Przedmiotowe zasady oceniania:

Przedmiotowe zasady oceniania: Przedmiotowe Zasady Oceniania z języka polskiego obowiązujący w roku szkolnym 2012/13 r. w VIII LO realizowany przez nauczycieli przedmiotu języka polskiego w klasach drugich i trzecich. I. Założenia ogólne 1. Każdy uczeń jest oceniany zgodnie z zasadami Wewnątrzszkolnych Zasad Oceniania. 2. Każdy uczeń zna kryteria oceniania. 3. Wymagania na poszczególne oceny w formie pisemnej są ogólnodostępne w bibliotece szkolnej. 4. Realizacja każdego działu jest poprzedzona poinformowaniem uczniów o wymaganiach edukacyjnych z uwzględnieniem poziomu wymagań. 5. Przedmiotem oceniania są różne formy aktywności uczniów. 6. Prace klasowe i sprawdziany muszą być zapowiadane z tygodniowym wyprzedzeniem i wpisane do dziennika, a nauczyciel jest zobowiązany do określenia formy pracy klasowej (forma opisowa, forma testu). 7. W tygodniu mogą odbyć się tylko 2 prace klasowe oraz 3 sprawdziany zapowiedziane na lekcji poprzedniej, przy czym w jednym dniu może odbyć się tylko 1 praca klasowa lub 1 sprawdzian. 8. Nauczyciel jest zobowiązany do oddania prac klasowych w ciągu 3 tygodni, w przeciwnym razie nie może wpisać do dziennika ocen niedostatecznych; czasu nieobecności nauczyciela w szkole nie wlicza się do trwania tego terminu. 9. Kartkówki nie muszą być zapowiedziane. 10. Terminy praca klasowa, sprawdzian i kartkówka rozumie się następująco: a) kartkówka - krótka forma sprawdzenia wiadomości ucznia z ostatniej lekcji, trwająca 5-20 min., b) sprawdzian - sprawdzenie bieżących wiadomości ucznia (obejmującego materiał 2 5 jednostek lekcyjnych), trwający 30-45 min., c) praca klasowa - sprawdzenie wiadomości ucznia z szerszej partii materiału (działu), trwająca 1godz. lekcyjną lub więcej, 11. W razie stwierdzenia niesamodzielnej pracy ucznia, nauczyciel przerywa mu pisanie i stawia ocenę niedostateczną za wykonywane zadanie (pracę pisemną) bez możliwości jej poprawienia, 12. Warunkiem przeprowadzenia kolejnego sprawdzianu lub kolejnej pracy klasowej jest oddanie poprzedniego, 13. Warunkiem przeprowadzenia pracy klasowej jest oddanie wszystkich zaległych kartkówek i sprawdzianów, 14. Uczeń ma prawo do poprawy pracy klasowej, o ile otrzymał z niej ocenę niedostateczną (możliwość poprawiania ocen wyższych niż niedostateczna precyzuje konkretne PSO), 15. Termin i formę poprawy wyznacza nauczyciel nie później niż na 2 tygodnie po oddaniu prac, 16. W terminie tym piszą też uczniowie nieobecni w sposób nieusprawiedliwiony i nie mają już oni możliwości poprawy tej pracy, 1

17. Nauczyciel przy wystawianiu oceny rocznej/semestralnej bierze pod uwagę obie oceny (z pracy klasowej i poprawy), 18. Ocenianiu towarzyszą systematycznie dokonywane formy sprawdzania wiedzy i umiejętności jako element oceniania bieżącego: odpowiedzi ustne, prace domowe, aktywność na zajęciach, 19. Pierwszy dzień po feriach i przerwach świątecznych jest dniem bez pytania, natomiast na okres przerw świątecznych i ferii nie zadaje się prac domowych zarówno pisemnych, jak i ustnych (z wyjątkiem klas maturalnych). II. Skala i kryteria oceniania Oceny bieżące oraz oceny klasyfikacyjne ustala się według skali: 6 celujący 5 bardzo dobry 4 dobry 3 dostateczny 2 dopuszczający 1 niedostateczny Oceny bieżące wyrażone są pełnymi stopniami skali 1-6, a oceny klasyfikacyjne są zapisane słownie. Ogólne kryteria stopni stopień celujący, otrzymuje uczeń, który: - posiadł wiedzę i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania, będące efektem samodzielnej pracy, wynikające z indywidualnych zainteresowań, - biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami, rozwiązując problemy teoretyczne i praktyczne z zakresu programu nauczania, - proponuje rozwiązania nietypowe, - rozwiązuje zadania wykraczające poza program, - osiąga sukcesy w konkursach i olimpiadach przedmiotowych, stopień bardzo dobry, otrzymuje uczeń, który: - opanował pełny zakres wiedzy i umiejętności określany programem nauczania, - sprawnie posługuje się zdobytymi wiadomościami, - potrafi korzystać z różnych źródeł informacji, - łączy wiedzę z różnych przedmiotów i dziedzin oraz stosuje ją w nowych sytuacjach, stopień dobry, otrzymuje uczeń, który - opanował wiadomości i umiejętności określone programem nauczania, w tym opanował treści złożone, - samodzielnie rozwiązuje problemy typowe, użyteczne w życiu pozaszkolnym, - systematycznie pogłębia swoją wiedzę, stopień dostateczny, otrzymuje uczeń, który - opanował podstawowe wiadomości i umiejętności ujęte w programie nauczania, - posiada proste umiejętności pozwalające rozwiązywać z pomocą nauczyciela problemy typowe, - jest mało aktywny, nie zawsze systematyczny, 2

