PLN RELIZJI MTERIŁU PLSTYKI W GIMNZJUM WSTĘP Plan realizacji materiału plastyki w gimnazjum jest propozycją dla nauczycieli korzystających z podręcznika Jolanty Gumuli W tym cała sztuka. Jego konstrukcja opiera się na celach i treściach edukacyjnych zawartych w programie nauczania wydanym pod tym samym tytułem. Plan ma formę wynikową, a hierarchizacja wymagań jest dwupoziomowa. Poziom podstawowy odpowiada ocenom: dopuszczająca i dostateczna (dostateczna całkowite spełnienie wymagań podstawowych, dopuszczająca niepełne spełnienie tych wymagań). Wymagania na poziom ponadpodstawowy zakładają pełne przyswojenie przez ucznia wiadomości i umiejętności zawartych w wymaganiach podstawowych i odpowiadają ocenom: bardzo dobra i dobra (bardzo dobra pełne natomiast dobra niepełne spełnienie wymagań ponadpodstawowych). Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań podstawowych w stopniu minimalnym, natomiast celującą uczeń spełniający wymagania podstawowe i ponadpodstawowe, a takŝe posiadający wiadomości i umiejętności wykraczające poza program nauczania. Wymagania podstawowe i ponadpodstawowe zawarte w planie realizacji materiału powinny być podstawą przełoŝenia na kryteria oceniania, szczegółowo wskazane w przedmiotowym systemie oceniania. Zapisy z pierwszej kolumny nie są konkretnymi tematami lekcji, sygnalizują tylko ich tematykę. aje to nauczycielowi moŝliwość dostosowania planu do własnych potrzeb uwarunkowanych specyfiką klasy i szkoły, zaplanowaną liczbą godzin itp. Plan zawiera powszechnie znane w Polsce kategorie taksonomiczne celów nauczania prof.. Niemierki 1. 1. Sołtys, M. K. Szmigel, oskonalenie kompetencji nauczyciela w zakresie diagnozy edukacyjnej, Kraków 1997. 1
Poziom I WIOMOŚI zapamiętywanie wiadomości (): w przypadku przedmiotu plastyka wiadomości te dotyczą terminologii języka sztuki, faktów z historii sztuki, klasyfikacji, konwencji i zasad stosowanych w dziedzinie sztuki; uczeń odszukuje je w pamięci, przedstawia w formie ustnej lub pisemnej. Poziom I WIOMOŚI zrozumienie wiadomości (): podstawowy poziom zrozumienia wiadomości w zakresie niezbędnym na danym poziomie nauczania; uczeń przedstawia wiedzę nabytą swoimi słowami lub w innej formie niŝ było mu to podane ( przekłada podane wiadomości na słowa, symbole, obraz, ruch). Poziom II UMIEJĘTNOŚI zastosowanie wiadomości w sytuacjach typowych () to osiągnięcie efektu o znaczeniu praktycznym, oparte na właściwym zrozumieniu sytuacji, informacji, zasad i sposobów działania. Skuteczność czynności wyraŝa się tu trafnością rezultatu. Na lekcjach plastyki uczniowie stosują nabyte wiadomości we wszelkiego rodzaju aktywności plastycznej, wymagającej wykorzystania wiedzy teoretycznej oraz dostosowania formy pracy do tematu i techniki plastycznej oraz innych załoŝeń. Poziom II UMIEJĘTNOŚI zastosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych () zakres tej kategorii obejmuje złoŝone procesy umysłowe, słuŝące znalezieniu potrzebnego rozwiązania. Trzy główne czynności, składające się na te procesy, to: analiza, synteza i ocena. Sytuacje problemowe na lekcjach plastyki to zarówno analiza dzieła sztuki, poszukiwanie wszelkich analogii stylowych, jak i szeroko rozumiane działania, wymagające od ucznia samodzielnego i twórczego rozwiązywania problemów plastycznych. 2
