ACP-EU JOINT PARLIAMENTARY ASSEMBLY. Komisja Spraw Społecznych i Środowiska DOKUMENT ROBOCZY

Transkrypt

1 ACP-EU JOINT PARLIAMENTARY ASSEMBLY ASSEMBLEE PARLEMENTAIRE PARITAIRE ACP-UE Komisja Spraw Społecznych i Środowiska DOKUMENT ROBOCZY Rola sportu jako czynnika sprzyjającego kształceniu i eliminowaniu ubóstwa Komisja Spraw Społecznych i Środowiska Sprawozdawcy: Abderahmane Marakchy (Mauretania) i Teresa Jimenez- Becerril Barrio DT\ docx AP v01-00

2 Kontekst Brak aktywności i związana z nią otyłość są coraz częściej postrzegane jako problemy społeczne, które niekorzystnie wpływają na rozwój. Założenie takie przyświeca czwartemu celowi zrównoważonego rozwoju dotyczącemu jakości edukacji. Cel ten zaleca tworzenie działań edukacyjnych i upowszechnianie innowacyjnych treści. Powszechnie też wiadomo, że sport może uczyć takich wartości jak sprawiedliwość, duch zespołowy, równość, dyscyplina, odporność, zaangażowanie, integracja, wytrwałość, odpowiedzialność i szacunek. Rozsądnie można zatem uznać, że do szkół można by wprowadzić oparte na wartościach sportowych dynamiczne formy kształcenia, które pomogłyby nauczycielom realizować programy aktywnie i w duchu współpracy. Dzięki konkretnym działaniom sport dysponuje sporym potencjałem jako narzędzie wspierania edukacji, zdrowia, dialogu międzykulturowego, rozwoju i pokoju. Powszechnie uznaje się, że aktywność fizyczna jest niezbędna dla rozwoju młodzieży, sprzyjając jej zdrowiu fizycznemu, społecznemu i psychicznemu. Ale sport nie tylko wpływa na dobrostan fizyczny ma także wiele innych zalet. Sport ma tę cechę, że sprzyja zmianie na lepsze i promuje rozwój międzynarodowy. Na szczeblu lokalnym i regionalnym może także przyczyniać się do zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu. Zajęcia sportowe mogą też pomagać w rozwoju branży turystycznej, prowadząc do tworzenia stabilnych i dobrze płatnych miejsc pracy. Nie należy jednak oczekiwać, że jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki sport pozwoli wyeliminować ubóstwo. Jeśli sport ma się stać motorem zmian, musi być elementem szerszych działań. Gdy sport wykorzystywany jest do wspierania rozwoju międzynarodowego, należy zadbać o to, by działanie to sprzyjało też włączeniu społecznemu. W przeciwnym razie sport może tylko utrwalić nierówności systemowe istniejące w obrębie danego społeczeństwa. Wielkie światowe imprezy sportowe powinny być postrzegane nie tylko jako okazja do wygenerowania korzyści gospodarczych dla odpowiednich społeczności, lecz także jako okazja do zmotywowania decydentów na całym świecie do umożliwienia dzieciom kontaktu ze sportem. Na szczeblu krajowym sportowcy powinni mieć możliwość łączenia kariery sportowej z nauką czy pracą. Potrzebne są specjalne rozwiązania, które pozwolą uniknąć sytuacji, w której utalentowani i wybitni sportowcy są zmuszeni wybierać między nauką a sportem lub między pracą a sportem. Wartości, których nośnikiem jest sport, pomagają rozwijać wiedzę, motywację, umiejętności i gotowość do osobistego wysiłku. Czas spędzony na zajęciach sportowych w szkole i na uniwersytecie przynosi niewątpliwe korzyści pod względem nauki i zdrowia. Jeśli chodzi o aspekty społeczne rozwoju dzieci i młodzieży, należy wziąć pod uwagę trzy najważniejsze dziedziny: włączenie społeczne i budowanie poczucia wspólnoty; wzmocnienie ducha, zatem i moralności; przestępczość i bezpieczeństwo społeczności. Rola sportu we włączaniu społecznym jest silnie związana ze wzmocnieniem spójności społecznej i kapitału społecznego wśród młodzieży i dorosłych w ich społecznościach. Sport był wykorzystywany jako praktyczne narzędzie służące zachęceniu młodzieży danej społeczności do wolontariatu, czego skutkiem jest wzmocnienie poczucia sprawczości, radości, zaangażowania społecznego i altruizmu wśród młodzieży. AP v /5 DT\ docx