stopień dopuszczający, otrzymuje uczeń, który - ma braki w wiadomościach i umiejętnościach objętych programem nauczania, ale braki te nie uniemożliwiają dalszego kształcenia, - rozwiązuje z pomocą nauczyciela typowe zadania o niewielkim stopniu trudności, często powtarzające się w procesie nauczania, - pracuje niesystematycznie, - jest mało aktywny w zakresie samokształcenia, stopień niedostateczny, otrzymuje uczeń, który: - nie opanował koniecznych wiadomości i umiejętności objętych programem nauczania i najważniejszych w uczeniu danego przedmiotu, - nie potrafi rozwiązać zadań o elementarnym stopniu trudności i nie wykazuje chęci współpracy z nauczycielem. III. Metody sprawdzania osiągnięć ucznia W kontroli bieżącej stosuje się następujące metody i przypisuje im się wagi ocen: elementy obowiązkowe: waga oceny: - sprawdzian obejmujący szerszy zakres materiału, 2 - praca klasowa 2 - czytanie ze zrozumieniem 2 - kartkówka, 1 - aktywność na zajęciach, 1 - odpowiedź ustna, 2 - zadanie domowe, 1 elementy uzupełniające - karta pracy, 1 - prezentacja, 2 - referat. 2 oraz inne metody proponowane w podstawach programowych. IV. Procedura oceniania Przedmiotem oceniania ucznia są: wiadomości i umiejętności intelektualne i praktyczne uczniów wynikające z realizowanych programów nauczania, zaangażowania ucznia w procesie samokształcenia, postawa ucznia. Przeliczenie punktów uzyskanych w większych formach pisemnych na ocenę szkolną odbywa się z zachowaniem niżej wymienionego schematu: 0 % - 49% niedostateczny 50% - 64% dopuszczający 65% - 74% dostateczny 3

75% - 89% dobry 90% - 100% bardzo dobry powyżej 100% (zad. dodatkowe) celujący I. Sposób ustalania oceny semestralnej Ocenę semestralną wystawia nauczyciel, uzasadniając ją. Uczeń otrzymuje ocenę, której kryteria są najbliższe sprawdzonym osiągnięciom. II. Sposoby informowania ucznia o przedmiotowych osiągnięciach, Propozycje ocen semestralnych (rocznych) podawane są uczniom zgodnie z harmonogramem roku szkolnego - poinformowanie uczniów przez nauczycieli przedmiotu - poinformowanie rodziców na drzwiach otwartych przez wychowawców klas Ustopniowane wymagania programowe: Klasa I Kształcenie literackie i kulturowe Tematyka, problematy ka Wymagania na określone oceny KULTURA STAROŻYTNEJ GRECJI I RZYMU Epos. Cechy stylu epickiego. Homer UCZEŃ: określa tematykę Iliady, główne wydarzenia i bohaterów określa tematykę czytanego fragmentu Iliady swoimi słowami krótko wyjaśnia terminy: heros, epos starożytny, inwokacja wskazuje związek fabuły eposu z wierzeniami starożytnych Greków na podstawie fragmentu wymienia główne cechy stylu Homerowego (podniosłość, opisowość) szerzej charakteryzuje wybrane postacie (np. Achillesa i Hektora) w wypowiedziach trafnie stosuje w różnych znaczeniach słowa: heros, heroizm, heroiczny interpretuje mity greckie związane z Iliadą charakteryzuje epos starożytny jako gatunek literacki wyjaśnia szerzej terminy: heros, inwokacja, heksametr, patos, aojda rozpoznaje słownictwo i środki stylistyczne charakterystyczne dla stylu podniosłego (w tym porównania homeryckie i stałe epitety) charakteryzuje właściwości stylu Homerowego, dokonując analizy stylistycznej wskazanego fragmentu na podstawie ilustracji zamieszczonych w podręczniku wskazuje związki sztuki starogreckiej z eposem Homera ocenia postępowanie herosów i bogów opisane w Iliadzie z różnych punktów widzenia (w kontekście epoki oraz ze współczesnego punktu widzenia) recytuje fragmenty Iliady z pamięci, 4

wydobywając patos utworu Mity. Funkcja mitów w kulturze. Teatr grecki. Sofokles, Król Edyp Filozofia starożytnej Grecji streszcza, opowiada ważniejsze mity greckie swoimi słowami wyjaśnia termin mit podaje przykłady mitów kosmogonicznych, antropogenicznych, teogonicznych, rodowych (bez terminologii) wskazuje związki frazeologiczne pochodzące z mitów greckich i wyjaśnia ich znaczenie swoimi słowami wyjaśnia terminy: sacrum i profanum wskazuje różnego typu nawiązania do mitów greckich w utworach pochodzących z epok późniejszych przedstawia przebieg wydarzeń ukazanych w przeczytanej tragedii; streszcza utwór wyjaśnia, na czym polega tragiczna sytuacja, w której znaleźli się bohaterowie opowiada o wyglądzie i funkcji amfiteatru greckiego, strojach aktorów itp. na przykładzie poznanego dramatu przedstawia budowę tragedii antycznej wyjaśnia (odwołując się do treści dramatu) koncepcję trzech jedności tragedii antycznej nazywa wartości, których bronią bohaterowie tragedii ogólnie określa przedmiot i główne działy filozofii (w zakresie informacji z podręcznika) prezentuje główne szkoły filozoficzne starożytnej Grecji i Rzymu, wskazując ich najważniejsze założenia (zwłaszcza interpretuje poznane mity, analizując ich warstwę symboliczną wskazuje różne płaszczyzny odczytania mitów na podstawie poznanych mitów wskazuje podstawowe archetypy i toposy kultury europejskiej (np. topos labiryntu, wędrówki, archetyp władcy, wojownika, motyw prometejski) przedstawia funkcjonowanie motywów mitycznych w kulturze europejskiej (na wybranych przykładach) odczytuje wybrane mity (np. wskazane w podręczniku) w sposób symboliczny w postaciach bohaterów kultury masowej (Superman, Batman, Spiderman) dostrzega cechy antycznego herosa; wskazuje podobieństwa i różnice wskazuje inne zasady rządzące budową tragedii antycznej (np. nie więcej niż trzech aktorów na scenie, ozdobny język) w swoich wypowiedziach poprawnie używa terminów: wina tragiczna, tragiczne zbłądzenie, konflikt tragiczny, ironia tragiczna swoimi słowami wyjaśnia ww. terminy i odnosi je do fragmentów znanego utworu opisuje budowę tragedii antycznej, używając określeń, np. epeisodion, stasimon, perytepia itp. wyjaśnia zasadę decorum na przykładzie Króla Edypa wskazuje religijną rolę teatru w starożytnej Grecji i jego społeczne uwarunkowania (demokracja ateńska) szerzej przedstawia główne szkoły filozoficzne starożytnej Grecji i Rzymu czyta ze zrozumieniem fragment Uczty Platona i objaśnia platońską metaforę jaskini wyjaśnia ogólnie, na czym polegał idealizm platoński 5

