Przedmowa... Wstêp... Wykaz skrótów... Wykaz literatury... XV XVII XIX XXI Czêœæ I. Prawo cywilne czêœæ ogólna... 1 Rozdzia³ I. Zagadnienia wstêpne... 3 1. Podzia³y systemu prawa i pojêcie prawa cywilnego... 3 2. Prawo cywilne systematyka i inne wybrane pojêcia... 4 I. Uwagi ogólne... 4 II. Stosunek cywilnoprawny... 5 Kazus 1.... 6 III. Ciê ar dowodu... 6 Kazus 2.... 7 IV. Domniemanie dobrej wiary... 8 Kazus 3.... 8 3. ród³a prawa cywilnego... 9 4. Obowi¹zywanie przepisów prawa cywilnego w czasie... 10 I. Pocz¹tek obowi¹zywania... 10 II. Koniec obowi¹zywania... 11 III. Kolizja norm prawa cywilnego w czasie... 11 Kazus 4. 5.... 13 Rozdzia³ II. Prawo podmiotowe i jego nadu ycie... 15 5. Prawo podmiotowe... 15 I. Pojêcie prawa podmiotowego... 15 II. Normatywne postacie praw podmiotowych... 15 III. Rodzaje i typy praw podmiotowych... 16 V
IV. Nabycie prawa podmiotowego... 18 V. Wygaœniêcie prawa podmiotowego... 19 VI. Wykonywanie prawa podmiotowego... 19 VII. Nadu ycie prawa podmiotowego... 19 Kazus 6. 7.... 21 Rozdzia³ III. Podmioty stosunku cywilnoprawnego... 23 6. Uwagi wstêpne... 23 7. Osoby fizyczne... 23 I. Pocz¹tek zdolnoœci prawnej osoby fizycznej... 24 Kazus 8.... 25 II. Koniec zdolnoœci prawnej osoby fizycznej... 25 Kazus 9. 10.... 27 8. Zdolnoœæ do czynnoœci prawnych osób fizycznych... 28 I. Uwagi wstêpne... 28 II. Ubezw³asnowolnienie... 29 Kazus 11.... 30 III. Brak zdolnoœci do czynnoœci prawnych... 30 IV. Ograniczona zdolnoœæ do czynnoœci prawnych... 31 Kazus 12. 13.... 33 V. Pe³na zdolnoœæ do czynnoœci prawnych... 35 VI. Miejsce zamieszkania osoby fizycznej... 35 Kazus 14.... 37 9. Pojêcie dóbr osobistych osoby fizycznej i ich ochrona... 37 I. Pojêcie dobra osobistego... 37 II. Ochrona dóbr osobistych... 39 Kazus 15. 17.... 40 10. Osoby prawne... 43 I. Pojêcie osoby prawnej... 43 II. Powstanie osoby prawnej... 44 III. Organy osób prawnych... 45 Kazus 18. 19.... 47 IV. Kategorie i rodzaje osób prawnych... 48 V. Zdolnoœæ prawna osób prawnych... 51 VI. Zdolnoœæ do czynnoœci prawnych osób prawnych... 52 VII. Siedziba osoby prawnej... 52 Kazus 20.... 53 11. Dobra osobiste osób prawnych i ich ochrona... 53 12. Jednostki organizacyjne niebêd¹ce osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolnoœæ prawn¹... 54 13. Konsumenci i przedsiêbiorcy... 56 VI
I. Uwagi ogólne... 56 II. Konsumenci... 57 III. Przedsiêbiorcy... 57 Kazus 21.... 59 IV. Oznaczenia przedsiêbiorców, firma, zasady prawa firmowego... 59 Kazus 22. 23.... 63 Rozdzia³ IV. Przedmioty stosunków cywilnoprawnych... 65 14. Uwagi ogólne o przedmiocie... 65 15. Rzeczy... 66 I. Pojêcie rzeczy... 66 II. Klasyfikacja rzeczy... 66 III. Czêœæ sk³adowa rzeczy... 68 Kazus 24. 25.... 70 IV. Przynale noœci... 71 Kazus 26.... 72 V. Po ytki rzeczy i prawa... 