3 Pozytywne relacje między młodymi ludźmi wzmacniają się dzięki aktywności fizycznej i treningom, które są uznawane za niezbędne elementy włączenia społecznego młodzieży. Poza tym coraz liczniejsze szkoły interesują się dziewczętami, osobami niepełnosprawnymi i uchodźcami. Moralnego zachowania uczy się dzięki interakcjom społecznym, które wynikają ze sportu i aktywności fizycznej uprawianej w zbiorowości. Jednak to, czy sport będzie miał pozytywny wpływ na budowę charakteru osoby, w dużej mierze zależy od kontekstu programu i wartości, które są propagowane i rozwijane. W tym względzie nauczyciele wychowania fizycznego, trenerzy, szkoleniowcy lub przywódcy społeczności mają decydujący wpływ na doświadczenia sportowe młodych ludzi i stopień ukształtowania charakteru, jaki może wiązać się ze sportem. Aktywność fizyczna, uprawiana poza kontekstem sportów wyczynowych, jest skuteczniejsza, jeśli chodzi o propagowanie wzajemnego zrozumienia i empatii wśród młodzieży. Co się tyczy przestępczości i wspólnego bezpieczeństwa, sport można wykorzystać jako sposób ograniczania niepożądanych zachowań wśród dzieci i młodzieży. Jednak uczestnictwo w aktywności fizycznej nie ma bezpośredniego wpływu na skorygowanie niepożądanych zachowań. W związku z tym odpowiednie programy powinny w sobie łączyć sport i aktywność fizyczną z doskonaleniem innych umiejętności i szkoleniami, po to by zapobiec pojawieniu się czynników ryzyka u dzieci i młodzieży. Sport w krajach rozwijających się Badania pokazują, że nakłady na sport w krajach rozwijających się są znacznie niższe niż w krajach rozwiniętych. Ponadto rozwój sportu w krajach rozwijających się napotyka na pewne trudności: (i) zbyt mała liczba nauczycieli i wykwalifikowanych trenerów sportowych ze względu na wysoki koszt szkoleń; (ii) brak obiektów sportowych i sprzętu sportowego, czego wynikiem jest niski udział w bardziej wyszukanych dyscyplinach sportu; (iii) niewielka waga przyznawana sportowi w strategicznych planach polityki krajowej i rozwoju; (iv) poziom uczestnictwa w sporcie, mierzony jako stosunek liczby członków stowarzyszeń sportowych do liczby mieszkańców,w krajach rozwijających się jest niski ; (v) wysokiej klasy sportowcy i uczestnicy ruchu sportowego z krajów rozwijających się nie mogą korzystać z opieki medycznej w takim samym zakresie co osoby z krajów rozwiniętych. Dalsze działania Aby podnieść skuteczność sportu jako narzędzia edukacji, rozwoju i ograniczania ubóstwa, DT\ docx 3/5 AP v01-00