Liryka starożytna: poezja grecka i Horacy stoików i epikurejczyków) czyta ze zrozumieniem fragmenty dzieł Platona i Marka Aureliusza (zamieszczone w podręczniku), wskazując zawarte w nich problemy filozoficzne w swoich wypowiedziach poprawnie używa nazw: platonicy, stoicy, epikurejczycy itd. omawia podział na rodzaje literackie określa temat, nastrój, charakter czytanych wierszy swoimi słowami przedstawia problematykę wierszy Horacego wymienia podstawowe gatunki poetyckie wywodzące się z antyku (m.in. pieśń, hymn, tren, elegia, sielanka, satyra) krótko przedstawia najważniejszych poetów starożytności (np. Tyrteusza, Safony, Anakreonta, Teokryta, Wergiliusza) wskazuje motywy stoickie i epikurejskie poprawnie stosuje w zdaniach przymiotniki: liryczny, klasyczny w różnych znaczeniach dokładniej charakteryzuje postawę stoicką (wobec świata, śmierci itd.) i ją ocenia omawia założenia szkół filozoficznych cyników, sofistów i sceptyków w swych komentarzach sprawnie używa terminów filozoficznych (np. stoicyzm, stoik, stoicki, epikureizm, epikurejski, a także: etyka, estetyka, logika, metafizyka) interpretuje czytane wiersze Horacego analizuje i interpretuje wiersze, używając terminologii z zakresu teorii literatury (rodzaj liryki, podmiot liryczny, sytuacja liryczna) wyjaśnia, czym jest topos Arkadii i jakie jest jego pochodzenie wyjaśnia terminy: poezja tyrtejska, elegia, hymn, epigramat, epitafium, anakreontyk, erotyk, sielanka, idylla wskazuje środki wyrazu artystycznego wraz z funkcjami zastosowane w utworze wyjaśnia pierwotne znaczenie terminu liryka i jego źródło wyjaśnia znaczenie słynnych Horacjańskich sentencji ocenia formę i styl poznanych liryków BIBLIA Biblia Psalmy Księga Hioba Przypowieści ewangeliczn e UCZEŃ: podaje podstawowe wiadomości na temat Biblii (pochodzenie, budowa, czas powstawania, Stary i Nowy Testament) krótko (w zakresie wiadomości z podręcznika) przedstawia tematykę wybranych ksiąg biblijnych (np. Księgę Rodzaju, Księgę Psalmów, Pieśń nad pieśniami, Księgę Hioba, Ewangelię wskazuje i objaśnia najważniejsze elementy symboliczne zawarte w czytanych fragmentach Biblii (np. symbolikę liczb, symbole Apokalipsy: Baranek, siedem pieczęci, czterej jeźdźcy, Bestia) wskazuje i krótko objaśnia podstawowe toposy biblijne (np. topos raju, homo viator) na wybranych przykładach krótko objaśnia sposoby odczytywania Biblii (jako księgi świętej, dzieła zawierającego sens moralny, utworu literackiego) porównuje biblijną i mityczną (grecką) opowieść o początku świata 6

Apokalipsę) interpretuje jedną z przedstawionych przypowieści podaje podstawowe informacje na temat Apokalipsy św. Jana charakteryzuje obraz Boga, człowieka i świata w świetle Księgi Rodzaju przytacza najbardziej znane biblizmy (także poznane w gimnazjum) i podaje ich współczesne znaczenie wyjaśnia, jakim gatunkiem jest psalm biblijny przedstawia przypowieść (parabolę) jako gatunek biblijny wyjaśnia pochodzenie i dosłowne znaczenie nazwy Biblia wyjaśnia znaczenie wybranych w czytanych fragmentach wskazuje najważniejsze cechy stylu Apokalipsy (wizyjność, symboliczność, charakterystyczne cechy składni itp.) podaje przykłady odczytywania tekstów biblijnych w sposób dosłowny i paraboliczny lub symboliczny (np. opowieść o grzechu pierworodnym i wygnaniu z raju) odwołując się do wybranych przykładów (np. w podręczniku) przedstawia funkcjonowanie toposów biblijnych w sztuce europejskiej omawia wiersze współczesne zawierające nawiązania do Biblii (np. Baczyńskiego, Kamieńskiej, Miłosza zamieszczone w podręczniku) na przykładach psalmów wyjaśnia, czym się różni przekład od parafrazy związków frazeologicznych o rodowodzie biblijnym ŚREDNIOWIECZE UCZEŃ: Poezja średniowieczna: Bogurodzica, Lament świętokrzyski czyta ze zrozumieniem Bogurodzicę, ew. wygłasza tekst Bogurodzicy z pamięci podaje podstawowe informacje na temat Bogurodzicy przedstawia treść pieśni wskazuje apostrofy, określa adresatów wypowiedzi wskazuje archaizmy w tekście Bogurodzicy wiąże religijny charakter pieśni z teocentryzmem epoki odnajduje w treści Bogurodzicy motyw deesis wyjaśnia terminy: średniowiecze, teocentryzm, uniwersalizm opisuje budowę pieśni, wskazując strofy, refren, powtórzenia, rymy itp. 7

