PROJEKT PLANU URZĄDZENIA LASU DLA BUMAR AMUNICJA S.A. ODDZIAŁ W PIONKACH sporządzony na okres od 1 stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2023r. na podstawie stanu lasu w dniu 1 stycznia 2014 r. Stawiamy na jakość. System zarządzania jakością prac w BULiGL spełnia standardy normy ISO 9001 oraz ISO 14001 1
2
Spis treści 1 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA LASÓW I GRUNTÓW PRZEZNACZONYCH DO ZALESIENIA... 7 1.1 WSTĘP...7 1.2 PRZESTRZENNE USYTUOWANIE URZĄDZANEGO OBIEKTU ORAZ KRÓTKI RYS HISTORYCZNY...8 1.2.1 Przestrzenne usytuowanie urządzanego obiektu względem podziału administracyjnego kraju... 8 1.2.2 Stan posiadania... 8 1.2.3 Podział powierzchniowy... 9 1.2.4 Rys historyczny... 10 1.3 ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENE REGIONU DOTYCZĄCE GOSPODARKI LEŚNEJ I OCHRONY PRZYRODY Z UWZGLĘDNIENIEM REGIONALNYCH STRATEGII ROZWOJU ORAZ PROGRAMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA...12 1.4 CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW PRZYRODNICZYCH...12 1.4.1 Położenie obiektu w przestrzeni przyrodniczo-leśnej... 12 1.4.2 Rzeźba terenu... 12 1.4.3 Warunki klimatyczne... 12 1.4.4 Warunki wodne... 13 1.4.5 Warunki glebowe... 13 1.4.6 Charakterystyka typów siedliskowych lasu... 14 1.4.7 Zanieczyszczenie powietrza i uszkodzenia lasu od emisji przemysłowych... 14 1.4.8 Typy drzewostanów i orientacyjne składy upraw... 14 1.4.9 Ocena walorów genetycznych lasu... 15 1.4.10 Ogólna ocena stanu środowiska przyrodniczego... 15 1.4.11 Walory przyrodnicze... 15 1.4.12 Zagrożenia środowiska przyrodniczego... 15 1.5 CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW EKONOMICZNYCH...16 1.5.1 Krótka charakterystyka ekonomiczna regionu... 16 1.5.2 Charakterystyka kompleksów leśnych... 16 1.6 CHARAKTERYSTYKA STANU LASU ORAZ ANALIZA STANU ZASOBÓW DRZEWNYCH...16 1.6.1 Ocena możliwości produkcyjnych na podstawie zestawień końcowych... 16 1.6.2 Struktura gatunkowa według gatunków panujących w ramach typów siedliskowych lasu i klas bonitacji... 16 1.6.3 Powierzchniowy i miąższościowy udział drzewostanów w klasach wieku... 19 1.6.4 Powierzchniowy i miąższościowy udział rzeczywistych gatunków drzew... 21 1.6.5 Porównanie udziału powierzchniowego i miąższościowego z poprzednią rewizją PUL.. 23 1.6.6 Charakterystyka młodego pokolenia... 23 1.6.7 Ocena zgodności składu gatunkowego z typem lasu... 24 1.6.8 Ocena stanu uszkodzeń drzewostanów... 24 1.6.9 Ocena stanu sanitarnego lasu... 24 2 OPIS PRZYJĘTYCH ZASAD OKREŚLENIA ZADAŃ... 25 2.1 PODSTAWY GOSPODARKI PRZYSZŁEGO OKRESU...25 2.1.1 Cele i zasady trwale zrównoważonej gospodarki leśnej... 25 2.1.2 Podział według dominującej funkcji lasów... 25 2.1.3 Podział na gospodarstwa... 25 2.1.4 Wieki rębności... 25 2.2 ZADANIA GOSPODARCZE WYNIKAJĄCE Z PLANU URZĄDZENIA LASU...26 2.2.1 Użytki rębne zaliczone na poczet przyjętego etatu... 26 2.2.2 Etat cięć użytkowania przedrębnego... 27 2.2.3 Etat miąższościowy użytków głównych (rębne i przedrębne)... 28 3
2.3 ZESTAWIENIE I OPISANIE ZADAŃ Z ZAKRESU HODOWLI LASU...29 2.3.1 Zadania z zakresu hodowli lasu... 29 2.4 KIERUNKOWE ZADANIA Z ZAKRESU OCHRONY LASU...30 2.5 KIERUNKOWE WYTYCZNE Z ZAKRESU OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ...31 2.6 KIERUNKOWE ZADANIA Z ZAKRESU UŻYTKOWANIA UBOCZNEGO ORAZ GOSPODARKI ŁOWIECKIEJ...32 2.6.1 Użytkowanie uboczne... 32 3 PROGRAM OCHRONY PRZYRODY-AKTUALIZACJA... 32 3.1 Formy ochrony przyrody...32 3.1.1 Obszary chronione... 32 3.1.2 Wykaz chronionych i rzadkich gatunków zwierząt... 34 3.1.3 Wykaz chronionych i rzadkich gatunków roślin... 35 3.2 Walory przyrodniczo-leśne...36 3.2.1 Drzewostany... 36 3.2.2 Formy degradacji ekosystemu leśnego... 37 3.2.3 Charakterystyka siedlisk przyrodniczych... 38 3.3 Zagrożenia...38 3.4 Wytyczne do organizacji gospodarstwa leśnego...39 3.5 Plan działań...39 4 PROGNOZA STANU ZASOBÓW NA KONIEC OKRESU GOSPODARCZEGO..... 39 5 PODSUMOWANIE PRAC URZĄDZENIOWYCH... 40 5.1.1 Prace terenowe i kameralne... 40 5.1.2 Zestawienie planu urządzenia lasu... 40 6 ZAŁĄCZNIKI... 41 Spis tabel Tabela 1. Zestawienie powierzchni w poszczególnych jednostkach podziału administracyjnego kraju... 9 Tabela 2. Zestawienie powierzchni w PUL na 01.01.2014 r.... 9 Tabela 3. Porównanie powierzchni ogólnej z poprzednią rewizją... 9 Tabela 4. Porównanie TD i orientacyjnych składów gatunkowych upraw przyjętych na lata 2014-2023 z poprzednim 10-leciem (2004-2013)... 14 Tabela 5. Zestawienie siedliskowych typów lasu wg panujących gatunków drzew oraz bonitacji :... 17 Tabela 6. Udział powierzchniowy i miąższościowy drzewostanów w klasach i podklasach wieku.... 19 Tabela 7. Tabelaryczne zestawienie podstawowych parametrów głównych drzewostanów:...... 21 Tabela 8. Kategoria drzewostanów... 21 Tabela 9. Powierzchniowa tabela klas wieku wg rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu... 21 Tabela 10. Zestawienie porównawcze powierzchni i zasobności w klasach wieku z poprzednią rewizją:... 23 Tabela 11. Stopień zgodności drzewostanów z siedliskiem... 24 Tabela 12. Zestawienie powierzchni manipulacyjnej użytków rębnych wg rodzajów rębni w gospodarstwie... 26 Tabela 13. Etat powierzchniowy użytkowania przedrębnego... 27 Tabela 14. Zestawienie przyjętych etatów użytków głównych... 28 Tabela 15. Wykaz gatunków ptaków stwierdzonych w obszarze Natura 2000... 33 4
PLAN URZĄDZENIA LASU sporządzony na lata od 2014 do 2023 dla Lasu Skarbu Państwa w użytkowaniu Bumar Amunicja S.A. Oddział w Pionkach na podstawie stanu lasu w dniu 1 stycznia 2014 r. I. ZESTAWIENIE POWIERZCHNI według stanu na 1.01.2014 r. 1. POWIERZCHNIA OGÓLNA - ha 8 6 7 6 w tym według obrębów leśnych: 1) Pow. Obiektu 8 6 7 6 3) 4) 5 6) I.2. POWIERZCHNIA LASÓW - ha 8 6 7 6 w tym: a) według pełnionych funkcji: - lasów stanowiących rezerwaty przyrody 0 0 0 - lasów uznanych za ochronne 8 6 7 6 - pozostałych lasów (lasów gospodarczych) 0 0 0 b) według grup kategorii użytkowania: - gruntów zalesionych 8 5 3 7 - gruntów nie zalesionych 1 3 9 w tym: do odnowienia 5 8 - gruntów związanych z gospodarką leśną 0 0 0 I.3 POWIERZCHNIA POZOSTAŁYCH GRUNTÓW 0 0 0 (GRUNTÓW NIELEŚNYCH) - ha w tym: przeznaczonych do zalesienia 0 0 0 II. ZESTAWIENIE ZADAŃ NA LATA OD 2014 DO 2023 II.1. POZYSKANIE DREWNA W ILOŚCI NIE WIĘKSZEJ NIŻ: 2 9 2 8 m 3 grubizny netto, w tym: a) obligatoryjny etat cięć w użytkowaniu rębnym 1 8 0 8 m 3 grubizny netto 5