Tematyka lekcji. Wykorzystanie środków dydaktycznych Malarstwo podstawowe techniki i podłoŝa malarskie rozdz. II Obszary sztuki Wymagania podstawowe (P) Uczeń: charakteryzuje malarstwo pod względem środków wyrazu formalnego (plama, barwa) wymienia techniki (akwarela, gwasz, tempera, malarstwo olejne, akryl, witraŝ, mozaika) i podłoŝa malarskie (ściana, płótno, deska, papier) stosuje wiedzę o malarstwie w indywidualnych rozwiązaniach plastycznych I. Zakres tematyczny: WIEZ O ZIEZINH SZTUKI Kategorie taksonomiczne Wymagania ponadpodstawowe (PP) Uczeń: wymienia sposoby interpretowania tematów malarskich porównuje malarstwo dawnych epok ze współczesnym opisuje współczesne metody tworzenia obrazów analizuje dzieło sztuki malarskiej pod względem formy i treści formułuje własne opinie na temat obrazów Kategorie taksonomiczne Rzeźba techniki rzeźbiarskie, materiały stosowane do tworzenia obiektów przestrzennych wyjaśnia i charakteryzuje pojęcia: rzeźba, płaskorzeźba/relief wymienia materiały, techniki wymienia i opisuje funkcje rzeźby (rzeźba jako element dekoracji architektonicznej, pomnik, rzeźba jako i narzędzia uŝywane przez artystów niezaleŝny język ekspresji artystycznej rzeźbiarzy (glina, kamień, drewno, brąz, twórcy) tworzywa sztuczne) wartościuje dzieła rzeźby znajdujące się 3
rozdz. II Obszary sztuki projektuje rzeźby o określonej funkcji, świadomie stosując środki formalne (bryła, faktura) w najbliŝszym otoczeniu porównuje rzeźby z dawnych epok i rzeźby współczesne analizuje dzieło sztuki rzeźbiarskiej rchitektura i jej funkcje definiuje pojęcie: architektura potrafi scharakteryzować architekturę projektuje w przestrzeni kompozycje o charakterze architektonicznym jako dziedzinę sztuki wymienia charakterystyczne cechy wymienia funkcje architektury oraz architektury róŝnych epok tradycyjne i nowoczesne materiały porównuje dzieła architektury dawnej tworzenia dzieł architektury i współczesnej pod względem formy rozdz. II Obszary sztuki i zastosowanych materiałów wypowiada się na temat architektury w swoim miejscu zamieszkania formułuje merytoryczne opinie Grafika warsztatowa druk wypukły, wklęsły, płaski (drzeworyt, miedzioryt, litografia) zna środki wyrazu stosowane w grafice warsztatowej (kreska, walor, kontrast czerni i bieli itd.) stosuje róŝnego rodzaju techniki graficzne rozpoznaje dzieła grafiki artystycznej potrafi scharakteryzować grafikę pod i uŝytkowej kątem technik i metod otrzymywania formułuje własne opinie na temat dzieł odbitki (druk wypukły, wklęsły, płaski, grafiki 4
rozdz. II Obszary sztuki matryca, odbitka) Fotografia tradycja i współczesność wymienia środki wyrazu stosowane w fotografii identyfikuje fotografię jako dokument czasów rozdz. IV Sztuka wokół nas zna funkcje fotografii wyjaśnia, co charakteryzuje fotografię dzieło sztuki porównuje dzieła fotograficzne do zwykłych fotografii analizuje dzieło sztuki fotograficznej pod względem funkcji, formy i treści KsiąŜka i typografia zna pojęcia: kaligrafia, typografia zna dziedzinę plastyczną która zajmuje komponuje napisy się ksiąŝkę artystyczną projektuje litery rozumie, dlaczego projektowanie szaty wymienia dawne i współczesne formy graficznej oraz liternictwa dla publikacji rozdz. IV Sztuka wokół nas ksiąŝki wykonuje ksiąŝkę artystyczną opartą na własnej koncepcji ksiąŝkowej uznawane jest za sztukę potrafi wykazać, Ŝe liternictwo moŝe być środkiem wyrazu artystycznego Sztuka uŝytkowa rzemiosło artystyczne, wzornictwo przemysłowe definiuje pojęcia: rzemiosło artystyczne, wzornictwo przemysłowe potrafi rozpoznać dzieło rzemiosła wymienia zasady nowoczesnego wzornictwa przemysłowego: harmonia tworzywa, formy i funkcji 5