72 Kazus 27.... 73 VI. Przedmioty stosunków cywilnoprawnych inne ni rzeczy... 73 Rozdzia³ V. Czynnoœci prawne... 77 16. Zdarzenia cywilnoprawne... 77 17. Czynnoœci prawne... 80 I. Pojêcie czynnoœci prawnej... 80 Kazus 28.... 80 II. Klasyfikacja czynnoœci prawnych... 81 18. Oœwiadczenie woli... 84 I. Pojêcie i elementy sk³adowe oœwiadczenia woli... 84 II. Sk³adanie oœwiadczeñ woli... 86 Kazus 29. 30.... 86 III. Oœwiadczenie woli z³o one w postaci elektronicznej... 89 Kazus 31.... 91 IV. Zgoda osoby trzeciej na dokonanie czynnoœci prawnej... 91 V. Orzeczenie s¹du zastêpuj¹ce oœwiadczenie woli... 92 Kazus 32.... 94 VI. Wyk³adnia oœwiadczeñ woli... 94 19. Sposoby zawierania umów... 96 I. Uwagi wstêpne... 96 II. Negocjacje... 97 III. Oferta i jej przyjêcie... 99 Kazus 33. 34.... 99 VII
IV. Aukcja i przetarg... 106 Kazus 35.... 109 20. Treœæ czynnoœci prawnej... 109 I. Pojêcie treœci czynnoœci prawnej... 109 Kazus 36.... 110 II. Elementy treœci czynnoœci prawnej... 110 III. Warunek i termin... 111 Kazus 37. 40.... 114 21. Forma czynnoœci prawnych... 117 I. Uwagi ogólne... 117 II. Forma pisemna zwyk³a... 118 III. Forma elektroniczna... 119 Kazus 41.... 121 IV. Forma pisemna z urzêdowo poœwiadczonym podpisem... 121 Kazus 42.... 121 V. Forma pisemna z urzêdowym poœwiadczeniem daty (data pewna)... 122 VI. Znakowanie czasem (elektroniczna data pewna)... 122 VII. Forma aktu notarialnego... 123 VIII. Skutki niezachowania formy czynnoœci prawnej... 124 Kazus 43.... 125 IX. Forma tzw. czynnoœci nastêpczych... 127 22. Wady oœwiadczeñ woli... 129 I. Uwagi ogólne... 129 II. Brak œwiadomoœci lub swobody... 129 Kazus 44.... 130 III. Pozornoœæ... 131 Kazus 45. 46.... 133 IV. B³¹d... 133 V. Podstêp... 134 Kazus 47.... 135 VI. GroŸba... 136 VII. Uchylenie skutków prawnych oœwiadczenia z³o onego pod wp³ywem groÿby lub b³êdu... 137 Kazus 48.... 138 23. Sankcje wadliwych czynnoœci prawnych... 138 Kazus 49. 50.... 142 24. Przedstawicielstwo... 143 I. Istota i rodzaje przedstawicielstwa... 143 II. Pe³nomocnictwo... 145 III. Prokura... 149 VIII
Kazus 51. 53.... 152 Rozdzia³ VI. Przedawnienie... 155 25. Istota przedawnienia... 155 26. Przedmiot przedawnienia... 155 27. Skutki przedawnienia... 156 28. Terminy przedawnienia... 157 29. Zawieszenie biegu przedawnienia... 159 30. Przerwanie biegu przedawnienia... 160 31. Terminy zawite (prekluzyjne)... 161 Kazus 54. 56.... 162 Czêœæ II. Prawo rzeczowe... 163 Rozdzia³ I. Zagadnienia ogólne... 165 32. Pojêcie prawa rzeczowego... 165 33. Rzecz jako przedmiot praw rzeczowych... 166 34. Bezwzglêdny charakter praw rzeczowych... 166 35. Rodzaje praw rzeczowych... 167 Rozdzia³ II. W³asnoœæ... 169 36. Charakterystyka pojêcia... 169 37. Rodzaje w³asnoœci ze wzglêdu na jej podmiot... 