b) powierzchniowy etat cięć w użytkowaniu przedrębnym - ha 5 6 4 2 o orientacyjnej miąższości 1 0 m 3 grubizny netto II.2.PIELĘGNOWANIE LASU NA POWIERZCHNI - ha 5 6 6 3 w tym: a) pielęgnowanie zainwentaryzowanych upraw 1 0 b) pielęgnowanie zainwentaryzowanych młodników 1 1 c) trzebieże 5 6 4 2 II.3. POZOSTAŁE ZADANIA OKREŚLONE KIERUNKOWO: II.3.1. Zadania dotyczące zalesień i odnowień: a) zalesienia gruntów przeznaczonych do zalesienia - ha 0 0 0 b) odnowienie halizn, płazowin i zrębów - ha 5 8 c) orientacyjna powierzchnia odnowień drzewostanów przewidzianych 9 3 9 do użytkowania rębnego - ha w tym zrębami zupełnymi 0 0 0 d) orientacyjna powierzchnia podsadzeń i dolesień - ha 0 0 0 e) orientacyjna powierzchnia poprawek i uzupełnień - ha 0 0 0 f) orientacyjna powierzchnia wprowadzenia podszytów - ha 0 0 0 g) orientacyjna powierzchnia melioracji - ha 0 0 0 w tym wodnych - ha 0 0 0 II.3.2. Kierunkowe zadania z zakresu ochrony lasu (w tym ochrony przeciwpożarowej) przedstawione opisowo oraz na mapach przeglądowych II.3.3. Kierunkowe zadania z zakresu gospodarki łowieckiej przedstawione opisowo oraz na mapie przeglądowej II.3.4. Kierunkowe potrzeby z zakresu infrastruktury technicznej przedstawione opisowo 6
1 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA LASÓW I GRUNTÓW PRZEZNACZONYCH DO ZALESIENIA 1.1 WSTĘP Kolejna rewizja Planu Urządzenia Lasu dla lasów Skarbu Państwa będących w użytkowaniu wieczystym przez Bumar Amunicja S.A. Oddział w Pionkach wykonana została przez Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Lublinie na podstawie umowy z dnia 12 marca 2013 roku, zawartej pomiędzy wykonawcą BULiGL Oddział w Lublinie, a Zamawiającym Bumar Amunicja S.A. Oddział w Pionkach. Plan urządzenia lasu wykonano na okres od 01.01.2014 do 31.12.2023. Stan przyjęto na 01.01.2014 roku. Prace urządzeniowe wykonała Pracownia Urządzeniowa UL-1, zgodnie z: Ustawą z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2011 r. Nr 12, poz. 59, z późn. zm.); Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 26 listopada 2012 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu sporządzania planu urządzenia lasu, uproszczonego planu urządzenia lasu oraz inwentaryzacji stanu lasu (Dz. U. z 2012 r. Nr 256, poz. 1302); Ponadto aktualnie obowiązujące podstawowe akty prawne związane z wykonawstwem planu urządzenia lasu to: Ustawa o ochronie przyrody z 16.04.2004 roku (DZ.U. nr 92 z 2004 r. poz. 880 z póź. zm). Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z dnia 3.10.2008 roku (DZ.U. nr 199 z 2008 r., poz. 1227), Ustawa z dnia 21 maja 2012 r. o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw (DZ.U. z 2010 nr 119, poz. 804), Prawo ochrony środowiska z 27.04.2001 roku (teks jednolity z 23.01.2008 r. DZ.U. nr 25 z 2008 r. poz. 150 wraz z późniejszymi zmianami) Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym z 27.03.2003 roku, Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dnia 3 lutego 1995 r. (z póź. zm). oraz rozporządzenia Ministra Środowiska: - w sprawie listy roślin i zwierząt gatunków obcych, które w przypadku uwolnienia do środowiska przyrodniczego mogą zagrozić gatunkom rodzimym lub siedliskom przyrodniczym, z dnia 9.09.2011 r., - w sprawie ochrony gatunkowej roślin z dnia 5.01.2012 r. (Dz. U. z dnia 20.01.2012, poz. 81), - w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną, z dnia 09.07.2004 r. (Dz. U. Nr 168, poz. 1765), - w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt z dnia 12.10.2011 r. (Dz. U. Nr 237, poz. 1419), - w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000, z dnia 21.07.2004r., - w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000 z dnia 13.04.2010 r. (Dz. U. 2010 nr 77 poz. 510) - rozporządzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków z dnia 12.01.2011 r. (Dz. U. Nr 25 poz. 133), Wykonawstwo oparto na ustaleniach resortowych ujętych w: Instrukcji urządzania lasu; Zasadach hodowli lasu; Instrukcji ochrony lasu; Instrukcji ochrony przeciwpożarowej; 7
1.2 PRZESTRZENNE USYTUOWANIE URZĄDZANEGO OBIEKTU ORAZ KRÓTKI RYS HISTORYCZNY 1.2.1 Przestrzenne usytuowanie urządzanego obiektu względem podziału administracyjnego kraju Lasy należące do Bumar Amunicja S.A. Oddział w Pionkach położone są w granicach administracyjnych miasta Pionki, powiat Radom, województwo mazowieckie. Znajdują się one w terytorialnym zasięgu Nadleśnictwa Kozienice. Teren na którym występują lasy należą do terenów zamkniętych, są ogrodzone siatką i strzeżone przez straż przemysłową. Wejście na teren lasu możliwy jest tylko na podstawie przepustki. Siedziba Bumar Amunicja S.A. Oddział w Pionkach znajduje się w Pionkach przy ulicy Zakładowej 7. Telefon +48 48 385 21 75 e-mail: zps@zps.com.pl Szkic sytuacyjny obiektu 1.2.2 Stan posiadania Stan posiadania został ustalony na podstawie potwierdzonego wypisu z ewidencji gruntów z dnia 27.03.2013 roku i wyrysu mapy ewidencji gruntów w skali 1:5000 ze Starostwa Powiatowego w Radomiu. Wypis z rejestru gruntów: JEDNOSTKI REJESTROWE: G2675, G2871, G3044, G3045, G3046, WŁAŚCICIEL: udział 1/1 SKARB PAŃSTWA, siedziba: 26-600 Radom ul. Domagalskiego 7 WŁADAJĄCY: użytkownik wieczysty: udział 1/1, BUMAR AMUNICJA SPÓŁKA AKCYJNA, siedziba: 26-111 SKARŻYSKO-KAMIENNA ul. LEGIONÓW 122. Zgodnie z wypisem z ewidencji, w skład gruntów leśnych wchodzą działki o numerach: działka nr 1464/79 LsIV 3,8038 ha KW 00009003 działka nr 1464/91 LsIV 5,4253 ha KW 00008140 działka nr 1464/111 Ls 1,3720 ha KW 00009639 LsIV 8,2341ha LsV 42,7691ha działka nr 1464/217 LsIII 0,8700 ha KW 00009067 LsV 14,4971ha 8
działka nr 1464/288 LsIII 0,3588 ha KW 00009068 LsIV 8,8394 ha LsV 0,5817 ha Tabela 1. administracyjnego kraju Gmina, powiat, województwo Zestawienie powierzchni w poszczególnych jednostkach podziału Bumar Amunicja S.A. Oddział w Pionkach Powierzchnia [ha] 1 2 14-25-011 Miasto Pionki 86,7513 14-25 R-m powiat radomski 86,7513 14 R-m w województwie mazowieckie 86,7513 Tabela 2. Zestawienie powierzchni w PUL na 01.01.2014 r. Powierzchnia [ha] Lasy [ha] Grunty leśne [ha] Razem Obręb Grunty Grunty Ogółem Nie Razem lasy związane z nieleśne [ha] Zalesione zalesion grunty leśne gosp. leśną e 1 2 3 4 5 6 7 8 Bumar Amunicja S.A. 85,37 1,39 86,76 0 86,76 0 86,76 Oddział w Pionkach Dane dotyczące powierzchni określono na podstawie podsumowania opisów taksacyjnych. Różnią się one nieznacznie od powierzchni geodezyjnej podawanej z dokładnością do 1 m². Różnice wynikają z zaokrągleń matematycznych. Aby zachować zgodność we wszystkich wykazach, zestawieniach i tabelach, przyjęto powierzchnie z opisów taksacyjnych, które są w arach i wynikają z sumy powierzchni wszystkich wyłączeń taksacyjnych. Tak więc dla potrzeb ewidencji gruntów należy posługiwać się powierzchnią z dokładnością do 0,0001 ha, zaś dla potrzeb PUL z dokładnością do 0,01 ha. Tabela 3. Porównanie powierzchni ogólnej z poprzednią rewizją Wyszczególnienie Bumar Amunicja S.A. Oddział w Pionkach Stan na 1.01.2004r 100,40 Stan na 31.12.2013r. 86,76 Różnica -13,64 Różnica w powierzchni wynika z przeprowadzonej przez Starostę Radomskiego w roku 2005 nowej klasyfikacji gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa będących w wieczystym użytkowaniu przez Bumar Amunicja S.A. 1.2.3 Podział powierzchniowy Podział powierzchniowy przyjęto z poprzedniej rewizji PUL. Obiekt podzielony jest na 3 oddziały. Powierzchnia oddziałów wynosi: 1 19,17 ha, 2 15,21 ha, 3 52,38 ha. Numeracji oddziałów nie wyniesiono w terenie ze względu na brak słupów oddziałowych. 9
