoko oceniane. Jednocześnie w Bułgarii (21%), Rumunii (28%), Polsce (46%) i na Litwie (47%), czyli w nowych państwach członkowskich UE, niewiele osób zgadza się, że kluby działają zadowalająco.