4 należy wzmocnić lub, w stosownych przypadkach, utworzyć organizacje pośredniczące mające zapewniać pomoc techniczną organizacjom sportowym, których zadaniem jest wspomaganie rozwoju młodzieży. W tym kontekście można by rozważyć następujące działania: wzmocnienie i poszerzenie programów w dziedzinie sportu i pozaszkolnej aktywności fizycznej; ułatwienie dostępu do infrastruktury sportowej i działań związanych ze sportem na szczeblu lokalnym i regionalnym, a także rozwijanie takiej infrastruktury i działań; szkolenia i kształcenie, przyznawanie dotacji, polityki publiczne oraz tworzenie wiedzy i dzielenie się nią; wprowadzenie mechanizmów, które pozwalają łączyć wysokiej jakości kształcenie z rozwojem kariery sportowej; w ujęciu bardziej ogólnym nauczanie postaw w życiu codziennym i wzmacnianie społeczności. Następnie należy zacieśnić współpracę AKP UE w propagowaniu sportu i wychowania fizycznego jako niezbędnych elementów wysokiej jakości kształcenia i jako sposobu na podniesienie atrakcyjności szkół oraz zwiększenie frekwencji uczniów. Współpraca taka powinna być ukierunkowana na poprawienie dostępu dziewcząt i kobiet, a także osób niepełnosprawnych i osób starszych, do wychowania fizycznego, po to by pomóc im zwiększyć pewność siebie, poprawić integrację ze społeczeństwem, pokonać uprzedzenia, a także by propagować zdrowy tryb życia i dostęp kobiet do edukacji. Ponadto współpraca ta powinna wspierać kampanie promujące zdrowie i podnoszące świadomość społeczną poprzez zajęcia sportowe dostępne także dla osób niepełnosprawnych i osób starszych. W Europie, na szczeblu UE, sport i aktywność fizyczna są wspierane przez programy kształcenia i szkolenia przez całe życie. Propagowanie uczestnictwa w działaniach edukacyjnych poprzez sport jest jednym z zagadnień priorytetowych dla partnerstw międzyszkolnych wspieranych z programu Comenius. Jeśli chodzi o zorganizowane działania w dziedzinie kształcenia i szkolenia zawodowego, istnieje program Leonardo da Vinci; z kolei co się tyczy sieci tematycznych i mobilności w dziedzinie szkolnictwa wyższego, istnieje program Erasmus. Ponadto, jeśli chodzi o wielostronne projekty w dziedzinie szkoleń dla dorosłych, możliwe jest skorzystanie z programu Gruntvig. Elementami tych programów odnoszącymi się do sportu należałoby objąć także kraje AKP, oferując tym samym obywatelom tych krajów większe możliwości w dziedzinie sportu. Każdorazowo gdy ta współpraca przewiduje wymiany uczniów lub studentów, czy, w sensie bardziej ogólnym, wymiany osób uprawiających sport między krajami AKP a UE, należałoby wprowadzić rozwiązania i ułatwienia wizowe, a także swobodny dostęp do wiz bez opłat administracyjnych. Sport może być także ważnym narzędziem integracji imigrantów. W tym właśnie kontekście zapewnienie miejsc, gdzie można uprawiać sport, oraz wsparcia dla zajęć sportowych jest niezbędne, by pozwolić imigrantom i społeczeństwu pomyślnie się zintegrować. AP v /5 DT\ docx

5 Co się tyczy wymiaru kulturowego, współpraca AKP UE powinna wspierać sporty miejscowe, tradycyjne i tubylcze, które są częścią bogatej różnorodności kulturowej i historycznej UE i regionu AKP. Należałoby zaapelować do Komisji Europejskiej i do rządów krajów AKP o to, by: wprowadziły program UE AKP na rzecz mobilności i odpowiednie środki dla młodych sportowców-amatorów i trenerów, po to by pozwolić im nauczyć się nowych metod szkolenia, ustalić najlepsze wzorce i rozwijać wspólne wartości poprzez sport, np. zasady fair play, szacunku, włączenia społecznego, i zachęcić do dialogu międzykulturowego; zawodowe kluby sportowe w krajach rozwiniętych muszą uczestniczyć w tych programach, by dzielić się swoim doświadczeniem w dziedzinie szkoleń, rozwoju i wsparcia utalentowanych sportowców w krajach rozwijających się; pomogły prowadzić program AKP UE na rzecz mobilności w zakresie wymiany trenerów sportowych; wspierały rozwój umiejętności sportowych poprzez rozwijanie zajęć w małych grupach i kształcenia uczniów; ułatwiły dostęp do zajęć sportowych osobom niepełnosprawnym i osobom starszym; wspierały infrastrukturę sportową i nabywanie sprzętu, także na szczeblu regionalnym i lokalnym; zachęcały podmioty lokalne, by współpracowały między sobą i z innymi sektorami, po to by rozwijać inicjatywy sportowe na szczeblu transgranicznym i regionalnym; wypracowały umowy w sprawie podwójnej ścieżki kariery pozwalające sportowcom na łączenie kariery sportowej z nauką i pracą, propagować realizację nowej ścieżki zawodowej po zakończeniu kariery sportowej; współpracowały z państwami członkowskimi UE, krajami AKP i organizacjami sportowymi w celu ochrony fundamentalnej uczciwości sportu i zwalczania dopingu; wspierały prace na rzecz gromadzenia i analizy danych, by wymieniać sprawdzone rozwiązania. Ponadto wielkie znaczenie mają umowy dwustronne między krajami rozwiniętymi a krajami rozwijającymi się w dziedzinie sportu i wychowania fizycznego, należy je zatem propagować. DT\ docx 5/5 AP v01-00