1.2.4 Rys historyczny Urządzany obiekt do roku 1922 wchodził w skład Nadleśnictwa Jedlnia. W dniu 10 lipca 1922 roku Ministerstwo Rolnictwa i Dóbr Państwowych, któremu podlegało Nadleśnictwo Jedlnia, przekazało 519,15 ha powierzchni leśnej pod zarząd Ministerstwa Spraw Wojskowych z przeznaczeniem dla Państwowej Wytwórni Prochu i Materiałów Kruszących. W latach 1932 i 1935 przekazano na rzecz Państwowej Wytwórni Prochu 32,60 ha. W rezultacie powierzchnia na koniec lat trzydziestych ubiegłego wieku wynosiła 551,75 ha. Odnośnie gospodarki leśnej w okresie do II wojny światowej jak również w okresie powojennym, brak jest jakichkolwiek danych. Należy sądzić, po aktualnym stanie drzewostanów, że działalność gospodarcza ograniczała się do posztucznego wycinania drzew. W roku 1952 powstała specjalna komórka techniczno-administracyjna tzw. sekcja leśna, której powierzono prowadzenie gospodarki leśnej. Pierwszy prowizoryczny operat urządzeniowy został opracowany na okres 1.01.1955 r. 31.12.1964 r. Całość lasów zaliczono do grupy I lasów ochronnych i do gospodarstwa dębowososnowego. Wiek rębności dla So przyjęto 100 lat. Etat użytków rębnych wynosił 800 m 3 grubizny brutto. Jak wynika z danych w latach 1955 1968 pozyskano ogółem około 16000 m 3 grubizny oraz wykonano odnowienia podokapowe na około 6,00 ha. Użytkowanie rębne ograniczało się do wycinania powierzchni pod inwestycje przemysłowe. Plan definitywnego urządzania lasu dla Zakładów Tworzyw Sztucznych Pronit-Erg w Pionkach, opracowało BULiGL w Radomiu na lata 1.01.1969 31.12.1978 r. Ogólna powierzchnia wynosiła 668,10 ha w tym powierzchnia leśna 388,52 ha. Całość lasów zaliczono do grupy I strefy zieleni wysokiej z których utworzono gospodarstwo lasów ochronnych. Przyjęto następujące wieki rębności: So, Md, Jd 120 lat Db 160 lat Brz, Ol 80 lat Etat użytkowania rębnego wnosił 13065 m 3 - wykonano 10867 m 3-83%, etat użytków przedrębnych 3005 m 3 wykonano 4655 m 3 155%. Masa drzewna pozyskana z wylesień pod inwestycje przemysłowe została zaliczona na poczet użytków rębnych. Nie wykonano zadań z zakresu hodowli lasu. Kolejny plan urządzania lasu sporządzony przez BULiGL w Radomiu obowiązywał w latach 1.01.1979 12.31.1988 r. Ogólna powierzchnia wynosiła 705,16 ha w tym powierzchnia leśna 369,49 ha. Lasy Zakładów Tworzyw Sztucznych Pronit-Erg w Pionkach zaliczona do lasów grupy I strefy zieleni wysokiej i utworzono gospodarstwo lasów ochronnych strefy zieleni wysokiej. Przyjęto następujące wieki rębności: So, Md, Jd 140 lat Db 160 lat Brz, Ol 80 lat Etat użytkowania rębnego wynosił 7210m 3 brutto, etat użytkowania przedrebnego 5119 m 3. Brak danych z realizacji planu urządzania lasu. Przemiany polityczne, ekonomiczne i społeczne zapoczątkowane w 1989 r. spowodowały przewartościowania w wielu dziedzinach życia ekonomicznego. Zmianie ulegają struktury i rodzaje zakładów produkcyjnych. Profil produkcji w nich podlega modernizacji lub całkowitym przekształceniom. Część zakładów nie mogących podołać wyzwaniom technologicznym i zapotrzebowaniom rynku ulega likwidacji zwiększając bezrobocie. Trudności na rynku oraz kłopoty finansowe Zakładów Tworzyw Sztucznych Pronit-Erg w Pionkach doprowadziły w roku 2000 do upadłości. W roku 2000, w procesie przekształceń Polskiego Przemysłu Obronnego, zostają założone Zakłady Produkcji Specjalnej Spółka z o.o. 17.09.2002 roku Spółka ZSP weszła w skład Grupy Kapitałowej BUMAR. Dziewiętnastego grudnia 2012 roku Zakłady Produkcji Specjalnej stały się częścią grupy Bumar Amunicja S.A. z siedzibą w Skarżysku Kamiennej. Tak, więc od połowy grudnia 10
oficjalna nazwa pionkowskiej zbrojeniówki brzmi: Bumar Amunicja S.A. Oddział w Pionkach. Zakończenie działalności Zakładów Produkcji Specjalnej oznacza jednocześnie, że pionkowska zbrojeniówka po osiemdziesięciu dziewięciu latach, zakończyła swój samodzielny byt gospodarczy. W roku 2003, w wyniku przetargu, właściciel spółki zlecił BULiGL Oddział w Lublinie sporządzenie Planu Urządzenia Lasu dla lasów Skarbu Państwa będących w użytkowaniu wieczystym przez ZPS w Pionkach obecnie Bumar Amunicja S.A. Plan urządzenia lasu dla Bumar Amunicja S.A. (ZPS w Pionkach) i obowiązywał od 1.01.2004 do 31.12.2013 roku Omówienie gospodarki ostatniego 10-lecia (2004-2013) przedstawiona zostanie w dalszej części elaboratu w dziale Analiza gospodarki przeszłej Syntetyczne dane z historii działalności Spółki Wyszczególnienie Jed. Bumar Amunicja S.A. Oddział w Pionkach wg stanu na: 2004 2014 Powierzchnia ogólna ha 100,40 86,76 Grunty leśne ha 100,40 86,76 w tym porolne ha Grunty związane z gospodarką leśną ha Grunty nieleśne ha w tym grunty przeznaczone do zalesienia ha Grunty sporne ha Lasy ochronne ha 100,40 86,76 Rezerwaty pow. leśna ha Obszary NATURA 2000 ha 86,76 Parki krajobrazowe ha Otulina parków krajobrazowych ha 100,40 86,76 Obszary chronionego krajobrazu ha I strefa zagrożenia przemysłowego ha Miąższość d-stanów na powierzchni leśnej m 3 30871 24683 Przeciętna zasobność na 1 ha m 3 307 285 Przeciętny wiek drzewostanów lat 90 97 Wieki rębności dla podstawowych gat. drzew lat So lat 110 110 Db, Js lat 160 160 Brz, Ol, Kl, Jw, Gb, Lp lat 80 80 Roczny etat Etat pow. [ha] ha 2,81 2,45 użytków rębnych Wykonanie[ha] ha 000 - Etat netto m 3 249 293 Roczny etat użytków przedrębne Odnowienia otwarte i podokap. ha rocznie Pielęgnacje upraw i młodników ha rocznie Melioracje agrotechnicz ha rocznie Wykonanie netto m 3 000 - Etat pow. [ha] ha 7,23 5,64 Wykonanie [ha] ha 0000 - Etat netto m³ 187 181 Wykonanie netto m³ 0000 - Etat [ha] ha 0,84 0,94 Wykonanie [ha] ha 0000 - Etat [ha] ha 2,75 0,02 Wykonanie [ha] ha 000 - Etat [ha] ha 0,84 0,75 Wykonanie [ha] ha 000-11