Legenda o świętym Aleksym Kwiatki świętego Franciszka Pieśń o Rolandzie, Królu Artur i rycerze Okrągłego Stołu, Dzieje Tristana i Izoldy Gall Anonim, przedstawia treść Lamentu świętokrzyskiego i opisuje uczucia osoby mówiącej w wierszu wskazuje kolejnych adresatów, do których zwraca się Maryja czyta ze zrozumieniem Legendę o św. Aleksym; przedstawia dzieje i postać świętego przekłada polszczyznę średniowieczną na język współczesny) przedstawia wzorzec osobowy świętego ascety na przykładzie św. Aleksego wyjaśnia terminy: hagiografia, asceza, asceta streszcza, opowiada, komentuje wybrane opowieści określa stosunek św. Franciszka do natury wymienia wartości wiążące się z duchowością franciszkańską, np. pokój, pokora, ubóstwo w swoich wypowiedziach trafnie używa terminów: franciszkanizm, franciszkański charakteryzuje średniowieczny wzorzec osobowy rycerza na podstawie postaci Rolanda (poznanej w gimnazjum); wskazuje związane z nim idee i wartości (np. honor, wierność, czystość) streszcza, opowiada fragmenty (np. zamieszczone w podręczniku) charakteryzuje postacie kochanków w swoich wypowiedziach posługuje się terminami: alegoria, symboliczność, apokryf, etyka rycerska na przykładzie wybranego obrazu wykazuje alegoryczny charakter malarstwa średniowiecznego (wykorzystuje słownik porównuje wyobrażenie Matki Bożej w Bogurodzicy i Lamencie świętokrzyskim, wskazuje podobieństwa między motywem deesis w Bogurodzicy a przedstawionym na ikonie charakteryzuje budowę pieśni, dostrzegając jej kunsztowność i niektóre elementy symboliczne (np. oparcie budowy na liczbie 2) wiąże ideał ascezy ze średniowieczną koncepcją człowieka (doskonała dusza grzeszne ciało) określa, jakim gatunkiem literackim była legenda średniowieczna przedstawia wzorzec kompozycyjny (schemat) średniowiecznej legendy (żywotu) i odnajduje go w Legendzie o św. Aleksym określa stosunek św. Franciszka do ideału ascezy odnajduje elementy średniowiecznej wizji świata odczytuje wybrane fragmenty Kwiatków św. Franciszka ze zrozumieniem ich paraboliczności i moralistycznego charakteru porównuje postawy św. Franciszka i św. Aleksego oraz wyraża swoją opinię wymienia wartości, postawy, obyczaje, itp. składające się na średniowieczną kulturę rycerską wskazuje wybrane elementy symboliczne i alegoryczne utworu (np. czarodziejski napój, miecz między śpiącymi kochankami, krzak głogu) wyjaśnia terminy: epika rycerska, romanse rycerskie, pieśń o dziejach, 8

Kronika polska Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią Dante Alighieri, Boska Komedia alegorii zamieszczony w podręczniku) określa, na czym polega tragizm losów Tristana i Izoldy odnajduje cechy idealnego władcy w postaciach znanych z innych utworów (np. Karol Wielki) na podstawie kroniki Galla Anonima charakteryzuje idealnego średniowiecznego władcę na przykładzie czytanego fragmentu wskazuje cechy kroniki przedstawia treść Rozmowy Mistrza Polikarpa ze śmiercią opisuje występujące w niej postacie parafrazuje tekst utworu (znajduje współczesne odpowiedniki form archaicznych) wskazuje obecne w utworze archaizmy dostrzega dydaktyczno-moralizatorskie przesłanie Rozmowy... i dzieł sztuki zawierających motyw tańca śmierci wypowiada się na temat średniowiecznego wyobrażenia ziemi, piekła, czyśćca i raju prezentuje przykłady postaci pojawiających się w utworze wyjaśnia tytuł Boskiej Komedii truwerzy, trubadurzy wyjaśnia, jaki był wzorzec miłości rycerskiej w swych wypowiedziach posługuje się terminami: apoteoza, heroizm, sakralizacja, idealizacja interpretuje scenę śmierci Rolanda w kontekście etosu rycerskiego i teocentryzmu epoki; określa, jaką funkcję pełni obraz śmierci bohatera próbuje określić, czym jest etos rycerski (czym był w średniowieczu i jakie jest jego miejsce w świecie współczesnym) objaśnia funkcję fantastyki w epice rycerskiej dokonuje szczegółowej analizy sceny śmierci Rolanda, wskazując elementy symboliczne wyjaśnia, na czym polegała dwujęzyczność polskiego średniowiecza w opisie władców wskazuje elementy hiperbolizacji, idealizacji itp. oraz określa ich funkcję wyjaśnia, czym był średniowieczny motyw tańca śmierci (dance macabre), odnajduje go w różnych dziełach sztuki oraz w Rozmowie na podstawie Rozmowy... oraz wybranych dzieł sztuki (np. przywołanych w podręczniku) wnioskuje, jak w średniowieczu pojmowano śmierć wskazuje w Rozmowie... komizm sytuacyjny, komiczną degradację obrazu śmierci, wymieszanie grozy i śmieszności odnajduje elementy satyry społecznej wymienia elementy dzieła charakterystyczne dla średniowiecza i renesansu podaje przykłady średniowiecznych dzieł 9