170 38. Przedmiot w³asnoœci... 170 39. Przestrzenne granice w³asnoœci... 170 40. Treœæ prawa w³asnoœci... 171 I. Pozytywny sposób okreœlenia zakresu prawa w³asnoœci... 172 II. Negatywny sposób okreœlenia zakresu prawa w³asnoœci... 172 41. Granice w³asnoœci... 173 42. Prawo s¹siedzkie... 174 I. Uwagi ogólne... 174 II. Immisje... 175 III. Zakaz wykonywania robót ziemnych gro ¹cych nieruchomoœciom s¹siednim utrat¹ oparcia... 176 IV. Korzystanie z przygranicznych pasów gruntu... 177 V. S³u ebnoœæ drogi koniecznej... 177 VI. S³u ebnoœæ budynkowa... 179 VII. Stosunki graniczne... 181 Kazus 1. 4.... 183 43. Nabycie i utrata w³asnoœci... 184 I. Uwagi wstêpne... 184 II. Sposoby nabycia w³asnoœci... 184 III. Przeniesienie w³asnoœci... 186 IX
IV. Nabycie w³asnoœci od osoby nieuprawnionej... 192 Kazus 5. 7.... 194 V. Zasiedzenie... 195 Kazus 8. 9.... 198 VI. Inne sposoby nabycia i utraty w³asnoœci... 199 Kazus 10.... 203 44. Wspó³w³asnoœæ... 204 I. Pojêcie wspó³w³asnoœci... 204 II. Rodzaje wspó³w³asnoœci... 205 III. Pojêcie prawne udzia³u we wspó³w³asnoœci... 207 IV. Treœæ wspó³w³asnoœci... 208 V. Zarz¹d rzecz¹ wspóln¹... 208 VI. Wspó³posiadanie i korzystanie z rzeczy wspólnej... 212 VII. Po ytki i przychody, wydatki i ciê ary... 213 VIII. Ochrona wspó³w³asnoœci. Czynnoœci zachowawcze.... 214 Kazus 11.... 215 IX. Zniesienie wspó³w³asnoœci... 215 Kazus 12.... 218 45. W³asnoœæ lokali... 220 I. Istota, funkcja i charakter prawny... 220 II. Przedmiot w³asnoœci... 222 III. Ustanowienie odrêbnej w³asnoœci lokalu... 222 Kazus 13.... 224 IV. Nieruchomoœæ wspólna... 224 V. Prawa i obowi¹zki w³aœcicieli lokali... 225 VI. Wspólnota mieszkaniowa... 226 VII. Zarz¹d nieruchomoœci¹ wspóln¹... 227 Kazus 14.... 228 46. Ochrona w³asnoœci... 229 I. Zagadnienia ogólne... 229 II. Roszczenie windykacyjne i negatoryjne... 230 Kazus 15.... 231 III. Roszczenia uzupe³niaj¹ce... 232 Kazus 16.... 235 IV. Budowa na cudzym gruncie... 235 Rozdzia³ III. U ytkowanie wieczyste... 239 47. Uwagi wstêpne... 239 48. Charakter prawny u ytkowania wieczystego... 239 49. Treœæ i konstrukcja prawna u ytkowania wieczystego... 240 Kazus 17.... 242 X
50. Nabycie i przeniesienie u ytkowania wieczystego... 243 51. Wygaœniêcie u ytkowania wieczystego... 244 52. Przekszta³cenie u ytkowania wieczystego w prawo w³asnoœci... 245 Rozdzia³ IV. Ograniczone prawa rzeczowe... 249 53. Zagadnienia ogólne... 249 I. Charakterystyka ogólna ograniczonych praw rzeczowych... 249 II. Powstanie ograniczonych praw rzeczowych... 250 III. Zmiana treœci ograniczonych praw rzeczowych... 251 IV. Przeniesienie ograniczonych praw rzeczowych... 252 V. Pierwszeñstwo ograniczonych praw rzeczowych... 252 VI. Wygaœniêcie ograniczonych praw rzeczowych... 253 Kazus 18. 19.... 254 54. U ytkowanie... 