1.3 ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENE REGIONU DOTYCZĄCE GOSPODARKI LEŚNEJ I OCHRONY PRZYRODY Z UWZGLĘDNIENIEM REGIONALNYCH STRATEGII ROZWOJU ORAZ PROGRAMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA Podstawowym dokumentem prognostycznym polityki zagospodarowania przestrzennego regionu dotyczące gospodarki leśnej i ochrony przyrody jest Plan zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego który określa cele, zasady i struktury zagospodarowania przestrzennego oraz lokalizacje inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym i wojewódzkim. Rozbudowa i planowane inwestycje przez Bumar Amunicja S.A. wynikać będą z potrzeb rynku i strategicznej polityki Państwa. Aktualnie Spółka nie przewiduje żadnych inwestycji Projektowane inwestycje, zgodnie z Ustawą o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z dnia 3.10.2008 roku będą musiały mieć przeprowadzoną ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko i obszary Natura 2000 i uzyskanie decyzji środowiskowej na inwestycję. W dokumentach tych opisane są szczegółowe zagrożenia środowiska oraz rozwiązania mające na celu jego zapobieganie, zmniejszenie lub kompensacja. 1.4 CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW PRZYRODNICZYCH 1.4.1 Położenie obiektu w przestrzeni przyrodniczo-leśnej Regionalizacja przyrodniczo-leśna Według Regionalizacji Przyrodniczo-Leśnej Polski 2010, lasy Spółki Bumar Oddział w Pionkach położone są: VI Krainie Małopolskiej VI.3 Mezoregiom Równiny Radomsko-Kozienickiej 1.4.2 Rzeźba terenu Obszar całego obiektu wykazuje małe zróżnicowanie pod względem morfologicznym. Przeważa krajobraz naturalny peryglacjalny równinny. Dominują plejstoceńskie gliny zwałowe, piaski i żwiry lodowcowe zlodowacenia środkowo-polskiego, tworzące układ mozaikowy z nieco mniej licznymi piaskami i żwirami sandrowymi [Regionalizacja przyrodniczo-leśna Polski 2010, R. Zielony, A. Kliczkowska, Wydawnictwo Centrum Informacyjne Lasów Państwowych]. 1.4.3 Warunki klimatyczne Według klasycznej regionalizacji klimatycznej Polski E. Romera (1949), teren Spółki Bumar Oddział w Pionkach, znajduje się w regionie klimatycznym C11 Wielkich Dolin. Zgodnie z najnowszą regionalizacją klimatyczną opracowaną przez Alojzego Wosia (1999), która dzieli teren Polski na 28 regionów klimatycznych, wykazujących pewne odrębne cechy klimatu wyrażone w średniej rocznej liczbie dni z poszczególnymi typami pogody, omawiany teren położony jest w Regionie XXI Wschodniomałopolski. Omawiany teren jest obszarem bardzo małym. Powoduje to, iż dla opisania klimatu trzeba się wzorować większą powierzchnią terytorialną na której panują praktycznie takie same warunki. Klimat jest tu zbliżony do kontynentalnego, chociaż w okresie letnim zaznaczają się częściej wpływy klimatu oceanicznego. Stany pogody uzależnione są przede wszystkim od ośrodków stałego ciśnienia, jak też sezonowych ośrodków ciśnienia, które kierują nad ten teren określone masy powietrza. Strefa stałego wyżu podzwrotnikowego występująca na południu Europy pod nazwą wyżu azorskiego, przynosi suchą i słoneczną pogodę. Od północnowschodniej części Polski występuje strefa frontu polarno-kontynentalnego, która powoduje napływ wychłodzonego i suchego powietrza ze wschodu. W porze letniej i jesiennej dominują 12
masy powietrza polarno-morskiego, które docierają znad Atlantyku jako ciepłe, powodując pogodę słoneczną, lub jako chłodniejsze, przynosząc opady deszczu. Najczęstszymi masami powietrza, są masy powietrza polarno-oceanicznego, w mniejszym stopniu polarno-kontynentalnego. Znikomy udział mają tutaj masy pochodzenia arktycznego i tropikalnego. Najczęstszym typem pogody jest typ antycyklonalny charakteryzujący się dużym usłonecznieniem o niebie bezchmurnym lub o niewielkim zachmurzeniu, przeważnie wysokim ciśnieniem ponad 1013 hpa, wiatrach o niewielkich prędkościach /poniżej 3m/sek./, braku opadów atmosferycznych. Rzadszym typem pogody jest pogoda depresyjna i frontowa charakteryzująca się dużą wilgotnością powietrza, dużym zachmurzeniem, znacznymi opadami atmosferycznymi oraz dużą zmiennością ciśnienia i prędkością wiatrów. Wiatry charakteryzują się dużą zmiennością przestrzenną. Wieją przede wszystkim z kierunków zachodnich i południowo-wschodnich. Średnia prędkość wiatrów rozkłada się następująco: na wiosnę 3,0-3,5 m/sek., w lecie około 2,5 m/sek., w jesieni około 3,0 m/sek. i w zimie 3,0-4,0 m/sek. Stosunkowo rzadko zdarzają się wiatry wyrządzające poważniejsze szkody. Osiągają one wówczas prędkość do 15 m/sek. Warunki termiczne, podobnie jak cały klimat tego terenu, kształtują się latem pod wpływem atlantyckim, natomiast zimą pod wpływem kontynentalnym. Najchłodniejszym miesiącem roku jest styczeń, a najcieplejszym lipiec. Przeciętna temperatura stycznia wynosi ok.-1,3 C do -3 C, a lipca - ok. 17,7 C do 18,5 C. Najcieplejszym miesiącem był sierpień 1992 z temperaturą 21,5 0 C i lipiec 1994-22,5 0 C. Z miesięcy zimowych, najchłodniejszym był styczeń 1996 z temperaturą -6,8 0 C oraz luty 1996 6,5 0 C. Ważniejsze dane klimatyczne kształtują się następująco: - średnia temperatura roczna + 8,3 o C - średnia temperatura okresu IV-IX +14,3 o C - długość okresu wegetacyjnego (temp. >5,0 o C) 215 dni - liczba dni mroźnych (temp. max. < 0 o C) 55 dni - liczba dni z pokrywą śnieżną 45 dni - średnia suma opadów rocznych 520 mm - średnia liczba dni z przymrozkami w okresie od IV X 110 dni 1.4.4 Warunki wodne Pod względem hydrologicznym opisywany obiekt należy do dorzecza rzeki Wisły. Po wschodniej stronie przepływa rzeka Zagożdżonka, która odprowadza nadmiar wody z lasu do Wisły. Na gruntach zarządzanych przez Spółkę Bumar Oddział w Pionkach nie występują naturalne lub sztuczne zbiorniki wodne oraz ujęcia wodne objęte strefą ochronną. 1.4.5 Warunki glebowe Spółka Bumar Amunicja Oddział w Pionkach nie posiada opracowania glebowosiedliskowego, w którym szczegółowo omówione byłyby warunki glebowe. W związku z powyższym nie są zamieszczone w opisach taksacyjnych dane dotyczące podtypu i gatunku gleby. Na podstawie literatury [Regionalizacja przyrodniczo-leśna Polski 2010], R. Zielony, A. Kliczkowska, Wydawnictwo Centrum Informacyjne Lasów Państwowych] opisywane lasy występują na utworach akumulacji lodowcowej, w postaci utworów piaszczysto-pylastych i piasków zwałowych, z których wytworzyły się średnio-żyzne gleby, na których występują drzewostany sosnowe i dębowo-sosnowe. 13