sztuki zawierających motywy eschatologiczne charakteryzuje narratora Boskiej Komedii Jan Kochanowski, Pieśni, Fraszki, Treny Sonety do Laury Francesca Petrarki RENESANS UCZEŃ: czyta ze zrozumieniem wskazane pieśni nazywa i wskazuje gatunki liryczne w twórczości Kochanowskiego ogólnie przedstawia tematykę i poetykę Trenów (jako cyklu) przedstawia renesansowy obraz Boga, świata i człowieka w Hymnie Kochanowskiego podaje (i stosuje w zdaniach) różne znaczenia słów: klasyk, klasyczny wskazuje w czytanych utworach obecność postaw stoickich i epikurejskich rozpoznaje w czytanych tekstach tematykę autobiograficzną na podstawie poznanych fragmentów dzieł wskazuje najważniejsze kierunki myśli patriotycznej renesansu w czytanych utworach wskazuje topos Fortuny i określa jego funkcję interpretuje poznane Treny, zwracając uwagę na zmieniające się uczucia i przemianę światopoglądową podmiotu lirycznego charakteryzuje tren jako gatunek literacki opisuje uczucia podmiotu lirycznego wskazuje cechy gatunkowe sonetu wymienia cechy stylu klasycznego i odnajduje je w utworach Kochanowskiego odnajduje wątki horacjańskie w wierszach Kochanowskiego analizuje renesansowy charakter pieśni odnajduje we fraszkach konteksty antyczne i biblijne omawia topos świata jako teatru nazywa rodzaje fraszek (żartobliwa, filozoficzno-refleksyjna, autobiograficzna, autotematyczna, satyryczna itp.), podając przykłady konkretnych utworów przedstawia przemiany uczuć i stanów wewnętrznych podmiotu lirycznego w kolejnych trenach przedstawia renesansowy obraz świata i człowieka w Hymnie Kochanowskiego w kontekście filozofii renesansu dokonuje analizy i interpretacji oraz wyjaśnia kontekst historyczny Pieśni o spustoszeniu Podola interpretuje wskazane pieśni i fraszki Kochanowskiego w kontekście filozoficznym na podstawie indywidualnych poszukiwań wyjaśnia pojęcie Deus artifex i odnosi je do utworu Jana Kochanowskiego analizuje i interpretuje wybrane Treny z uwzględnieniem różnorodnych kontekstów filozoficznych i kulturowych (np. określa funkcje nawiązań antycznych) analizując ukazujące je środki stylistyczne (porównania, epitety, peryfrazy, środki wersyfikacyjnoskładniowe itp.) 10

Piotr Skarga, Kazania sejmowe streszcza poglądy Skargi na obowiązki obywateli (szlachty i rządzących) wobec ojczyzny wskazuje obowiązki rządzących wobec poddanych wyjaśnia sens porównania ojczyzny do tonącego okrętu w czytanych utworach rozpoznaje nawiązania do antyku (motywy, wartości) wymienia gatunki renesansowej publicystyki, w tym kazanie i orację interpretuje wskazane sonety analizuje i interpretuje wskazane sonety rozpoznaje elementy retoryczne; określa ich funkcje w czytanych utworach rozpoznaje funkcję impresywną (perswazyjną); wskazuje typowe dla niej środki stylistyczne w czytanych utworach rozpoznaje styl retoryczny, wskazując typowe dla niego środki stylistyczne i określając ich funkcje BAROK Mikołaj Sęp-Szarzyński, Sonet II i Sonet IIII William Szekspir, Makbet UCZEŃ: na podstawie poznanych wierszy przedstawia barokowy obraz Boga, człowieka i świata wskazuje i nazywa typowe dla stylu barokowego środki stylistyczne: inwersja składniowa, przerzutnia, antyteza, oksymoron, peryfraza przedstawia (ogólnie) biografię Szekspira i jego główne dzieła wskazuje główne cechy dramatu Szekspirowskiego przedstawia treść i problematykę Makbeta (m.in. władza jako namiętność, wizja człowieka jako aktora w teatrze świata) charakteryzuje postacie i określa motywy ich postępowania porównuje dramat szekspirowski z antycznym porównuje obraz Boga zawarty w wierszach Mikołaja Sępa Szarzyńskiego i w Hymnie Jana Kochanowskiego w czytanych utworach wskazuje cechy stylu barokowego (niepokój, niejasność, dysharmonia) porównuje cechy stylu barokowego w czytanych utworach poetyckich oraz w dziełach innych sztuk (np. w architekturze) formułuje oceny i opinie estetyczne związane z obejrzanym spektaklem wyjaśnia, na czym polega koncepcja tragizmu w dramatach Szekspira (nie fatum, lecz namiętności człowieka, który owładnięty nimi zmierza do zguby) charakteryzuje głównych bohaterów tragedii i analizuje pod względem psychologicznym motywację ich działań 11

wskazuje obecność różnych konwencji stylistycznych w poznanym dramacie Szekspira (złamanie zasady decorum) Daniel Naborowski Krótkość żywota; Na oczy królewny angielskiej Jan Andrzej Morsztyn, Niestatek Mikołaj Sęp Szarzyński, Sonet IV. O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem; Sonet V. O nietrwałej miłości rzeczy świata tego podejmuje próbę interpretacji utworów Krótkość żywota i Na oczy królewny angielskiej rozpoznaje styl barokowy w sztuce wskazuje środki stylistyczne typowe dla stylu barokowego: oksymoron, inwersję, paradoks, wyliczenia, puentę odnajduje w tekście cechy literatury dworskiej na podstawie poznanych utworów przedstawia rozdarcie między pragnieniem ziemskich rozkoszy a poczuciem ich nietrwałości w poznanych wierszach barokowych odnajduje topos śmierci w czytanych utworach rozpoznaje cechy stylu barokowego analizuje i interpretuje czytane wiersze na podstawie poznanych wierszy wyjaśnia, jaką funkcję pełnił w baroku topos marności (vanitas) wskazuje środki stylistyczne typowe dla stylu barokowego i określa ich funkcję w czytanych wierszach na przykładzie motywu vanitas porównuje sposoby ukazania tych samych idei w dziełach różnych sztuk i za pomocą różnych tworzyw komentuje barokowy obraz dramatycznej egzystencji człowieka ukazany w poezji Sępa-Szarzyńskiego wyjaśnia, na czym polegał koncept barokowy; określa funkcję środków artystycznych wskazanych w czytanych utworach dokonuje analizy i interpretacji Sonetu IV i Sonetu V wypowiada się na temat kreacji podmiotu lirycznego w analizowanych sonetach porównuje obraz Boga zawarty w wierszach Mikołaja Sępa Szarzyńskiego i w Hymnie Jana Kochanowskiego Sarmatyzm: Wacław Potocki, Zbytki polskie (fragmenty) Wojna chocimska (fragment) Jan Chryzostom Pasek, Pamiętniki (fragment) odnajduje we fragmencie Zbytków polskich lub Pamiętników elementy nurtu sarmackiego przedstawia obraz społeczeństwa wyłaniający się z podanych fragmentów porównuje dwa oblicza sarmatyzmu: umiłowanie wolności samowola; tradycje rycerskie warcholstwo; na konkretnych przykładach przedstawia gatunki literackie związane z nurtem sarmackim w czytanych utworach określa elementy retoryki barokowej wyjaśnia termin makaronizm analizuje stronę formalną tekstu i określa funkcję środków językowych odwołując się do literatury i malarstwa, omawia sarmatyzm jako 12

