Efektywność leczenia onkologicznego Europejski Kongres Medyczny 27 czerwca 215
Przeżycia 5-letnie dla chorób nowotworowych pozostają na zbliżonym poziomie od kliku lat Przeżycia 5-letnie dla chorób nowotworowych w wybranych krajach UE w poszczególnych latach 2-27* 28-212** Szwecja Finlandia Belgia Austria Niemcy Francja Włochy Portugalia Holandia Malta Hiszpania Dania Czechy Słowenia Chorwacja Litwa Estonia Słowacja Łotwa Polska Bułgaria 65% 61% 6% 6% 59% 59% 57% 56% 55% 53% 53% 51% 51% 48% 46% 46% 46% 45% 42% 41% 39% Szwecja Francja Finlandia Belgia Holandia Włochy Niemcy Austria Malta Portugalia Chorwacja Hiszpania Dania Czechy Słowenia Estonia Litwa Łotwa Bułgaria Słowacja Polska 62% 61% 59% 59% 58% 57% 57% 56% 55% 55% 54% 54% 51% 51% 51% 49% 48% 47% 47% 47% 46% % 2% 4% 6% 8% % 2% 4% 6% 8% * Eurocare 5 Survival Analysis 2 27, dane dotyczące Polski obejmują 13% populacji ** WHO, GLOBOCAN212, dane za rok 212, dane z wyłączeniem nowotworów skóry, które nie są czerniakiem Page 2
Zwiększająca się zapadalność na nowotwory wymusza zmiany w podejściu do leczenia Zapadalność na choroby nowotworowe oraz 5-letnie przeżycia w krajach europejskich Źródło : Przeżycia 5-letnie i zachorowania: Globocan, 212 ; prognoza zachorowalności w Polsce w 225: PTO (214), obecny stan zwalczania nowotworów w Polsce Polska znajduje się w grupie krajów, która z problemami związanymi chorobami nowotworowymi radzi sobie najsłabiej. Problem ten może się pogorszyć wraz z prognozowanym wzrostem zapadalności na choroby nowotworowe. Ocenia się, że w roku 225 zachorowalność na nowotwory osiągnie poziom ponad 18 tys. Skuteczność systemu opieki onkologicznej zależy od kilku kluczowych elementów, które zostaną omówione dalej. Są to: Zarządzanie organizacją leczenia onkologicznego Proces realizacji leczenia Zasoby dostępne dla leczenia onkologicznego. Page 3
Absenteizm Prezenteizm Przedwczesne zgony Niezdolność do pracy Absenteizm opiekunów Prezenteizm opiekunów Łącznie mld PLN Choroby nowotworowe generują istotny koszt dla gospodarki i społeczeństwa Do kosztów generowanych przez choroby nowotworowe, oprócz kosztów opieki onkologicznej i programów profilaktycznych, należy zaliczyć również koszty pośrednie, a więc koszty utraconej produkcji w gospodarce wynikające z występowania chorób nowotworowych. W 213 r. koszty pośrednie nowotworów złośliwych w Polsce wyniosły ok. 16,8 mld PLN. W efekcie w 213 r. PKB w Polsce było o ok. 1% niższe niż byłoby w sytuacji, gdyby choroby nowotworowe nie występowały. Na podstawie prognoz liczby zachorowań oraz zgonów z powodu nowotworów złośliwych opublikowanych przez PTO oszacowano, że w 225 r. koszty pośrednie chorób nowotworowych będą wyższe o ok. 29% w porównaniu z 213 r. i wyniosą ok. 1,3% PKB. Koszty pośrednie nowotworów złośliwych w Polsce w 213 roku 18 16 14 12 1 8 6 4 2 1,4 1,2 8,4 Koszty opieki nieformalnej 3,1 2,6,1 16,8 1% 18% 16% 8% 7% 5% Absenteizm Przedwczesne zgony Absenteizm opiekunów Źródło: Obliczenia EY na podstawie danych ZUS, GUS, Eurostat i przeglądu piśmiennictwa Prezenteizm Niezdolność do pracy Prezenteizm opiekunów Page 4
Trzy grupy determinant skuteczności systemów zwalczania chorób nowotworowych Status systemu leczenia chorób nowotworowych w ramach narodowego systemu opieki zdrowotnej Funkcjonowanie centralnej strategii zwalczania raka, Systemy monitorowania jakości leczenia, Wydzielone środki finansowe, Koordynacja procesu leczenia. Zasady prowadzenia i efektywność profilaktyki oraz leczenia chorób nowotworowych Programy badań przesiewowych, Czas oczekiwania na badania, Czas oczekiwania na leczenie, Stosowanie optymalnych terapii. Zarządzanie odpowiada za 2 3 % zróżnicowania w przeżywalności 5-letniej. Wyniki funkcjonowania systemu zwalczania nowotworów (np. wskaźniki przeżywalności) Jakość procesu odpowiada za 25 35 % zróżnicowania w przeżywalności 5-letniej. Dostępność podstawowych zasobów kadrowych i materialnych PKB per capita, Wydatki na ochronę zdrowia, Sprzęt diagnostyczny, Wykorzystanie leków innowacyjnych, Kadry, centra kompleksowej opieki. ZASOBY Jakość zasobów odpowiada za 45 55 %* zróżnicowania w przeżywalności 5-letniej. * Rola zasobów jest większa w biedniejszych krajach. Źródło: EY na podstawie OECD Cancer Care. Assuring Quality to Improve Survival, OECD Health Policy Studies, 213 Page 5