1.4.6 Charakterystyka typów siedliskowych lasu W części tabelarycznej niniejszego elaboratu zamieszczone są tabele, które charakteryzują udział typów siedliskowych: Tabela nr II Zestawienie powierzchni typów siedliskowych według panujących gatunków drzew oraz ich bonitacji; Tabela nr IV Powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku według typów siedliskowych lasu i gatunków panujących; Tabela nr Va Powierzchniowa tabela klas wieku według rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu. Tabela nr Vb Miąższościowa tabela klas wieku według rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu. W trakcie prac taksacyjnych na podstawie runa leśnego i drzewostanu określono typy siedliskowe lasu. Powierzchnię oraz procentowy udział typów siedliskowych lasu przedstawiono na diagramach na podstawie bazy danych opisu taksacyjnego. Udział % typów siedliskowych 13,73% BMśw 32,28% Lśw 27,56 ha 11,72 ha 46,09 ha BMśw LMśw Lśw 53,99% LMśw W lasach Spółki Bumar Oddział w Pionkach wyodrębniono 3 typy siedliskowe lasu. Dominującym siedliskiem jest las mieszany świeży (LMśw), który zajmuje 46,09 ha (53,99%). Pod względem stopnia uwilgotnienia siedliska, dominują siedliska świeże, które są w stanie naturalnym i zbliżonym do naturalnego w 100,0%. 1.4.7 Zanieczyszczenie powietrza i uszkodzenia lasu od emisji przemysłowych Zgodnie z 10 IUL aktualizacji stref uszkodzeń przemysłowych nie przeprowadzono. 1.4.8 Typy drzewostanów i orientacyjne składy upraw W oparciu o dotychczasowe wyniki gospodarcze oraz Zasady Hodowli Lasu przyjęto następujące typy drzewostanów dla poszczególnych typów siedliskowych lasu i orientacyjne składy upraw. Tabela 4. Porównanie TD i orientacyjnych składów gatunkowych upraw przyjętych na lata 2014-2023 z poprzednim 10-leciem (2004-2013) TSL TD Orientacyjny skład gatunkowy odnowień Na lata 2014-2023 Orientacyjny skład gatunkowy odnowień w latach 2004-2012 BMśw Db So So 60%, Dbb 20% Bk i inne 20% So 60%, Db 20% Bk Jd i inne 20% LMśw Db So So 40%, Db 30%, Md i inne 30% So 40%, Db 30%, Md Jd i inne 30% Lśw Jd Db Db 50%,Jd 30%, Bk i inne 20% Db 50%,Jd 30%, Bk i inne 20% 14
Projektowane składy upraw należy traktować ramowo i uwzględniać przy odnowieniu warunki mikrosiedliskowe. W uzasadnionych przypadkach, uwzględniając zmienność warunków w ramach typu siedliskowego lasu oraz doświadczenia miejscowe, dopuszcza się odstępstwa od podanych orientacyjnych składów upraw w wysokości do 20%. W porównaniu z poprzednią rewizją nie zmieniono orientacyjnych składów upraw. Zachowana jest ciągłość w dążeniu do osiągnięcia zamierzonych celów gospodarczych. 1.4.9 Ocena walorów genetycznych lasu Genetyczne zróżnicowanie gatunków drzew tworzących las i dostosowanie ich do warunków panujących na obszarze występowania ma zasadniczy wpływ na wielorakość funkcji jakie zgodnie z Ustawą o lasach, ma on spełniać, tj. funkcje społeczne i produkcyjne. Zachowanie rodzimych populacji drzew, ich różnorodność, to główny czynnik stworzenia regionalizacji leśnej Polski dla nasion i sadzonek. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 25 października 2006 r. (Dz.U. 201, poz. 1481), w sprawie wykazu, obszarów i mapy regionów pochodzenia leśnego materiału podstawowego, lasy Spółki Bumar Oddział w Pionkach należą do 653 regionu pochodzenia leśnego materiału podstawowego. Spółka Bumar Amunicja Oddział w Pionkach nie posiada własnej bazy nasiennej. Materiał sadzeniowy musi pochodzić z właściwego regionu pochodzenia leśnego materiału podstawowego. 1.4.10 Ogólna ocena stanu środowiska przyrodniczego Zgodnie z przepisami Ustawy o lasach, celem gospodarki leśnej jest zachowanie warunków do trwałej wielofunkcyjności lasów, ich wszechstronnej użyteczności oraz kształtowania środowiska przyrodniczego. Realizując cele hodowli i użytkowania lasu przyjęto zasadę, że każdy las, w każdym miejscu i czasie pełni jednocześnie różne funkcje. Instrukcja urządzania lasu wyróżnia, w zależności od funkcji lasu, trzy główne grupy lasów: rezerwatowe, ochronne i gospodarcze. Lasy należące do Spółki Bumar Oddział w Pionkach położone są w granicach administracyjnych Miasta Pionki. W związku z powyższym uznano je za lasy ochronne w granicach miast i w odległości do 10 km od granic administracyjnych miast ponad 50 tys. mieszkańców. W części tabelarycznej zamieszczono tabelę III powierzchniową i miąższościową tabelę klas wieku według głównych funkcji lasu i gatunków panujących. 1.4.11 Walory przyrodnicze Na terenie lasów będących w użytkowaniu przez Spółkę Bumar Amunicja Oddział w Pionkach funkcjonuje jedna formy ochrony przyrody zapisanych w ustawodawstwie tj. Natura 2000 Ostoja Kozienicka PLB140013 obszar specjalnej ochrony ptaków. Natomiast pozostałe formy ochrony przyrody jak: rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, pomniki przyrody, użytki ekologiczne nie występują. Występują pojedyncze stanowiska roślin chronionych takie jak: konwalia majowa, rokiet pospolity, kruszyna pospolita, przytulia wonna. Podczas inwentaryzacji zasobów leśnych rejestrowano drzewa o znacznych rozmiarach i wieku nie objęte ustawową ochroną. Są one odnotowane w opisach taksacyjnych jako drzewa cenne, lub przestoje na gruntach leśnych. 1.4.12 Zagrożenia środowiska przyrodniczego Wśród zagrożeń środowiska przyrodniczego wyróżniamy zagrożenia: biotyczne - owady, grzyby pasożytnicze, zwierzyna płowa abiotyczne - susze, silne wiatry, przymrozki wczesne i późne, okiść antropogeniczne pożary, zaśmiecanie lasu, urbanizacja terenu 15
Szczegółowe omówienie występujących zagrożeń zawarte zostało w części czwartej elaboratu, w rozdziałach: Kierunkowe zadania z zakresu ochrony lasu i Plan ochrony przeciwpożarowej oraz w Programie Ochrony Przyrody Aktualizacja. 1.5 CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW EKONOMICZNYCH 1.5.1 Krótka charakterystyka ekonomiczna regionu Lasy będące w użytkowaniu Spółki Bumar Oddział w Pionkach pełnią rolę ochroną. Gospodarka leśna na tym terenie sprowadza się do wykonywania cięć trzebieżowych, pielęgnacji założonych upraw oraz znikomego użytkowania rębnego. Funkcja produkcyjna, czyli produkcja drewna i uzyskiwanie z tego tytułu dochodów nie jest główną funkcją pełnioną przez te lasy. Gospodarka w tych lasach jest dostosowana do pełnienia funkcji pozaprodukcyjnych. W planach zagospodarowania przestrzennego nie przewiduje się na tym terenie wzmożonej urbanizacji. Rozwój przemysłu uwarunkowany będzie od strategii państwa oraz rozwoju Miasta Pionki. 1.5.2 Charakterystyka kompleksów leśnych Całość lasów Spółki Bumar Oddział w Pionkach wchodzi do otuliny Kozienickiego Parku Krajobrazowego im. Profesora Ryszarda Zaręby. Północna i zachodnia strona lasów FAM- PIONKI przylega do dużego kompleksu leśnego, który wchodzi w skład Puszczy Kozienickiej. Granice lasów są wyraźne. Do obowiązków użytkownika gruntów leśnych należy utrzymywanie aktualnej dokumentacji prawnej związanej ze stanem posiadania i ze zmianami w rodzaju użytkowania gruntów, ochrona znaków granicznych oraz znaków pomiarowych, położonych na terenie obiektu. W razie zniszczenia lub przesunięcia znaków granicznych i geodezyjnych, do ich wznowienia uprawniona jest wyłącznie służba geodezyjna. 