przywiązanie do tradycji ksenofobia; religijność zabobonność wskazuje charakterystyczne cechy języka i stylu pamiętników Paska (kwiecistość, ozdobność, barokowa składnia zdań itp.) zespół wartości i postaw związanych z etosem polskiej szlachty (m.in. kult rycerskości, umiłowanie wolności, demokracja szlachecka, przywiązanie do tradycji itp.) Ignacy Krasicki Jagnię i wilcy; Wilk i owce; Lew pokorny; Podróżny Hymn do miłości ojczyzny Żona modna (fragmenty) Monachomachia (fragmenty) VI. OŚWIECENIE UCZEŃ: wskazuje morał w bajce oraz tłumaczy jej wymowę odnajduje w tekście refleksję ogólną i ją komentuje określa, jakie zjawiska społeczne, postawy, instytucje itp. ośmieszały utwory oświeceniowe omawia na przykładach cechy gatunkowe bajki i satyry przedstawia ogólny obraz człowieka wyłaniający się z bajek Krasickiego i komentuje go w odniesieniu do codziennej rzeczywistości wskazuje w tekście zabiegi językowe mające wywołać efekt komiczny przedstawia klasycystyczny ideał języka: jasność, czystość, precyzja, doskonałość określa poemat heroikomiczny jako gatunek wyjaśnia terminy: alegoryzm (alegoryczny), sentencja w znanych satyrach wskazuje aluzje, komizm, ironię, sarkazm określa ich funkcje podejmuje dyskusję na temat funkcji śmiechu w życiu społecznym, w kontekście fragmentów Monachomachii interpretuje satyrę Krasickiego, sytuując ją w różnych kontekstach (historycznym, kulturowym, filozoficznym itp.) Józef Wybicki, Pieśń Legionów Polskich we Włoszech Franciszek Karpiński Laura i Filon (fragmenty) przedstawia okoliczności powstania pieśni oraz kiedy i w jakich okolicznościach Mazurek stał się hymnem narodowym określa, jaką funkcję pełnią w utworze postacie bohaterów narodowych wskazuje środki stylistyczne (powtórzenia, apostrofy, formy czasowników) na podstawie czytanych utworów charakteryzuje uczuciowość sentymentalną (czułość, tkliwość, charakteryzuje model patriotyzmu przedstawiony w Pieśni Legionów, wskazując jego poetyckie wykładniki (zbiorowy podmiot liryczny, adresat, sytuacja liryczna, styl liryki apelu, refren, prostota budowy itp.) analizuje warstwę językowostylistyczną oraz budowę wersyfikacyjno-składniową Mazurka Dąbrowskiego (dostrzega prostotę i melodyjność budowy, a także zaburzenia rytmu wiersza) w sielankach Karpińskiego rozpoznaje i charakteryzuje konwencję miłości 13

łzawość, prostota) na podstawie utworów literackich i malarstwa przedstawia najważniejsze cechy sentymentalizmu przedstawia sielankę sentymentalną jako gatunek literacki sentymentalnej w sielankach sentymentalnych i malarstwie rozpoznaje topos Arkadii porównuje świat sielankowej arkadii do utopii wskazuje stylistyczne i kompozycyjne wykładniki melodyjności utworu (prostota budowy, powtórzenia, paralelizmy składniowe itp.) 14

klasa II (z działów: romantyzm pozytywizm) Wiadomości i umiejętności Uczeń zna i rozumie: 1. utwory (lub ich fragmenty) wskazane w programie 2. utwory z zakresu lektury uzupełniającej omawiane na lekcjach koniecz -ny (dop) Poziomy wymagań podstawowy (dst) rzający rozsze- (db) dopełniający (bdb) x 3. chronologię epok i ich ramy czasowe x 4. pojęcia z zakresu wiedzy o języku: stylizacja językowa, gwara, indywidualizacja, trawestacja, parafraza, polisemia, homonimia, nacechowanie emocjonalne wyrazów, neologizmy, sciśnienia, funkcje językowe, synonimy, style funkcjonalne, antonimy 5. idee: mesjanizm, prometeizm, winkelriedyzm, praca u podstaw, praca organiczna 6. ślady tradycji biblijnej, antycznej i średniowiecznej obecne w literaturze polskiej 7. nurty filozoficzne związane z omawianą tradycją literacką 8. pojęcia związane z kulturą europejską i polską: spór klasyków z romantykami, ludowość, fantastyka, indywidualizm, wallenrodyzm, werteryzm, wieszcz, czucie, demonizm, egzotyzm, intuicja, irracjonalizm, katastrofizm, emancypacja, ukraińska szkoła poetów, realizm, naturalizm x x x towianizm, filomata, filareta, gotycyzm, mesjanizm, Orient, bajronizm, profetyzm, idealizm, organicyzm, autokreacja, scjentyzm, tolerancja, monizm przyrodniczy antynomia, autotematyzm, Sturm und Drang, x x weltschmerz, metafizyka, spirytualizm, prowidencjalizm 9. gatunki literackie: epopeja, dramat romantyczny, komedia, pieśń, x hymn, powieść epistolarna, ballada, opowiadanie, nowela, reportaż, powieść realistyczna, powieść historyczna psalm, litania, dumka, felieton, powieść tendencyjna, szkic krytyczny, oda, sonet, rapsod, poemat dygresyjny, powieść poetycka x x 10. przemiany konwencji literackiej x x 11. pojęcia z zakresu estetyki: mimetyzm, synkretyzm, groteska, realizm, naturalizm, synestezja, symbolizm x x 15