255 I. Ogólna charakterystyka u ytkowania... 255 II. Przedmiot u ytkowania... 256 III. Treœæ u ytkowania uprawnienia u ytkownika... 256 IV. Obowi¹zki u ytkownika zwi¹zane z u ywaniem rzeczy... 256 V. Wygaœniêcie u ytkowania... 259 VI. U ytkowanie przez osoby fizyczne i inne wypadki u ytkowania... 259 Kazus 20. 21.... 263 55. S³u ebnoœci... 264 I. Pojêcie... 264 II. S³u ebnoœci gruntowe... 264 1. Uwagi ogólne... 264 2. Tryb powstania... 266 3. Treœæ s³u ebnoœci... 267 4. Wykonywanie s³u ebnoœci... 267 5. Zmiana treœci lub sposobu wykonywania s³u ebnoœci... 269 6. Wygaœniêcie s³u ebnoœci... 270 III. S³u ebnoœci osobiste... 270 IV. S³u ebnoœæ przesy³u... 272 Kazus 22. 23.... 276 56. Spó³dzielcze w³asnoœciowe prawo do lokalu... 277 I. Pojêcie i cele dzia³alnoœci spó³dzielni mieszkaniowej... 277 II. Istota i przedmiot spó³dzielczego w³asnoœciowego prawa do lokalu... 277 III. Podmiot spó³dzielczego w³asnoœciowego prawa do lokalu a cz³onkostwo w spó³dzielni mieszkaniowej... 278 IV. Treœæ i charakter spó³dzielczego w³asnoœciowego prawa do lokalu... 278 V. Ochrona spó³dzielczego w³asnoœciowego prawa do lokalu... 279 XI
VI. Wygaœniêcie spó³dzielczego w³asnoœciowego prawa do lokalu... 280 Kazus 24. 25.... 280 57. Zastaw... 281 I. Uwagi ogólne... 281 II. Treœæ zastawu... 282 III. Przedmiot zabezpieczenia... 283 IV. Ustanowienie zastawu... 284 V. Sposób zaspokojenia wierzyciela (zastawnika)... 285 VI. Wygaœniêcie zastawu... 286 VII. Zastaw na prawach... 287 VIII. Zastaw rejestrowy... 287 Kazus 26.... 292 58. Hipoteka... 293 I. Uwagi ogólne... 293 II. Treœæ hipoteki... 293 III. Przedmiot hipoteki... 294 IV. Wierzytelnoœæ zabezpieczona hipotek¹... 295 V. Powstanie hipoteki... 296 VI. Realizacja wierzytelnoœci zabezpieczonej hipotek¹... 298 VII. Ochrona hipoteki... 299 VIII. Wygaœniêcie hipoteki... 299 Kazus 27. 28.... 300 Rozdzia³ V. Posiadanie... 301 59. Pojêcie posiadania... 301 60. Rodzaje posiadania... 303 61. Nabycie, przeniesienie i utrata posiadania... 305 62. Domniemania zwi¹zane z posiadaniem... 307 63. Ochrona posiadania... 308 Kazus 29. 30.... 311 Rozdzia³ VI. Ksiêgi wieczyste... 313 64. Uwagi ogólne... 313 65. Realny system ksi¹g wieczystych... 314 66. Prawa ujawniane w ksiêgach wieczystych... 315 67. Zak³adanie ksi¹g wieczystych... 316 68. Struktura ksiêgi wieczystej... 316 69. Postêpowanie wieczystoksiêgowe... 317 Kazus 31.... 319 70. Wpisy do ksi¹g wieczystych oraz zasady ksi¹g wieczystych... 319 71. Domniemania zwi¹zane z wpisem w ksiêdze wieczystej... 321 XII
72. Rêkojmia wiary publicznej ksi¹g wieczystych... 321 Kazus 32.... 323 73. Pierwszeñstwo praw rzeczowych ograniczonych wpisanych do ksiêgi wieczystej... 323 74. Samodzielny zbiór dokumentów... 324 75. Ewidencja gruntów i budynków... 324 Indeks rzeczowy... 327 XIII