1.6 CHARAKTERYSTYKA STANU LASU ORAZ ANALIZA STANU ZASOBÓW DRZEWNYCH 1.6.1 Ocena możliwości produkcyjnych na podstawie zestawień końcowych W części tabelarycznej niniejszego elaboratu zostały zamieszczone następujące tabele, które charakteryzują możliwości produkcyjne lasów omawianego obiektu: Tabela nr II - Zestawienie powierzchni typów siedliskowych wg panujących gatunków drzew oraz ich bonitacji; Tabela nr III - Powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku wg głównych funkcji lasu i gatunków panujących; Tabela nr IV - Powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku wg typów siedliskowych lasu i gatunków panujących; Tabela nr Va - Powierzchniowa tabela klas wieku wg rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu; Tabela nr Vb - Miąższościowa tabela klas wieku wg rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu; Tabela nr VI - Powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku wg gospodarstw i grup gatunków panujących o tym samym wieku rębności; Tabela nr VII - Powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku wg stref uszkodzenia lasu i gatunków panujących; Tabela nr VIIIa - Tabela klas wieku spodziewanego bieżącego rocznego przyrostu miąższości wg gatunków panujących i stref uszkodzenia przyrost tablicowy. 1.6.2 Struktura gatunkowa według gatunków panujących w ramach typów siedliskowych lasu i klas bonitacji Poniżej przedstawiono zestawienie powierzchni typów siedliskowych lasu według gatunków panujących na podstawie tabeli nr II oraz wykresy obrazujące udział gatunków panujących w typach siedliskowych lasu na powierzchni leśnej. 16
Tabela 5. bonitacji : Typ siedliskowy lasu Zestawienie siedliskowych typów lasu wg panujących gatunków drzew oraz Bonitacja SO DB KL AK Razem Powierzchnia w ha % 1 2 3 4 5 6 4 5 Ia 0,38 0,38 3,24 BMśw I 2,24 2,24 19,11 II 9,1 9,1 77,65 III Razem ha 11,72 11,72 100 % 100 100 100 Ia LMśw I 28,12 28,12 61,01 II 14,05 0,88 14,93 32,39 III 3,04 3,04 6,6 Razem ha 42,17 3,04 0,88 46,09 100 % 91,49 6,6 1,91 100 100 Ia Lśw I 22,1 0,37 22,47 81,53 II 2,19 2,19 0,71 5,09 18,47 III Razem ha 24,29 2,19 1,08 27,56 100 % 88,13 7,95 3,92 100 100 Ia 0,38 0,38 0,45 Łącznie I 52,46 0,37 52,83 61,88 II 25,34 2,19 0,71 0,88 29,12 34,11 III 3,04 3,04 3,56 Ogółem ha 78,18 5,23 1,08 0,88 85,37 100 % 91,57 6,13 1,27 1,03 100 100 ha 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Udział gat. panujących w typach siedliskowych lasu BMśw LMśw Lśw Ak Kl Db So 17
Udział % gatunków panujących w typach siedliskowych lasu 100% 80% 60% 40% 20% Ak Kl Db So 0% BMśw LMśw Lśw Na siedliskach borowych oraz na LMśw gatunkiem panującym jest w większości sosna i jest to stan zgodny z docelowym typem drzewostanu. Sosna jako gatunek panujący na Lśw jest gatunkiem niezgodnym z docelowym typem drzewostanu. Struktura gatunkowa wymaga dalszej korekty w ramach kontynuacji użytkowania rębnego oraz regulacji składu gatunkowego poprzez cięcia pielęgnacyjne. Poniższy wykres przedstawia powierzchniowy udział klas bonitacyjnych gatunków panujących : ha 80 70 60 50 40 30 20 10 0 So Db Kl Md Bon Ia Bon I Bon II Bon III Powierzchniowy udział klas bonitacji w typach siedliskowych lasu: ha 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 BMśw LMśw Lśw Bon Ia Bon I Bon II Bon III Z przedstawionych danych wynika, że przeważają drzewostany I bonitacji (61,8%). 18
1.6.3 Powierzchniowy i miąższościowy udział drzewostanów w klasach wieku Tabela 6. Udział powierzchniowy i miąższościowy drzewostanów w klasach i podklasach wieku wg gatunków panujących. Gatunek panujący Grunty leśne niezalesione do odnowienia płazowiny haliz. zręby w prod. ubocz. pozo - stałe Przest. na gr. zal. Drzewostany w klasach i podklasach wieku I II III IV V VI VII VIII 1-10 11-20 21-30 31-40 41-50 51-60 61-70 71-80 81-90 91-100 101-120 121-140 141 i wyżej KO KDO Bu d. pr zer. grunty zalesion e Razem grunty zales. i nie zales. % powierzchnia w ha / miąższość w m3 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 Lasy ochronne SO 0,58 2,34 7,70 7,29 3,24 25,46 11,79 12,33 8,03 78,18 78,76 90,79 50 8 465 2065 2375 1065 7525 3390 3515 2475 22883 22933 92,91 DB 0,53 1,93 2,77 5,23 5,23 6,03 125 520 955 1600 1600 6,48 KL 0,47 0,11 0,50 1,08 1,08 1,24 10 10 10 0,04 OL 0,81 0,81 0,93 AK 0,88 0,88 0,88 1,01 140 140 140 0,57 Ogółem 0,58 0,81 0,47 0,11 0,50 2,34 0,88 7,70 7,29 3,77 27,39 14,56 12,33 8,03 85,37 86,76 100 50 8 10 465 140 2065 2375 1190 8045 4345 3515 2475 24633 24683 100 Procent 0,67 0,93 0,54 0,13 0,58 2,70 1,01 8,88 8,40 4,35 31,56 16,78 14,21 9,26 98,40 100,00 100 0,20 0,03 0,04 1,88 0,57 8,37 9,62 4,82 32,60 17,60 14,24 10,03 99,80 100,00 100 19
Struktura powierzchniowa i miąższościowa klas wieku 35 % 30 25 20 15 10 5 0 Ia Ib IIa IIb IIIa IIIb IV a IV b Va Vb VI VII VIII KO KDO Powierzchnia Miąższość Struktura gatunków panujących w klasach wieku ha30 25 20 15 10 5 0 Ia Ib IIa IIb IIIa IIIb IV a IV b Va Vb VI VII VIII KO KDO So Db Kl Ak Na podstawie powyższej tabeli i wykresów wynika, że w skład drzewostanów lasów SP będących w użytkowaniu Spółki Bumar Oddział w Pionkach wchodzą 4 gatunki drzew (sosna zwyczajna, dąb szypułkowy, klon zwyczajny, robinia akacjowa) jako gatunki panujące i 7 gatunków, (Jd, Jw, Gb, Brz, Ol, Oś, Lp) jako gatunki współpanujące oraz 6 gatunków drzew jako domieszki (Md, Dg, Św, Bk, Js, Ksz ). Najważniejszym gatunkiem jest sosna, zajmująca 90,79 % pow. co stanowi 92,91 % miąższości przy zasobności 291 m³/ha. Drugim gatunkiem jest dąb zajmujący 6,03% powierzchni i 6,48% masy przy 306 m³/ha zasobności. Pozostałe gatunki stanowią 2,25% pow. Najliczniej reprezentowana jest Vb kl. wieku (31,6 % pow. i 32,6% zasobności). 20