rozdz. II Obszary sztuki artystycznego i współczesnego designu projektuje estetyczne formy uŝytkowe analizuje czynniki wpływające na zmiany, jakie zachodzą w projektowaniu przedmiotów codziennego uŝytku Grafika komputerowa. Plakat. Reklama. Graffiti zna zastosowanie grafiki komputerowej w projektowaniu uŝytkowym wykonuje określony projekt uŝytkowy estetycznie łączy w projektowaniu znak graficzny, tekst, rodzaj i wielkość czcionki (wizytówka, zaproszenie, folder) wymienia środki artystyczne, jakimi w programie graficznym posługują się twórcy plakatów wymienia formy wypowiedzi wizualnej czyta przekazy wizualne grafiki uŝytkowej: plakat, znak komunikuje się za pomocą symboli graficzny, róŝnorodne formy reklamy obrazowych (kształt, barwa) rozdz. IV Sztuka wokół nas i promocji produktów konsumpcyjnych zna pojęcie: graffiti wyjaśnia, jakie są cechy charakterystyczne skutecznej reklamy potrafi odróŝnić wartościowe graffiti od działań destrukcyjnych i wandalizmu Teatr i film wymienia róŝnorodne formy ekspresji zna rolę scenografii w przedstawieniu artystycznej (ekspresja ciała, słowa, teatralnym muzyka, obraz, ruch) zawarte w dziele wyjaśnia genezę filmu, wymienia teatralnym lub filmowym gatunki filmowe 6
wyjaśnia, Ŝe film lub sztuka teatralna jest syntezą grupowego wysiłku twórczego reŝysera, aktorów, rozdz. IV Sztuka wokół nas scenografów, kostiumologów, fotografików, operatorów kamer itd. określa ich rolę w powstawaniu dzieł sztuki filmowej i teatralnej Moda, sztuka projektowania ubioru funkcje i typy rozdz. IV Sztuka wokół nas wymienia charakterystyczne stroje z róŝnych okresów historycznych potrafi scharakteryzować modę jako sztukę projektowania ubioru, projektuje strój w związku z określoną okazją wypowiada się na temat mody i uzasadnia swoje opinie opisuje aktualne trendy we wzornictwie przemysłowym, muzyce, kreacji osobowości medialnych itd. Muzea i edukacja muzealna definiuje pojęcia : muzeum, edukacja muzealna rozumie funkcje muzeum zna najwaŝniejsze muzea w Polsce i na rozdz. IV Sztuka wokół nas odwiedza muzea i galerie wyjaśnia, gdzie znajdują się najwaŝniejsze muzea jego miasta lub regionu świecie wyjaśnia, czym jest galeria, dom aukcyjny 7
Tematyka lekcji. Wykorzystanie środków dydaktycznych Kolor i plama rozdz. V Język dzieła sztuki II. Zakres tematyczny: ŚROKI WYRZU RTYSTYZNEGO JKO JĘZYK ZIEŁ SZTUKI Wymagania podstawowe (P) Uczeń: posiada podstawowe informacje o podziale barw podstawowe, pochodne, chromatyczne, achromatyczne odróŝnia gamy barwne monochromatyczne, kontrastowe posługuje się plamą barwną jako środkiem wyrazu w malarstwie stosuje róŝnorodne techniki malarskie, techniki mieszane Kategorie taksonomiczne Wymagania ponadpodstawowe (PP) Uczeń: uzyskuje róŝnorodne efekty fakturalne wykonuje kompozycje malarskie monochromatyczne i kontrastowe stosuje kolory podstawowe, pochodne, kontrastujące w kompozycjach barwnych twórczo poszukuje własnych form wypowiedzi malarskiej Kategorie taksonomiczne Rysunek linia, kreska, kontur i ich funkcje, efekty artystyczne posługuje się linią, kreską, konturem, światłocieniem, plamą walorową w celu osiągnięcia zamierzonych wykonuje szkice pomocnicze, rysunki jako cel sam w sobie, eksperymenty rysunkowe prace na nietypowych rozdz. V Język dzieła sztuki efektów w postaci rysunku konturowego, światłocieniowego, walorowego formatach, materiałach, fakturach projektuje rysunki studyjne, nieprzedstawiające oraz inne formy 8