ZARZĄDZANIE PROCES ZASOBY Prace nad organizacją systemu leczenia nowotworów są zaawansowane, jednak nadal brakuje centralnej strategii STRATEGIA WALKI Z RAKIEM Polskie Towarzystwo Onkologiczne W 211 roku Polskie Towarzystwo Onkologiczne rozpoczęło prace nad poprawą skuteczności opieki onkologicznej w Polsce. Opracowano Strategię Walki z Rakiem w Polsce 215-224 Celem strategii jest zmniejszenie zapadalności i umieralności na choroby nowotworowe oraz poprawa jakości życia chorych na nowotwory NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH Ustawa Od 25 roku funkcjonuje Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych Program ten koncentruje się na zakupach sprzętowych (75% budżetu) i organizacji badań przesiewowych (25% budżetu) W 214 r. NIK przeprowadził ocenę realizacji NPZChN. Pomimo wydatkowania prawie dwóch miliardów złotych wskaźniki wykrywania i leczenia nowotworów wciąż znacznie odbiegają od średnich europejskich. RADA ds. ONKOLOGII Organ doradczy Ministerstwa Zdrowia W 215 roku Minister Zdrowia powołał Krajową Radę ds. Onkologii Do zadań Rady należy m.in.: Opracowanie projektu Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych na lata 216-224 Monitorowanie realizacji Strategii Walki z Rakiem w Polsce 215-224 Opracowywanie standardów postępowania medycznego w opiece onkologicznej i ich upowszechnianie Page 6
ZARZĄDZANIE PROCES ZASOBY Mimo zgłaszanych wątpliwości w odniesieniu do poziomu finansowania, pakiet onkologiczny wdraża wiele wartościowych rozwiązań PAKIET ONKOLOGICZNY SZYBKA TERAPIA ONKOLOGICZNA start 1.1.215. Dla pacjentów, u których lekarze podejrzewają lub stwierdzą nowotwór złośliwy oraz pacjentów w trakcie leczenia onkologicznego Brak ograniczeń wiekowych w dostępie do leczenia w ramach szybkiej terapii onkologicznej. Decyzję o rozpoczęciu szybkiej ścieżki leczenia podejmuje lekarz rodzinny. Wprowadzono koordynatora leczenia onkologicznego dla każdego pacjenta. Istotnym elementem szybkiej ścieżki jest zaangażowanie konsylium lekarskiego do oceny każdego przypadku choroby nowotworowej i podjęcia decyzji odnośnie sposobu leczenia. Od momentu gdy pacjent zostanie wpisany na listę osób oczekujących na konsultację specjalisty do postawienia diagnozy nie powinno minąć więcej niż 9 tygodni. Do 15.6.215: Wydano ponad 129,4 tys. kart diagnostyki i leczenia onkologicznego ( w tym 3 % POZ, 2 % AOS, 5 % szpitale) Wykonano prawie 16 tys. diagnostyk wstępnych, z czego ponad 93% wykonano w terminie Wykonano ponad 27,7 tys. pogłębionych diagnostyk, z czego niemalże 85% wykonano w terminie Zwołano ponad 45,8 tys. konsyliów, z czego ponad 99% wykonano w terminie Mimo dużej liczby wydanych kart i realizacji diagnostyk oraz konsyliów w terminie, odsetek kart wydawany na poziomie POZ jest niepokojąco niski. Może to świadczyć o niskiej skuteczności działań prewencyjnych pozwalających na wczesną diagnostykę. Potwierdzeniem tego faktu może być niski odsetek chorób onkologicznych wykrywanych we wczesnym stadium choroby w porównaniu do innych krajów europejskich, co potwierdza analiza danych KRN i NFZ przeprowadzona przez Ministerstwo Zdrowia (np. wykrywalność nowotworu piersi w stadium I w Polsce jest około czterokrotnie niższa niż w Czechach czy też Anglii).* * Źródło: Prognozowanie zapadalności i chorobowości z wykorzystaniem metod ilościowych model empiryczny, Ministerstwo Zdrowia Page 7