Tabela 7. Tabelaryczne zestawienie podstawowych parametrów głównych drzewostanów: Parametry drzewostanów Bumar Amunicja S.A. Oddział w Pionkach drzewostany sosnowe Powierzchnia [ha] 78,76 Udział % 90,79 Zapas [brutto] 22933 Udział % 92,91 Zasobność m³/ha [brutto] 291 Spodziewany przyrost bieżący roczny m³/ha 4,95 Przeciętny wiek drzewostanów[lat] 95 drzewostany dębowe Powierzchnia [ha] 5,23 Udział % 6,03 Zapas [brutto] 1600 Udział % 6,48 Zasobność m³/ha [brutto] 306 Spodziewany przyrost bieżący roczny m³/ha 2,86 Przeciętny wiek drzewostanów[lat] 102 2) Kategoria drzewostanów Powierzchniowy udział poszczególnych kategorii drzewostanów pod względem ich dojrzałości rębnej jest następujący: Tabela 8. Kategoria drzewostanów Bumar Amunicja S.A. Drzewostany Oddział w Pionkach ha % Bliskorębne i młodsze 24,99 29,3 Rębne 25,46 29,8 Przeszłorębne 14,56 17,1 Klasa odnowienia (KO) Klasa do odnowienia (KDO) 20,36 23,8 Razem 85,37 100,00 Z powyższego zestawienia wynika, że około 70,7% drzewostanów osiągnęło dojrzałość rębną. 1.6.4 Powierzchniowy i miąższościowy udział rzeczywistych gatunków drzew Charakterystyka drzewostanów wykonana została w oparciu o udział rzeczywistych gatunków wyliczony na podstawie udziału danego gatunku w składzie drzewostanu. Odzwierciedla więc precyzyjnie rzeczywisty skład drzewostanu. Szczegółową charakterystykę powierzchniowego i miąższościowego udziału rzeczywistego gatunków, wg klas i podklas wieku, w ramach typów siedliskowych, przedstawia: Tabela nr Va - Powierzchniowa tabela klas wieku wg rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu; Tabela nr Vb - Miąższościowa tabela klas wieku wg rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu. Tabela 9. Powierzchniowa tabela klas wieku wg rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu 21
Drzewostany w klasach i podklasach wieku Typ siedliskowy lasu Gatunek I II III IV V VI VII VIII 1-10 11-20 21-30 31-40 41-50 51-60 61-70 71-80 81-90 91-100 101-120 121-140 141 i wyżej KO KDO Bud. przer. Razem Powierzchnia zalesiona w ha % 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 BMŚW SO 2,34 0,38 2,24 3,30 3,46 11,72 100,00 Razem ha 2,34 0,38 2,24 3,30 3,46 11,72 100,00 % 19,97 3,24 19,11 28,16 29,52 100,00 100,00 LMŚW SO 4,56 3,53 2,20 18,52 7,40 36,21 78,56 DB 0,65 1,27 1,89 1,45 5,26 11,41 JW 1,95 0,25 0,94 0,15 3,29 7,14 BRZ 0,08 0,19 0,27 0,59 AK 0,88 0,88 1,91 OS 0,08 0,08 0,17 LP 0,10 0,10 0,22 Razem ha 0,88 7,32 5,05 3,24 20,60 9,00 46,09 100,00 % 1,91 15,88 10,96 7,03 44,69 19,53 100,00 100,00 LŚW SO 0,15 1,53 1,18 3,04 3,87 9,77 35,44 JD 0,81 0,81 2,94 DB 0,07 0,38 1,22 0,57 2,18 1,81 6,23 22,61 KL 0,40 0,11 0,50 0,15 0,13 3,13 0,88 5,30 19,23 JW 0,15 0,13 1,42 1,70 6,17 GB 0,44 0,09 1,14 1,67 6,06 BRZ 0,28 0,66 0,94 3,41 OS 0,57 0,57 2,07 LP 0,57 0,57 2,07 Razem ha 0,47 0,11 0,50 0,53 3,49 2,10 12,33 8,03 27,56 100,00 % 1,71 0,40 1,81 1,92 12,66 7,62 44,74 29,14 100,00 100,00 Łącznie SO 2,34 4,94 5,77 2,35 23,35 12,04 3,04 3,87 57,70 67,58 JD 0,81 0,81 0,95 DB 0,07 0,65 1,27 0,38 3,11 2,02 2,18 1,81 11,49 13,46 KL 0,40 0,11 0,50 0,15 0,13 3,13 0,88 5,30 6,21 JW 1,95 0,25 0,94 0,15 0,28 1,42 4,99 5,85 GB 0,44 0,09 1,14 1,67 1,96 BRZ 0,08 0,19 0,28 0,66 1,21 1,42 AK 0,88 0,88 1,03 OS 0,08 0,57 0,65 0,76 LP 0,10 0,57 0,67 0,78 Ogółem ha 0,47 0,11 0,50 2,34 0,88 7,70 7,29 3,77 27,39 14,56 12,33 8,03 85,37 100,00 % 0,55 0,13 0,59 2,74 1,03 9,02 8,54 4,42 32,07 17,06 14,44 9,41 100,00 100,00 22
Porównując powierzchnię wg gatunków panujących i rzeczywistych wnioskować można, iż skład gatunkowy drzewostanów jest bardziej urozmaicony niż wynikałoby to z ich składu wg gatunków panujących. Powierzchnia głównego gatunku jakim jest sosna zmniejsza swój udział na korzyść gatunków liściastych. Drzewostany stopniowo przekształcane są z jednogatunkowych w wielogatunkowe o zróżnicowanej strukturze wiekowej i pionowej. Według rzeczywistego udziału cenne domieszki drzew liściastych zwiększają swój udział, co korzystnie wpływa na bioróżnorodność ekosystemu. 1.6.5 Porównanie udziału powierzchniowego i miąższościowego z poprzednią rewizją PUL Tabela 10. Zestawienie porównawcze powierzchni i zasobności w klasach wieku z poprzednią rewizją: Bumar Amunicja S.A. Oddział w Pionkach Klasy wieku 2004-2013 2014-2023 Pow. ha % Zasoby % Pow. ha % Zasoby % m3 m3 Płaz 0,58 0,67 50 0,20 Hal. zręby W pr. ubocz. pozostałe 0,81 0,93 Przestoje 8 0,03 Ia 0,47 0,54 Ib 0,11 0,13 IIa 0,50 0,58 10 0,04 IIb 2,39 2,37 320 1,04 IIIa 1,18 1,17 130 0,42 2,34 2,70 465 1,88 IIIb 6,97 6,96 1540 4,99 0,88 1,01 140 0,57 IVa 7,57 7,56 2525 8,18 7,70 8,88 2065 8,37 IVb 5,00 4,99 1330 4,31 7,29 8,40 2375 9,62 Va 23,77 23,67 7145 23,15 3,77 4,35 1190 4,82 Vb 25,52 25,41 7435 24,08 27,39 31,56 8045 32,60 VI 22,11 22,01 8265 26,77 14,56 16,78 4345 17,60 VII 5,89 5,86 2180 7,06 VIII i st. KO 12,33 14,21 3515 14,24 KDO 8,03 9,26 2475 10,03 Razem 100,40 100,0 30870 100,0 86,76 100,00 24683 100,00 Zmiany w klasach wieku w porównaniu z poprzednią rewizją wynikają z naturalnego przejścia drzewostanów do wyższej klasy. Obecnie prowadzona gospodarka leśna na terenie urządzanego obiektu gwarantuje zachowanie trwałości i ciągłości lasu, gdyż stosowane sposoby zagospodarowania przyczyniają się do poprawy struktury drzewostanów, między innymi poprzez udział drzewostanów o strukturze klas odnowienia (KO). 1.6.6 Charakterystyka młodego pokolenia Młode pokolenie drzew generalnie zostało wprowadzone poprzez odnowienie gniazd po rębniach złożonych. Na gniazdach i pod okapem drzewostanu wprowadzone są gatunki o większych wymaganiach ekologicznych głównie jodła, dąb, buk. Jakość hodowlana wyrażona poprzez dostosowanie składu gatunkowego do siedliska z uwzględnieniem mikrosiedlisk, form zmieszania, pokroju drzewek została oceniona jako średnia (wskaźnik 2). 23
W miejscach nieudanych odnowień lub przerzedzeń wykorzystuje się samosiew brzozy jaworu, klonu. Młode pokolenie zinwentaryzowano na powierzchni zredukowanej 5,33 ha, co stanowi około 6,24% powierzchni leśnej zalesionej. Młode pokolenie drzew rozumiane szerzej, w sensie ekologicznym, zajmuje większą powierzchnię. Występuje w każdej warstwie jako domieszka cenna i biocenotyczna, która w formie biogrup lub pojedynczych drzew jest włączana do drzewostanu docelowego. 1.6.7 Ocena zgodności składu gatunkowego z typem lasu Zgodnie z 40 obowiązującej Instrukcji Urządzania Lasu w ramach charakterystyki stanu lasu i zasobów drzewnych przedstawiono poniżej zbiorcze zestawienie powierzchni drzewostanów wg stopni zgodności z siedliskiem: Tabela 11. Stopień zgodności drzewostanów z siedliskiem Stopień zgodności Bumar Amunicja S.A. Oddział w Pionkach Pow. w ha % 1 zgodne 29,31 34,33 2 częściowo zgodne 54,10 63,37 3 niezgodne 1,96 2,30 Razem 85,37 100,00 W drzewostanach rębnych, dostosowanie składu gatunkowego do zgodnego z siedliskiem realizowane będzie poprzez rębnie przewidziane dla danego gospodarstwa i typu siedliskowego lasu. Drzewostany młodsze należy dostosować poprzez regulację składu, w trakcie prowadzonych cięć pielęgnacyjnych. Drzewostany niezgodne z typem lasu stanowi 2,30% lasów Skarbu Państwa będących w użytkowaniu Spółki Bumar Amunicja Oddział w Pionkach. 1.6.8 Ocena stanu uszkodzeń drzewostanów Podczas prac terenowych zainwentaryzowano jedynie szkody od zwierzyny na powierzchni 0,75 ha. Stopień uszkodzenia to 20% młodego pokolenia i są gospodarczo znośne. Zgryzane są podsadzenia jodłowe przez sarnę. W przyszłym PUL należy prowadzić działania profilaktyczne w celu utrzymania właściwej higieny lasu (usuwanie posuszu, korowanie pniaków itp.) 1.6.9 Ocena stanu sanitarnego lasu Stan sanitarny drzewostanów utrzymywany jest na zadawalającym poziomie, dzięki intensywnym działaniom pracowników odpowiedzialnych za zarządzanie lasami. Ogólny stan lasu, pod względem zdrowotnym, jest dobry. 24