dostrzega moŝliwości wyrazowe rysunku, rozróŝnia rodzaje faktur Faktura, modelunek światłocieniowy, przestrzeń i perspektywa, rodzaje kompozycji wykonuje kompozycję malarską o zróŝnicowanej fakturze (miesza farby z piaskiem, mąką itp.) wyjaśnia, czym jest faktura charakteryzuje faktury dzieł plastycznych z róŝnych dziedzin sztuki zna rolę i funkcje światłocienia w dziele sztuki definiuje pojęcie: światłocień wyjaśnia, co to jest perspektywa i jakie rozdz. V Język dzieła sztuki zna funkcje perspektywy w dziele sztuki wyjaśnia, czym są kompozycja i proporcje w dziele sztuki jej rodzaje stosowane są w sztuce charakteryzuje sposoby organizowania elementów na płaskiej powierzchni i w przestrzeni Ekspresja dzieła sztuki zna niewerbalne sposoby potrafi w zamierzony sposób ukazać rozdz. V Język dzieła sztuki komunikowania uczuć, postaw i innych treści poprzez formę, kolor, aranŝacje przestrzeni, ruch odczytuje emocje zawarte przez artystę emocje za pomocą formy (kolor, kształt, kompozycja) we własnej pracy plastycznej w dziele sztuki Styl jako głos epoki i indywidualności artystycznej definiuje pojęcie styl w sztukach plastycznych wyjaśnia zaleŝności między stylem epoki a stylem artysty 9
Tematyka lekcji. Wykorzystanie środków dydaktycznych Prehistoria Wymagania podstawowe (P) Uczeń: charakteryzuje epokę prehistorii pod względem czasu jej występowania oraz ogólnego kontekstu historycznego i społecznego wymienia, rozpoznaje i opisuje najwaŝniejsze zabytki prehistoryczne w Europie opisuje zabytki prehistoryczne z terenu ziem polskich III. Zakres tematyczny: ZIEJE SZTUKI Kategorie taksonomiczne Wymagania ponadpodstawowe (PP) Uczeń: wymienia najwaŝniejsze epoki prehistoryczne oraz charakteryzujące je dzieła w Europie i w Polsce analizuje dzieło sztuki prehistorycznej pod względem formy, tematu i treści Kategorie taksonomiczne Sztuka staroŝytna zna najwaŝniejsze osiągnięcia sztuki analizuje najwaŝniejsze budowle Egipt staroŝytnego Egiptu, potrafi wymienić sepulkralne staroŝytnego Egiptu, i rozpoznać najbardziej rozumie przemiany, jakim podlegały reprezentatywne dzieła wymienia typy architektury sepulkralnej w staroŝytnym Egipcie rozumie pojęcie kanon w rzeźbie (mastaba, piramida schodkowa, piramida ostrosłupowa) wykazuje się wiadomościami dotyczącymi budowy i funkcji świątyń 10
i malarstwie wymienia przykłady rzeźby zna rodzaje rzeźby staroegipskiej monumentalnej i inne rodzaje rzeźby w Egipcie zna malarstwo egipskie i jego funkcje Sztuka staroŝytna wymienia podstawowe style i elementy potrafi scharakteryzować główne style Grecja konstrukcyjne architektury greckiej antyku pod względem czasu ich charakteryzuje rzeźbę grecką pod występowania oraz ogólnego kontekstu względem sposobu przedstawiania historycznego i społecznego postaci ludzkiej i proporcji wymienia typy malarstwa wazowego analizuje dzieła sztuki antycznej pod względem formy, tematu i treści opisuje zabytki architektury staroŝytnej Grecji: Partenon, Erechtejon zna nazwiska i przykłady dzieł wybitnych architektów i rzeźbiarzy analizuje greckie malarstwo wazowe Sztuka staroŝytna definiuje pojęcie: bazylika wymienia poszczególne typy budowli Rzym wymienia rzymskie osiągnięcia występujące w staroŝytnym Rzymie w dziedzinie architektury analizuje przykłady konkretnych zna typy obiektów wznoszonych na cześć zwycięskich władców charakteryzuje portret realistyczny w rzeźbie zabytków starorzymskich porównuje obiekty wznoszone na cześć zwycięskich władców do znanych sobie obiektów tego typu analizuje zabytki w swojej najbliŝszej 11
okolicy pod kątem ich związków z kulturą antyku dostrzega powiązania pomiędzy elementami stylowymi następujących po sobie epok i odnajduje inspiracje nimi we współczesnej kulturze wizualnej Sztuka określa w sposób ogólny czas wymienia konkretne zabytki sztuki wczesnochrześcijańska i występowania sztuki wczesnochrześcijańskiej i bizantyjskiej: bizantyjska wczesnochrześcijańskiej i bizantyjskiej architektura, malarstwo, rzeźba definiuje pojęcia: katakumba, mozaika, fresk, ikona Sztuka średniowieczna charakteryzuje funkcje architektury potrafi scharakteryzować sztukę Romanizm romańskiej średniowieczną pod względem czasu zna funkcje rzeźby i malarstwa wymienia polskie zabytki architektury romańskiej występowania oraz ogólnego kontekstu historycznego i społecznego analizuje dzieło sztuki pod względem przynaleŝności do epoki, stylu, 12