ZARZĄDZANIE PROCES ZASOBY Zasoby wykorzystywane w leczeniu mają najsilniejszy wpływ na 5-letnią przeżywalność PERSONEL MEDYCZNY APARATURA MEDYCZNA LEKI INNOWACYJNE Przed onkologicznym personelem medycznym stoją wyzwania związane z prognozowanym wzrostem zachorowalności na choroby nowotworowe w najbliższych latach, a jednocześnie związane z pojawiającą się potrzebą zasilenia szeregów lekarzy nowym pokoleniem specjalistów. Obecnie jeden specjalista onkolog ma pod swoją opieką średnio 3 chorych. Zgodnie z prognozami liczba ta wzrośnie nawet do 4 chorych na lekarza, co znacząco wpłynie na obniżenie efektów leczenia. Jednym z zadań Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych są Programy inwestycyjne polegające m.in. na doposażeniu zakładów radioterapii oraz innych oddziałów zaangażowanych w zwalczanie nowotworów oraz zakupie aparatury diagnostycznej dla wczesnego wykrywania nowotworów. Na realizację tego programu przeznaczono niecałe 2 miliardy złotych, z czego 75% wydano na środki majątkowe. Dostęp do innowacyjnych leków onkologicznych w Polsce jest ograniczony. Ograniczenie polega na: późnym wprowadzaniu leków do refundacji, zawężaniu wskazań przyjętych w ramach programów lekowych (w stosunku do decyzji EMA o dopuszczeniu leku do obrotu) brak refundacji dla znacznej części leków innowacyjnych W konsekwencji wykorzystanie innowacyjnych leków onkologicznych jest na niskim poziomie. Niezbędne przygotowanie wiarygodnych map potrzeb zdrowotnych Istotnie ograniczony dostęp w porównaniu do innych krajów europejskich Page 8
W Polsce tylko 2 innowacyjne leki onkologiczne refundowane są bez ograniczeń wskazań FAKT 1 PERSONEL MEDYCZNY SPRZĘT MEDYCZNY INNOWACYJNE LEKI Dostępność innowacyjnych leków w systemach refundacyjnych Lek dostępny Holandia Włochy Szwajcaria Hiszpania Francja Słowacja Wielka Brytania Węgry Niemcy Rumunia Austria Czechy Polska 2 2 5 Lek dostępny z ograniczeniami 11 13 14 15 15 2 16 21 5 21 24 25 4 28 3 3 3 17 25 15 3 Źródło: Autoryzowane strony internetowe podmiotów związanych działaniami refundacyjnymi (dokładny wykaz dostępny w Raporcie), opracowanie własne Przeanalizowano 3 leków onkologicznych (dopuszczonych do obrotu przez EMA od 24 roku), których wykorzystanie i sprzedaż osiągnęły wysoki poziom w okresie od 213Q4 do 214Q3. 12 z 3 innowacyjnych leków onkologicznych jest niedostępnych w ramach refundacji dla pacjentów w Polsce. Tylko 2 z 3 innowacyjnych leków onkologicznych jest dostępnych bez ograniczeń wskazań w ramach refundacji jest to najniższa liczba z badanych krajów. Polski system refundacyjny obejmuje 18 innowacyjnych leków onkologicznych i jest to jedna z niższych wartości w badanych krajach. Mniejsza liczba leków jest refundowana tylko w Rumunii, na Węgrzech i Słowacji. Lek dostępny (bez ograniczeń wskazań) - definicja Lek został objęty refundacją, a kryteria refundacyjne nie ograniczają grupy pacjentów, dla których może być stosowany (w odniesieniu do kryteriów przyjętych przez EMA w decyzji o dopuszczeniu do obrotu). Page 9
PERSONEL MEDYCZNY Leki w Polsce są późno wprowadzane do refundacji SPRZĘT MEDYCZNY INNOWACYJNE LEKI FAKT 2 Średni czas (w kwartałach) od autoryzacji EMA do osiągnięcia rozpoznawalnego poziomu wykorzystania Niemcy Austria 1,1 1,5 Szwajcaria 2,8 W. Brytania 3,2 Francja Hiszpania Holandia Słowacja Włochy Węgry 3,6 4,1 4,6 4,7 4,8 6,5 W Polsce, rozpoznawalny poziom wykorzystania innowacyjnych leków onkologicznych jest osiągany średnio dopiero po ponad 2 latach (9 kwartałach) od autoryzacji EMA i jest to drugi najdłuższy okres oczekiwania w 13 badanych krajach. Czechy 6,7 Polska 9, Rumunia 5 1 Źródło: PADDS IMS MIDAS Q3/214, opracowanie własne 11,6 Rozpoznawalny poziom wykorzystania - definicja 3% średniego wykorzystania (mierzonego wolumenem sprzedaży) w 3 krajach wiodących (TOP3) w okresie 213Q4-214Q3 Page 1