2 OPIS PRZYJĘTYCH ZASAD OKREŚLENIA ZADAŃ 2.1 PODSTAWY GOSPODARKI PRZYSZŁEGO OKRESU 2.1.1 Cele i zasady trwale zrównoważonej gospodarki leśnej Zgodnie z przepisami Ustawy o lasach, głównym celem gospodarki leśnej jest zapewnienie trwałości lasu i ciągłości jego wielofunkcyjnej roli w zagospodarowaniu przestrzennym kraju. Wielofunkcyjna rola lasów w gospodarce, przyrodzie i życiu człowieka wymaga prowadzenia gospodarki leśnej w sposób zrównoważony, tj. profesjonalnie, racjonalnie i zgodnie z prawami natury, w całej strefie wpływów lasu na środowisko przyrodnicze, gospodarkę i warunki życia ludzi. Leśnictwo wielofunkcyjne w Polsce oparte zostało o przyrodnicze podstawy rozwoju tj. regionalizację przyrodniczo-leśną uwzględniającą zmienność warunków naturalnych, typologię leśną (wyróżnienie siedliskowych typów lasu), naturalny zasięg występowania lasotwórczych gatunków drzew, a także rozpoznane warunki glebowe i siedliskowe obiektu. Używany powszechnie termin trwale zrównoważona gospodarka leśna oznacza działalność zmierzającą do ukształtowania struktury lasów i ich wykorzystania w sposób i tempie zapewniającym trwałe zachowanie ich bogactwa biologicznego, wysokiej produkcyjności oraz potencjału regeneracyjnego, żywotności i zdolności do wypełniania teraz i w przyszłości, wszystkich ważnych ochronnych, gospodarczych i socjalnych funkcji na poziomie lokalnym, narodowym i globalnym, bez szkody dla innych ekosystemów. Podstawy przyrodnicze rozwoju leśnictwa, zasada trwałości lasu i ciągłości jego wielostronnych funkcji są fundamentem na którym opierają się zadania leśnictwa; urządzanie, hodowla, ochrona, użytkowanie lasu. Plan urządzenia lasu spełnia rolę łącznika w przenoszeniu na poziom lokalny celów gospodarki leśnej, wyznacza też sposoby realizacji tych celów. Stanowi podstawę prowadzenia racjonalnej gospodarki leśnej w lasach użytkowanych przez Bumar Oddział w Pionkach. 2.1.2 Podział według dominującej funkcji lasów Lasy Skarbu Państwa (SP) w użytkowaniu Bumar Amunicja S.A. Oddział w Pionkach w chwili obecnej nie mają decyzji Ministra Środowiska dotyczącej uznania lasów za ochronne. Zgodnie z art. 15 Ustawy o lasach z dnia 28 września 1991 r., można wnioskować do Ministra Środowiska o uznanie je za ochronne w kategorii lasów w granicach administracyjnych miast i w odległości 10 km od granic administracyjnych miast powyżej 50 tys. mieszkańców. 2.1.3 Podział na gospodarstwa Z uwagi na charakter, jaki pełnią lasy użytkowane przez Bumar Oddział w Pionkach włączono je do gospodarstwa specjalnego. 2.1.4 Wieki rębności Wieki rębności przyjęto z poprzedniego PUL. Są one zgodne z Zarządzeniem Nr 36 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 19.05.2004 r., tj.: Db 160 lat So 110 lat Brz, Ol, Kl, Jw, Gb, Lp 80 lat Przyjęte wieki rębności stanowią podstawę do wyliczenia etatu użytkowania rębnego. 25
2.2 ZADANIA GOSPODARCZE WYNIKAJĄCE Z PLANU URZĄDZENIA LASU 2.2.1 Użytki rębne zaliczone na poczet przyjętego etatu Z uwagi na gospodarstwo ochronne etatu użytkowania rębnego nie wyliczono. Etat przyjęto w wysokości sum miąższości drzewostanów projektowanych do użytkowania w 10- leciu, w oparciu o stwierdzone na gruncie potrzeby hodowlane, uwzględniając możliwości trwałego pełnienia przez nie różnych funkcji (ochronne, społeczne). Zlokalizowane etaty czyli sumy stwierdzonych na gruncie potrzeb hodowlanych drzewostanów, wynosi 2109 m 3 masy brutto. Opierając się na wytycznych,,zasad hodowli lasu, ustaleń z NTG oraz na spostrzeżeniach taksatorów, dotyczące aktualnego stanu d-stanów rębnych oraz znajdujących się w nich odnowień, przyjęto następujące sposoby użytkowania rębnego w lasach Bumar Amunicja S.A. Oddział w Pionkach na okres 01.01.2014 31.12.2023. Na siedlisku BMśw i LMśw projektowano Rb IIIa z okresem odnowienia 15 lat. W rębni IIIa w pierwszym etapie wycinane są gniazda, cięciami zupełnymi, każde o powierzchni od do 50 arów, łącznie na 30 40% powierzchni strefy manipulacyjnej. Zaleca się rozmieszczanie gniazd z wykorzystaniem żyźniejszych fragmentów siedliska, istniejących odnowień i luk drzewostanie oraz najmniej stabilnych partii drzewostanu, tak by nie tworzyły szeregów zgodnych z kierunkiem panujących wiatrów. Gniazda powinny mieć kształt owalny lub zbliżony do prostokąta, z dłuższą osią ze wschodu na zachód i z krótszą nieprzekraczającą dwóch wysokości otaczającego drzewostanu. W miarę możliwości wzajemna odległość gniazd nie powinna być mniejsza od wysokości drzewostanu. Na gniazda należy wprowadzić gatunki współpanujące, np. dąb z grupowym udziałem gatunków II piętra Gb i Lp. W drugim etapie następuje całkowite usunięcie drzewostanu z powierzchni między gniazdami, z ewentualnym pozostawieniem części starodrzewu. Kolejne cięcie wykonuje się, gdy odnowienie na gniazdach osiągnie wysokość minimum 1 m i zwarcie. Na powierzchnie między gniazdami należy wprowadzić odnowienie sztuczne gatunków właściwych dla siedliska o składzie zapewniającym osiągnięcie celu hodowlanego, z wykorzystaniem istniejących nalotów i podrostów. Na siedlisku LMśw, Lśw - Rb IIIb z nawrotem cięć 5-7 lat i okresem odnowienia do 20 lat. W ramach tej rębni proponuje się trzykrotne wejście do d-stanu z cięciami w ciągu całego okresu odnowienia (20 l.). Cięcia należy wykonywać w uzależnieniu od stanu i zapotrzebowania świetlnego istniejących nalotów i podrostów oraz w dostosowaniu do składu gatunkowego drzewostanu głównego i przyszłego odnowienia, jak również od lat nasiennych dębu. W 10-leciu planuje się drugie cięcie na powierzchni 15,93 ha w drzewostanach z zadawalającym odnowieniem. Tabela 12. Zestawienie powierzchni manipulacyjnej użytków rębnych wg rodzajów rębni w gospodarstwie Rębnie częściowe, gniazdowe i Gospodarstwo Rębnie stopniowe Rębnia zupełne cięcia cięcia przerębowa Ogółem razem uprzątające pozostałe Powierzchnia [ha] 1 2 3 4 5 6 7 Lasów ochronnych gospodarstwo (S) 23,94 23,94 23,94 Razem 23,94 23,94 23,94 Generalnym sposobem zagospodarowania drzewostanów w lasach Bumar Amunicja S.A. Oddział w Pionkach jest rębnia III z okresem odnowienia do 15-20 lat. Rozplanowanie cięć rębnych zostało wykonane przy uwzględnieniu realnych możliwości zachowania ładu przestrzennego i czasowego. 26