kierunku, a takŝe pod względem formy, tematu i treści Sztuka średniowieczna zna funkcje architektury gotyckiej wyjaśnia funkcje rzeźby (w słuŝbie Gotyk opisuje nowe sposoby konstrukcji architektury) wykorzystywane do budowania porównuje budowle romańskie kościołów gotyckich i gotyckie definiuje pojęcia: witraŝ, maswerk wymienia zabytki gotyku w Polsce twórczość Wita Stwosza, zabytki architektury analizuje róŝnice między architekturą romańską i gotycką Renesans zna antyczne źródła inspiracji dla wymienia i analizuje najbardziej sztuki renesansu charakterystyczne dzieła renesansu definiuje pojęcie: humanizm analizuje rzeźbę i malarstwo renesansu identyfikuje zjawisko zmiany pozycji na wybranych przykładach artysty, oraz mecenatu artystycznego porównuje dzieła architektury antycznej wymienia cechy charakterystyczne architektury renesansowej zna wybitnych architektów renesansu i ich dzieła i renesansowej wymienia trzech tytanów renesansu opisuje ich sylwetki artystyczne i najbardziej reprezentatywne dzieła 13
arok i rokoko wymienia typowe cechy architektury, porównuje architekturę, rzeźbę oraz malarstwa i rzeźby barokowej malarstwo baroku i renesansu znajduje charakteryzuje styl baroku i rokoka cechy wspólne i róŝnice w Polsce znajduje analogie między dziełami identyfikuje portret sarmacki sztuki baroku i rokoka i trumienny wymienia nazwiska najwaŝniejszych artystów epoki baroku i rokoka w Polsce i w Europie Klasycyzm charakteryzuje architekturę, rzeźbę znajduje analogie między dziełami i malarstwo klasycystyczne w Europie architektury antycznej, renesansowej i w Polsce i klasycystycznej zna klasycystyczne zabytki wyjaśnia wpływ artystów włoskich na wymienia najwaŝniejsze zabytki klasycyzm w Polsce polskie doby klasycyzmu wymienia nazwiska polskich i europejskich artystów klasycystycznych oraz tytuły ich dzieł z dziedziny architektury, rzeźby i malarstwa Nurty sztuki XIX wieku definiuje pojęcia: romantyzm, realizm porównuje dzieła malarskie romantyzmu wyróŝnia neostyle w architekturze i realizmu 14
zna nurty malarstwa polskiego XIX charakteryzuje nurty malarstwa wieku polskiego XIX wieku identyfikuje pojęcia: impresjonizm, postimpresjonizm analizuje malarskie dzieło impresjonistyczne, wyjaśnia znaczenie nazwy, opisuje impresjonistyczny sposób malowania Przełom wieków symbolizm i secesja identyfikuje dzieła symboliczne w Polsce i Europie analizuje dzieło symboliczne i secesyjne odczytuje symbole zawarte w dziele potrafi scharakteryzować malarstwo symboliczne sztuki Sztuka XX wieku zna najwaŝniejsze nurty i kierunki definiuje pojęcia: fowizm, sztuki współczesnej ekspresjonizm, abstrakcjonizm, kubizm, charakteryzuje sztukę współczesną futuryzm, dadaizm, surrealizm w Polsce dostrzega wpływ kierunków definiuje pojęcia: informel, pop-art, europejskich na sztukę polską nowy realizm, op-art, hiperrealizm, opisuje tendencje w rzeźbie współczesnej wymienia i analizuje najwaŝniejsze konceptualizm, land-art wyjaśnia, na czym polegają nowe formy wypowiedzi artystycznej: happening, 15
nurty architektury XX wieku performance, instalacja, wideoart zna najwaŝniejsze zjawiska sztuki II połowy XX wieku na świecie i w Polsce Sztuka ludowa i sztuka charakteryzuje sztukę ludową swojego wymienia wybranych artystów naiwna regionu naiwnych wie, na czym polega twórczość naiwna podaje przykłady ich twórczości 16