12. relacje między tekstami a ich kontekstem historyczno-kulturowym 13. związki między kulturą polską a europejską 14. związki między kulturą romantyzmu, x x pozytywizmu a współczesną 15. język poznanych tekstów literackich x 16. różnice między językiem tekstów x romantycznych, pozytywistycznych a współczesną polszczyzną 17. różnice między mową a pismem x 18. funkcje tekstów: estetyczną, ekspresywną, impresywną, poznawczą, fatyczną, wychowawczą 19. zapożyczenia z innych języków x x Uczeń potrafi: 20. rozpoznać rodzaje i funkcje środków stylistycznych charakterystycznych dla poznawanych epok: inwokacja, porównanie homeryckie, antyteza, personifikacja, inwersja, hiperbola, metafora, onomatopeja, epitet, anafora, apostrofa, pytanie retoryczne, eksklamacja oksymoron, peryfraza, metonimia, x x instrumentacja zgłoskowa, parenteza alegoryzacja, symbol, eufemizm, ironia x 21. odczytać aluzje literackie w tekście x x 22. zanalizować wiersz pod względem wersyfikacyjnym 23. wskazać toposy kulturowe: dwór, śmierć, Polska- Chrystusem Narodów, x wędrówka, ojczyzna, bunt, nieszczęśliwa miłość, pielgrzym, geniusz maska, teatr życia, praca, 24. odtworzyć główne idee utworów poznanych x na lekcjach 25. dokonać interpretacji utworów wskazanych w podstawie programowej 26. analizować i interpretować inne poznane x x utwory literackie 27. oceniać i wartościować poznane dzieła x x 28. parafrazować teksty za pomocą różnych x środków językowych 29. opisać charakterystyczne cechy językowe i stylistyczne poznanych utworów 30. ustalić konteksty potrzebne do interpretacji utworu 31. zastosować konteksty w interpretacji x x 32. porównywać różne dziedziny sztuki x x 33. charakteryzować bohaterów literackich x 34. oceniać bohaterów literackich 35. porównywać bohaterów literackich x x 16

36. stosować pojęcia związane z kulturą europejską i polską: spór klasyków z romantykami, ludowość, x fantastyka, indywidualizm, wallenrodyzm, werteryzm, wieszcz, czucie, demonizm, egzotyzm, intuicja, irracjonalizm, katastrofizm, emancypacja, ukraińska szkoła poetów, realizm, naturalizm towianizm, filomata, filareta, gotycyzm, mesjanizm, Orient, bajronizm, profetyzm, idealizm, organicyzm, autokreacja, scjentyzm, tolerancja, monizm przyrodniczy antynomia, autotematyzm, Sturm und Drang, x x weltschmerz, metafizyka, spirytualizm, prowidencjalizm 37. stosować pojęcia z zakresu estetyki: mimetyzm, synkretyzm, groteska, realizm, naturalizm, synestezja, symbolizm 38. słuchać wykładu z notowaniem x 39. zaprezentować wypowiedź dotyczącą treści x omawianych lekcji 40. poprawnie formułować pytania i odpowiedzi 41. uczestniczyć w dialogu 42. zabierać głos w dyskusji x x 43. uczestniczyć w polemice x x 44. argumentować własne stanowisko x x 45. przekonująco bronić własnego stanowiska x x 46. opracować i wygłosić referat x x 47. konstruować dłuższą wypowiedź ustną x 48. wygłosić mowę ze świadomym użyciem x x środków retorycznych 49. przygotować prezentację z wykorzystaniem x x celowego materiału pomocniczego 50. rozróżniać szkic interpretacyjny od rozprawki x 51. zbudować trójdzielną wypowiedź pisemną x 52. dokonać analizy tematu, ułożyć plan wypowiedzi 53. komponować spójną wypowiedź pisemną 54. napisać szkic interpretacyjny i rozprawkę 55. napisać recenzję x x 56. dokonać interpretacji porównawczej tekstów x 57. przygotować relację z uzasadnioną oceną x tematu 58. sporządzić funkcjonalną notatkę 59. wypełniać druki urzędowe x 60. prowadzić korespondencję z zastosowaniem x zwrotów adresowych i etykiety językowej 61. poprawić własną wypowiedź x 62. ocenić wypowiedź cudzą pod względem jej poprawności i rzetelności, odróżnić fakty od opinii 63. opowiedzieć treść tekstu x 17

64. streścić linearnie tekst 65. dokonać podziału tekstu na części składowe x x 66. streścić logicznie tekst x 67. rozumieć teksty użytkowe x 68. czytać ze zrozumieniem teksty publicystyczne 69. czytać ze zrozumieniem artykuły x x popularnonaukowe 70. czytać ze zrozumieniem krótkie fragmenty x tekstów naukowych i filozoficznych 71. korzystać z literatury: notować, relacjonować x 72. gromadzić, porządkować i wykorzystywać w wypowiedziach ustnych i pisemnych materiały z różnych źródeł 73. scalać zebrane informacje w problemowe x x całości 74. sporządzać bibliografię do tematu wypowiedzi klasa III Wiadomości i umiejętności Poziomy wymagań koniecz- podsta - rozsze- dopełny (dop.) wowy (dst.) rzający (db) niający (bdb.) Uczeń zna i rozumie: 1. utwory (lub ich fragmenty) wskazane w programie. X 2. utwory z zakresu lektury uzupełniającej omawiane X X na lekcjach 3. chronologię epok i ich ramy czasowe X 5. ślady tradycji biblijnej, antycznej, staropolskiej i romantycznej obecne w literaturze 6. nurty filozoficzne związane z omawianą tradycją literacką nietzscheanizm, schopenchaueryzm, bergsonizm, behawioryzm, psychoanaliza, materializm dialektyczny, sceptycyzm poznawczy, pragmatyzm 7. pojęcia związane z kulturą europejską i polską: Młoda Polska, modernizm, impresjonizm, X ekspresjonizm, symbolizm, katastrofizm, nihilizm, franciszkanizm Dekadentyzm, fin de siecle, nirwana, Sztuka dla sztuki, bohema, cyganeria, filister, femme fatale, 18