Wykorzystanie innowacyjnych leków w Polsce jest jednym z najniższych w badanych krajach FAKT 3 Wykorzystanie innowacyjnych leków w Polsce w okresie 213Q4 214Q3 ABRAXANE ADCETRIS AFINITOR ALIMTA AVASTIN DACOGEN ERBITUX HALAVEN INLYTA IRESSA JAKAVI JEVTANA KADCYLA NEXAVAR PERJETA SPRYCEL STIVARGA SUTENT TAFINLAR TARCEVA TASIGNA TYKERB VECTIBIX VIDAZA VOTRIENT XALKORI YERVOY YONDELIS ZALTRAP ZELBORAF 1 b.d. Źródło: PADDS IMS MIDAS Q3/214, opracowanie własne 17 21 13 b.d. 14 1 14 b.d. 3 b.d. b.d. 8 2 15 5 49 61 67 72 89 Średnie wykorzystanie leku w 13 18 121 Lek nierefundowany w Polsce PERSONEL MEDYCZNY SPRZĘT MEDYCZNY W Polsce, tylko dla 2 innowacyjnych leków onkologicznych wykorzystanie przekroczyło średni poziom w 13 badanych krajach w okresie 12 miesięcy (213Q4 214Q3). 1 z 18 innowacyjnych leków onkologicznych objętych refundacją nie uzyskało poziomu 25% średniego wykorzystania w 13 badanych krajach. Przyczyną niewielkiego poziomu wykorzystania innowacyjnych leków, mierzonego liczbą sprzedaży, jest szeroki zakres ograniczeń przyjęty w ramach programów lekowych, w stosunku do wskazań przyjętych przez EMA w decyzji o dopuszczeniu leku do obrotu. INNOWACYJNE LEKI Page 11
Scenariusze możliwych rozwiązań zwiększających dostęp do innowacyjnych leków SCENARIUSZ 1 SCENARIUSZ 2 Optymalizacja procesu refundacji leku w ramach programu lekowego I / LUB Utworzenie nowego funduszu na finansowanie terapii nowymi lekami przeciwnowotworowymi, zapewniającego chorym dostęp do terapii przynoszących największe korzyści SCENARIUSZE NIE WYKLUCZAJĄ SIĘ Istnieje możliwość wdrożenia obu rozwiązań Page 12
Proponowane szczegółowe rozwiązania Przykład: Cancer Drugs Fund (CDF UK) Założenie Finansowanie Proces Algorytm SCENARIUSZ 1 OPTYMALIZACJA PROCESU REFUNDACJI Uproszczenie procesu złożenia wniosku przez producenta do MZ, w tym np.: zniesienie wymogu przedstawienia dowodu dostępności leku w obrocie. Aktualizacja i przegląd wskazań programów lekowych. Proces realizowany zgodnie z programem lekowym. Wprowadzenie przejrzystego i obiektywnego algorytmu oceny wartości nowych leków przeciwnowotworowych z zachowaniem jednolitości podejmowanych decyzji refundacyjnych, np. rozwiązanie ESMO, ASCO, stanowisko PTOK/PTO (z zachowaniem instrumentu dzielenia ryzyka z producentem zapewniającego efektywność kosztową względem ustalonego progu finansowego) SCENARIUSZ 2 NOWY FUNDUSZ Automatyczna ocena leków, które uzyskały autoryzację EMA Objęcie możliwością finansowania leków, które: zostały ocenione przez AOTMiT jako nieefektywne ekonomicznie w ramach podstawowego procesu refundacyjnego lub leków, które zostały refundowane z tego powodu tylko w niewielkim zakresie wskazań, nie zostały jeszcze ocenione przez AOTMiT, zostały ocenione pozytywnie przez AOTMiT w ramach podstawowego procesu refundacyjnego, ale zostały odrzucone przez Komisję Ekonomiczną/MZ, w uzasadnionych przypadkach leki poza wskazaniami rejestracyjnymi (chemioterapia niestandardowa). Proces finansowania terapii polegający na: Lekarz składa wniosek dotyczący objęcia pacjenta terapią przewidzianą w funduszu. We wniosku opisuje dotychczasowy przebieg leczenia oraz uzasadnia dlaczego konkretna terapia jest w tym przypadku wskazana. Jeśli wniosek dotyczy leku, którego nie ma na liście, wyznaczony jest roczny limit pacjentów, których można obsłużyć takim trybem (np. CDF zakłada 2 pacjentów). Zastosowanie przejrzystego i obiektywnego algorytmu oceny wartości nowych leków przeciwnowotworowych z zachowaniem jednolitości podejmowanych decyzji refundacyjnych, np. rozwiązanie ESMO, ASCO, stanowisko PTOK/PTO (z zachowaniem instrumentu dzielenia ryzyka z producentem zapewniającego efektywność kosztową względem ustalonego progu finansowego) Page 13