chłopomania / ludomania, folklor, dulszczyzna, kołtun Skamander, Awangarda Krakowska, Druga Awangarda, Kwadryga, Żagary, awangarda, katastrofizm, dadaizm, ekspresjonizm, surrealizm, futuryzm, psychologizm, formizm, socrealizm, Holocaust parnasizm, spleen, mizoginizm, oniryzm, happening 8. gatunki literackie: dramat naturalistyczny, dramat symboliczny, X powieść młodopolska, powieść panoramiczna, dziennik, powieść polityczna, powieść psychologiczna, powieść produkcyjna, satyra polityczna powieść autotematyczna, powieść rozwojowa, powieść, strumienia świadomości, tragifarsa kołtuńska, moralitet, kaligram powieść conradowska, powieść symultaniczna, X X poemat rozkwitający 9. style w sztuce: impresjonizm, ekspresjonizm, symbolizm, secesja, realizm, naturalizm, dadaizm, surrealizm, futuryzm, formizm, kubizm, kolaż, abstrakcjonizm, socrealizm, pop-art fowizm, suprematyzm, unizm, neoplastycyzm X X 10. przemiany konwencji literackiej X X 11. pojęcia z zakresu estetyki: symbol, alegoria, sacrum, profanum, ironia, groteska, parodia, sarkazm, tragizm, arcydzieło, kicz, kultura masowa, kultura elitarna, pop-kultura X bruleska, 12. relacje między tekstami a ich kontekstem historyczno - kulturowym 13. związki między kulturą polską a europejską. 14. społeczne i terytorialne zróżnicowanie języka: dialekt, gwara, regionalizm, żargon, X zróżnicowanie pokoleniowe, socjolekt 15. style indywidualne i funkcjonalne: potoczny, artystyczny, publicystyczny, naukowy, urzędowy X 16. typy stylizacji: archaizacja, stylizacja gwarowa, stylizacja potoczna X trawestacja, parafraza, indywidualizacja 17. funkcje tekstów: estetyczną, ekspresywną, impresywną, poznawczą, fatyczną, wychowawczą Uczeń potrafi: 18. rozpoznać manipulację językową, perswazję 19. rozpoznać rodzaje i funkcje środków stylistycznych charakterystycznych dla poznawanych epok: epitet, metafora, porównanie, onomatopeja, antyteza, inwersja, hiperbola, oksymoron X 19

synestezja, metonimia, parenteza, paralelizm składniowy 20. wskazać toposy kulturowe: taniec, koniec świata, śmierć, miłość, artysta, X kobieta anioł, femme fatale, toposy życia 21. odtworzy ć główne idee utworów poznanych X na lekcjach 22. dokonać interpretacji utworów wskazanych w podstawie programowej 23. analizować i interpretować inne poznane utwory X X literackie 24. oceniać i wartościować poznane dzieła X 25. parafrazować teksty za pomocą różnych środków X językowych. 26. opisać charakterystyczne cechy językowe i stylistyczne poznanych utworów 27. ustalić konteksty potrzebne do interpretacji utworu 28. zastosować konteksty w interpretacji X X 29. porównywać różne dziedziny sztuki X X 30. charakteryzować bohaterów literackich X 31. oceniać bohaterów literackich 32. porównywać bohaterów literackich X X 33. stosować pojęcia związane z kulturą europejską i polską: Młoda Polska, modernizm, impresjonizm, X ekspresjonizm, symbolizm, katastrofizm, nihilizm, franciszkanizm Dekadentyzm, fin de siecle, nirwana, Sztuka dla sztuki, bohema, cyganeria, filister, femme fatale, chłopomania / ludomania, folklor, dulszczyzna, kołtun Skamander, Awangarda Krakowska, Druga Awangarda, Kwadryga, Żagary, awangarda, katastrofizm, dadaizm, ekspresjonizm, surrealizm, futuryzm, psychologizm, formizm, socrealizm, Holocaust parnasizm, spleen, mizoginizm, oniryzm, happening 34. stosować pojęcia z zakresu estetyki: symbol, alegoria, sacrum, profanum, ironia, X groteska, parodia, sarkazm, tragizm, arcydzieło, kicz, kultura masowa, kultura elitarna, pop-kultura bruleska, 35. słuchać wykładu z notowaniem X 36. zaprezentować wypowiedź dotyczącą treści X omawianych na lekcji 37. poprawnie formułować pytania i odpowiedzi 38. uczestniczyć w dialogu X X 39. zabierać głos w dyskusji X X 40. uczestniczyć w polemice X X 41. argumentować własne stanowisko X X 42. przekonująco bronić własnego stanowiska X X 43. opracować i wygłosić referat 20

44. konstruować dłuższą wypowiedź ustną X 45. przygotować prezentację z wykorzystaniem celowego materiału pomocniczego 46. zbudować trójdzielną wypowiedź pisemną X 47. dokonać analizy tematu, ułożyć plan wypowiedzi 48. komponować spójna wypowiedź pisemną 49. sporządzić recenzję filmową. 50. przygotować relację z uzasadnioną oceną tematu. X 51. sporządzić funkcjonalna notatkę X 52. poprawić własną wypowiedź X 53. ocenić wypowiedź cudzą pod względem jej poprawności i rzetelności, odróżnić fakty od opinii 54. opowiedzieć treść tekstu X 55. streścić linearnie tekst 56. dokonać podziału tekstu na jego części składowe. X X 57. streścić logicznie tekst X X 58. rozumieć teksty użytkowe X 59. czytać ze zrozumieniem teksty publicystyczne 60. czytać ze zrozumieniem teksty popularnonaukowe 61. czytać ze zrozumieniem fragmenty tekstów X X naukowych i filozoficznych 62. korzystać z literatury: notować, relacjonować X 63. gromadzić, porządkować i wykorzystywać w wypowiedziach ustnych i pisemnych materiały z różnych źródeł 64. scalać zebrane informacje w problemowe całości X X 65. sporządzać bibliografię do tematu wypowiedzi 21